Opieka psychoonkologiczna nad pacjentem leczonym hematologicznie w okresie nastoletnim i wczesnej dorosłości*
|
|
- Seweryn Nowicki
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 PRACA POGLĄDOWA Hematologia 2011, tom 2, nr 1, Copyright 2011 Via Medica ISSN Opieka psychoonkologiczna nad pacjentem leczonym hematologicznie w okresie nastoletnim i wczesnej dorosłości* Psychooncological care over adolescent and young adult hematological patient Marzena Samardakiewicz, Jerzy R. Kowalczyk Klinika Hematologii, Onkologii i Transplantologii Dziecięcej, Uniwersytet Medyczny, Lublin Streszczenie W ostatniej dekadzie szczególną uwagę poświęca się pacjentom, u których chorobę nowotworową rozpoznano w okresie nastoletnim i wczesnej dorosłości (T/AYAs). Z uwagi na brak ustalonych jednolitych standardów leczenia w tej grupie pacjentów uzyskuje się znacząco gorsze wyniki leczenia. Dodatkowo, w trakcie terapii nie zaspokaja się specyficznych dla tego okresu potrzeb rozwojowych, co w konsekwencji obniża jakość życia tych chorych. W pracy przedstawiono medyczne aspekty rozpoznania choroby nowotworowej u T/AYAs oraz główne założenia opieki psychoonkologicznej, którą ci pacjenci powinni być otoczeni. Słowa kluczowe: nowotwory, nastolatkowie, wczesna dorosłość, opieka psychoonkologiczna Hematologia 2011; 2, 1: Abstract In the last decade special attention was devoted to patients whose cancer disease was diagnosed during adolescence and in young adults (T/AYAs). In virtue of lack of uniform standards, this group of patients obtains considerably worse effects of treatment. Additionally, during therapy specific for this group mental needs are not catered for, what impairs quality of life. In this paper, medical aspects of cancer diagnosis in T/AYAs group were presented, with special emphasis on psychooncological care that this patients should be taken off. Key words: cancer, adolescents, young adults, psychooncological care Hematologia 2011; 2, 1: Wprowadzenie Choroba nowotworowa może wystąpić w każdym okresie życia. W Polsce nowotwory są rozpoznawane u około 140 tys. osób dorosłych [1] i u dzieci do 18. roku życia [2]. Skuteczność leczenia nowotworów zależy od wielu czynników, między innymi od wczesnego rozpoznania i typu nowotworu. Z uwagi na dostęp do nowoczesnych metod leczenia, doświadczenie zespołu terapeutycznego oraz możliwości monitorowania następstw stosowanej terapii leczenie powinno być prowadzone w ośrodkach referencyjnych. W przypadku dzieci, w Polsce, zdecydowana większość pacjentów z podejrzeniem choroby rozrostowej trafia do jednego z 16 wysokospecjalistycz- Adres do korespondencji: Marzena Samardakiewicz, Klinika Hematologii, Onkologii i Transplantologii Dziecięcej, Uniwersytet Medyczny, ul. Chodźki 2, Lublin, tel.: , faks: , psychonk@dsk.lublin.pl *Wykonano dzięki grantowi DS 408/
2 Hematologia 2011, tom 2, nr 1 nych ośrodków onkohematologii dziecięcej. Taka organizacja leczenia dzieci i młodzieży z chorobą nowotworową, w połączeniu ze stosowaniem leczenia systemowego, jest podstawą osiągania bardzo dobrych wyników terapii dziecięcych nowotworów. Obecnie można wyleczyć około 80% takich nowotworów, a w niektórych przypadkach odsetek wyleczeń jest jeszcze wyższy (np. białaczki 90%, chłoniak Hodgkina [HL, Hodgkin lymphoma] 95%) [2]. W ostatnich latach zwrócono uwagę na niejednolite standardy leczenia pacjentów, u których nowotwór wystąpił w okresie nastoletnim i wczesnej dorosłości (T/AYAs, teenagers/adolescents and young adults). Różnice dotyczą zarówno wyboru miejsca leczenia (onkologia dorosłych v. onkologia pediatryczna), co skutkuje stosowaniem odmiennych protokołów terapeutycznych, jak i zakresu oraz dostępności opieki biopsychospołecznej. Z tego względu pacjentów T/AYAs nazwano zapomnianym plemieniem ( the forgotten tribe ) [3]. W pracy przedstawiono dyskutowane ostatnio medyczne aspekty rozpoznania choroby nowotworowej u T/AYAs oraz główne założenia opieki psychoonkologicznej, którą ci pacjenci powinni być otoczeni. Medyczne aspekty rozpoznania nowotworu w okresie nastoletnim i wczesnej dorosłości Nowotwory wykrywane u T/AYAs stanowią mniej niż 2% nowotworów rozpoznawanych w Stanach Zjednoczonych (USA) i mniej niż 1% w Unii Europejskiej (UE). Wraz z coraz starszym wiekiem zauważa się wzrost zachorowalności w tej podgrupie pacjentów [3, 4]. W Wielkiej Brytanii (UK) zachorowalność u dzieci w wieku lat wynosi 10,1/ / osób, u dzieci w wieku lat 14,4/ / osób, a u osób w wieku lata już 22,6/ / osób. W grupie T/AYAs stwierdza się częstsze występowanie nowotworów u chłopców [3]. Zwraca się również uwagę na nieprzystawanie rejestracji nowotworów do rzeczywistych zachorowań. Między a 24. rokiem życia można wyróżnić występowanie 3 typów nowotworów, w tym: dziecięce nowotwory późne 10% (nowotwory embrionalne, takie jak: guz Wilmsa, rabdomyosarcoma, neuroblastoma), typowe dla T/AYAs 30% (mięsak Ewinga, osteosarcoma, HL) oraz 3 typowe dla wczesnej dorosłości 60% (czerniak, rak tarczycy, rak nosogardła) [4]. W porównaniu z pacjentami dorosłymi (do 79 lat), u których najczęściej rozpoznawane są raki, u pacjentów młodych (13 24 lat) zdecydowanie przeważają chłoniaki i osteosarcoma [5]. Rozkład nowotworów u T//AYAs jest unikatowy i nie występuje w żadnej innej grupie wiekowej. U pacjentów w wieku lat najczęściej występują białaczki i nowotwory ośrodkowego układu nerwowego (OUN), na okres między 15. a 19. rokiem życia przypada największa zachorowalność na chłoniaki, a u osób w wieku lat najczęściej notuje się nowotwory zarodkowe, raki i chłoniaki [6]. W swoich badaniach Sankila i wsp. [7] oraz Stiler i wsp. [8] wykazali znamienne statystycznie różnice w 5-letnich przeżyciach pacjentów z białaczką i nowotworami kości zależnie od wieku wystąpienia choroby (0 14 lat v lat). U pacjentów z białaczką 5-letnie przeżycia stwierdzono u 73% osób w grupie do 14 lat, a w grupie lat tylko u 44%. Podobnie u pacjentów z nowotworami kości, 61% 5-letnich przeżyć zanotowano w grupie do 14 lat, a w grupie lat tylko 48%. Wyniki kilku kolejnych badań ukazują niektóre uwarunkowania gorszych wyników leczenia uzyskiwanych u T/AYAs. Stwierdzono między innymi, że im starsze dziecko, tym dłuższy czas między wystąpieniem pierwszych objawów choroby a rozpoznaniem nowotworów litych [9] oraz że terapia nastolatków na oddziałach onkologii dla dorosłych może zmniejszać szanse na ich wyleczenie [10]. Udokumentowano również lepsze wyniki leczenia pacjentów z pre-b ostrą białaczką limfoblastyczną (ALL, acute lymphoblastic leukemia), jeśli T/AYAs byli leczeni według protokołów pediatrycznych [11]. Z kolei u pacjentów z HL leczonych na oddziałach pediatrycznych i dla dorosłych, przy porównywalnych wynikach leczenia, stwierdzono więcej późnych następstw u leczonych według protokołów dla dorosłych (większe dawki radioterapii Gy) [12]. Trudności z wprowadzeniem jednolitych standardów postępowania w tej grupie pacjentów wynikają z utrzymującego się zamieszania dotyczącego ustalenia granic wiekowych T/AYAs. Według Światowej Organizacji Zdrowia dziecko to osoba do 18. roku życia. Ponadto wczesna dorosłość, czyli okres osiągania fizycznej i psychicznej dojrzałości, zależy od płci (u dziewcząt trwa do 19 rż., u chłopców do rż.). Dlatego w USA pediatrzy onkolodzy opiekują się pacjentami do 21. roku życia, a niekiedy nawet do 30. roku życia, natomiast w niektórych krajach UE tylko do 15. roku życia [5]. W ośrodkach onkohematologii dziecięcej w Polsce leczeniem są objęte dzieci do 18. roku życia, ale rozpoznanie nowotworu krótko przed ukończeniem 18. roku życia skutkuje koniecznością objęcia opieką pacjentów nawet po 20. roku życia [2]. Podobna niejednorodność dotycząca granic wiekowych 52
