2Q2011 4Q2011 2Q2012 1Q2013 3Q2013 1Q2014 3Q2014 1Q2015 3Q2015

Transkrypt

1 Stanowisko Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej w sprawie nowych zasad roamingu międzynarodowego 1 obowiązujących na obszarze Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego (UE/EOG) Cel regulacji roamingu międzynarodowego na obszarze UE/EOG Liczba abonentów operatorów telefonii mobilnej zwiększa się corocznie. Wzrost nasycenia usługami mobilnymi przekłada się bezpośrednio na liczbę użytkowników mających możliwość korzystania z usług roamingowych. Wykres 1 Liczba abonentów mająca możliwość korzystania z usług roamingowych i liczba abonentów telefonii mobilnej ogółem [mln użytkowników] ,60 43,27 41,35 45,71 50,51 51,44 52,42 53,16 54,04 47,09 48,31 47,09 43,31 43,21 44,08 44,30 45,02 45, Q2011 4Q2011 2Q2012 1Q2013 3Q2013 1Q2014 3Q2014 1Q2015 3Q2015 w roamingu abonentów łącznie Źródło: UKE W celu zapewnienia konsumentom europejskim możliwości swobodnego komunikowania się na obszarze całej Unii Europejskiej, w 2006 r. Komisja Europejska rozpoczęła prace nad wprowadzeniem rozwiązań prawnych mających znacząco i systematycznie obniżać poziom cen za usługi detaliczne w roamingu na obszarze Wspólnoty. W celu osiągnięcia zamierzonego efektu, wprowadzano kolejne regulacje, które przewidywały obniżanie cen detalicznych i kosztów hurtowych w roamingu. Pierwsze rozporządzenie w sprawie roamingu weszło w życie 30 czerwca 2007 r. Następnie było ono kilkakrotnie modyfikowane. Ostatnia aktualizacja miała miejsce 25 listopada 2015 r. (dalej: Rozporządzenie 2015), kiedy to wprowadzono daleko idące zmiany zarówno dla użytkowników telefonii mobilnej, jak i operatorów komórkowych. Warto również podkreślić, że treść Rozporządzenia 2015 aktualizuje poprzednie regulacje w niektórych punktach, zatem część dotychczasowych zapisów nadal obowiązuje. 1 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2120 z dnia 25 listopada 2015 r. ustanawiające środki dotyczące dostępu do otwartego internetu oraz zmieniające dyrektywę 2002/22/WE w sprawie usługi powszechnej i związanych z sieciami i usługami łączności elektronicznej praw użytkowników, a także rozporządzenie (UE) nr 531/2012 w sprawie roamingu w publicznych sieciach łączności ruchomej wewnątrz Unii.

2 Wykres 2 Poziom maksymalnych cen detalicznych za poszczególne usługi w roamingu euro 0,8 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0 0,49 0,24 0,46 0,22 0,43 0,11 0,19 0,39 0,15 0,11 0,35 0,70 0,29 0,08 0,07 0,24 0,09 0,08 3Q7 4Q7 1Q8 2Q8 3Q8 4Q8 1Q9 2Q9 3Q9 4Q9 1Q10 2Q10 3Q10 4Q10 1Q11 2Q11 3Q11 4Q11 1Q12 2Q12 3Q12 4Q12 1Q13 2Q13 3Q13 4Q13 1Q14 2Q14 3Q14 4Q14 1Q15 2Q15 3Q15 4Q15 1Q16 2Q16 3Q16 4Q16 1Q17 2Q17 3Q17 4Q17 połączenia wykonane połączenia odebrane SMS transmisja danych 0,45 0,05 0,20 0,19 0,06 Wprowadzenie RLAH + Wprowadzenie RLAH Źródło: UKE Wprowadzane od 2007 r. i modyfikowane w kolejnych latach regulacje doprowadziły do znaczących obniżek cen dla konsumentów korzystających z roamingu. Ich nadrzędnym celem było bowiem doprowadzenie do sytuacji, w której klient będzie mógł swobodnie (ze względu na koszt usług) komunikować się będąc w roamingu, bez względu na kraj Unii Europejskiej, w którym aktualnie przebywa. W motywie 21 Rozporządzenia 2015 wskazano: określono cel polityczny, zgodnie