Zarządzanie wynikiem finansowym

Transkrypt

1 Chapter Zarządzanie wynikiem finansowym Przykłady i techniki manipulacji finansowych

2 Rysunek 1. Schemat technik kreowania wyniku finansowego. Chapter 11-2 Techniki oparte na prawach wyboru metod księgowych dozwolonych prawem Techniki manipulacji kosztami Techniki kreowania wyniku finansowego Techniki związane z kształtowanie zdarzeń i transakcji Techniki manipulacji przychodami Techniki pozwalające na bezpośredni wpływ na wynik finansowy Źródło: opracowanie własne Techniki łamiące zasady i normy rachunkowości Pozostałe techniki manipulacji Techniki za pomocą, których można pośrednio wpływać na wynik finansowy

3 Chapter 11-3 Literatura przedmiotu wskazuje, iżdo technik pozwalających na manipulowanie wartością kosztów wszczególności należy zaliczyć: l) aktywowanie niewłaściwych kosztów, 2) wadliwą prezentację kosztów prac rozwojowych, 3) manipulowanie odpisami amortyzacyjnymi, 4) tworzenie "fikcyjnych" (cichych) rezerw, 5) odpisy aktualizacyjne aktywów (w szczególności zapasów inależności), 6) brak uwzględniania normalnego rozmiaru działalności wwycenie zapasu.

4 Chapter 11-4 Natomiast do technik pozwalających na manipulowanie wartością przychodów wszczególności należy zaliczyć: 1) przyspieszone fakturowanie imanipulowanie okresem ujęcia przychodów, 2) sprzedaże zklauzulą odkupu, 3) rozwiązywanie nieuzasadnionych rezerw, 4) fikcyjną sprzedaż (np. dostawy bez zamówień) 5) szacunek przychodu wkontraktach długoterminowych, 6) wykorzystanie cen transferowych. 7) wycena składników majątkowych (wzrost wartości ujmowany wprzychodach)

5 Chapter 11-5 Ostatnią zwyodrębnionych grup oszustw księgowych stanowią tzw. pozostałe oszustwa, które nie znajdują swojego bezpośredniego odzwierciedlenia w wyniku finansowym jednostki, tj.: 1) wadliwe ujęcie leasingu ileasing zwrotny, 2) manipulowanie terminami płatności (window dressing), 3) niewłaściwe klasyfikowanie rozrachunków ze względu na termin płatności, 4) ujęcie zobowiązań warunkowych, 5) brak rzetelnego wyodrębnienia strumieni działalności kontynuowanej iniekontynuowanej, 6) nie ujawnianie realnych zagrożeń kontynuacji działalności.

6 Ale zanim do sedna to mała przypowieść!!!!

7 Pojawiło się w ogólnokrajowej prasie ogłoszenie o zatrudnieniu księgowego wmiędzynarodowym koncernie. Po wstępnej ocenie aplikacji nadesłanych przez potencjalnych kandydatów, dyrektor kadr dokonał selekcji i wybrał na przesłuchanie trzech z nich, którzy posiadali największe doświadczenie inajwyższe kwalifikacje. Został stworzony panel pięciu dyrektorów działów, którzy mieli przesłuchać kandydatów. Aoto jedno zpytań, które zadał dyrektor finansowy: Proszę orozwiązanie tego księgowego problemu: Ile wynosi : 1+3=?

8 1 st Kandydat odpowiedział = 4 2 nd Kandydat odpowiedział = 4 3rd kandydat odpowiedział = matematycznie wynik wynosi 4 - księgowo zaś! hmmm, a ile chcielibyście żeby to wynosiło? Czytaj następny slajd

9 Prawda jest taka, że koncern ten stosował niedozwolone praktyki księgowe. Zatrudnił więc trzeciego kandydata. Niestety zarządzający pogubili się w swych finansowych machinacjach co spowodowało ich wykrycie prze komisję nadzoru. Publiczne ogłoszenie tego faktu spowodowało gwałtowny spadek cen akcji, spadek zaufania ze strony banków i dostawców a w konsekwencji bankructwo firmy i starty u następujących interesariuszy: - akcjonariuszy - dostawców firmy - bankach, - pracowników firmy (w tym także unowego księgowego)

10 Wniosek! Nie należy stosować niedozwolonych technik księgowych, gdyż jest to nieetyczne izawsze (wcześniej czy później) prowadzi do negatywnych konsekwencji zarówno dla firmy jak ijej otoczenia. W tym także dla księgowego!

11 Chapter Literatura przedmiotu wskazuje, iżdo technik pozwalających na manipulowanie wartością kosztów wszczególności należy zaliczyć: l) aktywowanie niewłaściwych kosztów, 2) wadliwą prezentację kosztów prac rozwojowych, 3) manipulowanie odpisami amortyzacyjnymi, 4) tworzenie "fikcyjnych" (cichych) rezerw, 5) odpisy aktualizacyjne aktywów (w szczególności zapasów inależności), 6) brak uwzględniania normalnego rozmiaru działalności wwycenie zapasu.

12 Chapter Literatura przedmiotu wskazuje, iżdo technik pozwalających na manipulowanie wartością kosztów wszczególności należy zaliczyć: l) aktywowanie niewłaściwych kosztów, 2) wadliwą prezentację kosztów prac rozwojowych, 3) manipulowanie odpisami amortyzacyjnymi, 4) tworzenie "fikcyjnych" (cichych) rezerw, 5) odpisy aktualizacyjne aktywów (w szczególności zapasów inależności), 6) brak uwzględniania normalnego rozmiaru działalności wwycenie zapasu.

13 Zmiana wartości początkowej środka trwałego Wartość początkowa środka trwałego może ulec zwiększeniu na wskutek: a) ulepszenie b) aktualizacji wyceny Zgodnie z art. 31 ust. 2 ustawy o rachunkowości wartość początkowa środka trwałego mogą zwiększyć koszty jego ulepszenia polegającego na przebudowie, rozbudowie, modernizacji lub rekonstrukcji. Ulepszenie środka ma swój wyraz w podwyższeniu jego wartości użytkowej wyrażonej dłuższym okresem użytkowania, większą zdolnością wytwórczą, lepszą jakością produktów uzyskiwanych przy pomocy ulepszonego środka czy niższymi kosztami jego eksploatacji.

14 Przykład Założenia: Jednostka gospodarcza nabyła i wprowadziła do użytkowania środek trwały o wartości początkowej zł. Ustalono, ze środek będzie wykorzystywany przez 10 lat. Po pięciu latach (w grudniu) nastąpiła konieczność wymiany istotnej części środka (silnik). Wartość i koszt wymiany uszkodzonego komponentu wynosiły zł. W roku piątym zysk netto wyniósł zł.

15 Rozwiązanie według UoR Wartość początkowa środka po wymianie części składowej będzie następująca : a) Jeżeli nakłady spełniają warunek uznania ich za ulepszenie: Wartość początkowa środka trwałego: = zł. Zysk netto : b) Jeżeli nakłady nie spełniają warunku uznania ich za ulepszenie (remont): Zaś wydatek na nowy silnik zostanie odniesiony na koszty działalności Zysk netto :

16 Chapter Streszczeniemechanizmów fałszowaniadanymi finansowymi przezworldcom 2. Przeklasyfikowanie kosztów linii komunikacyjnych zkonta kosztów na konta aktywów.manewr ten miał na celu wykazanie tych kosztów w bilansie zamiast w rachunku zysków i strat, które automatycznie zmniejszyłyby zysk wdanych okresie. Łączna kwota źle przyjmowanych wydatków inwestycyjnych opiewa nawartość 3,8mld dol.

