teoria relewancji jako przykład inferencjonizmu jako przykład słabego kontekstualizmu

Transkrypt

1 teoria relewancji jako przykład inferencjonizmu jako przykład słabego kontekstualizmu

2 teoria relewancji jako przykład inferencjonizmu jako przykład słabego kontekstualizmu Dan Sperber i Deirdre Wilson, 1986/1995, Relevance Robyn Carston, 2002, Thoughts and Utterances

3 relewancja: własność bodźca

4 relewancja: własność bodźca stopień relewancji bodźca jest wprost proporcjonalny do korzyści poznawczych, które są konsekwencją jego przetworzenia, i odwrotnie proporcjonalny do wielkości nakładów poniesionych w trakcie jego przetwarzania

5 relewancja: własność bodźca stopień relewancji bodźca jest wprost proporcjonalny do korzyści poznawczych, które są konsekwencją jego przetworzenia, i odwrotnie proporcjonalny do wielkości nakładów poniesionych w trakcie jego przetwarzania POZNAWCZA ZASADA RELEWANCJI: ludzka aktywność poznawcza jest nastawiona na maksymalizację relewancji

6 relewancja: własność bodźca stopień relewancji bodźca jest wprost proporcjonalny do korzyści poznawczych, które są konsekwencją jego przetworzenia, i odwrotnie proporcjonalny do wielkości nakładów poniesionych w trakcie jego przetwarzania POZNAWCZA ZASADA RELEWANCJI: ludzka aktywność poznawcza jest nastawiona na maksymalizację relewancji KOMUNIKACYJNA ZASADA RELEWANCJI: każdy bodziec ostensywny komunikuje założenie o swojej własnej relewancji

7 bodziec ostensywny= bodziec, którego wytworzeniu towarzyszy intencja komunikacyjna

8 bodziec ostensywny= bodziec, którego wytworzeniu towarzyszy intencja komunikacyjna intencja informacyjna / intencja komunikacyjna

9 bodziec ostensywny= bodziec, którego wytworzeniu towarzyszy intencja komunikacyjna intencja informacyjna / intencja komunikacyjna komunikacja ostensywna jest: inferencyjna metapsychologiczna

10 bodziec ostensywny= bodziec, którego wytworzeniu towarzyszy intencja komunikacyjna intencja informacyjna / intencja komunikacyjna komunikacja ostensywna jest: inferencyjna metapsychologiczna mentalizacja (mind-reading): opisywanie/wyjaśniania zachowań innych przez przypisywanie im stanów mentalnych (intencjonalnych) wiąże się z budowaniem (wielopoziomowych) metareprezentacji

11 dygresja: co to jest metareprezentacja?

12 dygresja: co to jest metareprezentacja? mentalizacja a umiejętność odczytywania implikatur test fałszywych przekonań false-belief tasks

13 dygresja: co to jest metareprezentacja? mentalizacja a umiejętność odczytywania implikatur test fałszywych przekonań false-belief tasks przykład na YouTube: Part 3/4 Christopher & Language Acquisition (Linguistics)

14 teoria relewancji: mentalizacja umożliwia odczytywanie nie tylko implikatur, ale również eksplikatur eksplikatura = to, co powiedziane (znaczenie pierwotne)

15 teoria relewancji: mentalizacja umożliwia odczytywanie nie tylko implikatur, ale również eksplikatur eksplikatura = to, co powiedziane (znaczenie pierwotne) podstawowa idea: istnieje jeden poznawczy mechanizm inferencyjny, który równolegle ustala dwie hipotezy interpretacyjne: (i) o eksplikaturze oraz (ii) o implikaturze wypowiedzi

16 teoria relewancji: mentalizacja umożliwia odczytywanie nie tylko implikatur, ale również eksplikatur eksplikatura = to, co powiedziane (znaczenie pierwotne) podstawowa idea: istnieje jeden poznawczy mechanizm inferencyjny, który równolegle ustala dwie hipotezy interpretacyjne: (i) o eksplikaturze oraz (ii) o implikaturze wypowiedzi hipotezy (i) oraz (ii) mają postać złożonych metareprezentacji

17 teoria relewancji: mentalizacja umożliwia odczytywanie nie tylko implikatur, ale również eksplikatur eksplikatura = to, co powiedziane (znaczenie pierwotne) podstawowa idea: istnieje jeden poznawczy mechanizm inferencyjny, który równolegle ustala dwie hipotezy interpretacyjne: (i) o eksplikaturze oraz (ii) o implikaturze wypowiedzi hipotezy (i) oraz (ii) mają postać złożonych metareprezentacji działaniem tego mechanizmu rządzi zasada relewancji

18 (32) A: Czy pożyczyć krzesła od sąsiadów? B: Przecież wszyscy przyjdą!