3 Marzena Samardakiewicz, Jerzy R. Kowalczyk, Nowotwory u pacjentów w okresie nastoletnim i wczesnej dorosłości występuje w głównych grupach badawczych T/ /AYAs w USA to pacjenci w wieku lat, a w UK to osoby do 25. roku życia. Znamiennie niski jest też udział tej grupy pacjentów w badaniach klinicznych, uznawanych przecież za warunek poprawy wyników leczenia. W UK w latach 2005/2006 w badaniach klinicznych uczestniczyło odpowiednio 64% dzieci do 4. roku życia i 42% dzieci w wieku lat, a już tylko: 24% osób w wieku lat, 16% w wieku lat, 11% w wieku lat oraz 8% w wieku lat [13]. W trosce o polepszenie wyników leczenia i jakości życia T/AYAs w USA i UK powołano grupy badawcze (Teenage Cancer Trust, TYA Clinical Studies Development Group NCRI). Z tego również względu, w ramach International Society of Pediatric Oncology (SIOP), powołano międzynarodowe grupy badawcze, w tym International Working Group on Adolescent/Teenage and Young Adult Oncology oraz AYA Oncology Progress Review Group (Vancouver, 2005; Genewa, 2006) [14]. Plany badawcze tych grup na lata obejmowały ocenę dostępności opieki, weryfikację liczby odmów leczenia oraz ocenę jakości życia uwarunkowanej stanem zdrowia (HRQoL, health-related quality of life) i sytuacji ekonomicznej T/AYAs. Dodatkowo celami były rozszerzanie liczby badań klinicznych z udziałem T/AYAs oraz prowadzenie psychoedukacji i promocji zdrowia dla młodych osób, które zakończyły terapię. Psychologiczne aspekty rozpoznania nowotworu w okresie nastoletnim i wczesnej dorosłości Adolescencja (okres nastoletni; dorastanie) to przejściowy okres między dzieciństwem a dorosłością (między rż. a rż.), w którym zachodzą nasilone zmiany fizyczne i psychologiczne. Ten dynamiczny proces rozpoczyna się z początkiem dojrzewania płciowego, a kończy po osiągnięciu pełnej dojrzałości biologicznej i społecznej. Hurlock [15] wyróżnia w procesie dorastania 3 fazy, w tym preadolescencję (u dziewcząt wiek lat, u chłopców wiek lat), wczesną adolescencję (u dziewcząt wiek lat; u chłopców wiek lat) oraz późną adolescencję (u dziewcząt wiek lat; u chłopców wiek lat). W tym okresie powinny zostać wykonane określone zadania rozwojowe, które wyznaczają prawidłowy przebieg dorastania [16]. Do najważniejszych zadań wczesnej adolescencji należą między innymi: utrzymywanie związków z rówieśnikami obojga płci, akceptowanie swojej fizyczności i osiąganie emocjonalnej niezależności od rodziców i innych dorosłych. W późniejszym okresie do ważnych rozwojowo zadań należą wybór i przygotowanie do zawodu, przygotowanie się do małżeństwa i życia rodzinnego, osiąganie bezpieczeństwa i niezależności ekonomicznej czy też dojrzewanie do społecznie odpowiedzialnego zachowania [16]. W sytuacji choroby nowotworowej realizacja zadań rozwojowych jest bardzo zagrożona. W grupie pacjentów T/AYAs uzyskuje się nie tylko gorsze wyniki leczenia gorsza jest także opieka psychologiczna nad nimi, wynikająca z niedostosowania do specyficznych potrzeb psychospołecznych młodych osób. Choroba nowotworowa wywołuje u pacjenta i jego najbliższych kryzys emocjonalny. Reakcje emocjonalne T/AYAs charakteryzują przede wszystkim znaczne wahania nastroju. Obserwuje się również dużą amplitudę reakcji, często fiksację decyzji oraz nasilony lęk przed postępem choroby, przed przyszłością i przed śmiercią. W warstwie poznawczej występuje wyraźny wzrost zainteresowania własną chorobą. Wiedza o chorobie jest przez młodych pacjentów ciągle rozszerzana, weryfikowana i systematyzowana. Pacjenci ci zadają również pytania o sens doświadczania choroby oraz dokonują oceny swojej obecnej sytuacji. W zależności od etapu terapii zmieniają się źródła stresu i postrzeganie doświadczanych trudności. W fazie intensywnego leczenia normalną aktywność T/AYAs utrudniają bezpośrednie objawy niepożądane (zmęczenie, mdłości, osłabienie, utrata włosów). Przyczyną największego distresu w tym okresie są zmiany wyglądu [17] oraz restrykcyjne ograniczenia dotyczące rozrywek i nauki [18]. Przyczyną dodatkowego stresu jest doświadczana niepewność co do przyszłości [19]. Faza podtrzymania remisji to czas kryzysu, którego źródłem są niepewność przeżycia i towarzyszący temu lęk [20]. Utrzymujące się, mimo zakończenia terapii, skutki fizyczne są postrzegane jako najgorszy aspekt choroby nawet wiele lat po leczeniu (amputacje, jakość i ilość włosów, otyłość, blizny, bezpłodność) [21]. Niektórzy pacjenci muszą się zmierzyć z trudnościami związanymi z powrotem do szkoły lub na studia oraz z ograniczeniem liczby dostępnych aktywności społecznych. Towarzyszy im również niepokój o wystąpienie późnych następstw choroby [22]. Stwierdzono ponadto wystąpienie zmian w obrazie własnej osoby [23, 24]. W badaniach obejmujących T/AYAs w fazie bez leczenia stwierdzono brak znaczących różnic w funkcjonowaniu psychospołecznym w porównaniu ze zdrowymi rówieśnikami [25, 26]. Jedynie pacjenci po nowotworach OUN i ALL mogą 53
4 Hematologia 2011, tom 2, nr 1 Tabela 1. Działania wspierające wobec trudności dotyczących młodych pacjentów z chorobą nowotworową Table 1. Support activities over young cancer patients difficulties disclosure Problem Poczucie drażliwości Poczucie braku zrozumienia Poczucie odsunięcia od ważnych decyzji Lęk blokujący zadawanie pytań Poczucie niezgody na zmiany Poczucie inności Poczucie izolacji od rówieśników Poczucie braku osobistej przestrzeni Bycie świadkiem cierpienia innych Rodzaj wsparcia Przyjazne otoczenie, możliwość zadawania pytań Słuchanie pacjenta, wzmacnianie jego poczucia kontroli Zaufanie do możliwości decyzyjnych Właściwe przygotowanie, psychoedukacja Promowanie rytuałów, stałe punkty dnia Zapewnianie poczucia bezpieczeństwa Zachęcanie do utrzymywania kontaktów Szacunek dla prywatności Raczej wspieranie niż ukrywanie się cechować większymi trudnościami edukacyjnymi i gorszą jakością życia [27]. W porównaniu ze zdrowymi rówieśnikami T/AYAs częściej potrafią wskazać pozytywny wpływ choroby, w tym: lepszą znajomość własnego ciała, docenianie życia, poważne traktowanie nauki [26]. Opieka psychoonkologiczna nad pacjentem w okresie nastoletnim i wczesnej dorosłości W celu poprawy jakości życia młodych pacjentów z nowotworem, w 2005 roku opublikowano zbiór procedur, których wdrożenie daje szansę na poprawę wyników