dr hab. Maciej Witek, prof. US TEORIE KOMPETENCJI KOMUNIKACYJNEJ rok akademicki 2017/2018, semestr letni

Transkrypt

1 dr hab. Maciej Witek, prof. US TEORIE KOMPETENCJI KOMUNIKACYJNEJ rok akademicki 2017/2018, semestr letni Temat 6: Teoria reprezentacji dyskursu segmentowanego problem pośrednich aktów mowy

2 Jakie akty mowy znajdują się w poniższych przykładach? (1) Czy możesz podać mi sól? (2) a. A: Chodźmy do kina! b. B: Jestem zmęczona. (3) a. A: Proponuję, byśmy poszli do kina! b. B: Jestem zmęczona. (4) a. A: Pójdziemy do kina? b. B: Jestem zmęczona.

3 Jakie akty mowy znajdują się w poniższych przykładach? (1) Czy możesz podać mi sól? prośba (2) a. A: Chodźmy do kina! propozycja (3) a. A: Proponuję, byśmy poszli do kina! propozycja (4) a. A: Pójdziemy do kina? propozycja

4 Jakie akty mowy znajdują się w poniższych przykładach? Które z nich są pośrednie? (1) Czy możesz podać mi sól? prośba (2) a. A: Chodźmy do kina! propozycja (3) a. A: Proponuję, byśmy poszli do kina! propozycja (4) a. A: Pójdziemy do kina? propozycja

5 Jakie akty mowy znajdują się w poniższych przykładach? Które z nich są pośrednie? (1) Czy możesz podać mi sól? prośba (2) a. A: Chodźmy do kina! propozycja? (3) a. A: Proponuję, byśmy poszli do kina! propozycja? (4) a. A: Pójdziemy do kina? propozycja

6 Jakie akty mowy znajdują się w poniższych przykładach? Które z nich są pośrednie? Które z tych pośrednich są skonwencjonalizowane? (1) Czy możesz podać mi sól? prośba (2) a. A: Chodźmy do kina! propozycja? (3) a. A: Proponuję, byśmy poszli do kina! propozycja? (4) a. A: Pójdziemy do kina? propozycja

7 Jakie akty mowy znajdują się w poniższych przykładach? Które z nich są pośrednie? Które z tych pośrednich są skonwencjonalizowane? (1) Czy możesz podać mi sól?! prośba (2) a. A: Chodźmy do kina!? propozycja? (3) a. A: Proponuję, byśmy poszli do kina!? propozycja? (4) a. A: Pójdziemy do kina? propozycja

8 Ważne: utrzymanie idei pośrednich aktów mowy wymaga akceptacji jakiejś wersji hipotezy mocy dosłownej ( HMD) zob. Levinson 2010, Gazdar 1981.

9 Ważne: utrzymanie idei pośrednich aktów mowy wymaga akceptacji jakiejś wersji hipotezy mocy dosłownej ( HMD) zob. Levinson 2010, Gazdar Punkt wyjścia: pewnym wypowiedziom można przypisać więcej niż jedną moc illokucyjną; nazwijmy je wypowiedziami wielofunkcyjnymi ( WF)

10 HMD: wśród mocy illokucyjnych, które można przypisać WF, można wyróżnić moc dosłowną, która jest kodowana; (i) (ii) (iii) (iv) tryb oznajmujący koduje moc asercji, tryb pytający koduje moc pytania, tryb rozkazujący koduje moc dyrektywy, wyraźne formuły performatywne postaci (Ja) F-uję... kodują moc F-owania.

11 HMD: wśród mocy illokucyjnych, które można przypisać WF, można wyróżnić moc dosłowną, która jest kodowana; (i) (ii) (iii) (iv) tryb oznajmujący koduje moc asercji, tryb pytający koduje moc pytania, tryb rozkazujący koduje moc dyrektywy, wyraźne formuły performatywne postaci (Ja) F-uję... kodują moc F-owania. (2) a. A: Chodźmy do kina!? propozycja? (3) a. A: Proponuję, byśmy poszli do kina!? propozycja?

12 HMD: wśród mocy illokucyjnych, które można przypisać WF, można wyróżnić moc dosłowną, która jest kodowana; (i) (ii) (iii) (iv) tryb oznajmujący koduje moc asercji, tryb pytający koduje moc pytania, tryb rozkazujący koduje moc dyrektywy, wyraźne formuły performatywne postaci (Ja) F-uję... kodują moc F-owania. Bach & Harnish (1979): (i) (iii), ale nie (iv), wyraźne formuły performatywne służą do wykonania standaryzowanych pośrednich aktów mowy.

13 HMD: wśród mocy illokucyjnych, które można przypisać WF, można wyróżnić moc dosłowną, która jest kodowana; (i) (ii) (iii) (iv) tryb oznajmujący koduje moc asercji, tryb pytający koduje moc pytania, tryb rozkazujący koduje moc dyrektywy, wyraźne formuły performatywne postaci (Ja) F-uję... kodują moc F-owania. Searle (1969, 1979): (i) (iv); pośrednie akty mowy są implikaturami konwersacyjnymi, choć niektóre są skonwencjonalizowane.