z którym różnica między taryfami roamingowymi a taryfami krajowymi powinna zbliżyć się do zera. Rozporządzenie 2015 wprowadza istotny zarówno z punktu widzenia klienta, jak i operatora mechanizm opłat za usługi w roamingu międzynarodowym na obszarze UE/EOG. Zgodnie z nim, cena detaliczna usługi w roamingu powinna być zbliżona do ceny jaką ponosi abonent w swoim kraju macierzystym. Innymi słowy każdy konsument europejski, korzystający z usług mobilnych zagranicą powinien płacić cenę, która realnie wynika z posiadanego planu taryfowego, nie zaś sztywno ustalonej rozporządzeniem. Należy również wspomnieć, że zostały określone ramy czasowe funkcjonowania nowych rozwiązań: 1) 30 kwietnia 2016 r. 14 czerwca 2017 r. tzw. okres przejściowy (tzw. RLAH 2 +) o Podstawa prawna art. 6f Rozporządzenia 2015: o Od dnia 30 kwietnia 2016 r. do dnia 14 czerwca 2017 r. dostawcy usług roamingu mogą stosować dodatkową opłatę oprócz krajowej ceny detalicznej z tytułu detalicznych usług roamingu regulowanego. Okres przejściowy daje operatorom możliwość stosowania dodatkowych opłat, do ustalonej wcześniej krajowej ceny detalicznej. Wysokość dodatkowych opłat odpowiada stawkom hurtowym, po których rozliczają się operatorzy i nie może być od nich wyższa. Maksymalne poziomy opłat dodatkowych wskazano w Tabeli 1 poniżej. 2 Z ang. Roam Like at Home oznacza przeniesienie rozwiązań i stawek krajowych na roaming, plus oznacza możliwość pobierania dodatkowych opłat, oprócz krajowej ceny detalicznej. 2

3 2) 15 czerwca 2017 r. okres docelowy (tzw. RLAH) o Podstawa prawna art. 6a Rozporządzenia 2015: o Ze skutkiem od dnia 15 czerwca 2017 r., pod warunkiem że akt prawny, który ma być przyjęty zgodnie z wnioskiem, o którym mowa w art. 19 ust. 2, ma zastosowanie w tym dniu, dostawcy usług roamingu nie pobierają w żadnym państwie członkowskim jakiejkolwiek dodatkowej opłaty oprócz krajowej ceny detalicznej od klientów korzystających z roamingu, za jakiekolwiek wykonane lub odebrane połączenia realizowane w roamingu regulowanym, za jakiekolwiek wiadomości SMS wysłane w roamingu regulowanym i za jakiekolwiek usługi transmisji danych w roamingu regulowanym, w tym wiadomości MMS, ani jakiejkolwiek opłaty ogólnej pozwalającej na korzystanie z urządzenia końcowego lub z usługi za granicą, z zastrzeżeniem art. 6b i 6c. Zgodnie z zapisami Rozporządzenia 2015 w okresie docelowym tzw. dodatkowa opłata, o której mowa w punkcie 1) powyżej nie będzie pobierana. W wyjątkowych jednak sytuacjach, kiedy operator udowodni, że ponoszone przez niego koszty są wyższe niż osiągane przychody, po uzyskaniu zgody Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej, będzie mógł stosować dodatkowe opłaty również w okresie docelowym. Mechanizm ustalania krajowej ceny detalicznej oraz stosowania dodatkowych opłat Każdy abonent decydując się na korzystanie z usług mobilnych wybranego operatora ponosi koszt z tym związany, który wynika z cennika świadczenia usług telekomunikacyjnych. Operatorzy na konkurencyjnym rynku mają swobodę w kształtowaniu cen oraz sposobu konfiguracji usług, a abonenci mają możliwość skorzystania z wielu mechanizmów obniżających koszt korzystania z wybranych planów taryfowych. Zgodnie z art. 2 ust. 2 lit. r) Rozporządzenia 2015 "»krajowa cena detaliczna«oznacza