19 (32) A: Czy pożyczyć krzesła od sąsiadów? B: Przecież wszyscy przyjdą! forma logicza (32B): implikatura (32B): WSZYSCY PRZYJDĄ TAK (TRZEBA POŻYCZYĆ KRZESŁA OD SĄSIADÓW) eksplikatura (32B): WSZYSCY Z NASZEGO INSTYTUTU PRZYJDĄ NA NASZ BANKIET PARAPETOWY.

20 (32) A: Czy pożyczyć krzesła od sąsiadów? B: Przecież wszyscy przyjdą! (i) (ii) (iii) eksplikatura konwersacyjnie implikowany wniosek konwersacyjnie implikowana przesłanka

21 (32) A: Czy pożyczyć krzesła od sąsiadów? B: Przecież wszyscy przyjdą! (i) (ii) (iii) eksplikatura konwersacyjnie implikowany wniosek konwersacyjnie implikowana przesłanka Dygresja: co to jest abdukcja? (idea abdukcji pochodzi od Charlesa S. Peirce a)

22 Dedukcja: Wszystkie fasolki z tego woreczka są białe. Te fasolki są z tego woreczka. Te fasolki są białe. reguła warunek wynik Indukcja: Te fasolki są z tego woreczka. Te fasolki są białe. Wszystkie fasolki z tego woreczka są białe. warunek wynik reguła Abdukcja: Wszystkie fasolki z tego woreczka są białe. Te fasolki są białe. Te fasolki są z tego woreczka. reguła wynik warunek (Urbański 2005: 144)

23 (32) A: Czy pożyczyć krzesła od sąsiadów? B: Przecież wszyscy przyjdą! (i) (ii) (iii) eksplikatura konwersacyjnie implikowany wniosek konwersacyjnie implikowana przesłanka dedukcja: (iii) JEŚLI WSZYSCY Z NASZEGO INSTYTUTU PRZYJDĄ NA NASZ BANKIET PARAPETOWY, TO TRZEBA PRZYNIEŚĆ KRZESŁA OD SĄSIADÓW. (reguła) (i) WSZYSCY Z NASZEGO INSTYTUTU PRZYJDĄ NA NASZ BANKIET PARAPETOWY. (warunek) zatem: (ii) TRZEBA PRZYNIEŚĆ KRZESŁA OD SĄSIADÓW. (wynik)

24 (32) A: Czy pożyczyć krzesła od sąsiadów? B: Przecież wszyscy przyjdą! (i) (ii) (iii) eksplikatura konwersacyjnie implikowany wniosek konwersacyjnie implikowana przesłanka indukcja : (i) WSZYSCY Z NASZEGO INSTYTUTU PRZYJDĄ NA NASZ BANKIET PARAPETOWY. (warunek) (ii) TRZEBA PRZYNIEŚĆ KRZESŁA OD SĄSIADÓW. (wynik) zatem: (iii) JEŚLI WSZYSCY Z NASZEGO INSTYTUTU PRZYJDĄ NA NASZ BANKIET PARAPETOWY, TO TRZEBA PRZYNIEŚĆ KRZESŁA OD SĄSIADÓW. (reguła)

25 (32) A: Czy pożyczyć krzesła od sąsiadów? B: Przecież wszyscy przyjdą! (i) (ii) (iii) eksplikatura konwersacyjnie implikowany wniosek konwersacyjnie implikowana przesłanka abdukcja: (iii) JEŚLI WSZYSCY Z NASZEGO INSTYTUTU PRZYJDĄ NA NASZ BANKIET PARAPETOWY, TO TRZEBA PRZYNIEŚĆ KRZESŁA OD SĄSIADÓW. (reguła) (ii) TRZEBA PRZYNIEŚĆ KRZESŁA OD SĄSIADÓW. (wynik) zatem: (i) WSZYSCY Z NASZEGO INSTYTUTU PRZYJDĄ NA NASZ BANKIET PARAPETOWY. (warunek)

26 Procedura interpretacyjna najmniejszej linii oporu (a) Rozważaj hipotezy interpretacyjne w malejącym porządku dostępności. (b) Zatrzymaj się, gdy twoje oczekiwania relewancji są spełnione.