17 Chapter 11-17

18 Chapter 11-18

19 Chapter Przykład 2 Założenia: Jednostka gospodarcza wybudowała na cudzym gruncie halę targową, którą będzie użytkowała przez 10 lat. Po ich upływie będzie musiała zgodnie z zawartą umową dokonać rozbiórki hali i renowacji terenu (sianie trawy, sadzenie krzewów i kwiatów). Na budowę zaciągnięto kredyt bankowy w wysokości 40 mln zł oprocentowanie 10% rocznie. W związku z budową hali jednostka poniosła następujące koszty: a) koszty zużytych materiałów, pracy pracowników, usług obcych zł b) koszty finansowania zewnętrznego, które można jednoznacznie przypisać budowanej hali (10% kredytu) zł przy czym : b1) obiekt spełnia warunki aktywów dostosowywanych, b2) obiekt nie spełnia warunki aktywów dostosowywanych, Przewiduje się, że koszty demontażu i renowacji terenu wyniosą zł. Uznano, że stopa procentowa odzwierciedlająca wartość pieniądza czasie wynosi 10% rocznie.

20 Chapter Koszty finansowania zewnętrznego MSR 23 GŁÓWNA ZASADA Par. 1 Koszty finansowania zewnętrznego, które można bezpośrednio przyporządkować nabyciu, budowie lub wytworzeniu dostosowywanego składnika aktywów, są częścią ceny nabycia lub kosztu wytworzenia tego składnika aktywów. Pozostałe koszty finansowania zewnętrznego są ujmowane jako koszt.

21 Chapter Koszty finansowania zewnętrznego MSR 23 Koszty finansowania zewnętrznego są to odsetki oraz inne koszty poniesione przez jednostkę w związku z pożyczaniem środków przeznaczonych (par. 5) np. na działalność bieżącą lub inwestycyjną. Koszty te mogą się składać z (par. 6): (a) odsetek od kredytu wrachunku bieżącym oraz odsetek od krótkoterminowych idługoterminowych pożyczek ikredytów, (b) amortyzacji dyskonta lub premii związanych zpożyczkami ikredytami, (c) amortyzacji kosztów poniesionych w związku z uzyskaniem pożyczek i kredytów, (d) kosztów finansowych ztytułu umów leasingu finansowego, ujmowanych zgodnie z MSR 17 Leasing oraz (e) różnic kursowych powstających wzwiązku zpożyczkami ikredytami wwalucie obcej, wstopniu wjakim sąuznawane za korektę kosztów odsetek.

22 Chapter UWAGA - Zmiany do MSR 23 Zmiany zostały opublikowane w marcu 2008 roku. Weszły w życie dla rocznych okresów rozpoczynających się 1 stycznia 2009 r. RMSR (Rada ds. Międzynarodowych Standardów Rachunkowości) usunęła w ramach projektu ujednolicania standardów możliwość stosowania podejścia wzorcowego. Obecnie wymagana jest wyłącznie kapitalizacja kosztów finansowania.

23 Chapter Przykład 2 cd. Zgodnie MSR 23 koszty finansowania zewnętrznego, które są bezpośrednio związane z nabyciem, budową lub wytworzeniem tzw. aktywów dostosowywanych, aktywuje się jako część ceny nabycia lub kosztu wytworzenia. Należy podkreślić, że aktywowane są wyłącznie koszty, które bezpośrednio da się przyporządkować do danego składnika aktywów. Jeśli nie można tego zrobić, to jednostka odnosi je w koszty w okresie ich poniesienia. Dostosowywany składnik aktywów jest to taki składnik aktywów, który wymaga znacznego okresu czasu niezbędnego do przygotowania go do zamierzonego użytkowania lub sprzedaży (MSR 23 par 5.). Czy istnieje jakieś wyraźne kryterium ustalania znacznego czasu? Nie! Zmiany do MSR 23 nie definiują znacznego okresu czasu. Kierownictwo dokonuje subiektywnego osądu przy ustalaniu, które aktywa są aktywami dostosowywanymi, biorąc pod uwagę charakter danego składnika aktywów.

24 Chapter Rozwiązanie przykładu 2. Rozwiązanie Jednym z elementów wartości początkowej hali ustalanej zgodnie z regułami wskazanymi w MSR 16 będą koszty demontażu po zakończeniu użytkowania obiektu. Uwaga : Wartość to kwota jaką według szacunków jednostka będzie musiała wydać za 10 lata Stąd na moment ustalania kosztu wytworzenia środka kwotę te należy wykazać w jej wartości bieżącej (jeśli skutek zmiany wartości pieniądza w czasie jest istotny), czyli zdyskontowanej. MSR 16 par. 18 Wobec kosztów demontażu i usunięcia składnika aktywów oraz kosztów przeprowadzenia renowacji miejsca, w którym on się znajdował, poniesionych w trakcie danego okresu w wyniku zużycia składnika aktywów do produkcji zapasów w tym okresie, ma zastosowanie MSR 2 Zapasy. Zobowiązanie do poniesienia tych kosztów, rozliczanych zgodnie z MSR 2 lub MSR 16, jest ujmowane i wyceniane na podstawie wytycznych zawartych w MSR 37 Rezerwy, zobowiązania warunkowe i aktywa warunkowe. MSR 37 Wartość bieżąca Par. 45. Jeśli skutek zmiany wartości pieniądza w czasie jest istotny, kwota rezerwy powinna odpowiadać bieżącej wartości nakładów, które jak się oczekuje będą niezbędne do wypełnienia obowiązku.

25 Chapter Gdzie: PV wartość bieżąca FV wartość przyszła r- stopa dyskontowa n- ilość lat Rozwiązanie Wartość pieniądz w czasie: PV=FV*1/(1+r) n stąd: PV= *1/(1+0,10) 11 =

26 Chapter Rozwiązanie Wtabeliprzedstawionoelementykształtującewartość początkowa środka trwałego. elementy kosztu wytworzenia Zużycie materiałów, czasu pracy pracowników, usług obcych Ustawa o rachunkowości Zmiana wartości w czasie nieistotna MSR 16 ( przypadek b1) Zmiana wartości w czasie istotna Koszty finansowania zewnętrznego Kosztydemontażu Razem Zmiana wartości w czasie nieistotna MSR 16 ( przypadek b2) Zmiana wartości w czasie istotna

27 Chapter Literatura przedmiotu wskazuje, iżdo technik pozwalających na manipulowanie wartością kosztów wszczególności należy zaliczyć: l) aktywowanie niewłaściwych kosztów, 2) wadliwą prezentację kosztów prac rozwojowych, 3) manipulowanie odpisami amortyzacyjnymi inakładami na ulepszenia, 4) tworzenie "fikcyjnych" (cichych) rezerw, 5) odpisy aktualizacyjne aktywów (w szczególności zapasów inależności), 6) brak uwzględniania normalnego rozmiaru działalności wwycenie zapasu.

