2. Jak słowa przekazują znaczenia? O komunikacji werbalnej

Transkrypt

1

2 2. Jak słowa przekazują znaczenia? O komunikacji werbalnej Kraków, 18 listopada 2016 roku Warsztaty z komunikacji interpersonalnej mgr Dominik Borowski Jagielloński Uniwersytet Trzeciego Wieku

3 1. Komunikacja werbalna to komunikowanie się za pomocą języka (systemu znaków, którym przypisuje się określone znaczenie) komunikacja werbalna = komunikacja językowa (porozumiewanie się za pomocą znaków językowych)

4 1. Komunikacja werbalna denotacja bezpośrednie znaczenie przypisywane słowom konotacja obszar emocji, uczuć i wartości związanych ze słowami

5 KOT 1. Komunikacja werbalna

6 2. Rodzaje komunikacji werbalnej komunikowanie się ustne komunikowanie się pisemne

7 2a. Komunikowanie się ustne większe możliwości ekspresji uczuć i myśli (wzmocnienie przez komunikację niewerbalną) dogodniejsze warunki do nawiązywania kontaktów bezpośrednie sprężenie zwrotne ulotność (?)

8 2b. Komunikowanie się pisemne charakter formalny trwałość możliwość starannego przygotowania brak możliwości bezpośredniej reakcji odbiorcy

9 3. Wybrane zagadnienia komunikacji językowej akty mowy implikatury konwersacyjne presupozycje

10 3a. Akt mowy to użycie wypowiedzenia przez konkretnego użytkownika języka w konkretnej sytuacji aspekt lokucyjny zastosowanie języka bez uwzględnienia sytuacji i uczestników aspekt illokucyjny zamierzona przez mówiącego intencja wypowiedzi aspekt perlokucyjny odbiór wypowiedzi przez adresata

11 3a. Akt mowy Przykłady aktów mowy (aspekt illokucyjny): podziękowanie gratulacje pytanie prośba rozkaz groźba rada propozycja ostrzeżenie

12 3a. Akt mowy Przykłady skutków aktów mowy (aspekt perlokucyjny): dostarczenie informacji wystraszenie (przerażenie) kpina, ironia okazanie troski zmuszenie do wykonania czegoś

13 3a. Akt mowy - ćwiczenie W poniedziałek będzie słonecznie. Ty wyniesiesz śmieci? Zrób mi coś do jedzenia. Za 40 minut skończę z Wami zajęcia. Dziękuję za zaproszenie do kina. Może sylwestra spędzimy w Paryżu. Kiedy ostatni raz rozmawiałeś z synem?

14 3b. Implikatury konwersacyjne to warunki, które charakteryzują właściwy sposób prowadzenia rozmowy reguła ilości reguła jakości reguła odniesienia reguła sposobu

15 3b. Reguła ilości zawrzyj w swojej wypowiedzi tyle informacji, ile potrzeba nie wprowadzaj do swojej wypowiedzi więcej informacji, niż potrzeba

16 3b. Reguła jakości nie mów tego, o czym jesteś przekonany, że jest nieprawdą nie mów tego, czego nie jesteś pewien

17 3b. Reguła odniesienia niech to, co mówisz będzie związane z przedmiotem rozmowy

18 3b. Reguła sposobu unikaj niezrozumiałości w wyrażaniu się unikaj wieloznaczności bądź zwięzły mów w sposób uporządkowany

19 3b. Implikatury konwersacyjne - ćwiczenie Gdzie byłaś na wakacjach? Ten wyjazd będę pamiętać do końca życia. Było cudownie. Słuchaj, cały czas świeciło słońce, temperatura powyżej trzydziestki. Ale tak zawsze jest na Ibizie. Za rok też planujemy tam jechać.

