Różne formy rekreacji ruchowej: Taniec

Transkrypt

1 Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Sportu Zakład: Gimnastyki, Tańca i Ćwiczeń Muzyczno-Ruchowych Różne formy rekreacji ruchowej: Taniec Osoby prowadzące przedmiot: 1. Fostiak, Danuta, dr, fostdan@awf.gda.pl 2. Wojdak, Natalia, mgr, natalia-wojdak@wp.pl 3. Zabrocka, Agnieszka, mgr, agazabrocka@wp.pl

2 Rola i funkcje tańca Taniec zawsze był w centrum zainteresowania kultury narodu. Ujawniał on wielkość lub słabość każdej cywilizacji. Nic nie straciły na znaczeniu słowa wypowiedziane przez Konfucjusza: Pokażcie mi, jak dany naród tańczy, a powiem wam, czy jego kultura jest zdrowa, czy chora. Ryc.1.Prezentacja taneczna studentów Zabawa Ludowa Źródło: Zarach B.

3 Rola i funkcje tańca Słowo taniec, występuje we wszystkich językach europejskich w podobnym brzmieniu: danza, dance, tanz. Pochodzi z pnia tan, który w sanskrycie oznacza napięcie. Definicji zjawiska, które trudno określić, gdyż dzieje się poza słowami, jest wiele. Najprościej można określić go jako rytmiczne poruszanie się tańczącego inspirowane różnorodną muzyką i wewnętrznymi przeżyciami.

4 Rola i funkcje tańca Wielorakość funkcji tańca zmieniała się i przeobrażała w zależności od całokształtu przemian społecznych i kulturowych. Społeczna i wychowawcza rola tańca W dawnych czasach taniec pozwalał ludziom przetrwać, uczył grupę wspólnego działania i przeżywania różnych zdarzeń, wzmacniał poczucie wspólnoty, czyli jest pierwotną, naturalną potrzebą człowieka (Bednarzowa, Młodzikowska 1978). Obecnie: - kształtuje charakter człowieka - jest środkiem na nieśmiałość i samotność - ułatwia kontakty międzyludzkie - łączy w naturalny sposób ludzi różnej płci - uczy współżycia towarzyskiego, dobrych obyczajów i zwyczajów - uczy form zachowania się; podnosi kulturężycia codziennego, - daje radość, pewność siebie, zaspokaja potrzebę wyżycia się [Fostiak 1992; Wieczysty 2006].

5 Rola i funkcje tańca Kulturowa - pierwszy przejaw działalności kulturowej; - jedna z najstarszych sztuk, nierozerwalnie związana z życiem ludzkim; - taniec pozwala kultywować polskie tradycje ludowe - atrakcyjna forma uświetniania różnych ceremonii i imprez. Patriotyczna Tańce regionalne i narodowe -środek kształtowania postaw patriotycznych - kultywowania polskich tradycji ludowych - narzędzie popularyzacji własnych krajów, regionów, społeczeństw, kultur [Kuźmińska, Popielewska 1995].

6 Rola i funkcje tańca Taniec a motoryczność człowieka - rozwija zdolności kondycyjne - wpływa na doskonalenie zdolności koordynacyjnych (szczególnie rytmiczności, równowagi, różnicowania kinestetycznego ruchów, łączenia ruchów, wyrazistości ruchów) - kształtuje różne walory ruchu ludzkiego, takie jak: lekkość, gibkość, płynność, estetykę [Fostiak 1996; Starosta, Karpińska 2009].

7 Taniec w sporcie Spełnia ważne funkcje w treningu sportowców * forma rozgrzewki * przerywnik w treningu * forma psychofizycznej odnowy * kształtować może sprawność specjalistyczną dla konkretnej dyscypliny czy konkurencji Stanowi odrębną dyscyplinę sportu [Martys, Fostiak i współ. 2012].

8 Rola i funkcje tańca Taniec źródłem doznań estetycznych - pobudza i kształtuje wrażliwość estetyczną; - jest sposobem przeżywania i przekazywania emocji, uczuć i określonych treści; - pozwala na twórcze wypowiadanie się człowieka poprzez ruchy ciała; - jest formą duchowego i fizycznego wyżycia się. Trudne zadania ruchowe rozwijają zdolności twórcze, ambicje i kierunkowe dyspozycje osobowościowe.