27 Procedura interpretacyjna najmniejszej linii oporu (a) Rozważaj hipotezy interpretacyjne w malejącym porządku dostępności. (b) Zatrzymaj się, gdy twoje oczekiwania relewancji są spełnione. (51) A: Czy Jan przyjdzie? B: On jest pustelnikiem.

28 Procedura interpretacyjna najmniejszej linii oporu (a) Rozważaj hipotezy interpretacyjne w malejącym porządku dostępności. (b) Zatrzymaj się, gdy twoje oczekiwania relewancji są spełnione. (51) A: Czy Jan przyjdzie? B: On jest pustelnikiem. konkurencyjne hipotezy o eksplikaturze (51B): (a) JAN JEST PUSTELNIKIEM. (b) JAN MIESZKA SAM. (c) JAN NIE LUBI PRZYJĘĆ. (d) JAN MA BOGATE ŻYCIE WEWNĘTRZNE. itd.

29 Procedura interpretacyjna najmniejszej linii oporu (a) Rozważaj hipotezy interpretacyjne w malejącym porządku dostępności. (b) Zatrzymaj się, gdy twoje oczekiwania relewancji są spełnione. (51) A: Czy Jan przyjdzie? B: On jest pustelnikiem. konkurencyjne hipotezy o eksplikaturze (51B): (a) JAN JEST PUSTELNIKIEM. (b) JAN MIESZKA SAM. (c) JAN NIE LUBI PRZYJĘĆ. (d) JAN MA BOGATE ŻYCIE WEWNĘTRZNE. itd.

30 opis strukturalny werbalnego b. ostensywnego [kompetencja semantyczna] (odkodowanie) forma logiczna [kompetencja pragmatyczna] (inferencyjny mechanizm wzajemnego dostosowywania) znaczenie pierwotne + znaczenie wtórne

31 uwagi i zastrzeżenia: to model kontekstualistyczny (w słabym sensie)

32 uwagi i zastrzeżenia: to model kontekstualistyczny (w słabym sensie) bodziec ostensywny nie musi być werbalny zdolność do mentalizacji jest ewolucyjnie starsza od kompetencji lingwistycznej ( Sperber 2000)

33 uwagi i zastrzeżenia: to model kontekstualistyczny (w słabym sensie) bodziec ostensywny nie musi być werbalny zdolność do mentalizacji jest ewolucyjnie starsza od kompetencji lingwistycznej ( Sperber 2000) model ten można testować empirycznie

34 uwagi i zastrzeżenia: to model kontekstualistyczny (w słabym sensie) bodziec ostensywny nie musi być werbalny zdolność do mentalizacji jest ewolucyjnie starsza od kompetencji lingwistycznej ( Sperber 2000) model ten można testować empirycznie idea implikowanych konwersacyjnie przesłanek jest kontrowersyjna ( Recanati 2004)

35 uwagi i zastrzeżenia: to model kontekstualistyczny (w słabym sensie) bodziec ostensywny nie musi być werbalny zdolność do mentalizacji jest ewolucyjnie starsza od kompetencji lingwistycznej ( Sperber 2000) model ten można testować empirycznie idea implikowanych konwersacyjnie przesłanek jest kontrowersyjna ( Recanati 2004) nie dysponujemy ilościowym ujęciem relewancji ( Bach 1994)

36 uwagi i zastrzeżenia: to model kontekstualistyczny (w słabym sensie) bodziec ostensywny nie musi być werbalny zdolność do mentalizacji jest ewolucyjnie starsza od kompetencji lingwistycznej ( Sperber 2000) model ten można testować empirycznie idea implikowanych konwersacyjnie przesłanek jest kontrowersyjna ( Recanati 2004) nie dysponujemy ilościowym ujęciem relewancji ( Bach 1994) jak wyjaśnić zjawiska produktywności i systematyczności?

37 uwagi i zastrzeżenia: to model kontekstualistyczny (w słabym sensie) bodziec ostensywny nie musi być werbalny zdolność do mentalizacji jest ewolucyjnie starsza od kompetencji lingwistycznej ( Sperber 2000) model ten można testować empirycznie idea implikowanych konwersacyjnie przesłanek jest kontrowersyjna ( Recanati 2004) nie dysponujemy ilościowym ujęciem relewancji ( Bach 1994) jak wyjaśnić zjawiska produktywności i systematyczności? czy rezygnując z dystynkcji na pierwotne i wtórne procesy interpretacyjne nie tracimy szansy na wyjaśnienie fenomenologii rozumienia?