14 HMD: wśród mocy illokucyjnych, które można przypisać WF, można wyróżnić moc dosłowną, która jest kodowana; (i) (ii) (iii) (iv) tryb oznajmujący koduje moc asercji, tryb pytający koduje moc pytania, tryb rozkazujący koduje moc dyrektywy, wyraźne formuły performatywne postaci (Ja) F-uję... kodują moc F-owania. Austin (1975): (i) (iv), plus wiele innych konwencjonalnych wskaźników; istnieje wiele aktów mowy wykonanych za pomocą środków konwencjonalnych.

15 Dygresja: konwencjonalne środki wskazywania mocy illokucyjnej działają lokalnie. (5) Jestem głodny. (6) Jeść!

16 Dygresja: konwencjonalne środki wskazywania mocy illokucyjnej działają lokalnie. (5) Jestem głodny. (6) Jeść! Bach 1987 o pośrednich aktach mowy; Witek 2015 o lokalności wskaźników mocy illokucyjnych; Tomasello 2016 o funkcji trybu rozkazującego w środowiskach osób nastawionych altruistycznie i kooperatywnie.

17 Griceowskie, inferencjonistyczne ujęcie Searle'a wszystkie pośrednie akty mowy są wywnioskowane, czyli komunikowana na poziomie implikatur konwersacyjnych; częstą strategią jest wykonanie pewnej illokucji przez stwierdzenie, że spełniony jest jej warunek przygotowawczy lub zapytanie o spełnienie tego warunku; niektóre pośrednie akty mowy są skonwencjonalizowane (implikatury uogólnione?). (1) Czy możesz podać mi sól? (5) Jestem głodny!

18 SDRT o pośrednich aktach mowy (Asher & Lascarides 2001) (1) Czy możesz podać mi sól? (7) a. A: Czy możesz podać mi sól, proszę? b. B: Tak. c. Proszę [podając sól].

19 SDRT o pośrednich aktach mowy (Asher & Lascarides 2001) (1) Czy możesz podać mi sól? (7) a. A: Czy możesz podać mi sól, proszę? b. B: Tak. c. Proszę [podając sól]. (1) ma konwencjonalną moc illokucyjną Question Request dot-types, współorzekanie oraz dot-exploitation

20 SDRT o pośrednich aktach mowy (Asher & Lascarides 2001) (1) Czy możesz podać mi sól? (7) a. A: Czy możesz podać mi sól, proszę? b. B: Tak. c. Proszę [podając sól]. (1) ma konwencjonalną moc illokucyjną Question Request dot-types, współorzekanie oraz dot-exploitation (8) Ta książka liczy sobie 254 strony i traktuje o pragmatyce. To coś innego niż wieloznaczność!

21 SDRT o pośrednich aktach mowy (Asher & Lascarides 2001) SARG speech-act-related goal czyli cel związany z aktem mowy. (9) a. A: Chcę kupić nową płytę Mazolewskiego. b. B: Widziałem ją w empiku w Kaskadzie. c. B: Idź do empiku w Kaskadzie. d. B: Byłeś w empiku w Kaskadzie?

22 SDRT o pośrednich aktach mowy (Asher & Lascarides 2001) SARG speech-act-related goal czyli cel związany z aktem mowy. (9) a. A: Chcę kupić nową płytę Mazolewskiego. b. B: Widziałem ją w empiku w Kaskadzie. c. B: Idź do empiku w Kaskadzie. d. B: Byłeś w empiku w Kaskadzie? Plan-Elaboration(9a, 9b) Request-Elaboration(9a, 9c) Question-Elaboration(9a, 9d)

23 SDRT o pośrednich aktach mowy (Asher & Lascarides 2001) (10) a. A: Mam ochotę na pizzę. b. B: Za rogiem jest niezła restauracja.

24 SDRT o pośrednich aktach mowy (Asher & Lascarides 2001) (10) a. A: Mam ochotę na pizzę. b. B: Za rogiem jest niezła restauracja. (11) a. Czy poseł Kowalski poprze nasz wniosek? b. Tak. c. Na początku kadencji zignorowaliśmy jego inicjatywę. d. Trudno powiedzieć. e. Kowalski nie jest już posłem: wczoraj zrzekł się mandatu. f. Zapytajmy jego sekretarza. g. To kluczowe pytanie.

25 SDRT o pośrednich aktach mowy (Asher & Lascarides 2001) Porównajmy: (1) Czy możesz podać mi sól? (12) Czy jesteś w stanie podać mi sól?

26 SDRT o pośrednich aktach mowy (Asher & Lascarides 2001) Porównajmy: (1) Czy możesz podać mi sól? (12) Czy jesteś w stanie podać mi sól? Z punktu widzenia Searle a teorii interpretacji pośrednich aktów mowy nie ma większej różnicy między (1) a (12).

27 SDRT o pośrednich aktach mowy (Asher & Lascarides 2001) Porównajmy: (1) Czy możesz podać mi sól? (12) Czy jesteś w stanie podać mi sól? Z punktu widzenia Searle a teorii interpretacji pośrednich aktów mowy nie ma większej różnicy między (1) a (12). Asher & Lascarides: blokowanie przez skonwencjonalizowane synonimy; jeść łososia, jeść indyka, * jeść krowę, jeść wołowinę.

28 SDRT o pośrednich aktach mowy (Asher & Lascarides 2001) (13) a. A: Jestem głodny. b. B: Dziwne. Przecież przed chwilą był obiad. c. No dobrze. W lodówce jest kawałek pizzy. Jakie relacje retoryczne występują w (13)?