20 3b. Implikatury konwersacyjne - ćwiczenie Chcę zacząć jeść zdrowo, co mi poradzisz? Musisz ograniczyć spożywanie m. in. estrów glicerolu i tricyklogliceroli, a przy okazji proponuję zamienić tradycyjne sacharydy na coś zdrowszego. Aha

21 3b. Implikatury konwersacyjne - ćwiczenie Przygotuj krótki dialog o weekendowym wyjeździe, pamiętając o wszystkich regułach konwersacyjnych

22

23 3c. Presupozycje to wniosek wynikający ze zdania oraz z jego negacji (zaprzeczenia) codzienne niskie ceny / niecodziennie niskie ceny istnieją niskie ceny Jadwiga zna wszystkich kolegów męża / Jadwiga nie zna wszystkich kolegów męża mąż Jadwigi ma kolegów Idziemy do Kawiarni Noworolskiego czy do Wierzynka? / Nie idziemy do Noworolskiego ani do Wierzynka? istnieją dwie kawiarnie

24 4. Współczesna polszczyzna

25 4. Współczesna polszczyzna skrótowość wulgaryzacja przyswajanie zapożyczeń zróżnicowanie językowe (gwary, socjolekty) naużywanie niektórych wyrazów

26 4a. Dialekt kaszubski ćwiczenie

27 4b. Żargon więzienny - ćwiczenie Planeta kopsa żaru, ptaszki gicio cieniują. Traktem buja się krasna kanioła targając samarę. Zza krzaka wyknaja się skowyr multirecydywa - susząc tryby. Truknął - pucuj się krasna kanioło! Dokąd się bujasz? Co tam taskasz w samarze? Krasna kanioła kryje patrzałki i truka: doginam do zgredki korniszonki i targam rakietę z szamunkiem, jarunkiem i czajunkiem. Skowyr multirecydywa mlasnął lizawą i bujnął w las. Buja się, kuka - jest jama. Obcioł w koło - Gicio! - warknął. Podklepał, zataranił do klapy. Pucuj się - zatrukała mu zgredka. - To ja, krasna kanioła, prz targałam ci rakietę z szamunkiem, jarunkiem i czajunkiem. - Gicio - zatrukała korniszonka stargając się z koja. Odsznurowała klapę i legła spowrotem na gondoli. Źródło:

28 4c. Slang młodzieżowy ćwiczenie ogarniać kogoś/coś obczajać kogoś/coś melanż hejtować słit focia beka z czegoś elo nara

29 4. Slang młodzieżowy

30 Polecane strony www Polski Radio Nasz język współczesny Gwary Polskie Mówiąc inaczej JPQ

31 5. Językowy savoir-vivre Pisanie i: formuła rozpoczęcia (jak z rozmowy albo listu Dzień dobry, Szanowny Panie). formuła zakończenia (jak z listu Pozdrawiam serdecznie, Z pozdrowieniami, Łączę pozdrowienia). ograniczona ilość emotikon odpowiadanie w ciągu 24 godzin od otrzymania wiadomości

32 5. Językowy savoir-vivre Przedstawianie kogoś komuś: przedstawiamy osobę mniej ważną osobie ważniejszej za przedstawianie odpowiedzialna jest osoba, która zna oby dwoje ludzi

33 5. Językowy savoir-vivre Przechodzenie na ty : inicjatywa przejścia na ty należy do osoby ważniejszej (kobieta wobec mężczyzny, osoba starsza wobec młodszej, w stosunkach służbowych osoba na wyższym stanowisku) Mówmy sobie po imieniu. Jestem, Proszę mi mówić po imieniu, Czy możemy przejść na ty? osoby w podobnym wieku i na podobnej pozycji społecznej mogą od razu mówić sobie po imieniu

34 6. Dyskusja Jakie są zagrożenia w komunikacji werbalnej?

35 Bibliografia Dobek-Ostrowska Bogusława, Podstawy komunikowania społecznego, Wrocław Levinson S. C., Pragmatyka, przeł. T. Ciecierski, K. Stachowicz, Warszawa Marcjanik M., Mówimy uprzejmie. Poradnik językowego savoir-vivre u, Warszawa 2009.