28 Chapter Wartości niematerialne Jednym z najbardziej dyskusyjnych problemów w rachunkowości, a związanych z wartościami niematerialnymi jest ich wytwarzanie we własnym zakresie przez podmiot gospodarczy. Nieraz trudno jest bowiem określić, czy taki wytworzony składnik spełnia wyżej kryteria pozwalające zaliczyć do omawianej kategorii tzn. czy w ogóle powstał, a jeżeli tak to w jakim momencie, a także jakie są koszty jego wytworzenia. 1) MSR nakłada na jednostkę obowiązek ujęcia składnika wartości niematerialnych bez względu na to, czy został on nabyty, czy wytworzony we własnym zakresie po spełnieniu określonych warunków. Uwaga! Nie należy ujmować jako składnika wartości niematerialnych znaków firmy, tytułów czasopism, tytułów wydawniczych, wykazów odbiorców i pozycji o podobnej istocie wytworzonych przez jednostkę gospodarczą we własnym zakresie. 2) UOR odnosi się generalnie do składników nabytych. P rzez wartości niematerialne i prawne rozumie się, z zastrzeżeniem pkt 17, nabyte przez jednostkę, Do wartości niematerialnych i prawnych zalicza się również nabytą wartość firmy oraz koszty zakończonych prac rozwojowych,

29 MSR 38, par. 8: Chapter MSR 38 PRACE BADAWCZE są nowatorskim i zaplanowanym poszukiwaniem rozwiązań podjętym zzamiarem zdobycia iprzyswojenia nowej wiedzy naukowej i technicznej (patrz kolejny slajd) PRACE ROZWOJOWE są praktycznym zastosowaniem odkryć badawczych lub też osiągnięć innej wiedzy w planowaniu lub projektowaniu produkcji nowych lub znacznie udoskonalonych materiałów, urządzeń, produktów, procesów technologicznych, systemów lub usług, które ma miejsce przed rozpoczęciem produkcji seryjnej lub zastosowaniem tych ostatnich. Wartości niematerialne prace badawczo -rozwojowe UoR Zgodnie z ustawą o rachunkowości koszty zakończonych prac rozwojowych są to koszty poniesione przez jednostkę na własne potrzeby, powstałe przed podjęciem produkcji lub zastosowaniem technologii, jeżeli spełnione są następujące warunki: 1) produkt lub technologia wytwarzania są ściśle ustalone, a dotyczące ich koszty prac rozwojowych są wiarygodnie określone, 2) techniczna przydatność produktu lub technologii została stwierdzona i odpowiednio udokumentowana i na jej podstawie firma podjęła decyzję o wytwarzaniu tych produktów lub stosowaniu technologii, 3) koszty prac rozwojowych będą pokryte, według przewidywań jednostki, przychodami ze sprzedaży tych produktów lub zastosowania technologii.

30 MSR 38, par. 54: Nie ujmuje się żadnego składnika wartości niematerialnych i prawnych powstałego w wyniku prac badawczych (lub w wyniku realizacji prac badawczych przedsięwzięcia prowadzonego we własnym zakresie). Nakłady poniesione na prace badawcze (lub na realizację etapu prac badawczych przedsięwzięcia prowadzonego we własnym zakresie) powinny być ujęte w ciężar rachunku zysków i strat w momencie ich poniesienia. MSR 38, par. 57: Składnik wartości niematerialnych i prawnych powstały w wyniku prac rozwojowych (lub realizacji etapu prac rozwojowych przedsięwzięcia prowadzonego we własnym zakresie) ujmuje się wtedy i tylko wtedy, gdy jednostka gospodarcza jest w stanie udowodnić: a) możliwość, z technicznego punktu widzenia, ukończenia składnika wartości niematerialnych i prawnych tak, aby nadawał się do użytkowania lub sprzedaży, b) zamiar ukończenia składnika wartości niematerialnych i prawnych oraz jego użytkowania lub sprzedaży, c) zdolność do użytkowania lub sprzedaży składnika wartości niematerialnych, d) sposób, w jaki składnik wartości niematerialnych i prawnych będzie wytwarzał prawdopodobne przyszłe korzyści ekonomiczne. Między innymi jednostka gospodarcza powinna udowodnić istnienie rynku na produkty powstające dzięki składnikowi wartości niematerialnych i prawnych lub na sam składnik, lub jeśli składnik ma być użytkowany przez jednostkę użyteczność składnika wartości niematerialnych i prawnych, e) dostępność stosowanych środków technicznych, finansowych i innych, które mają służyć ukończeniu prac rozwojowych oraz użytkowaniu lub sprzedaży składnika wartości niematerialnych, f) możliwość wiarygodnego ustalenia nakładów poniesionych w czasie prac rozwojowych, które można przyporządkować temu składnikowi wartości niematerialnych i prawnych. Chapter Wartości niematerialne prace badawczo -rozwojowe

31 Chapter prace badawczo -rozwojowe Różnice: 1) Wg MSR prace badawcze nie mogą być aktywowane. Kapitalizacji mogą podlegać wyłącznie prace rozwojowe. Nakłady na prace badawcze są nowatorskim i zaplanowanym poszukiwaniem rozwiązań podjętym zzamiarem zdobycia i przyswojenia nowej wiedzy naukowej i technicznej. Należy je ujmować w ciężar kosztów wmomencie ich poniesienia. Stanowią więc element rachunku zysków i strat. Natomiast nakłady poniesione na prace rozwojowe, spełniające podane wcześniej warunki, ujmuje się w bilansie jako wartości niematerialne. Dzieje się tak dlatego, że etap prac rozwojowych jest etapem bardziej zaawansowanym niż prace badawcze. W związku z tym można w niektórych przypadkach zidentyfikować składnik wartości niematerialnych, który będzie wytwarzał przyszłe korzyści ekonomiczne. 2) Wg UOR nie ma wydzielenia etapu prac badawczych i rozwojowych.

32 Przykłady prac badawczych 1. Działania zmierzające do zdobycia nowej wiedzy 2. Poszukiwanie, ocena i końcowa selekcja sposobu wykorzystania rezultatów prac badawczych lub wiedzy innego rodzaju 3. Poszukiwanie alternatywnych materiałów, urządzeń produktów, procesów, systemów lub usług 4. Formułowanie, projektowanie, ocena ikońcowa selekcja nowych lub udoskonalonych materiałów, urządzeń, produktów, procesów, systemów lub usług Chapter Przykłady prac rozwojowych 1. Projektowanie, wykonanie i testowanie prototypów i modeli doświadczalnych (przed ich wdrożeniem do produkcji seryjnej lub użytkowania) 2. Projektowanie narzędzi, przyrządów do obróbki, form i matryc z wykorzystaniem nowej technologii 3. Projektowanie, wykonanie i działalność linii próbnej, której wielkość uniemożliwia prowadzenia ekonomicznie uzasadnionej produkcji przeznaczonej na sprzedaż 4. Projektowanie, wykonanie, testowanie wybranych rozwiązań w zakresie nowych lub udoskonalonych materiałów, urządzeń, produktów, procesów, systemów lub usług

