Filozofia analityczna szkoła analityczna a neopozytywizm

Transkrypt

1 Filozofia analityczna szkoła analityczna a neopozytywizm odmiany f. analitycznej: filozofia języka idealnego filozofia języka potocznego

2 George E. Moore ( ) analiza pojęciowa a filozoficzna synteza

3 George E. Moore ( ) analiza pojęciowa a filozoficzna synteza filozofia a zdrowy rozsądek

4 George E. Moore ( ) analiza pojęciowa a filozoficzna synteza filozofia a zdrowy rozsądek dobro jako prosta jakość

5 Bertrand Russell ( ) teoria deskrypcji jako wzór analizy formalno-logicznej

6 Bertrand Russell ( ) teoria deskrypcji jako wzór analizy formalno-logicznej On Denoting, 1905

7 Bertrand Russell ( ) teoria deskrypcji jako wzór analizy formalno-logicznej Obecny król Francji jest łysy.

8 Bertrand Russell ( ) teoria deskrypcji jako wzór analizy formalno-logicznej Obecny król Francji jest łysy. gramatyczna struktura zdania versus logiczna struktura myśli

9 Ludwig Wittgenstein ( ) idea gier językowych

10 43. Wielką klasę przypadków, w których stosuje się słowo «znaczenie» choć nie wszystkie jego zastosowania można objaśnić tak: znaczeniem słowa jest sposób użycia go w języku. (Ludwig Wittgenstein, Dociekania filozoficzne, Warszawa 2000, s. 34)

11 43. Wielką klasę przypadków, w których stosuje się słowo «znaczenie» choć nie wszystkie jego zastosowania można objaśnić tak: znaczeniem słowa jest sposób użycia go w języku. (Ludwig Wittgenstein, Dociekania filozoficzne, Warszawa 2000, s. 34) 7. (...) «Grą językową» nazywać też będę całość złożoną z języka i czynności, w które jest on wpleciony. (Ludwig Wittgenstein, Dociekania filozoficzne, Warszawa 2000, s. 12)

12 11. Pomyśl o narzędziach w skrzynce z narzędziami: jest tam młotek, są obcęgi, piła, śrubokręt, calówka, garnek do kleju, klej, gwoździe i śruby. Jak różne są funkcje tych przedmiotów, tak różne są też funkcje wyrazów. (A podobieństwa znajdują się tu i tam.) Tym, co nas myli, jest jednakowy wygląd wyrazów występujących w mowie, piśmie lub druku. Ich użycie nie stoi nam wtedy tak wyraźnie przed oczami. Zwłaszcza, gdy filozofujemy! 12. Podobnie bywa, gdy zajrzymy do stanowiska maszynisty w parowozie: widzimy tam uchwyty, i wszystkie one wyglądają mniej więcej jednakowo. (Nic w tym dziwnego, skoro wszystkie mają być ujmowane ręką.) (...) 13. Mówiąc: «każdy wyraz języka coś oznacza», nic się jeszcze nie powiedziało (...). (Ludwig Wittgenstein, Dociekania filozoficzne, Warszawa 2000, s. 13n)

13 Ludwig Wittgenstein ( ) idea gier językowych wniosek: przedmiotem badania jest działanie językowe

14 John L. Austin ( ) teoria czynności mowy

15 John L. Austin ( ) teoria czynności mowy dygresja: Austin a neopozytywizm

16 (...) wiele szczególnie kłopotliwych słów, wtopionych w jawnie opisowe twierdzenia, nie służy wskazywaniu jakichś szczególnie dziwnych, dodatkowych cech rzeczywistości, którą się opisuje, lecz wskazywaniu (nie: opisywaniu) okoliczności, w jakich dane twierdzenie zostało wygłoszone, zastrzeżeń, którym jest poddane, lub sposobu, w jaki ma się je traktować, i podobnym celom. Przeoczanie tych możliwości, ongiś tak powszechne, nosi nazwę błędu «opisowości». (...) wiele tradycyjnych kłopotów filozofii powstało z pewnego błędu z błędu uznawania za zwykłe twierdzenia o faktach wypowiedzi, które są bądź (w interesujący niegramatyczny sposób) bezsensowne, bądź też pomyślane jako coś zupełnie innego niż twierdzenia o faktach. (John L. Austin, Jak działać słowami, w: tenże, Mówienie i poznawanie, Warszawa 1993, s. 552)