9 Rola i funkcje tańca Taniec narzędziem terapii psychofizycznej Funkcja psychoterapeutyczna - terapia tańcem jest techniką wykorzystującą podstawowe elementy tańca w celu zwiększenia fizycznej i psychicznej integracji jednostki, gdzie ruch jako taki używany jest zarówno do wprowadzania zmian w samej jednostce, jak i bycia w relacji z innymi. Taniec może byćśrodkiem grupowej psychoterapii, powodującym rozładowanie napięć. - zabawowy charakter tańca i towarzyszące mu emocjonalne zaangażowanie sprzyja odprężeniu psychicznemu, służy zmniejszeniu napięcia oraz likwidacji źródeł frustracji [Koziełło 1997, 2002].

10 Rola i funkcje tańca Funkcja korekcyjna i rehabilitacyjna - ruch taneczny predestynowany jest do korygowania i niwelowania ubocznych, jednokierunkowych wypaczeń w rozwoju motoryki człowieka spowodowanych jednostronną pracą lub wąsko traktowanego wyczynu sportowego. Pozytywnym zmianom ulega postawa ciała dziecka, gdyż dbając o estetykę i elegancję ruchów wymaga się od nich poprawnej postawy ciała. - jest szczególną formą rehabilitacji psychofizycznej stosowany głównie w kinezyterapii (leczenie ruchem) [Koziełło 1997, 2002].

11 Rola i funkcje tańca Taniec jako forma rekreacji - łączy w sobie 2 elementy: ruch fizyczny i zabawę; - stanowi ważną formę organizacji czasu wolnego; - dla rekreacji ważna jest dostępność różnych form tanecznych dla każdego środowiska bez względu na wiek i poziom sprawności fizycznej.

12 Różne formy tańca i ich charakterystyka Wielka różnorodność stylów tanecznych powoduje, że samo hasło taniec dla różnych ludzi oznaczać może zupełnie inny jego rodzaj, inny charakter czy inny styl poruszania się. Różni autorzy stosują rozmaite podziały i kryteria. Wiele form tanecznych można zaliczyć do dwóch różnych grup (np.: gimnastykę jazzową można uznać za formę taneczno-ruchową lub za odmianę tańca jazzowego), a inne wykraczają poza czystą definicję tańca (np.: pantomima). Najbardziej tradycyjny podział form tanecznych: na taniec ludowy, taniec towarzyski, balet klasyczny, taniec neoklasyczny: współczesny, jazz, taniec estradowy i widowiska taneczne, taniec charakterystyczny, taniec sportowy, nowoczesny, formy gimnastyczno taneczne [Kuźmińska 1996; 2002].

13 Taniec ludowy Taniec ludowy - tradycją sięga dawnych wieków i wywodzi się od prostego ludu. Kojarzony jest z autentyzmem, a zarazem spontanicznością i zabawą [Kuźmińska, 1996]. Rozkwit polskich tańców ludowych - przełom XVIII i XIX wieku. Towarzyszyły one wielu obrzędom, ceremoniom, uroczystościom i zwyczajom ludowym. Ich dzisiejsza estetyka tkwi w autentyzmie, w ludowym rodowodzie, w możliwości odtworzenia dawnych tradycji, ukazania ich charakteru objawiającego się w żywiołowo-rubasznych krokach przeplatających się z dostojno-lirycznymi, a także w różnobarwnych strojach ludowych, oddających klimat regionu, w którym się narodziły. Obecnie w skład tańca ludowego wchodzą tańce narodowe i regionalne. Tańce narodowe: polonez, krakowiak, kujawiak, oberek i mazur.

14 Tańce narodowe Polonez - najstarszy polski taniec narodowy, tańczony w takcie ¾ do spokojnej muzyki. Charakterystyczny rytm poloneza nadaje ruchom specyficzny styl, przejawiający się z jednej strony w dostojeństwie i godności wykonywanych ruchów, z drugiej w posuwistości, zamaszystości i płynności kroków, o postawie wyprostowanej i zamaszystych, ale jednocześnie opanowanych gestach rąk. Polonez znany jest pod różnorodnymi nazwami: chodzony, starodawny, wielki, pieszy, chmielowy, staroświecki, polski, obchodzony. Różne nazwy powstały w zależności od regionów, gdzie taniec ten tańczono. Ostatecznie polonez ukształtował się jako taniec dworski, którym rozpoczynano bale, oparty na korowodzie par. Do podstawowych elementów tanecznych poloneza zaliczamy kroki chodzony, podstawowy, drobiony, ukłon towarzyski tancerki i tancerza. Podstawowe figury: Para za parą dookoła Sali, Parami środkiem sali, Para w prawo, para w lewo, Czwórkami środkiem sali, Wachlarz, Para w prawo, para w lewo, Most, Mijanka, Tunel, Gwiazda, Młynki w parach, Podziękowanie [Bednarzowa, Młodzikowska 1978; Kuźmińska, Popielewska 1995].