33 Chapter Przykład W zakładzie naukowym przedsiębiorstwa prowadzono prace nad możliwością zastosowania nowego pierwiastka przy produkcji nowych produktów koszty tych prac wyniosły 140 mln zł; jednym ze sposobów wykorzystania nowego pierwiastka jest wykorzystanie go do produkcji nowego, wydajniejszego urządzenia, służącego do tomografii komputerowej koszty projektowania, testowania i wykonania prototypu takiego urządzeniem wyniosły 60 mln zł, 1) Koszty prac badawczych 2) Koszty prac rozwojowych 3) Rachunek zysków istrat: 4) Bilans MSR mln zł 60 mln zł Koszty 140 mln zł WNiP 60 mln zł UOR Art. 10 ust. 3* 140 mln zł 60 mln zł Koszty 140 mln zł WNiP 60 mln zł UoR 200 mln zł Koszty 0zł WNiP 200 mln zł *art. 10 ust.3. W sprawach nieuregulowanych przepisami ustawy, przyjmując zasady (politykę) rachunkowości, jednostki mogą stosować krajowe standardy rachunkowości wydane przez Komitet Standardów Rachunkowości. W przypadku braku odpowiedniego standardu krajowego, jednostki, inne niż wymienione w art. 2 ust. 3, mogą stosować MSR.

34 Chapter Przykład W zakładzie naukowym przedsiębiorstwa prowadzono prace nad możliwością zastosowania nowego pierwiastka przy produkcji nowych produktów. Jednym ze sposobów wykorzystania nowego pierwiastka jest wykorzystanie go do produkcji nowego, wydajniejszego urządzenia, służącego do tomografii komputerowej. Koszty badań, projektowania, testowania i wykonania prototypu takiego urządzeniem wyniosły 200 mln zł, (jednostka nie jest w stanie określić jaka ich część dotyczy prac badawczych a jaka rozwojowych). 1) Koszty prac badawczych 2) Koszty prac rozwojowych 3) Rachunek zysków istrat: 4) Bilans MSR 38 i UoR art. 10 ust.3 Koszty 200 mln zł WNiP 0mln zł UoR WNiP 200 mln zł Koszty 0zł WNiP 200 mln zł Par. 53. Jednostka gospodarcza, która nie jest w stanie oddzielić etapu prac badawczych od etapu prac rozwojowych przedsięwzięcia prowadzącego do wytworzenia składnika wartości niematerialnych, traktuje nakłady na to przedsięwzięcie, jak gdyby zostały poniesione wyłącznie na etapie prac badawczych.

35 Chapter Literatura przedmiotu wskazuje, iżdo technik pozwalających na manipulowanie wartością kosztów wszczególności należy zaliczyć: l) aktywowanie niewłaściwych kosztów, 2) wadliwą prezentację kosztów prac rozwojowych, 3) manipulowanie odpisami amortyzacyjnymi, 4) tworzenie "fikcyjnych" (cichych) rezerw, 5) odpisy aktualizacyjne aktywów (w szczególności zapasów inależności), 6) brak uwzględniania normalnego rozmiaru działalności wwycenie zapasu.

36 AMORTYZACJA Amortyzacja jest jednym z wielu kosztów, jakie ponosi przedsiębiorstwo. Cechą odróżniającą amortyzację od innych kosztów jest możliwość dość swobodnego kształtowania jej wielkości, a przez to wpływanie na wynik finansowy, sumę bilansową idochód podlegający opodatkowaniu. Ta dowolność wmniejszym stopniu dotyczy przepisów podatkowych. Zarówno wustawie zdnia 15 lutego 1992 r. opodatku dochodowym od osób prawnych, jak iustawie zdnia 26 lipca opodatku dochodowym od osób fizycznych, gdzie zostały określone zasady dokonywania odpisów amortyzacyjnych, podatnik w niewielkim zakresie ma możliwości kreowania odpisów amortyzacyjnych. Możliwość płynnego ustalania stawek amortyzacyjnych wdużo większym zakresie dotyczy przepisów ustawy zdnia 29 września 1994 r. orachunkowości.

37 Problem1. Przedsiębiorstwo X płatnik podatku VAT na koniec roku 2007 uzyskało przychód ze sprzedaży w kwocie zł. Koszty uzyskania przychodu bez amortyzacji wyniosły zł. Wykorzystując alternatywne możliwości ustalić zysk netto i zobowiązanie podatkowe wiedząc, że: 1) w styczniu 2007 r. przedsiębiorstwo nabyło i przyjęło do ewidencji środek trwały 5 gr. KŚT ( kwota netto faktury zł-stawka amortyzacji 18%) 2) w marcu 2007 r. przedsiębiorstwo nabyło i przyjęło do ewidencji środek transportu ( kwota netto faktury zł -stawka amortyzacji 20%) 3) w czerwcu 2007 r. przedsiębiorstwo nabyło i przyjęło do ewidencji maszynę produkcyjną (4 grupa KŚT, kwota netto faktury zł - stawka amortyzacji 10%)

38 Ja przyjmę metodę liniową jak większość księgowych. Metoda liniowa * 18% 1) odpis miesięczny odpis za rok (11 m-cy) * 20% 2) odpis miesięczny odpis za rok (9 m-cy) * 10% 3) odpis miesięczny odpis za rok (6 m-cy) 7500 Razem amortyzacja za rok 41250

39 Rachunek zysków i strat. 1. Przychody ze sprzedaży Koszty uzyskania przychodu a) bez amortyzacji b) amortyzacja ) Zysk brutto ) Podatek (19%) ) Zysk netto

40 Nie! Za duży podatek. Ja zastosuję metodę degresywną! Metoda gegresywna * 18% *2 1) odpis miesięczny odpis za rok (11 m-cy) * 20% *2 2) odpis miesięczny odpis za rok (9 m-cy) * 10% *2 3) odpis miesięczny odpis za rok (6 m-cy) Razem amortyzacja za rok 82500

41 Rachunek zysków i strat. 1. Przychody ze sprzedaży Koszty uzyskania przychodu a) bez amortyzacji b) amortyzacja ) Zysk brutto ) Podatek (19%) ) Zysk netto 6 075

42 Porównanie Degresywna Liniowa Podatek Podatek Zysk netto Zysk netto

43 Pamiętaj! 1) W całym okresie użytkowania odpis amortyzacyjny w obu metodach będzie taki sam tj zł. 2) Różny będzie natomiast rozkład odpisu amortyzacyjnego w czasie Metoda liniowa - dłuższy okres, a ca za tym idzie, niższe odpisy miesięczne. Metoda degresywna - krótszy okres, a ca za tym idzie, wyższe odpisy miesięczne. D Zn < L Zn PD < PD D L Zn =Zn PD = PD D Zn > L Zn PD > PD

44 Rachunek zysków i strat. Ale zaraz, przecież można dla celów bilansowych przyjąć metodę liniową a dla celów podatkowych degresywną. Podatek dochodowy 1. Przychody ze sprzedaży Przychody ze sprzedaży Koszty uzyskania przychodu Koszty uzyskania przychodu a) bez amortyzacji a) bez amortyzacji b) amortyzacja b) amortyzacja ) Zysk brutto ) Dochód do opodatkowania ) Podatek (19%) ) Podatek (19%) ) Zysk netto ) Zysk netto 6 075