leczenia T/AYAs i gwarancję zaspokajania specyficznych potrzeb rozwojowych tej grupy chorych [28]. Wśród najważniejszych rekomendacji znalazła się konieczność wskazania ośrodków leczenia nowotworów T/AYAs, prowadzenie leczenia dzieci i młodzieży do 19. roku życia w warunkach dostosowanych do ich wieku, leczenie młodych dorosłych powyżej 19. roku życia w warunkach dostosowanych do ich potrzeb rozwojowych i zapewnienie im dostępu do wsparcia. Zespoły leczące młodych pacjentów powinny być multidyscyplinarne, a personel szkolony w zakresie umiejętności komunikowania się z nastoletnimi pacjentami. W zaleceniach umieszczono również wskazanie, że oddziały dla T/AYAs powinny współpracować z oddziałami dla dorosłych [29]. Teza o konieczności zapewnienia młodym pacjentom leczenia w warunkach dostosowanych do ich potrzeb rozwojowych, postulowana w zaleceniach z 2005 roku, opiera się na określonej filozofii opieki. Zakłada ona indywidualne traktowanie każdego pacjenta, rozumienie wpływu choroby na rodzinę i przyjaciół oraz poszanowanie godności i intymności. Dodatkowo, zapewnienie opieki dostosowanej do potrzeb rozwojowych ma pomagać T/AYAs w osiąganiu niezależności. Taka opieka powinna być dostępna dla wszystkich potrzebujących oraz prowadzona przez kompetentnych specjalistów [29]. Znając zagrożenia, jakie choroba nowotworowa i jej leczenie mogą wywołać, wpływając na kształtowanie się negatywnego obrazu własnej osoby i obniżonego poczucia własnej wartości, można je minimalizować poprzez stosowanie odpowiednich technik wspierających [29]. Przykłady takich oddziaływań w konkretnych sytuacjach trudności doświadczanych przez pacjenta przedstawiono w tabeli 1. Woodgate [30] zawiera propozycję zwartego programu wsparcia Być w kontakcie ( Being there ) kierowanego do młodych pacjentów dotkniętych chorobą nowotworową. Program składa się z 7 strategii radzenia sobie, które powinny być podstawą oddziaływań wspierających wykorzystywanych przez personel medyczny. Szczegółowe działania wspierające personelu, pomocne w wypracowywaniu własnych sposobów radzenia sobie przez pacjenta, przedstawiono w tabeli 2. Podsumowanie Przedstawione strategie wspierające mogą w dużym stopniu pomóc pacjentom, którym choroba stanęła na drodze ich osobowego rozwoju. W dużej części jednak są to oddziaływania mające zastosowanie u każdej osoby dotkniętej chorobą nowotworową. Poprawa jakości życia młodych pacjentów to wyzwanie dla całej onkologii także w krajach wysoko uprzemysłowionych. Stwarzanie odrębnych oddziałów onkologicznych dla T/AYAs jest przedsięwzięciem niezwykle kosztownym, dlatego obecnie funkcjonują jedynie pojedyncze oddziały z niewielką liczbą łóżek, na przykład w UK tylko 8. 54
5 Marzena Samardakiewicz, Jerzy R. Kowalczyk, Nowotwory u pacjentów w okresie nastoletnim i wczesnej dorosłości Tabela 2. Program oddziaływań wspierających młodych pacjentów z nowotworem Table 2. Supportive behaviours programme promoting coping strategies in young patients with cancer Strategia Nadzieja, że będzie lepiej Wypracowanie właściwej postawy Poznawanie wymogów terapii Szukanie sensu nawet w trudnych sytuacjach Chwytanie dobrych momentów dnia Dbanie o czas dla siebie Bycie razem Działanie wspierające Zapewnianie, że pacjent jest w stanie przejść przez leczenie Pomoc w utrzymywaniu pozytywnego nastawienia Wspieranie w tworzeniu bliskich i odległych planów Wzmacnianie dużych i małych sukcesów Wspieranie, stwarzanie komfortu w chwilach pogorszenia nastroju Pomoc w radzeniu sobie w sytuacjach odczuwania negatywnych uczuć i braku umiejętności poradzenia sobie Informowanie o leczeniu i jego skutkach Dostosowanie przekazu informacji do potrzeb Balansowanie między nieukrywaniem faktów a podtrzymywaniem nadziei podczas przekazywania informacji Stwarzanie okazji do wyrażania uczuć i myśli; rozmowy, dzienniki, blogi Uczestnictwo w terapiach/interwencje terapeutyczne (techniki terapii poznawczo-behawioralnej [CBT], relaksacje, wizualizacje, terapia ruchem), terapia przez sztukę Akceptowanie znaczeń nadawanych chorobie przez pacjenta Zachęcanie do cieszenia się każdą dobrą chwilą Zachęcanie do ustalenia punktu dnia poświęconego czemuś, co przynosi radość, przyjemność Nieodcinanie się od przeszłości Zachęcanie pacjenta do tego, co lubi robić Przypominanie, że choroba jest tylko pewną częścią życia Uwzględnianie czasu poświęcanego przez pacjenta różnym aktywnościom w planowaniu określonych elementów leczenia Upewnianie się, czy pacjent spędza czas z rodziną, przyjaciółmi Edukowanie rodziny, jak być w kontakcie z Edukowanie pacjenta, jak być w kontakcie z CBT cognitive-behavioral therapy W każdych warunkach można jednak podejmować próby realizowania przynajmniej niektórych rekomendacji, dostosowywać warunki oddziałów do potrzeb młodych ludzi i stosować umiejętnie strategie wsparcia. Piśmiennictwo 1. Wronkowski Z., Brużewicz S. Nowotwory złośliwe w Polsce. Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Dostępne on-line na: // 2. Kowalczyk J.R. Epidemiologia nowotworów złośliwych u dzieci. W: Chybicka A., Sawicz-Birkowska K. (red.). Onkologia i hematologia dziecięca. Tom 1. Wyd. I. PZWL, Warszawa 2008: Eden T., Barr R., Bleyer A., Whiteson M. Cancer and the adolescent. Second ed. Blackewell Publishing Ltd, Oxford 2005: Birch J. Why do teenagers get cancer? 4 th International Conference on Teenage and Young Adult Cancer Medicine. Royal College of Physicians, London Whelan J., Fern L. Cancer in adolescence: incidence and policies issues. W: Kelley D., Gibson F. (red.). Cancer care for adolescents and young adults. Blackwell Publishing Ltd, Oxford 2008: Birch J. Patterns of incidence of cancer In teenagers and young adults; implications for aetiology. W: Eden T., Barr R., Bleyer A., Whiteson M. (red.). Cancer and the adolescent. Second ed. Blackewell Publishing Ltd, Oxford 2005: Sankila R., Martos J.M.C., Miljus D. i wsp. Geographical comparison of cancer survival in European children ( ): report from The Automated Childhood Cancer Information System project. Eur. J. Cancer 2006; 42: Stiler C.A., Desandes E., Danon S.E. i wsp. Cancer incidence and survival in European adolescents ( ). Report from The Automated Childhood Cancer Information System project. Eur. J. Cancer 2006; 42: Pollock B.H., Krisher J.P., Vietti T.J. Interval between symptom onset and diagnosis of pediatric solid tumors. J. Pediatr. 1991; 119: Klein-Geltink J., Shaw A.K., Morrison H.I. i wsp. Use of pediatric versus adult oncology treatment centres by adolescents 15 55