15 Tańce narodowe Krakowiak -żywy, skoczny, wesoły, oparty na takcie 2 / 4. Tempo muzyki jest szybkie, w rytmizacji muzycznej występuje charakterystyczna synkopa. Kroki taneczne oparte na podskokach, doskokach, przesunięciach, wymachach, domachach, chodzie, biegu i przytupywaniu, znane są jako cwały, hołubce, krzesany. Krokom towarzyszą charakterystyczne skłony, zwroty, przechylania tułowia oraz wymachy, przemachy i krążenia rąk; co decyduje o wyrazistości i dynamice krakowiaka. Estetyka tego tańca oparta jest na lekkości, sprężystości odbicia oraz na harmonijnym połączeniu wszystkich kroków i figur tanecznych. Charakterystyczne w nim jest wysokie trzymanie głowy i wyprostowanych ramion, które nadają tańczącym piękną, strzelistą sylwetkę [Bednarzowa, Młodzikowska 1978; Kuźmińska, Popielewska 1995].

16 Tańce narodowe Układ krakowiaka Sześć cwałów w bok po kole, trzykrotne przytupnięcie (w 4 takcie). Siedem cwałów w bok po kole, zeskok (w 4 takcie). Sześć cwałów w bok po kole, trzykrotne przytupnięcie (w 4 takcie). Siedem cwałów w bok po kole, zeskok (w 4 takcie). Krzesany zwykły (16 taktów). Drobna kaszka w prawo (4 takty) i w lewo (4 takty). Hołubce w linii (8 taktów).

17 Tańce regionalne Tańce regionu kaszubskiego: - Rus dwa; - Wrona gapa. Tańce regionu lubelskiego: - Polka podlaska.

18 Tańce narodowe innych narodów Polka czeski taniec narodowy w metrum 2/4 i żywym tempie. Taniec o nieustalonym pochodzeniu: - polski taniec ludowy (występuje w wielu tańcach regionalnych w Polsce); - od tańców szkockich i francuskich; - czeski taniec, którego nazwa wywodzi się od słowa pulka (półtakt). W 30-tych latach XIX w. zdobyła popularność w Czechach, a następnie w całej Europie [Młodzikowska 1999].

19 Tańce narodowe innych narodów Układ polki czeskiej 1.Krok podstawowy polki w półobrocie za prawym i lewym ramieniem (4 takty). 2.Krok ozdobny w bok w I (2 takty) i II kierunku (2 takty). 3.Trzy uderzenia rękoma o kolana i trzy klaśnięcia w dłonie (2 takty), haczyk praworęczny (2 takty). Trzy uderzenia rękoma o kolana i trzy klaśnięcia w dłonie (2 takty), haczyk leworęczny (2 takty). 4.Krok podstawowy polki w przód (7 taktów) i trzy przytupy ze zwrotem do współpartnera i zamknięciem trzymania (w 8 takcie). 5.Polka w obrocie za prawym ramieniem (8 taktów).

20 Tańce integracyjne -Western polka - Taniec belgijski

21 Taniec towarzyski Tańce standardowe: walc angielski, tango, walc wiedeński, foxtrot i quickstep Tańce latynoamerykańskie: samba, cha-cha-cha, rumba, pasodoble i jive.

22 Taniec towarzyski Tańce standardowe [Golonka 1999] posiadają cechy wspólne, które sprawiają, że należą one do jednego stylu: - ustawienie pary w bliskim kontakcie względem siebie (partner i partnerka skierowani są przodem do siebie). Partner inicjuje ruch (prowadzi partnerkę), partnerka podąża za ruchem jego ciała, wspólnie kreując taniec eksponujący wdzięk i grację poruszającej się pary. Ramiona partnerów połączone są w określony sposób tworząc, tzw. ramę taneczną, która podczas całego tańca powinna być niezmienna. - zgodność wykonywania ruchów partnerów w jednym kierunku, równy rytm ruchu i rytm taneczny, jak również umiejętność balansowania środkiem ciężkości utrzymanie wspólnej równowagi. Zamysłem jest stworzenie wrażenia jedności partnerów [Wieczysty 2006]. Charakterystyczny jest ubiór pary tanecznej: mężczyzna występuje we fraku, a kobieta w długiej, zwiewnej sukni. Ubiór musi być elegancki, przypominający strój wieczorowy.