45 Rachunek zysków i strat. Ale zaraz, przecież można dla celów bilansowych przyjąć metodę liniową a dla celów podatkowych degresywną. wartość bilansowa wartosć podatkowa różnica rezerwa (1-2) 3*19% ,5 Podatek dochodowy 1. Przychody ze sprzedaży Przychody ze sprzedaży Koszty uzyskania przychodu Koszty uzyskania przychodu a) bez amortyzacji a) bez amortyzacji b) amortyzacja b) amortyzacja ) Zysk brutto ) Dochód do opodatkowania ) Podatek (19%) ) Podatek (19%) ) Zysk Podatek nettoodroczony 7837, ) Zysk netto ) Zysk netto ,5

46 Porównanie Badany P: degresywna P: degresywna degresywna liniowa B: liniowa B: liniowa podatek zysk netto

47 Chapter Wartości niematerialne różnice cd. 2) Art.32 ust. 3 UoR uznaje się, że na dzień przyjęcia składnika aktywów (środka trwałego i WNiP) należy określić stawkę lub okres jego użytkowania -zatem według UoR czas użytkowania musi być określony np. zgodnie z art. 33 ust. 3 okres dokonywania odpisów od kosztów prac rozwojowych nie może przekraczać 5 lat. Według MSR- czas użytkowania może być określony lub nieokreślony (wartości niematerialne i prawne o nieokreślonych okresach użytkowania nie amortyzuje się ale ich wartość jest aktualizowana na każdy dzień bilansowy)

48 Okres użytkowania Chapter Przykład Przedsiębiorstwo z branży motoryzacyjnej prowadzi prace nad alternatywnymi źródłami zasilania; projekt polega na wyprodukowaniu silnika zasilanego energią elektryczną; na obecnym etapie przedsiębiorstwo zbudowało model doświadczalny silnika; koszty budowy tego prototypu wyniosły 200 mln zł. Nie istnieją również żadne dające się przewidzieć ograniczenie okresu, w którym można spodziewać się, że składnik aktywów będzie generował jednostce gospodarczej wpływy pieniężne netto. Różnica Wartość początkowa MSR Umorzenie Wartość bilansowa Wartość początkowa UOR Umorzenie Wartość bilansowa Rok 1 40 mln zł 200 mln zł mln zł 200 mln zł 40 mln zł 160 mln zł Rok 2 80 mln zł 200 mln zł mln zł 200 mln zł 80 mln zł 120 mln zł Rok mln zł 200 mln zł mln zł 200 mln zł 120 mln zł 80 mln zł Rok mln zł 200 mln zł mln zł 200 mln zł 160 mln zł 40 mln zł Rok mln zł 200 mln zł mln zł 200 mln zł 200 mln zł 0mln zł Rok 6inast. 200 mln zł 200 mln zł mln zł Msr 38 par.88. Jednostka gospodarcza powinna ocenić, czy okres użytkowania składnika wartości niematerialnych jest określony czy nieokreślony, a w przypadku, gdy jest określony, jaka jest jego długość lub liczba jednostek produkcji lub podobnych jednostek, tworząca ten okres. Jednostka gospodarcza będzie uznawać, że składnik wartości niematerialnych posiada nieokreślony okres użytkowania, jeżeli z analizy wszystkich istotnych czynników wynika, że nie istnieje żadne dające się przewidzieć ograniczenie okresu, w którym można spodziewać się, że składnik aktywów będzie generował jednostce gospodarczej wpływy pieniężne netto.

49 Chapter Literatura przedmiotu wskazuje, iżdo technik pozwalających na manipulowanie wartością kosztów wszczególności należy zaliczyć: l) aktywowanie niewłaściwych kosztów, 2) wadliwą prezentację kosztów prac rozwojowych, 3) manipulowanie odpisami amortyzacyjnymi, 4) tworzenie "fikcyjnych" (cichych) rezerw, 5) odpisy aktualizacyjne aktywów (w szczególności zapasów i należności), 6) brak uwzględniania normalnego rozmiaru działalności wwycenie zapasu.

50 Chapter LATA Która firma jest lepsza. firma A firma B Badania wskazują, ze ten spadek zysku rynek może potraktować jako przejściowy one time loss

51 Jeśli wynik finansowy w firmie jest znacznie poniżej oczekiwanego, wówczas zwiększa się motywacja do przedstawienia go znacznie gorszego niż jest w rzeczywistości. Dzieje się tak ponieważ jest mało prawdopodobne aby za pomocą technik księgowych można było uzyskać wystarczająco dużą wykreowaną wartości zysku potrzebną do osiągnięcia poziomu oczekiwanego. Inny powód takiej postawy zarządzających, to także większe ryzyko wykrycia tych praktyk przez rynek, kiedy są one wykorzystywane z większym natężeniem. To z kolei może mieć bardziej negatywne skutki dla ceny rynkowej akcji firmy, niż nie osiągnięcie oczekiwanego poziomu zysku. Chapter BIG BATH ACCOUNTING!

52 Wtakim przypadku lepiej jest obniżyć bieżący wynik finansowy, tak aby przejął on na siebie wszystkie obciążenia iuwolnił od nich zysk przyszły. Stąd obserwuje się, iżw tej sytuacji firmy tworzą odpisy aktualizujące wartość należności i zapasów, tworzą rezerwy na prawdopodobne zobowiązania, tworzą odpisy określające trwałą utratę wartości środków trwałych oraz wykorzystają wiele innych zmniejszających zysk technik. Te działania pozwolą w okresach przyszły wykazać wyższy wynik finansowy, co jest rezultatem niższych obciążeń, które zostały zrealizowane w okresie poprzednim. Może to być także wynikiem zwiększania w przyszłości poziomu przychodów poprzez rozwiązywanie rezerw, przywracanie wartości aktywom od których dokonano odpisów aktualizujących. Działania tego typu są podejmowane przez zarządzających, ponieważ negatywne skutki wykazania niższego zysku w przypadku nie osiągnięcia oczekiwanej jego wartości nie są zazwyczaj istotnie większe niż wprzypadku ujawnienia rzeczywistego zysku. Wynika to z faktu, że rynek traktuje, tę sytuację jako zdarzenie jednorazowe one-time loss ibardziej koncentruje się przy wycenie spółki na prognozach dotyczących przyszłych zysków[1]. Ta forma koncepcji kreowania wyniku finansowego nosi nazwę big-bath accounting. Chapter BIG BATH ACCOUNTING! [1] Speech Entitled The Numbers Game by Chairman Arthur Levitt of the SEC at the NYU Center for Law and Business, Sept 28th,

53 Chapter 11-53

54 Chapter 11-54

55 Chapter 11-55

56 Chapter 11-56

57 Chapter 11-57

58 Chapter 11-58

59 Chapter 11-59

60 Problem Dane dotyczące osiąganych przychodów i ponoszonych kosztów przez spółkę D prezentuje poniższa tabela. Przeprowadzić ocenę rentowności i zaproponować możliwe rozwiązania dla poprawy sytuacji w roku t+1. Dodatkowe informacje: -firma prowadzi działalność wdwóch obszarach AiB(działalność Bjest nierentowna) -suma bilansowa zł. -wartość środków trwałych zł -zapasy materiałów zł( Ai B) -należności ztyt. dostaw zł t-3 t-2 t-1 t t+1 Przychód ze sprzedaży zł zł zł Koszty uzyskania przychodu

61 Rozwiązanie: Ponieważ firm przynosi stratę zarząd zamierza zrezygnować z części działalności (tej nierentownej). Wzwiązku ztym: -tworzy rezerwę związaną zplanowaną restrukturyzacją ( zł) -dokonuje odpisu określającego trwałą utratę wartość środków trwałych związanych znierentowną działalnością ( zł) - dokonuje odpisu aktualizującego wartość materiałów związanych z tą działalnością (spadek opołowę zł) -dokonano aktualizacji należności (zakłada się, że 20% tych należności jest niepewna) odpis zł.