6 Hematologia 2011, tom 2, nr 1 19 year old: the Canadian Childhood Cancer Surveillance and Control Program. Eur. J. Cancer 2005; 41: Boisell N., Auclerc M.F., Lheritier V. i wsp. Should adolescents with acute lymphoblastic leukemia be treated as old children or young adults? Comparison of the French FRALLE-93 and LALA- -94 trials. J. Clin. Oncol. 2003; 21: Sklar C., Witton J., Stovall M. i wsp. Abnormalities of the thyroid in survivors of Hodgkin s disease: data from the Childhood Cancer Survivor Study. J. Clin. Endocrinol. Metab. 2000; 85: Bleyer W.A., Albritton K.H., Ries A.G., Barr R. Introduction. W: Bleyer W.A., Barr R.D. (red.). Cancer in adolescents and young adults. Springer-Verlag, Berlin, Heildelberg 2007: Albritton K.H., Eden T. Access to care. Pediatr. Blood Cancer 2008; 50: Hurlock B. Rozwój młodzieży. PWN, Warszawa 1983: Havinghurst R.J. Developmental tasks and education. Longman, NY, London 1981: Hinds P.S., Quargnenti A., Fairclough D. i wsp. Hopefulness and its characteristics in adolescents with cancer. West. J. Nurs. Res. 1999; 21: Hedstrom M., Skolin I., Von Essen L. Distressing and positive experiences and important aspects of care for adolescents treated for cancer adolescents and nurse perceptions. Eur. J. Oncol. Nurs. 2003; 8: Parry C. Embracing uncertainty: an exploration of the experiences of childhood cancer survivors. Qual. Health Res. 2003; 13: Arnold E.M. The cessation of cancer treatment as a crisis. Soc. Work Health Care 1999; 29: Enskär K., Carlson M., Golsäter M., Hamrin E. Symptom distress and life situation in adolescents with cancer. Cancer Nurs. 1997; 20: Duffey-Lind E.C., O Holleran E., Healey M., Vettese M., Diller L., Park E.R. Transitioning to survivorship: a pilot study. J. Pediatr. Oncol. Nurs. 2006; 23: Larouche S.S., Chin-Peuckert L. Changes in body image experienced by adolescents with cancer. J. Pediatr. Oncol. Nurs. 2006; 23: Mattsson E. Cancer during adolescence: psychosocial consequences and methodological issues. Acta Universitas Upsalienses, Uppsala Eiser C., Hill J., Vance Y.H. Examining the psychological consequences of surviving childhood cancer: the systematic review as a research method in pediatric psychology. J. Pediatr. Psychol. 2000; 25: Langeveld N.E., Ubbink M.C., LAst B.F., Grootenhuis M.A., Voute P.A., de HAan R.J. Educational, achievement, employment and living situation in long-term young adult survivors of childhood cancer. Psychooncology 2002; 13: Mulhern R., Butler R.W. Neuropsychological late effects. W: Brown R.T. (red.). Comprehensive handbook of childhood cancer and sickle cell disease. A biopsychosocial approach. Oxford University Press, Oxford 2006: The guidance on Cancer Services: cancer improving outcomes in children and young people with cancer the manual. Department of Health, National Institute for Health and Clinical Excellence, London Harvey N., Finch A. Supportive care for adolescents and young adults during cancer treatment. W: Kelley D., Gibson F. (red.). Cancer care for adolescents and young adults. Blackwell Publishing Ltd, Oxford 2008: Woodgate R. Getting on with life during treatment. W: Kelley D., Gibson F. (red.). Cancer care for adolescents and young adults. Blackwell Publishing Ltd, Oxford 2008:
Analysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn
Analiza powikłań infekcyjnych u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną leczonych w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym w Olsztynie Analysis of infectious complications inf children with
NOWOTWORY TRZUSTKI KLUCZOWE DANE, EPIDEMIOLOGIA. Dr n. med. Janusz Meder Prezes Polskiej Unii Onkologii 4 listopada 2014 r.
NOWOTWORY TRZUSTKI KLUCZOWE DANE, EPIDEMIOLOGIA Dr n. med. Janusz Meder Prezes Polskiej Unii Onkologii 4 listopada 2014 r. Najczęstsza postać raka trzustki Gruczolakorak przewodowy trzustki to najczęstsza
(Psycho)onkologia dziecięca w pytaniach i odpowiedziach Fundacja Urtica Dzieciom
www.urticadzieciom.pl & A (Psycho)onkologia dziecięca w pytaniach i odpowiedziach Fundacja Urtica Dzieciom Drogi Czytelniku, oddajemy w Twoje ręce krótki przewodnik obrazujący sytuację dzieci zmagających
Przykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji
PROGRAM POPRAWY WCZESNEGO WYKRYWANIA I DIAGNOZOWANIA NOWOTWORÓW U DZIECI W PIĘCIU WOJEWÓDZTWACH POLSKI Przykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji
Psychologiczne problemy kwalifikacji pacjenta do przeszczepienia nerki.
Zakład Nauczania Anestezjologii i Intensywnej Terapii, Wydział Nauk o Zdrowiu, WUM Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej, SKDJ Psychologiczne problemy kwalifikacji pacjenta do przeszczepienia nerki.
JAKOŚĆ ŻYCIA U DZIECI I MŁODZIEŻY Z WRODZONYM ZAKAŻENIEM HIV W POLSCE
JAKOŚĆ ŻYCIA U DZIECI I MŁODZIEŻY Z WRODZONYM ZAKAŻENIEM HIV W POLSCE A. Zielińska 1, M. Bielecki 2, F. Pierowski 3, U. Coupland 4, A.Bryńska 1, T. Wolańczyk 1, M. Marczyńska 4 (1) Klinika Psychiatrii
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Psychologiczne aspekty opieki nad dzieckiem z chorobą nowotworową
PROGRAM SZKOLENIA: PSYCHOSPOŁECZNE UWARUNKOWANIA ROZWOJU DZIECI I MŁODZIEZY PSYCHOLOGIA ROZWOJOWA, KSZTAŁTOWANIE SIĘ OSOBOWOŚCI
PROGRAM SZKOLENIA: PSYCHOSPOŁECZNE UWARUNKOWANIA ROZWOJU DZIECI I MŁODZIEZY Tematy szkolenia PSYCHOLOGIA ROZWOJOWA, KSZTAŁTOWANIE SIĘ OSOBOWOŚCI Wykład 2 godz. - Podejście do rozwoju psychicznego w kontekście
Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego
Lek. Łukasz Głogowski Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Opiekun naukowy: Dr hab. n. med. Ewa Nowakowska-Zajdel Zakład Profilaktyki Chorób
Jakość życia dzieci z przewlekłą chorobą nerek w Polsce Katarzyna Kiliś-Pstrusińska
Jakość życia dzieci z przewlekłą chorobą nerek w Polsce Katarzyna Kiliś-Pstrusińska Katedra i Klinika Nefrologii Pediatrycznej Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu VII Zjazd PTNefD, Łódź 2015 1 Jakość życia
PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA KIERUNKU LEKARSKIM ROK AKADEMICKI 2016/2017
PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA KIERUNKU LEKARSKIM ROK AKADEMICKI 2016/2017 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Psychologiczne aspekty opieki nad dzieckiem z chorobą nowotworową
Wybrane programy profilaktyczne
Wybrane programy profilaktyczne PRZYJACIELE ZIPPIEGO Charakterystyka programu Polska Adaptacja programu Partnership for Children. Pierwsze wdrożenie przez Ośrodek Rozwoju Edukacji. Koordynator, szkolenia
Aspekty systemowe opieki nad chorymi na raka piersi w Polsce - kluczowe raporty
Aspekty systemowe opieki nad chorymi na raka piersi w Polsce - kluczowe raporty Dr n. med. Jakub Gierczyński, MBA Doradztwo i ekspertyzy, IZWOZ UŁa, HEN Warszawa, 25.10.2018 r. Wprowadzenie Rak piersi
Zaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV STRESZCZENIE
Autor: Tytuł: Promotor: lek. Anna Zielińska Zaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV dr hab. Anita Bryńska STRESZCZENIE WSTĘP: W
STRESZCZENIE W JĘZYKU POLSKIM
STRESZCZENIE W JĘZYKU POLSKIM Wstęp Choroby nowotworowe są poważnym problemem współczesnych społeczeństw. Rozpoznawanie trudności w funkcjonowaniu psychosomatycznym pacjentów jest konieczne do świadczenia
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2014/2015 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2014/2015 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Leczenie bólu nowotworowego i opieka paliatywna nad dziećmi 2.
