Trudności stwarzają kwestie:

Transkrypt

1 Jednostki poza swoją działalnością podstawową przeprowadzają często prace badawczo-rozwojowe, i w związku z tym coraz częściej pojawia się kwestia ujęcia takich prac w sprawozdaniu finansowym spółki. Jednostki poza swoją działalnością podstawową przeprowadzają często prace badawczo-rozwojowe, i w związku z tym coraz częściej pojawia się kwestia ujęcia takich prac w sprawozdaniu finansowym spółki. Należy pamiętać, że takie prace mogą skutkować wytworzeniem wartości niematerialnej, jednakże muszą być spełnione określone czynniki kwalifikujące do ujęcia takiej wartości w bilansie. Bardzo często jednostki mają problem w ocenie, czy składnik wartości niematerialnych wytworzonych przez jednostkę we własnym zakresie kwalifikuje się do ujęcia w aktywach, czy nakłady na jego wytworzenie powinny obciążyć rachunek zysków i strat. Trudności stwarzają kwestie: - czy dany składnik w ogóle powstał, jeżeli tak, to kiedy, czy jest możliwy do zidentyfikowania oraz czy przyniesie jednostce korzyści w przyszłości; - jak ustalić koszt wytworzenia. MSR 38 wskazuje w takich przypadkach, aby podzielić proces powstawania aktywów na: a) etap prac badawczych oraz b) etap prac rozwojowych. 1 / 5

2 W wyniku prac badawczych nie ujmuje się żadnego składnika wartości niematerialnej. Nakłady powstałe w wyniku tych prac ujmuje się w kosztach w momencie poniesienia. Do przykładowych prac badawczych zalicza się: - działania zmierzające do zdobycia nowej wiedzy, - poszukiwanie, ocenę, wybór sposobu wykorzystania rezultatów prac, - poszukiwanie alternatywnych materiałów, urządzeń, produktów, procesów itp., - formułowanie, projektowanie, ocenę i końcową selekcję nowych lub udoskonalonych materiałów, urządzeń, produktów, procesów, systemów lub usług. Na etapie prac rozwojowych spółka może już zidentyfikować składnik wartości niematerialnych i udowodnić, że będzie z niego czerpać korzyści w przyszłości. Do prac rozwojowych zalicza się przykładowo: - projektowanie, wykonanie i testowanie prototypów i modeli doświadczalnych, - projektowanie narzędzi, przyrządów do obróbki, form z wykorzystaniem nowej technologii; - projektowanie, wykonanie i funkcjonowanie linii pilotażowej, której wielkość nie umożliwia prowadzenia ekonomicznie uzasadnionej produkcji przeznaczonej na sprzedaż; - projektowanie, wykonanie i testowanie wybranych rozwiązań. Należy pamiętać, że aby zakwalifikować wytworzony w wyniku prac rozwojowych jako składnik aktywów spółka musi udowodnić: 2 / 5

3 - możliwość, z technicznego punktu widzenia, ukończenia składnika wartości niematerialnych tak, aby nadawał się do użytkowania lub sprzedaży; - zamiar ukończenia składnika wartości niematerialnych oraz jego użytkowania lub sprzedaży; - zdolność do użytkowania lub sprzedaży składnika wartości niematerialnych; - sposób, w jaki składnik wartości niematerialnych będzie wytwarzał prawdopodobne przyszłe korzyści ekonomiczne. Między innymi jednostka może udowodnić istnienie rynku na produkty powstające dzięki składnikowi wartości niematerialnych lub na sam składnik lub - jeśli składnik ma być użytkowany przez jednostkę - użyteczność składnika wartości niematerialnych; - dostępność stosownych środków technicznych, finansowych i innych, które mają służyć ukończeniu prac rozwojowych oraz użytkowaniu lub sprzedaży składnika wartości niematerialnych; - możliwość wiarygodnego ustalenia nakładów poniesionych w czasie prac rozwojowych, które można przyporządkować temu składnikowi wartości niematerialnych. Kolejne pytanie dotyczy tego, jakie nakłady podlegają aktywowaniu w bilansie - czyli co wchodzi w koszt wytworzenia? Koszt wytworzenia składnika wartości niematerialnych obejmuje wszystkie nakłady, które mogą być bezpośrednio przyporządkowane czynnościom tworzenia takiego składnika, między innymi: - nakłady na materiały i usługi wykorzystane lub zużyte przy wytwarzaniu składnika wartości niematerialnych; - koszty z tytułu świadczeń pracowniczych wynikające bezpośrednio z wytworzenia składnika wartości niematerialnych; - opłaty za rejestrację tytułu prawnego; oraz - amortyzację patentów i licencji, które są wykorzystywane przy wytwarzaniu składnika wartości niematerialnych. 3 / 5

4 Do kosztu wytworzenia składnika wartości niematerialnych przez jednostkę we własnym zakresie nie zalicza się jednak: - kosztów sprzedaży administracji oraz innych kosztów ogólnozakładowych, chyba że można je bezpośrednio przyporządkować do przystosowania składnika aktywów do użytkowania, - wyraźnie zidentyfikowanych braków, strat operacyjnych poniesionych przed osiągnięciem planowanej wydajności, - nakładów na szkolenie przygotowujące pracowników do obsługiwania danego składnika aktywów. Następnym etapem jest określenie okresu użytkowania powstałego składnika wartości niematerialnej; czy jest określony czy nieokreślony, a w przypadku, gdy jest określony, jaka jest jego długość. Oceniając długość okresu użytkowania składnika należy wziąć pod uwagę: - oczekiwane wykorzystanie składnika aktywów przez jednostkę, - typowe cykle życia dla danego składnika aktywów oraz powszechnie dostępne informacje na temat szacunkowych okresów użytkowania aktywów; - utratę przydatności z przyczyn natury technicznej, technologicznej, handlowej lub innej; - stabilność branży, w której dany składnik aktywów jest wykorzystywany, i zmiany popytu na produkty wytwarzane lub usługi świadczone z zastosowaniem tego składnika aktywów; - przewidywane działania konkurentów i potencjalnych konkurentów; - poziom późniejszych nakładów niezbędnych do uzyskania oczekiwanych przyszłych korzyści ekonomicznych ze składnika aktywów oraz możliwość i zamiar zapewnienia przez jednostkę takiego poziomu tych nakładów itp. W związku z tym, że polskie przepisy rachunkowości nie precyzują tematu prac 4 / 5

5 badawczo-rozwojowych, spółki stosujące te przepisy mogą korzystać z rozwiązań przedstawionych w MSR / 5