62 Skutki wroku t: -utworzenie rezerwy zwiększa pozostałe koszty operacyjne -odpis określający trwałą utratę wartość środków trwałych zwiększa pozostałe koszty operacyjne -odpisu aktualizującego wartość materiałów zwiększa pozostałe koszty operacyjne -odpis aktualizujący wartość należności zwiększa pozostałe koszty operacyjne lub koszty finansowe. pozostałe koszty operacyjne w roku t rezerwa odpis określający trw. Utratę wart. ST odpis aktualizujący zapas odpis aktualizujący należności RAZEM

63 Możliwości wroku t+1: Ponieważ według przewidywań dla działalności B zakłada się wzrost koniunktury, firma nie będzie rezygnować ztej działalności. Wzwiązku z tym: -rozwiązuje rezerwę związaną zplanowaną restrukturyzacją ( zł) -dokonuje odpisu odtworzeniowego trwałą utratę wartość środków trwałych związanych znierentowną działalnością ( zł) - dokonuje odpisu aktualizującego wartość materiałów związanych z tą działalnością (wzrost opołowę zł) -dokonano aktualizacji należności (zakłada się, że wszystkie należności są ściągalne) odpis zł.

64 Skutki wroku t+1: -rozwiązanie rezerwy zwiększa pozostałe przychody operacyjne -odpis odtorzeniowe trwałą utratę wartość środków trwałych zwiększa pozostałe przychody operacyjne -odpisu aktualizującego wartość materiałów zwiększa pozostałe przychody operacyjne -odpis aktualizujący wartość należności zwiększa pozostałe przychody operacyjne lub przychody finansowe. pozostałe przychody operacyjne w roku t+1 rezerwa odpis odtworzeniowy trw. Utratę wart. ST odpis aktualizujący zapas odpis aktualizujący należności RAZEM

65 Skutki wroku t+1 : -Wynik finansowy t-3 t-2 t-1 t t+1 Przychód ze sprzedaży Pozostałe przychody operacyjne Koszty uzyskania przychodu Pozostałe koszty operacyjne Zysk brutto Podatek Zysk netto

66 Tabela 1 Koszt restrukturyzacji linii telekomunikacyjnej w 1996 roku Restrukturyzacja oraz inne koszty $ mln z czego: Odprawy i inne koszty pracowników $ 43.0 mln Koszty najmu i inne związane z zamknięciem obiektów $ 12.6 mln Koszty rozpoczęcia działalności oraz inne związane z wprowadzaniem planu restrukturyzacji $ 7.5 mln Koszty związane ze zbycie linii produkcyjnych $ 91.8 mln Koszty sprzedanych towarów Koszty sprzedaży ogólne i administracyjne Szacowane straty z działalności zaniechanej Razem Źródło: Opracowanie własne $ 92.3 mln $ 42.5 mln $ 47.9 mln $ mln Tabela 2 Przekształcony koszt restrukturyzacji linii telekomunikacyjnej Restrukturyzacja oraz inne koszty z czego: Odprawy i inne koszty pracowników Koszty najmu i inne związane z zamknięciem obiektów Koszty związane ze zbycie linii produkcyjnych i obiektów Koszty sprzedanych towarów Koszty sprzedaży ogólne i administracyjne Szacowane straty z działalności zaniechanej Razem $ mln $ 24.7 mln $ 16.7 mln $ 68.7 mln $ 60.8 mln $ 10.1 mln $ 58.2 mln $ mln spółki Sunbeam

67 Od kwartału 1997 rok I 1. Zawyżenie kwoty zapasów z linii produkcyjnych zamkniętych w ramach restrukturyzacji w 1996 r., o którą miała być zmniejszona wartość zapasów zaliczanych w koszty dla segmentów likwidowanych. Zwiększenie rezerw na te koszty tytułem rezerw restrukturyzacyjnych Skutki: zawyżenie zysków związanych ze sprzedażą zapasów zlikwidowanej linii produkcyjnej niż były w rzeczywistości zaksięgowane na koniec roku 1996 o wartość ok. 2,1 mln dol.

68 firma A LATA Jakie będą oczekiwania dotyczące zysku w roku t+1. Firma B rok t-1 rok t W przypadku spółki B akcjonariusze nabywający akcje w roku t będą oczekiwali powtórzenia zysku w roku t+1.

69 Cokie-jar accounting! Kiedy zkolei firmy wykazują znacznie wyższy wynik finansowy niż oczekiwania rynku, wykazują silna motywację do jego redukcji. Znaczny przyrost zysku ponad poziom oczekiwany zazwyczaj nie tworzy istotnie silniejszego przyrostu ceny akcji wporównaniu do efektu jaki daje osiągnięcie nieznacznie wyższego zysku od oczekiwanego. Zatem lepiej jest obniżyć bieżący zysk tworząc wyższy poziom obciążeń, które normalnie powinny zostać zrealizowane w kolejnych latach i w ten sposób zapewnić wyższa wartość zysku przyszłego. Jednocześnie bardzo wysoki bieżący wynik finansowy może wpływać na wysokie oczekiwania wzakresie poziomu przyszłego zysku, który może być trudny do osiągnięcia. Taforma koncepcji kreowania wyniku finansowego nosi nazwę cookie-jar accounting.

70 Chapter Literatura przedmiotu wskazuje, iżdo technik pozwalających na manipulowanie wartością kosztów wszczególności należy zaliczyć: l) aktywowanie niewłaściwych kosztów, 2) wadliwą prezentację kosztów prac rozwojowych, 3) manipulowanie odpisami amortyzacyjnymi, 4) tworzenie "fikcyjnych" (cichych) rezerw, 5) odpisy aktualizacyjne aktywów (w szczególności zapasów inależności), 6) brak uwzględniania normalnego rozmiaru działalności w wycenie zapasu.

71 ZAPASY Wycena produktów gotowych, półproduktów i produkcji w toku: Koszt wytworzenia produktu obejmuje koszty pozostające w bezpośrednim związku z danym produktem oraz uzasadnioną część kosztów pośrednio związanych z wytworzeniem tego produktu (art. 28 ust. 3 ustawy orachunkowości).