PROGRAM NAUKOWY 13-14 listopada 2012
PROGRAM NAUKOWY 13-14 listopada 2012 Jubileuszowe Posiedzenie Naukowe pt. Osiągnięcia hemato-onkologii dziecięcej w Polsce 13 listopada 2012 (Zamek Królewski w Warszawie) 9:45-10:00 Otwarcie Konferencji,
Czy to smutek, czy już depresja?
Niebezpieczna siostra smutku jak rozpoznać i poradzić sobie z depresją? Warsztaty dla uczniów Czy to smutek, czy już depresja? Podstawowe różnice Smutek To emocja, której doświadczanie jest naturalne dla
Ewolucja i kierunki rozwoju badań klinicznych u dzieci
Ewolucja i kierunki rozwoju badań klinicznych u dzieci Co się stało w latach 1997 2006? Kto korzysta z badań klinicznych w pediatrii Dlaczego naleŝy tworzyć sieci ośrodków pediatrycznych? Wyzwania związane
S YLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) I nformacje ogólne
S YLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) I nformacje ogólne Nazwa modułu: Aspekty psychologiczno-socjologiczno-społeczne w medycynie i opiece paliatywnej Rodzaj modułu/przedmiotu obieralny Wydział Lekarsko-Biotechnologiczny
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2012/2013 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2012/2013 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Psychologiczne aspekty opieki nad dzieckiem z chorobą nowotworową
Karta Praska (The Prague Charter) Dlaczego jest to ważne. Prawo do opieki paliatywnej
Karta Praska (The Prague Charter) Dlaczego jest to ważne Prawo do opieki paliatywnej Dostęp do opieki paliatywnej stanowi prawny obowiązek, potwierdzony przez konwencję Organizacji Narodów Zjednoczonych
Wstęp ARTYKUŁ REDAKCYJNY / LEADING ARTICLE
Dzieciństwo w cieniu schizofrenii przegląd literatury na temat możliwych form pomocy i wsparcia dzieci z rodzin, gdzie jeden z rodziców dotknięty jest schizofrenią Childhood in the shadow of schizophrenia
EPIDEMIOLOGIA. Mierniki epidemiologiczne. Mierniki epidemiologiczne. Mierniki epidemiologiczne. Mierniki epidemiologiczne
EPIDEMIOLOGIA NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH EPIDEMIOLOGIA prof. dr hab. med. Jan Kornafel Katedra Onkologii i Klinika Onkologii Ginekologicznej AM we Wrocławiu Mierniki epidemiologiczne Mierniki epidemiologiczne
Leki biologiczne i czujność farmakologiczna - punkt widzenia klinicysty. Katarzyna Pogoda
Leki biologiczne i czujność farmakologiczna - punkt widzenia klinicysty Katarzyna Pogoda Leki biologiczne Immunogenność Leki biologiczne mają potencjał immunogenny mogą być rozpoznane jako obce przez
Wyzwania systemowe stojące przed hematologią onkologiczną w aspekcie starzejącego się społeczeństwa w Polsce
Wyzwania systemowe stojące przed hematologią onkologiczną w aspekcie starzejącego się społeczeństwa w Polsce Dr n. med. Jakub Gierczyński, MBA Doradztwo i ekspertyzy Warszawa, 27.01.2016 Wykład odbywa
KURS KWALIFIKACYJNY Pielęgniarstwo onkologiczne. OTWARCIE KURSU KWALIFIKACYJNEGO Kierownik kursu: mgr Anna Kosowska godz.14:30
OTWARCIE KURSU KWALIFIKACYJNEGO Kierownik kursu: godz.14:30 Wywiad, dane biograficzne, sytuacja psychospołeczna i socjoekonomiczna - ważne elementy w badaniu psychoonkologicznym 8 września 2017 r. Wskazania
Psychologia a wyzwania współczesnej medycyny - przedmiot fakultatywny
Psychologia a wyzwania współczesnej medycyny - przedmiot fakultatywny - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Psychologia a wyzwania współczesnej medycyny - przedmiot fakultatywny Kod przedmiotu
ROZWOJOWE UWARUNKOWANIA STOSUNKU DO JEDZENIA
ROZWOJOWE UWARUNKOWANIA STOSUNKU DO JEDZENIA Rozważania na bazie badań sondażowych Dr Beata Ziółkowska Instytut Psychologii, UAM Klasyfikacja potrzeb psychicznych POTRZEBA: to siła wewnętrzna, która pod
PLATFORMA DIALOGU DLA ONKOHEMATOLOGII Model kompleksowej i koordynowanej opieki onkohematologicznej Wyniki badania ankietowego
PLATFORMA DIALOGU DLA ONKOHEMATOLOGII Model kompleksowej i koordynowanej opieki onkohematologicznej Wyniki badania ankietowego Warszawa, 24 kwietnia 2018 r. Cancer Care: Assuring quality to improve survival,
HARMONOGRAM KURSU KWALIFIKACYJNEGO. Przedmiot/Tematyka zajęć. 2. Wskazania do interwencji psychoonkologicznej
HARMONOGRAM KURSU KWALIFIKACYJNEGO Nazwa kursu: Kod kursu: Miejsce kursu: zajęcia teoretyczne: ćwiczenia: staż: Kurs kwalifikacyjny w dziedzinie pielęgniarstwa onkologicznego dla pielęgniarek PiP/.4/11/1-27
Koncepcja Breast Units (skoordynowane leczenie raka piersi) w Polsce i na świecie. Jacek Jassem Gdański Uniwersytet Medyczny
Koncepcja Breast Units (skoordynowane leczenie raka piersi) w Polsce i na świecie Jacek Jassem Gdański Uniwersytet Medyczny Odsetek 5-letnich przeżyć w raku piersi w krajach Unii Europejskiej 100 90 80
PLAN ZAJĘĆ W RAMACH SPECJALIZACJI Z PIELEGNIARSTWA GINEKOLOGICZNEGO
PLAN ZAJĘĆ W RAMACH SPECJALIZACJI Z PIELEGNIARSTWA GINEKOLOGICZNEGO w dniach 12.09.2014 13.09.2014 Data Godziny Osoba prowadząca Miejsce realizacji zajęć Forma zajęć Liczba godz. 12.09.14 (piątek ) 9.00-12.45
HARMONOGRAM KURSU KWALIFIKACYJNEGO. Przedmiot/Tematyka zajęć. 2 0 MODUŁ II Profilaktyka i 5 2. Czynniki ryzyka chorób nowotworowych