krajową detaliczną opłatę jednostkową ustaloną przez dostawcę usług roamingu, mającą zastosowanie do wykonanych połączeń i wysłanych wiadomości SMS (zarówno zainicjowanych, jak i zakończonych w różnych publicznych sieciach łączności wewnątrz tego samego państwa członkowskiego), oraz do danych wykorzystanych przez klienta; w przypadku braku wyszczególnionej krajowej detalicznej opłaty jednostkowej, za krajową cenę detaliczną uznaje się ten sam mechanizm pobierania opłat jak ten mający zastosowanie do wykonanych połączeń i wysłanych wiadomości SMS (zarówno zainicjowanych, jak i zakończonych w różnych publicznych sieciach łączności wewnątrz tego samego państwa członkowskiego) oraz do danych wykorzystanych przez klienta, w państwie członkowskim tego klienta. Nowy sposób naliczania opłat w roamingu na obszarze UE/EOG od 30 kwietnia 2016 r. został określony w oparciu o krajową cenę detaliczną, rozumianą jako ten sam mechanizm pobierania opłat, który ma zastosowanie do wykonanych połączeń i wysłanych wiadomości SMS oraz do transmisji danych wykorzystanych przez klienta w kraju. Tak więc nie można wskazać jednej, ogólnej ceny za poszczególne usługi, gdyż wynika ona z indywidualnego planu taryfowego, z którego korzysta abonent. W Rozporządzeniu 2015 określono wysokości ewentualnych opłat dodatkowych, które operator będzie mógł pobierać dodatkowo od abonenta. 3

4 Maksymalny poziom dodatkowych opłat w okresie przejściowym Opłaty detaliczne naliczane za usługi roamingu na obszarze UE/EOG powinny odpowiadać krajowej cenie detalicznej" usług telekomunikacyjnych, do której w okresie przejściowym dostawca usług roamingu może doliczyć tzw. opłatę dodatkową. Opłata dodatkowa musi spełniać następujące wymagania: a) poszczególne dodatkowe opłaty w roamingu na obszarze UE/EOG za połączenia wykonane, wysłane wiadomości SMS i usługi transmisji danych nie mogą przekraczać maksymalnych opłat hurtowych przewidzianych w Rozporządzeniu 2015; Tabela 1 Maksymalny poziom opłaty dodatkowej dla połączeń wykonywanych, wysłanych SMS i transmisji danych Usługa Poziom dodatkowej opłaty (w euro) Połączenie wykonane 0,05 Wysłany SMS 0,02 Transmisja danych 0,05 b) suma krajowej ceny detalicznej i dodatkowej opłaty pobieranej w roamingu na obszarze UE/EOG za poszczególne połączenia wykonane, za wysłane wiadomości SMS lub za usługi transmisji danych nie może przekraczać odpowiednio 0,19 EUR za minutę, 0,06 EUR za wiadomość SMS i 0,20 EUR za wykorzystany megabajt; c) dodatkowa opłata za połączenia odebrane w roamingu na obszarze UE/EOG nie może przekraczać maksymalnej średniej ważonej opłaty za zakończenie połączenia w sieciach ruchomych w całej Unii. Tabela 2 Maksymalny poziom opłaty dodatkowej dla połączeń odbieranych Usługa Poziom dodatkowej opłaty (w euro) Połączenie odebrane 0,0114 Wysokość dodatkowej opłaty musi być wyrażona w polskiej walucie oraz należy ją aktualizować 1 lipca każdego roku. Dlatego też, już po wejściu w życie Rozporządzenia 2015 z dniem 30 kwietnia 2016 r., 1 lipca 2016 r. wysokość dodatkowej opłaty może ulec zmianie, w związku z potencjalną zmianą kursu walutowego. Powyższe poziomy opłat dodatkowych wyznaczają stawki maksymalne, których operator nie może przekroczyć, a możliwość ich naliczania jest uprawnieniem operatora. Jednocześnie możliwa jest sytuacja, że operator w okresie przejściowym zastosuje niższe poziomy dodatkowych opłat lub zrezygnuje z nich zupełnie. Podsumowując, w okresie przejściowym (od 30 kwietnia 2016 r. do 14 czerwca 2017 r.) operator będzie mógł ustalić cenę detaliczną w wysokości sumy krajowej ceny detalicznej i dodatkowej opłaty. Suma obu opłat nie może przekroczyć obecnych poziomów eurotaryfy 3. 