23 Taniec towarzyski - styl standardowy Walc angielski - prosty rytmicznie taniec w metrum ¾, pochodzący z Anglii. Jego ruchy i obroty wskazują na to, że jego ojcem był walc wiedeński oraz amerykański boston. Powolny styl tańczenia walca wprowadzony został przez Victora Silvester a. Po raz pierwszy zatańczył on walca w wolnym tempie w 1922 roku, w oparciu o prawa naturalnego ruchu ciała oraz mechaniki ruchu. Zasady nowego tańczenia tego tańca do wolnej muzyki walca określono na konferencji angielskich nauczycieli tańca w 1921 roku.

24 Taniec towarzyski - styl standardowy Jest to powolny taniec swingowy o charakterze romantycznym. Podstawowe figury walca (obrót w prawo, krok zmienny, obrót w lewo, krok zmienny) oparte są na ruchu po linii ukośnej, co pozwala na płynne przemieszczanie się dookoła parkietu, w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara. Technika oparta jest na naturalnym, obrotowym ruchu ciała, nachyleniach, unoszeniu i opadaniu oraz pracy nóg. Walc angielski tańczony w ścisłym objęciu (trzymaniu zamkniętym), co umożliwia partnerowi prowadzenie partnerki ciałem.

25 Taniec towarzyski - styl standardowy Walc angielski układ: Krok podstawowy od PN 4 takty Obrót w prawo 4 takty Krok zmienny od PN 1 takt Krok podstawowy od LN 4 takty Obrót w lewo 4 takty Krok zmienny od LN 1takt

26 Taniec towarzyski - styl standardowy Walc wiedeński - taniec wirowy pochodzenia niemieckiego, w metrum ¾. Przez wiele lat był królem tańców salonowych. Jego prototypami były prawdopodobnie ludowe tańce niemieckie: Deutsche Tanz (w takcie ⅜), Laendler, Steier (w Polsce zwany sztajerkiem), Dreher (obracany) i Spiner (toczony). Początkowo tancerze obracali się niezbyt szybko w miejscu. Jako taniec towarzyski budził żywe protesty ze względu na "niemoralną" bliskość partnerów (zakazany na dworze Hohenzollernów w Berlinie jeszcze w końcu XIX w.).

27 Taniec towarzyski - styl standardowy Walc wiedeński temat zaliczenia: - Natural turn (obroty w prawo 4 takty): 1-PN w przód, 2-LN w bok, 3- PN dołącz do LN dokręcając tyłem do kierunku tańca, 1-LN ukośnie w tył, 2-PN w bok, 3- LN dołącz do PN dokręcając tyłem do kierunku tańca). - Pendulum Step to right and left (krok wahadłowy w prawo i w lewo 4 takty). Walca wiedeńskiego tańczymy wzdłuż linii tańca dookoła sali.

28 Taniec towarzyski - styl standardowy Foxtrot - taniec towarzyski w metrum 4 / 4.. Wyrażenie fox trot (ang.) oznacza krok lisa. Foxtrot był bardzo modny na początku naszego wieku, początkowo bardzo dowolny, nie miał ustalonych reguł. Po wprowadzeniu w 1913 roku przez aktora Harry Fox a w jego w 1913 roku zespole kroków kłusujących i poprawkach nauczycieli, foxtrot zyskał swój styl i charakter. W roku 1914 amerykański związek nauczycieli tańca ustalił pierwsze zasady tańczenia foxtrota. Angielscy nauczyciele wprowadzili do tańca kroki boczne chassé. Obroty otwarte (open turn) zostały wprowadzone dużo później. Obserwując tańczące foxtrota pary, odnosi się wrażenie gładkości i pewności ruchu. Uważany jest za najtrudniejszy taniec standardowy, chociaż figury oparto na podstawowym ruchu chodzenia.

29 Taniec towarzyski - styl standardowy Fokstrot temat zaliczenia: Quarter Turn to right (tańczony jest z małym obrotem w prawo lub bez obrotu). Sugerowana PW - twarzą do ściany. Quarter Turn to left (tańczony jest z małym obrotem w lewo lub bez obrotu). Sugerowana PW - twarzą do ściany. Natural rocking turn Quarter Turn to right Quarter Turn to left Reverse rocking turn Quarter Turn to right Quarter Turn to left Side step.