72 1. Jednostka produkcyjna wycenia produkcję niezakończoną według kosztu wytworzenia. 2. Poziom normalny wykorzystywanych zdolności produkcyjnych wynosi w jednostce 75%. 3. Zksiąg rachunkowych wynikają następujące dane: a) koszty bezpośrednio związane zprodukcją ujęte na koncie 50 "Koszty działalności podstawowej -produkcyjnej" wynoszą na koniec okresu ogółem zł. b) koszty pośrednio związane zprodukcją ujęte na koncie 52 "Koszty wydziałowe" wyniosły na koniec okresu zł, ztego: zmienne koszty wydziałowe (konto 52-1) zł, stałe koszty wydziałowe (konto 52-2) zł. 4. Wokresie sprawozdawczym wyprodukowano szt. wyrobów gotowych 5. Wokresie sprawozdawczym sprzedano szt. wyrobów gotowych (cena sprzedaży 570 zł/szt)

73 1. Przychód ze sprzedaży * ,00 zł 2. Koszt *482, ,00 zł 3. Zysk ze sprzedaży ,00 zł Koszty bezpośrednio produkcyjne ,00 zł Zmienne koszty pośrednie ,00 zł Uzasadniona część kosztów pośrednich stałych 75%* ,00 zł Suma kosztów ,00 zł Koszt jednostkowy 482,50 zł Nieuzasadniona część kosztów pośrednich stałych 25%* ,00 zł

74 Poziom normalny wykorzystywanych zdolności produkcyjnych wynosi w jednostce 90%. 1. Przychód ze sprzedaży * ,00 zł 2. Koszt * ,00 zł 3. Zysk ze sprzedaży ,00 zł Koszty bezpośrednio produkcyjne ,00 zł Zmienne koszty pośrednie ,00 zł Uzasadniona część kosztów pośrednich stałych 90%* ,00 zł Suma kosztów ,00 zł Koszt jednostkowy zł / szt 505,00 zł Nieuzasadniona część kosztów pośrednich stałych 10%* ,00 zł

75 Chapter Natomiast do technik pozwalających na manipulowanie wartością przychodów wszczególności należy zaliczyć: 1) przyspieszone fakturowanie imanipulowanie okresem ujęcia przychodów, 2) sprzedaże zklauzulą odkupu, 3) rozwiązywanie nieuzasadnionych rezerw, 4) fikcyjną sprzedaż (np. dostawy bez zamówień) 5) szacunek przychodu wkontraktach długoterminowych, 6) wykorzystanie cen transferowych. 7) wycena składników majątkowych (wzrost wartości ujmowany wprzychodach)

76 Inwestycje

77 Problem. Przedsiębiorstwo Xna koniec roku 2007 uzyskało przychód ze sprzedaży wkwocie 10 mln zł, koszty uzyskania przychodu wyniosły 9,6 mln zł a podatek dochodowy zł. Jednocześnie, waktywach jednostki znajduje się szt. akcji spółki Y, których wartość wynosi 3 mln zł. Akcje te firma nabyła w sierpniu. Na pierwszej sesji grudniowej kurs akcji kształtował się na poziomie 30zł/akcję. Natomiast na ostatniej sesji wroku 42zł/akcję. Aktywa ogółem firmy stanowią 15 mln zł,zadłużenie ogółem 9mln zł. Zarząd spółki otrzymuje premię za wyniki, która wynosi 10% zysku netto. Spółka nie podlega badaniu przez biegłego rewidenta.

78 W momencie zakupu akcji zaliczyliśmy jego do aktywów trwałych. Zatem ich wyceny dokonujemy zgodnie z artykułem 28. ust.1. pkt.3 udziały w innych jednostkach oraz inne niż wymienione w pkt 1a inwestycje zaliczone do aktywów trwałych -według ceny nabycia, pomniejszonej oodpisy z tytułu trwałej utraty wartości lub według wartości godziwej; wartość w cenie nabycia można przeszacować do wartości w cenie rynkowej, a różnicę z przeszacowania rozliczyć zgodnie zart. 35 ust. 4,

79 Art.35 ust.4. Skutki przeszacowania inwestycji zaliczonych do aktywów trwałych, powodujące wzrost ich wartości do poziomu cen rynkowych, zwiększają kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny. Obniżenie wartości inwestycji uprzednio przeszacowanej do wysokości kwoty, októrą podwyższono ztego tytułu kapitał (fundusz) zaktualizacji wyceny, jeżeli kwota różnicy zprzeszacowania nie była do dnia wyceny rozliczona, zmniejsza ten kapitał (fundusz). W pozostałych przypadkach skutki obniżenia wartości inwestycji zalicza się do kosztów finansowych. Wzrost wartości danej inwestycji bezpośrednio wiążący się z uprzednim obniżeniem jej wartości, zaliczonym do kosztów finansowych, ujmuje się do wysokości tych kosztów jako przychody finansowe.

80 Przychód ze sprzedaży Koszty uzyskania przychody Zysk brutto Podatek dochodowy Zysk netto Bilans przed zmianami AKTYWA PASYWA K. W Zobowiązania Bilans po zmianach AKTYWA PASYWA K. W + aktualiz aktualizacja inw rentowność sprzedaży zysk/sprzedaż 3% wskaźnik ogólnego zadłużenia zadł. og/aktywa 56% Premia zarządu 10%*zysk netto Zobowiązania

81 W momencie zakupu akcji zaliczyliśmy jego do aktywów obrotowych. Zatem ich wyceny dokonujemy zgodnie zartykułem 28. ust.1. pkt.5 inwestycje krótkoterminowe -według ceny (wartości) rynkowej albo według ceny nabycia lub ceny (wartości) rynkowej, zależnie od tego, która znich jest niższa, akrótkoterminowe inwestycje, dla których nie istnieje aktywny rynek w inny sposób określonej wartości godziwej. Art. 35 ust. 3. Skutki wzrostu lub obniżenia wartości inwestycji krótkoterminowych wycenionych według cen (wartości) rynkowych zalicza się odpowiednio do przychodów lub kosztów finansowych. W przypadku stosowania innych, niż określone wart.28 ust. 1pkt 5zasad wyceny krótkoterminowych inwestycji, skutki obniżenia ich wartości zalicza się do kosztów finansowych wpełnej wysokości, natomiast skutki wzrostu ich wartości zalicza się do przychodów finansowych wwysokości nie wyższej niż kwota różnic uprzednio odpisanych wkoszty finansowe.

82 Przychód ze sprzedaży Przychód finansowy Przychody ogółem Koszty uzyskania przychody Zysk brutto Podatek dochodowy Zysk netto Bilans przed zmianami AKTYWA PASYWA K. W Zobowiązania Bilans po zmianach AKTYWA PASYWA K. W + róż. zysk aktualizacja inw Zobowiązania rentowność sprzedaży zysk/sprzedaż 15% wskaźnik ogólnego zadłużenia zadł. og/aktywa 56% Premia zarządu 10%*zysk netto Dla porównania: rentowność sprzedaży zysk/sprzedaż 3% wskaźnik ogólnego zadłużenia zadł. og/aktywa 56% Premia zarządu 10%*zysk netto

83 Problem Załóżmy, że przedsiębiorstwo dokonało w dniu 16. lipca 2009 zakupu akcji Banku PKO BP po rzeczywistym kursie w tym dniu 27,94 zł wprowadzając je do ksiąg rachunkowych w cenie nabycia tys. zł. Cena akcji na dzień bilansowy wzrosła i wynosiła 38,12 zł.