3 Wyjątkiem od zasady, że suma obu opłat nie może przekraczać poziomów eurotaryfy jest sytuacja, kiedy krajowa cena detaliczna, ustalona dla abonenta przekracza eurotaryfę. W takiej sytuacji operator nie ma obowiązku obniżać tej stawki, nie może natomiast pobrać od abonenta dodatkowej opłaty. 4

5 Pułap ochronny przy transmisji danych W celu ochrony abonentów przed niekontrolowanym użyciem usługi transmisji danych, wprowadzono tzw. pułapy ochronne. Ich limit został ustalony na 50 euro miesięcznie, a operator ma obowiązek poinformować abonenta, gdy wysokość jego rachunku osiągnie 80% powyższej kwoty. Po przekroczeniu pułapu 50 euro na urządzenie mobilne klienta korzystającego z roamingu jest wysyłane powiadomienie. Powiadomienie to wskazuje: a) procedurę, którą klient ma zastosować, jeśli chce, aby usługi były kontynuowane, b) koszt związany z każdą dodatkową wykorzystaną jednostką. Jeżeli klient korzystający z roamingu nie udzieli odpowiedzi, do której został wezwany w otrzymanym powiadomieniu, dostawca usług roamingu ma obowiązek natychmiastowego zaprzestania świadczenia temu klientowi usług transmisji danych w roamingu na obszarze UE/EOG oraz naliczania opłat, dopóki klient korzystający z roamingu nie zażąda kontynuowania lub wznowienia świadczenia tych usług. Obowiązki informacyjne Jak wskazano wyżej, Rozporządzenie 2015 jest aktualizacją obowiązujących do tej pory regulacji, zatem część dotychczasowych przepisów dotyczących informowania abonentów o wysokości opłat jest dalej stosowana. Odnosi się to m. in. do obowiązku informowania abonenta o wysokości opłat za poszczególne usługi w roamingu, a więc: 1. Operator ma obowiązek poinformować klienta o wysokości opłat za poszczególne usługi roamingowe. Obowiązek taki powstaje zawsze, chyba, że abonent powiadomił swojego operatora o chęci rezygnacji z tej usługi (np. wskazał, że nie chce otrzymywać wiadomości SMS od operatora). 2. Informacja, którą operator wysyła klientowi, musi zawierać określone cechy: o informacja wysyłana w formie tekstowej usługi informacyjnej musi być bezpłatna; o operator musi ją przesłać bez zbędnej zwłoki w momencie, gdy klient sieci wjeżdża na terytorium innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej; o wiadomość musi zawierać również informacje o zindywidualizowanych opłatach roamingowych (wraz z podatkiem VAT), które mają zastosowanie do: wykonywania i odbierania połączeń, wysyłania wiadomości SMS, transmisji danych, realizowanych przez tego klienta w odwiedzanym państwie członkowskim; powyższe informacje muszą zostać przekazane w polskiej walucie; o w okresie przejściowym (od 30 kwietnia 2016 r. do 14 czerwca 2017 r.) operator musi poinformować abonenta o wysokości każdej naliczanej opłaty dodatkowej; 5