HARMONOGRAM KURSU KWALIFIKACYJNEGO Nazwa kursu: Kod kursu: Miejsce kursu: zajęcia teoretyczne: ćwiczenia: staż: Kurs kwalifikacyjny w dziedzinie pielęgniarstwa onkologicznego dla pielęgniarek PiP/.4/11/1-28
HARMONOGRAM KURSU KWALIFIKACYJNEGO. Przedmiot/Tematyka zajęć. 2. Wskazania do interwencji psychoonkologicznej
HARMONOGRAM KURSU KWALIFIKACYJNEGO Nazwa kursu: Kod kursu: Miejsce kursu: zajęcia teoretyczne: ćwiczenia: staż: Kurs kwalifikacyjny w dziedzinie pielęgniarstwa onkologicznego dla pielęgniarek PiP/.4/11/1-27
Elementy kontaktu i komunikacji z pacjentem
PROGRAM POPRAWY WCZESNEGO WYKRYWANIA I DIAGNOZOWANIA NOWOTWORÓW U DZIECI W PIĘCIU WOJEWÓDZTWACH POLSKI Elementy kontaktu i komunikacji z pacjentem Opracowanie: Dr n. med. Elżbieta Kryj-Radziszewska Zakład
Anoreksja. Zadanie finansowane ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata
Anoreksja Anorexia nervosa Jadłowstręt psychiczny kryteria: Odmowa utrzymywania prawidłowej masy ciała Obawa przed przyrostem masy ciała pomimo niedostatecznej wagi Przeżywanie siebie jako osoby grubej
Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT
Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT Katarzyna Rutkowska Szpital Kliniczny Nr 1 w Zabrzu Wyniki leczenia (clinical outcome) śmiertelność (survival) sprawność funkcjonowania (functional outcome) jakość
POROZUMIENIE CZY KONFLIKT? O AKCEPTACJI CHOROBY. PSYCHOLOGICZNE ASPEKTY NF1 W KONTEKŚCIE RODZINNYM
POROZUMIENIE CZY KONFLIKT? O AKCEPTACJI CHOROBY. PSYCHOLOGICZNE ASPEKTY NF1 W KONTEKŚCIE RODZINNYM dr n. med. Magdalena Trzcińska Szpital Uniwersytecki nr 1 im. dr. A. Jurasza w Bydgoszczy NF1 W RODZINIE
HARMONOGRAM KURSU KWALIFIKACYJNEGO. Przedmiot/Tematyka zajęć. 1. Epidemiologia najczęściej występujących nowotworów złośliwych w Polsce
HARMONOGRAM KURSU KWALIFIKACYJNEGO Nazwa kursu: Kod kursu: Miejsce kursu: zajęcia teoretyczne: ćwiczenia: staż: Kurs kwalifikacyjny w dziedzinie pielęgniarstwa onkologicznego dla pielęgniarek PiP/.4/11/1-28
Epidemiologia i etiopatogeneza nowotworów u dzieci
PROGRAM POPRAWY WCZESNEGO WYKRYWANIA I DIAGNOZOWANIA NOWOTWORÓW U DZIECI W PIĘCIU WOJEWÓDZTWACH POLSKI Epidemiologia i etiopatogeneza nowotworów u dzieci Opracowanie: Prof. dr hab. med. Jerzy R. Kowalczyk
PRZEWODNIK I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I dla STUDENTÓW V ROKU STUDIÓW
PRZEWODNIK I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I dla STUDENTÓW V ROKU STUDIÓW 1. NAZWA PRZEDMIOTU: PSYCHOLOGICZNE ASPEKTY OPIEKI NAD DZIECKIEM Z CHOROBĄ NOWOTWOROWĄ I JEGO
Opieka i medycyna paliatywna
Lek. med. Katarzyna Scholz Opieka i medycyna paliatywna Informator dla chorych i ich rodzin Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej im. św. Jana z Dukli Lublin, 2011 Szanowni Państwo, Drodzy Pacjenci, Rodziny.
Onkologia - opis przedmiotu
Onkologia - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Onkologia Kod przedmiotu 12.0-WL-Lek-On Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek Lekarski Profil praktyczny Rodzaj studiów jednolite
SYTUACJA PACJENTÓW HEMATOONKOLOGICZNYCH I ICH BLISKICH. Aleksandra Rudnicka Rzecznik PKPO
SYTUACJA PACJENTÓW HEMATOONKOLOGICZNYCH I ICH BLISKICH Aleksandra Rudnicka Rzecznik PKPO Koalicja to wspólny głos ponad 100 tysięcy pacjentów onkologicznych! 44 organizacje wspólnie działają na rzecz chorych
ŚWIATOWY DZIEŃ ZDROWIA
Depresja Inż. Agnieszka Świątkowska Założenia kampanii Światowy Dzień Zdrowia obchodzony co roku 7 kwietnia, w rocznicę powstania Światowej Organizacji Zdrowia daje nam unikalną możliwość mobilizacji działań
Od rozpoznania do leczenia czyli pacjent w systemie. Aleksandra Rudnicka Polska Koalicja Pacjentów Onkologicznych
Od rozpoznania do leczenia czyli pacjent w systemie Aleksandra Rudnicka Polska Koalicja Pacjentów Onkologicznych Koalicja to wspólny głos ponad 100 tysięcy pacjentów onkologicznych w Polsce zrzeszonych
Trudne rozmowy z rodziną o stanie pacjenta z podejrzeniem śmierci pnia mózgu
Trudne rozmowy z rodziną o stanie pacjenta z podejrzeniem śmierci pnia mózgu Na sposobie rozmowy o krytycznym, nie rokującym żadnej poprawy stanie pacjenta z jego rodziną odciska swoje piętno nasz osobisty
Rak trzustki - chemioterapia i inne metody leczenia nieoperacyjnego. Piotr Wysocki Klinika Onkologiczna Centrum Onkologii Instytut Warszawa
Rak trzustki - chemioterapia i inne metody leczenia nieoperacyjnego Piotr Wysocki Klinika Onkologiczna Centrum Onkologii Instytut Warszawa RAK TRZUSTKI U 50% chorych w momencie rozpoznania stwierdza się
Znaczenie PFS oraz OS w analizach klinicznych w onkologii
Znaczenie PFS oraz OS w analizach klinicznych w onkologii experience makes the difference Magdalena Władysiuk, lek. med., MBA Cel terapii w onkologii/hematologii Kontrola rozwoju choroby Kontrola objawów
Podkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. i J. Łyko. Syllabus przedmiotowy 2017/ /22 r.
Podkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. i J. Łyko Syllabus przedmiotowy 2017/18-2021/22 r. Wydział Fizjoterapii Kierunek studiów Fizjoterapia Specjalność ----------- Forma studiów Stacjonarne Stopień
Czym jest etyka zawodowa?