84 art. 28 ust 1. pkt. 3 i pkt.5 UoR (spółki, których sprawozdanie finansowe nie podlega badaniu przez biegłego rewidenta) Klasyfikacja bilansowa Metody wyceny Zmiany w bilansie Wpływ na wynik Cena nabycia Brak tys. zł Brak Aktywa ; wzrost inwestycji długoterminowych o Inwestycje długoterminowe Cena rynkowa tys. zł 3812 tys. zł Pasywa: wzrost kapitału z Brak aktualizacji wyceny o tys. zł Przychód finansowy ; wzrost Aktywa ; wzrost inwestycji Cena rynkowa zysku o krótkoterminowych o 3812 tys. zł tys. zł tys. zł Inwestycje krótkoterminowe Cena nabycia lub cena rynkowa zależnie od tego, która jest niższa; Brak Brak tys. zł < 3812 tys. zł Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 12 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych -obowiązek dotyczy spółek, których sprawozdanie finansowe podlega badaniu przez biegłego rewidenta Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu Aktywa finansowe dostępne do sprzedaży Wartość godziwa 3812 tys. zł Wartość godziwa 3812 tys. zł Wzrost wartości aktywów o tys. zł Wzrost wartości aktywów o tys. zł Wzrost aktywów o tys. zł Pasywa: wzrost kapitału z aktualizacji wyceny o tys. zł Przychód finansowy: wzrost zysku o tys. zł Przychód finansowy: wzrost zysku o tys. zł brak

85 Komisja Nadzoru Finansowego zainterweniowała w sprawie zawyżania przez OFE Polsat wartości jednostek funduszy emerytalnych. Fundusz mocno spadnie w rankingu OFE - pisze "Rzeczpospolita". W ostatnim dniu września doszło do mocnego wzrostu wartości jednostki rozrachunkowej Polsat - w górę o 20 groszy, podczas gdy inne OFE zanotowały spadki średnio o kilka groszy. Wszystko wskazuje, że Polsat poprawiał swoje wyniki na koniec miesiąca lub kwartału (window dressing), doprowadzając do dużych wzrostów kursów mało płynne akcje spółek ze swojego portfela (Dębica, Kruszwica, Mispol, Sygnity, Koelner oraz Mondi Świecie). Zdaniem ekspertów skala tej operacji była niespotykana dotąd w historii branży emerytalnej. Na tyle, że postanowił zainterweniować KNF. Komisja postanowiła, że do wyliczenia wartości jednostki przyjmie się kurs nie z 30 września, a z 29 września - wszystko w myśl zasady ostrożnej wyceny aktywów. To działanie bez precedensu. OFE Polsat chciał poprawić swoją pozycję w rankingu trzyletniej stopy zwrotu. A miejsce w nim decyduje o tym, czy dany fundusz będzie brał udział w losowaniu osób, które same nie wybrały funduszu. Fundusz dokonał już korekty wartości jednostki - z 31,69 zł do 31,40 zł. Zmiany wprowadzają też pozostałe OFE, w których portfelach były akcje spółek, których kursem manipulowano. Żródło:

86 Nieruchomości inwestycyjne Nieruchomości inwestycyjne to grunty lub budynki utrzymywane w posiadaniu (przez właściciela lub leasingobiorcę w leasingu finansowym) celem uzyskiwania przychodów z czynszów lub z tytułu wzrostu ich wartości kapitałowej, albo też w obu tych celach łącznie.

87 Regulacje w ustawie o rachunkowości: Jednostka, która posiada nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne ujmowane jako inwestycje długoterminowe, zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości na dzień bilansowy ma do wyboru dwie metody wyceny: według zasad stosowanych do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych -to znaczy pomniejszając oodpisy amortyzacyjne iodpisy ztytułu trwałej utraty wartości, lub według ceny rynkowej bądźinaczej określonej wartości godziwej. Wzwiązku ztym metoda wyceny inwestycji wnieruchomości powinna być wybrana przez jednostkę izapisana wpolityce rachunkowości. Zasady wyceny muszą być jednakowe dla wszystkich środków trwałych.

88 Przykład: Przedsiębiorstwo X, którego podstawową działalnością jest produkcja mebli, nabyło za zł budynek biurowy z przeznaczeniem na wynajem. Budynek ten ujęto w aktywach jako składnik inwestycji długoterminowych. W polityce rachunkowości przyjęto założenie, że : 1) inwestycje w nieruchomości jednostka wycenia według zasad przyjętych dla podobnych środków trwałych, czyli regularnie dokonuje odpisów amortyzacyjnych i ewentualnych odpisów z tytułu trwałej utraty wartości. 2) inwestycje w nieruchomości jednostka wycenia według ceny rynkowej bądź inaczej określonej wartości godziwej. a) wartość godziwa na pierwszy dzień bilansowy wynosi zł. b) wartość godziwa na dzień bilansowy zł Ustalić wartość bilansową środków trwałych oraz wynik finansowy przy założeniu, że przychody wyniosły 14,9 mln zł a koszty działalności 14,5 mln zł (bez uwzględnienia wpływu na przychody i koszty wyceny nieruchomości inwestycyjnych.

89 Posumowanie: Wariant 1 Wariant 2a Wariant 2b Przychody Przychody Przychody Pozostałe przychody operacyjne Koszty Koszty Koszty Amortyzacja Pozostałe koszty operacyjne Wynik finansowy Wynik finansowy Wynik finansowy Wartość bilansowa środków trwałych

90

91

92 Chapter Natomiast do technik pozwalających na manipulowanie wartością przychodów wszczególności należy zaliczyć: 1) przyspieszone fakturowanie imanipulowanie okresem ujęcia przychodów, 2) sprzedaże zklauzulą odkupu, 3) rozwiązywanie nieuzasadnionych rezerw, 4) fikcyjną sprzedaż (np. dostawy bez zamówień) 5) szacunek przychodu wkontraktach długoterminowych, 6) wykorzystanie cen transferowych. 7) wycena składników majątkowych (wzrost wartości ujmowany wprzychodach)

93 Chapter Al Dunlap upadek przez prowadzenie agresywnej polityki restrukturyzacyjnej ibłędnym ewidencjonowaniu sprzedaży. Tabela Sztuczki naciąganej sprawozdawczości finansowej w spółce Sunbeam Od Ikwartału1997roku 1. Wysokie opustycenowe+wydłużonyokrespłatności. Skutki:wzrostsprzedażywokresiebieżącym. Minus:spadekmarży,spadeksprzedażywprzyszłych okresach. 1. Sprzedaż warunkowa,sprzedaż zgwarancją Skutki:wzrostsprzedażywbieżącymokresie. Minus: prawo do zwrotu produktów,jeśli nie zostaną sprzedane,zwiększeniekosztów związanych z transportem i składowaniem tych produktów, które zostaną zwróconeoraznieznajdą chętnychdokupna. 1. Wykazanie wartości sprzedanych produktów,zktórych firma zlikwidowała linie produkcyjną jako zwykłą kontynuowaną sprzedaż, która w rzeczywistości powinnabyć przedstawionajednorazowooddzielnieodsprzedażybieżącej. Skutki: Złudzenie przyrostu sprzedaży kontynuowanej izyskowności spółki (według SECzawyżona sprzedaż opiewałanawartość 19,6mln dol.).