17 23. Lecz ile jest rodzajów zdań? Stwierdzanie, pytanie i rozkaz? Istnieje niezliczona ich ilość: niezliczona ilość sposobów użycia tego wszystkiego, co zwiemy «znakiem», «słowem», «zdaniem». I mnogość ta nie jest czymś stałym, raz na zawsze danym; powstają bowiem, można rzec, nowe typy języka, nowe gry językowe, a inne stają się przestarzałe i idą w zapomnienie. (Ludwig Wittgenstein, Dociekania filozoficzne, Warszawa 2000, s. 20)

18 Istniej z pewnością bardzo wiele sposobów użycia języka. (...) potrzebujemy obszerniejszych ram, w których miałoby się rozważać te użycia języka, a także, jak sądzę, nie powinniśmy rozpaczać zbyt łatwo i mówić do czego ludzie są skłonni o nieskończenie wielu sposobach użycia języka. Filozofowie czynią to wyliczywszy ledwie, powiedzmy, siedemnaście sposobów; ale gdyby nawet było około dziesięciu tysięcy sposobów użycia języka, z pewnością moglibyśmy je wszystkie wyliczyć. Mimo wszystko, nie jest to liczba większa niż liczba gatunków owadów, nad których wyliczeniem trudzili się entomologowie. (John L. Austin, Wypowiedzi performatywne, w: tenże, Mówienie i poznawanie, Warszawa 1993, s. 552)

19 wypowiedzi performatywne: wypowiedzi konstatywne: udane lub nieudane prawdziwe lub fałszywe czynności konwencjonalne wypowiedzi konwencjonalne

20 WARUNKI FORTUNNOŚCI WYPOWIEDZI PERFORMATYWNYCH: (A. 1) Musi obowiązywać pewna konwencjonalna procedura, która posiada konwencjonalny skutek, obejmująca wypowiedzenie określonych słów, przez powołane do tego osoby, w odpowiednich okolicznościach. (A. 2) Wchodzące w grę osoby i okoliczności muszą odpowiadać wymogom procedury, którą aktualnie się realizuje.

21 WARUNKI FORTUNNOŚCI WYPOWIEDZI PERFORMATYWNYCH: (A. 1) Musi obowiązywać pewna konwencjonalna procedura, która posiada konwencjonalny skutek, obejmująca wypowiedzenie określonych słów, przez powołane do tego osoby, w odpowiednich okolicznościach. (A. 2) Wchodzące w grę osoby i okoliczności muszą odpowiadać wymogom procedury, którą aktualnie się realizuje. (B. 1) Wszyscy uczestnicy procedury muszą ją przeprowadzić poprawnie (B 2) i w zupełności.

22 WARUNKI FORTUNNOŚCI WYPOWIEDZI PERFORMATYWNYCH: (A. 1) Musi obowiązywać pewna konwencjonalna procedura, która posiada konwencjonalny skutek, obejmująca wypowiedzenie określonych słów, przez powołane do tego osoby, w odpowiednich okolicznościach. (A. 2) Wchodzące w grę osoby i okoliczności muszą odpowiadać wymogom procedury, którą aktualnie się realizuje. (B. 1) Wszyscy uczestnicy procedury muszą ją przeprowadzić poprawnie (B 2) i w zupełności. (Γ. 1) Jeśli dana procedura wymaga, by jej uczestnicy posiadali pewne uczucia lub myśli, oraz określa, że wykonanie tej procedury zobowiązuje jej uczestników do podjęcia pewnych działań, to uczestnicy muszą posiadać owe uczucia lub myśli oraz mieć intencję podjęcia określonych przez procedurę działań (Γ. 2) i powinni też te działania faktycznie podjąć.

23 PROBLEM: wiele wypowiedzi performatywnych można oceniać ze względu na ich relację do faktów;

24 PROBLEM: wiele wypowiedzi performatywnych można oceniać ze względu na ich relację do faktów; wykonanie wielu wypowiedzi konstatywnych można oceniać jako udane lub nieudane czynności performatywne.

25 PROBLEM: wiele wypowiedzi performatywnych można oceniać ze względu na ich relację do faktów; wykonanie wielu wypowiedzi konstatywnych można oceniać jako udane lub nieudane czynności performatywne. ROZWIĄZANIE: wszystkie wypowiedzi nawet te, w których stwierdza się fakty są czynnościami mowy; samodzielną czynnością mowy jest czynność illokucyjna.

26 Czynność lokucyjna (act of saying something) Czynność illokucyjna (act made in saying something) Czynność perlokucyjna (act made by saying something) skutek udanej illokucji jest normatywny i konwencjonalny