30 Taniec towarzyski styl latynoamerykański Specyfikę tańców stylu latynoamerykańskiego stanowi sposób prowadzenia partnerki, który może polegać na prowadzeniu jej bez trzymania, trzymając jedną lub dwiema rękoma. Tancerz i tancerka mogą wykonywać kroki taneczne i figury razem lub osobno. W stylu tym wprowadzone są również ruchy bioder tancerzy [Wieczysty 2006]. Ważna jest również umiejętność izolacji ruchów poszczególnych części ciała. Poprzez ruchy całego ciała tancerze dążą do odtworzenia charakterystycznej dla poszczególnych tańców atmosfery. Jest ona nacechowana seksualnością, swoistą grą z odniesieniami erotycznymi. Strój partnera: czarne spodnie i koszula z długimi rękawami. Strój tancerki: sukienka, przeważnie krótka, podkreślająca jej ruchy.

31 Taniec towarzyski styl latynoamerykański Samba - narodowy taniec Brazylii w metrum ²/ 4. Pierwowzorów jej należy szukać w rytmach i pieśniach niewolników afrykańskich. Nazwa samba pochodzi prawdopodobnie od afrykańskiego słowa semba, oznaczającego według jednych ogólnie tańce afrykańskie, według drugich gest solisty zapraszający do tańca następcę. Kojarzona jest z karnawałem w Rio de Janerio. Do Europy samba przywędrowała w 1914 roku. Posiada wiele kombinacji rytmicznych. Polega na sprężystym, rezonującym ruchu całego ciała. Jest tańcem szybkim, progresywnym, przestrzennie ruchowym. Gorące rytmy samby powodują, że taniec ten zadziwia zmiennością akcji i wykonania. Ukazuje ekspresję i dynamikę ruchów, lecz także zmysłowość i erotyzm.

32 Taniec towarzyski styl latynoamerykański We wszystkich figurach samby wstępuje na przemian ugięcie i wyprost w stawach kolanowych. Układ samby: Basic Step (krok podstawowy) 8 taktów Natural Basic Movement (obrót w prawo) 8 taktów Side Step 4 takty Whisk (krok skrzyżny) 4 takty (w 2 takcie obrót partnerki pod ręką partnera) Progressive Basic Movement 8 taktów

33 Taniec towarzyski styl latynoamerykański Cha-cha-cha - jeden z najmłodszych tańców latynoamerykańskich pochodzenia kubańskiego, w metrum 4 / 4. Melodie i rytmy cha-cha-cha pojawiły się w Stanach Zjednoczonych i Europie dopiero w latach pięćdziesiątych XX wieku. Forma taneczna tańca została ustalona po raz pierwszy w 1953 roku. Styl i sposób tańczenia cha-cha-cha zmieniał się kilkakrotnie. Początkowa forma stacatto polegająca na ostrym zginaniu i prostowaniu nóg w stawach kolanowych, została zastąpiona łagodniejszą, lecz w dalszym ciągu rytmiczną akcją nóg. W 1957 roku po raz pierwszy zatańczono ten taniec w Niemczech, a Gerd Hadrich pokazał pierwsze kroki. Jest tańcem bardzo popularnym i lubianym zarówno wśród tancerzy jak i miłośników tańca. Cha-cha-cha ma w sobie dużo elementów jazzu, beat'u i swing u. Cechą charakterystyczną jest fascynujący rytm i swawolne ruchy opatrzone kokieteryjnym flirtem. Dynamiczne kroki, naturalny ruch w stawach biodrowych, ekspresja ruchu, podkreślają jego latynoski charakter. Cha-cha-cha tańczy się prawie w miejscu.