Pod pojęciem etyki definiuje się ogół norm i zasad postępowania, które obowiązują w danym środowisku. Jeśli mówimy o etyce zawodowej, rozumiemy ją jako ogół norm pożądanych podczas wykonywania zawodu wzorzec
Wdrożenie europejskich standardów leczenia nowotworów potrzebą pacjentów
Wdrożenie europejskich standardów leczenia nowotworów potrzebą pacjentów Konferencja Walczymy z rakiem. Protonoterapia inwestycją w zdrowie i naukę. Poznań, 24 października 2017 Wprowadzenie Stowarzyszenie
Medycyna rodzinna - opis przedmiotu
Medycyna rodzinna - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Medycyna rodzinna Kod przedmiotu 12.0-WL-Lek-MRodz Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek Lekarski Profil praktyczny Rodzaj
KONFLIKTY NA ODDZIALE INTENSYWNEJ TERAPII
KONFLIKTY NA ODDZIALE INTENSYWNEJ TERAPII Maria Wujtewicz Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii GUMed II Konferencja Naukowa Czasopisma Anestezjologia Intensywna Terapia Sopot 2014 KONFLIKT INTERESÓW
Psychoterapia poznawczobehawioralna. chorobami somatycznymi. Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ
Psychoterapia poznawczobehawioralna pacjentów z chorobami somatycznymi Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ Chory somatycznie i jego sytuacja Poczucie zagrożenia Utrata kontroli Wyłączenie z ról społecznych
Rola psychologa w podmiotach leczniczych
Rola psychologa w podmiotach leczniczych Podstawowym celem działań podmiotów leczniczych było i jest zdrowie pacjentów. Ponieważ jednak zdrowie według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) to stan cechujący
Wydłużenie życia chorych z rakiem płuca - nowe możliwości
Wydłużenie życia chorych z rakiem płuca - nowe możliwości Pulmonologia 2015, PAP, Warszawa, 26 maja 2015 1 Epidemiologia raka płuca w Polsce Pierwszy nowotwór w Polsce pod względem umieralności. Tendencja
PROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH Z PSYCHOLOGII KLINICZNEJ 1
Załącznik nr 1 do Uchwały nr 164 A/09 Senatu WUM z dnia 30 listopada 2009 r. PROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH Z PSYCHOLOGII KLINICZNEJ 1 I. ZAŁOŻENIA ORGANIZACYJNO-PROGRAMOWE ZAKRES WIEDZY TEORETYCZNEJ 1.
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 5 1 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Białej Podlaskiej Instytut Pielęgniarstwa Higher State Vocational School
Program praktyki w Kolegium Karkonoskim w Jeleniej Górze dla studentów studiów niestacjonarnych - pomostowych Kierunek: pielęgniarstwo
Program praktyki w Kolegium Karkonoskim w Jeleniej Górze dla studentów studiów niestacjonarnych - pomostowych Kierunek: pielęgniarstwo I. ZałoŜenia programowo organizacyjne praktyk Praktyka z zakresu przedmiotu:
ćwiczeń i zajęć praktycznych z przedmiotu. Praktyka powinna być realizowana w oddziałach opieki paliatywnej lub hospicjach.
Program praktyki z Opieki paliatywnej w Karkonoskiej Państwowej Szkole Wyższej w Jeleniej Górze dla studentów studiów stacjonarnych III roku - 6 semestr Kierunek: pielęgniarstwo I. Założenia programowo
Zagadnienia na egzamin dyplomowy obowiązujące studentów kończących studia w roku akad. 2016/2017 Kierunek psychologia studia jednolite magisterskie
1 Rozwód jako przeżycie 01 Potrafi opisać psychologiczne konsekwencje Psychologiczne problemy rodzin traumatyczne rozwodu dla małżonków oraz osób z ich rozwodzących się najbliższego otoczenia społecznego.
ROZWÓJ PSYCHORUCHOWY DZIECI Z NF1. dr n. med. Magdalena Trzcińska Szpital Uniwersytecki nr 1 w Bydgoszczy Poradnia Psychologiczna
ROZWÓJ PSYCHORUCHOWY DZIECI Z NF1 dr n. med. Magdalena Trzcińska Szpital Uniwersytecki nr 1 w Bydgoszczy Poradnia Psychologiczna EPIDEMIOLOGIA DYSFUNKCJI POZNAWCZYCH U DZIECI Z NF1 Dysfunkcje poznawcze
Rak publiczny priorytet?
Rak publiczny priorytet? Ipsos Sp. z o.o. ul. Taśmowa 7 02-677 Warszawa tel.: + 48 22 448 77 00 2012 Ipsos Wszystkie prawa zastrzeżone Nobody s Unpredictable 2011 Ipsos Spis treści 1. Opis projektu 3 2.
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2014/2015 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW II ROKU STUDIÓW
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2014/2015 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW II ROKU STUDIÓW 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Psychologia lekarska 2. NAZWA JEDNOSTKI
Rak płuca wyzwania. Witold Zatoński Centrum Onkologii Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie
Rak płuca wyzwania Witold Zatoński Centrum Onkologii Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie Innowacje w leczeniu RAKA PŁUC ocena dostępności w Polsce Warszawa, 1 marca 14 Nowotwory główna przyczyna
PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA KIERUNKU LEKARSKIM ROK AKADEMICKI 2016/2017
PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA KIERUNKU LEKARSKIM ROK AKADEMICKI 2016/2017 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Leczenie bólu nowotworowego i opieka paliatywna nad dziećmi 2.
Jarosław Niebrzydowski. Jak leczyć reumatoidalne zapalenie stawów Poradnik dla chorych
Jarosław Niebrzydowski Jak leczyć reumatoidalne zapalenie stawów Poradnik dla chorych Wydawnictwo Psychoskok, 2012 Copyright by Wydawnictwo Psychoskok, 2012 Copyright by Jarosław Niebrzydowski, 2012 Wszelkie
PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA KIERUNKU LEKARSKIM ROK AKADEMICKI 2016/2017
PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA KIERUNKU LEKARSKIM ROK AKADEMICKI 2016/2017 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Stany naglące w onkologii i hematologii dziecięcej 2. NAZWA JEDNOSTKI
SCHIZOFRENIA ROLA OPIEKUNÓW W KREOWANIU WSPÓŁPRACY DR MAREK BALICKI
SCHIZOFRENIA ROLA OPIEKUNÓW W KREOWANIU WSPÓŁPRACY DR MAREK BALICKI PACJENT NA RYNKU PRACY 43 lata, stan wolny, wykształcenie średnie Pierwsze objawy w wieku 29 lat. Średnio 1 rok mija od momentu pierwszych
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2012/2013 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2012/2013 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Odległe następstwa leczenia przeciwnowotworowego u dzieci. 2. NAZWA
Dr n. med. Edyta Barnaś. Dr n. med. Jerzy Skoczylas
(1) Nazwa przedmiotu Podstawy onkologii (2) Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Wydział Medyczny Instytut Położnictwa i Ratownictwa Medycznego Katedra: Położnictwa (3) Kod przedmiotu - (4) Studia Kierunek
Rak trzustki cele terapeutyczne. Sekwencja leczenia.
Rak trzustki cele terapeutyczne. Sekwencja leczenia. Leszek Kraj Klinika Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych Warszawski Uniwersytet Medyczny Samodzielny Publiczny Centralny Szpital Kliniczny W
Wczesny i zaawansowany rak piersi
Warszawa, 14.12.2017 Wczesny i zaawansowany rak piersi Dr n. med. Agnieszka Jagiełło-Gruszfeld 1 Breast Cancer (C50): 1971-2011 Age-Standardised One-Year Net Survival, England and Wales Please include
Terapie dla kobiet z zaawansowanym rakiem piersi w Polsce
Warszawa, 27.01.2016 Seminarium naukowe: Terapie przełomowe w onkologii i hematoonkologii a dostępność do leczenia w Polsce na tle Europy Terapie dla kobiet z zaawansowanym rakiem piersi w Polsce Dr n.