6 o w okresie docelowym informacja musi zawierać opis tzw. polityki uczciwego korzystania 4. Nowa regulacja a prawo rozwiązania umowy z tytułu zmiany ceny Dostawcy usług stosują różne plany taryfowe, zatem powinni oni stosować krajową cenę detaliczną z poszczególnych planów taryfowych. Określenie nowych stawek obowiązujących w roamingu, tzw. stawek krajowej ceny detalicznej, będzie wymagało wprowadzenia zmian do poszczególnych cenników. Zmiana wysokości obowiązujących stawek za usługi realizowane w roamingu, będzie realizowana przez dostawców usług również na podstawie przepisów art. 61 ust. 5 1 Pt. Zgodnie z art. 61 ust. 5 1 Pt dostawca publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych podaje do publicznej wiadomości treść proponowanych zmian, z wyprzedzeniem co najmniej jednego miesiąca przed wprowadzeniem ich w życie. Abonent powinien zostać poinformowany o prawie wypowiedzenia umowy w przypadku braku akceptacji zmian wprowadzanych do cennika i terminie na jego realizację, przy czym termin na realizację prawa abonenta do wypowiedzenia umowy nie może być krótszy niż do dnia wejście zmian w życie. Co istotne, w przypadku skorzystania przez abonenta z przysługującego mu prawa do wypowiedzenia umowy na skutek wprowadzanych zmian, dostawcy usług przysługiwać będzie roszczenie o zwrot ulgi, o której mowa w art. 57 ust. 6 Pt, o czym zobowiązany jest poinformować abonenta. Możliwość wyboru alternatywnej taryfy roamingowej Rozporządzenie 2015 daje też abonentom sieci mobilnych swobodę wyboru, czy chcą oni skorzystać z nowego mechanizmu rozliczania, czy uznają, że posiadany przez nich obecnie np. pakiet usług lub plan taryfowy, jest dla nich satysfakcjonujący. Wynika to bezpośrednio z art. 6e ust. 3 Rozporządzenia 2015, który stanowi, że: Dostawcy usług roamingu mogą oferować, a klienci korzystający z roamingu mogą rozmyślnie wybrać taryfę roamingową inną niż zgodna z art. 6a, 6b, 6c oraz ust. 1 niniejszego artykułu, dzięki czemu klienci korzystający z roamingu czerpią korzyść z innej taryfy za usługi roamingu regulowanego niż taryfa, jaką zostaliby objęci w razie niedokonania takiego wyboru. Dostawca usług roamingu przypomina tym klientom korzystającym z roamingu, jakie korzyści związane z roamingiem zostaną w ten sposób utracone. Istotne jest również to, że klienci mają możliwość dowolnego przechodzenia między taryfami, co również zostało zapisane w art. 6e ust. 3: Każdy klient korzystający z roamingu może w dowolnym czasie zażądać zmiany taryfy ustalonej zgodnie z art. 6a, 6b i 6c oraz ust.1 niniejszego artykułu na inna taryfę, i odwrotnie. W przypadku gdy klient korzystający z roamingu dokona rozmyślnego wyboru, aby przejść z taryfy ustalonej zgodnie z art. 6a, 6b i 6c oraz ust. 1 niniejszego artykułu na inną taryfę lub do niej powrócić, zmiana taryfy następuje w terminie jednego dnia roboczego od otrzymania żądania, jest bezpłatna i nie pociąga za sobą ustanowienia warunków ani ograniczeń dotyczących innych elementów umowy niż te odnoszące się do roamingu. Dostawcy usług roamingu mogą przesunąć termin zmiany taryfy tak, aby poprzednia taryfa roamingowa obowiązywała przez określony okres minimalny nieprzekraczający dwóch miesięcy. 4 Zgodnie z art. 6b Rozporządzenia 2015, polityka uczciwego korzystania umożliwia klientom dostawcy usług roamingu korzystanie z limitów detalicznych usług roamingu po mającej zastosowanie krajowej cenie detalicznej, która odpowiada ich planom taryfowym. 6