34 Taniec towarzyski styl latynoamerykański Układ cha-cha-cha: Basic Movement in Place (krok elementarny) 4 takty New York 4 takty Basic Movement (krok podstawowy) 4 takty Hand to Hand 4 takty Basic Movement in Place 2 takty Spot turn (obrót 2 takty) Basic Movement in Place 2 takty Underarm Turn (obrót pod ręką 2 takty)

35 Taniec towarzyski styl latynoamerykański Jive - młody taniec w metrum 4 / 4, powstały w okresie tzw. rewolucji tanecznej po 1910 roku w wyniku swingowych i jazzowych stylizacji, bogatych w wiele pomysłów ruchowych. Jako jitterbug został przywieziony do Europy w roku 1940 przez amerykańskich żołnierzy. Po eliminacji figur akrobatycznych ustalono zasady jive a. Znaczny wkład w rozwój i rozpowszechnienie jive a wniósł Victor Silvester. Od połowy lat siedemdziesiątych jest tańcem turniejowym. Podobny do rock and rolla, choć bez figur akrobatycznych. W obecnej wersji jest klasycznym tańcem jazzowym, wpływającym na powstanie nowych "szaleństw tanecznych". Wszystkie one są przelotnymi zjawiskami, jive jednak trwa i nadal rozwija się. Wymaga dobrej sprawności i kondycji, gdyż tańczony jest jako ostatni taniec podczas turnieju.

36 Taniec towarzyski styl latynoamerykański Układ Jive a: Basic Movement (krok podstawowy) Under the arm turn Lady to right (1/2 obrotu Partnerki w prawo pod ręką partnera) Basic Movement in left side by side position (krok podstawowy w pozycji bokiem do siebie) Underarm turn to the left (Lady): (1/2 obrotu Partnerki w lewo pod ręką partnera do pozycji wyjściowej) Quarter Turn to left (1/4 obrotu w lewo) Basic Movement (krok podstawowy) American Spin Lady Basic Movement American Spin Man Basic Movement American Spin Lady and Man

37 Taniec Zatem... zachęcam do nauki znanych i tworzonych tańców, aby obecna w naszym życiu kultura taneczna sprzyjała naszemu zdrowiu.

38 Bibliografia Bednarzowa B., Młodzikowska M. [1978] Tańce. WSWF, Gdańsk. [POZYCJA KSIĄŻKOWA] Fostiak D., [992] Tańce towarzyskie w Światowym Programie Tańca. [W:] Zeszyty metodyczne. Gimnastyka. Gdańsk, AWF, 8: [ROZDZIAŁ W KSIĄŻCE] Fostiak D. [1996] Koordynacja ruchowa u zawodników gimnastyki artystycznej, łyżwiarstwa figurowego i sportowego tańca towarzyskiego. Wydawnictwo Uczelniane AWF w Gdańsku, 95ss. [POZYCJA KSIĄŻKOWA] Golonka A. [2003] Podstawy tańców latynoamerykańskich. Zeszyt metodyczny: 3/2003. FTS Kraków-MENiS. [POZYCJA KSIĄŻKOWA] Koziełło D. [1997] Terapia tańcem. Kultura Fizyczna: 1-2, s [ARTYKUŁ] Koziełło D. [2002] Taniec i psychoterapia. KMK Promotions, Poznań [ROZDZIAŁ W KSIĄŻCE] Kuźmińska O.[1996] Piękno ruchu taneczno - gimnastycznego. Wydawnictwo SENS Poznań. [POZYCJA KSIĄŻKOWA] Kuźmińska O. [2002]: Taniec w teorii i praktyce. Wydawnictwo AWF, Poznań. POZYCJA KSIĄŻKOWA] Kuźmińska O., Popielewska H. [1995] Taniec, Rytm, Muzyka. Poznań, AWF, Skrypty, 116, 205ss. [POZYCJA KSIĄŻKOWA] Martys S., Fostiak D., Fostiak M., Kruczkowski D. [2012] Street dance jako nowoczesna forma aktywności fizycznej. [W] : Teoria i praktyka wychowania fizycznego i sportu (red. Zbigniew Jastrzębski). Wyższa Szkoła Sportowa, Łódź, t.1, s [ROZDZIAŁ W KSIĄŻCE] Młodzikowska M. [1999] Regionalne tańce Polski. Poradnik. AWF Warszawa, 78ss. [POZYCJA KSIĄŻKOWA] Starosta W., Karpińska A. [2009] Uwarunkowania rozwoju koordynacji ruchowej w tańcu na podstawie wyników badań uczennic szkół baletowych. AWF w Poznaniu, ZWKF w Gorzowie Wlkp., MSMS, Warszawa, Biblioteka IASK-Vol.27, 350ss. [POZYCJA KSIĄŻKOWA] Wieczysty M. (2006) Tańczyć może każdy. Ad Oculos, Warszawa-Rzeszów, 407ss. [POZYCJA KSIĄŻKOWA]