Standard leczenia, jakiego oczekują pacjenci z przewlekłą białaczką limfocytową. Aleksandra Rudnicka rzecznik PKPO
Standard leczenia, jakiego oczekują pacjenci z przewlekłą białaczką limfocytową Aleksandra Rudnicka rzecznik PKPO Wspólny głos ponad 100 tysięcy pacjentów onkologicznych! 45 organizacje wspólnie działają
Polskie Forum Psychologiczne, 2013, tom 18, numer 4, s. 441-456
Polskie Forum Psychologiczne, 2013, tom 18, numer 4, s. 441-456 Anna Ratajska 1 2 1 1 Instytut Psychologii, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego Institute of Psychology, Kazimierz Wielki University in Bydgoszcz
Systemowe aspekty leczenia WZW typu C
Systemowe aspekty leczenia WZW typu C Dr n. med. Jakub Gierczyński, MBA Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego-PZH Instytut Zarządzania w Ochronie Zdrowia, Uczelnia Łazarskiego Warszawa, 06.06.2017 r. Systemowe
Zachorowalność i umieralność u chorych na przewlekłą białaczkę limfocytową w Polsce w latach
PRACA POGLĄDOWA Hematologia 2016, tom 7, nr 2, 108 116 DOI: 10.5603/Hem.2016.0013 Copyright 2016 Via Medica ISSN 2081 0768 Zachorowalność i umieralność u chorych na przewlekłą białaczkę limfocytową w Polsce
Powikłania nefrologiczne u dzieci z chorobami onkologicznymi i hamatologicznymi
Powikłania nefrologiczne u dzieci z chorobami onkologicznymi i hamatologicznymi Wojciech Młynarski Klinika Pediatrii, Onkologii, Hematologii i Diabetolologii, Uniwersytet Medyczny w Łodzi Nowotwory u dzieci
Księgarnia PWN: Aleksandra Łuszczyńska - Nadwaga i otyłość. Spis treści
Księgarnia PWN: Aleksandra Łuszczyńska - Nadwaga i otyłość Spis treści Od autorki.... 11 CZĘŚĆ I. Nadwaga i otyłość jako problem biopsychospołeczny. Zachowania prowadzące do zmiany wagi.... 13 ROZDZIAŁ
POZAMEDYCZNE POTRZEBY CHORYCH NA NOWOTWORY
POZAMEDYCZNE POTRZEBY CHORYCH NA NOWOTWORY Monika Rucińska Katedra Onkologii Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie CHOROBA NOWOTWOROWA Choroba nowotworowa i jej leczenie znacznie pogarszają jakość
Odrębności diagnostyki i leczenia raka piersi u młodych kobiet
Odrębności diagnostyki i leczenia raka piersi u młodych kobiet Barbara Radecka Opolskie Centrum Onkologii Amadeo Modigliani (1884-1920) 1 Młode chore Kto to taki??? Daniel Gerhartz (1965-) 2 3 Grupy wiekowe
Historia działalności Stowarzyszenia Pomocy Chorym na Mięsaki SARCOMA Stowarzyszenie SARCOMA 1
Historia działalności Stowarzyszenia Pomocy Chorym na Mięsaki SARCOMA 2015-10-08 Stowarzyszenie SARCOMA 1 O Stowarzyszeniu Stowarzyszenie zostało powołane przez 17 osób na zebraniu założycielskim w dniu
Warszawa, lutego 2014 roku. RZECZPOSPOLITA POLSKA Rzecznik Praw Dziecka Marek Michalak
Warszawa, lutego 2014 roku 2 RZECZPOSPOLITA POLSKA Rzecznik Praw Dziecka Marek Michalak ZSS/500/2/20 14/MW Pan Bartosz Arlukowicz Minister Zdrowia w trosce o zapewenie należytej opieki dzieciom z chorobami
Program. 10.00 10.15 Powitanie 10.15 10.45 Otwarcie Sympozjum Czego dokonaliśmy- dokąd zmierzamy Prof. D.Perek
Czwartek, 05 listopada 2009 Program 10.00 10.15 Powitanie 10.15 10.45 Otwarcie Sympozjum Czego dokonaliśmy- dokąd zmierzamy Prof. D.Perek 10.45 11.00 Przerwa na kawę Sesja I 11.00 14.00 Przewodniczą: E.
Jak rozmawiać z rodziną po stracie osoby bliskiej? szkolenie dla lekarzy i personelu medycznego
Jak rozmawiać z rodziną po stracie osoby bliskiej? szkolenie dla lekarzy i personelu medycznego Cele szkolenia Celem szkolenia jest przedstawienie lekarzom i personelowi medycznemu technik właściwej komunikacji
Radioterapia w leczeniu raka pęcherza moczowego - zalecenia
Radioterapia w leczeniu raka pęcherza moczowego - zalecenia Radioterapia w leczeniu raka pęcherza moczowego może być stosowana łącznie z leczeniem operacyjnym chemioterapią. Na podstawie literatury anglojęzycznej
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Uniwersytet Szczeciński 13.04. 2017 r. Czym martwi się młodzież, czyli problemy nastolatków w wieku dojrzewania Teresa Mamos Dojrzewanie czas kryzysu Zapraszam Cię do
Chirurgia onkologiczna specjalizacja przyszłości.
Chirurgia onkologiczna specjalizacja przyszłości. Z badań epidemiologicznych wynika, że w Polsce co roku notuje się około 160 tysięcy zachorowań na nowotwory. U około 80% wszystkich pacjentów chorych na
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Empatia w medycynie
Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) Nazwa modułu I nforma cje ogólne Empatia w medycynie obieralny - fakultet Lekarsko-Stomatologiczny
Evaluation of the main goal and specific objectives of the Human Capital Operational Programme
Pracownia Naukowo-Edukacyjna Evaluation of the main goal and specific objectives of the Human Capital Operational Programme and the contribution by ESF funds towards the results achieved within specific
PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W NOWYM SĄCZU SYLABUS PRZEDMIOTU. Obowiązuje od roku akademickiego: 2011/2012
PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W NOWYM SĄCZU SYLABUS Obowiązuje od roku akademickiego: 2011/2012 Instytut Zdrowia Kierunek studiów: Pielęgniarstwo Kod kierunku: 12. Specjalność: pielęgniarstwo 1. PRZEDMIOT
Walczymy z rakiem buuu rakiem! Pod honorowym patronatem Rzecznika Praw Dziecka
Walczymy z rakiem buuu rakiem! Pod honorowym patronatem Rzecznika Praw Dziecka Drodzy Rodzice! W ostatnich latach wyleczalność nowotworów u dzieci i młodzieży wzrosła aż do 70-80%, a w przypadku ostrej
, Warszawa
Kierunki rozwoju nowych leków w pediatrii z perspektywy Komitetu Pediatrycznego EMA. Wpływ Rozporządzenia Pediatrycznego na pediatryczne badania kliniczne w Europie Marek Migdał, Klinika Anestezjologii
Jak żyć z SM? Magdalena Fac-Skhirtladze Sekretarz generalna PTSR. Warszawa 2016
Jak żyć z SM? Magdalena Fac-Skhirtladze Sekretarz generalna PTSR Warszawa 2016 SM wczoraj i dziś Zmiany w możliwościach leczenia choroby, innowacje Zmiany w rozumieniu SM i przebiegu choroby Zmiany w postrzeganiu
Katarzyna Pogoda Warszawa, 23 marca 2017 roku
Chemioterapia doustna i podskórne metody podawania leków w raku piersi. Lepsza jakość życia pacjentek Katarzyna Pogoda Warszawa, 23 marca 2017 roku Rak piersi - heterogenna choroba Stopień zaawansowania
HEMATOLOGIA ONKOLOGICZNA ASPEKTY KLINICZNE, EKONOMICZNE I SYSTEMOWE
HEMATOLOGIA ONKOLOGICZNA ASPEKTY KLINICZNE, EKONOMICZNE I SYSTEMOWE Raport Instytutu Zarządzania w Ochronie Zdrowia Uczelni Łazarskiego we współpracy z Instytutem Hematologii i Transfuzjologii (Prof. Krzysztof
Warszawa, 20 kwietnia - Mirosław Zieliński LEKI SIEROCE. Dostępność Ograniczenia Wyzwania
Warszawa, 20 kwietnia - Mirosław Zieliński LEKI SIEROCE Dostępność Ograniczenia Wyzwania Rzadka choroba - Rozporządzenie UE 141/2000 art. 3 : za rzadką chorobę uważa się stan chorobowy występujący nie