Szanowny Pan Andrzej Czekaj. funkcję Dyrektora Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej. w Sopocie WYSTĄPIENIE POKONTROLNE

Transkrypt

1 WOJEWODA POMORSKI PS-IX AB Gdańsk, dnia 10 stycznia 2019 r. Szanowny Pan Andrzej Czekaj Dyrektor Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Sopocie WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Nazwa i adres jednostki kontrolowanej Przedmiot kontroli: Okres objęty kontrolą: Podstawa prawna przeprowadzenia kontroli Data rozpoczęcia i zakończenia kontroli Kierownik jednostki kontrolowanej Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Sopocie, ul. Kolejowa 14, Sopot Poprawność postępowań administracyjnych przeprowadzonych przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Sopocie, dotyczących ustalenia prawa do świadczeń pielęgnacyjnych. Od listopada 2014 roku do dnia 11 maja 2018 roku. Art. 28 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 roku o wojewodzie i administracji rządowej w województwie (tj. Dz. U. z 2017 r. poz z późn. zm.). Art. 6 ust. 4 pkt 3 ustawy z dnia 15 lipca 2011 roku o kontroli w administracji rządowej, w związku z art. 16 ust. 1-4 tej ustawy (Dz. U. z 2011 r. Nr 185, poz. 1092). Data rozpoczęcia kontroli: 27 kwietnia 2018 roku. Data zakończenia czynności kontrolnych w jednostce kontrolowanej: 11 maja 2018 roku. Data zakończenia kontroli: 3 sierpnia 2018 roku. Od dnia 1 maja 1990 roku do dnia 24 sierpnia 2018 roku funkcję Dyrektora Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Sopocie pełniła Pani Anna Jarosz. Na dzień sporządzenia niniejszego projektu wystąpienia pokontrolnego Dyrektorem

2 Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Sopocie jest Pan Andrzej Czekaj. Katarzyna Borys inspektor wojewódzki w Wydziale Polityki Społecznej, Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku, kierownik zespołu kontrolnego, zatrudniony w okresie od 1 kwietnia 2018 roku do 13 czerwca 2018 roku. Agnieszka Babiarz inspektor wojewódzki w Wydziale Skład zespołu Polityki Społecznej, członek zespołu kontrolnego. kontrolującego Katarzyna Dańczyszyn - inspektor wojewódzki w Wydziale Polityki Społecznej, członek zespołu kontrolnego, upoważniony do analizy kontrolowanych postępowań administracyjnych w zastępstwie za Katarzynę Borys (upoważnienie numer 171/2018 z dnia 27 lipca 2018 roku). Informacje wstępne Celem kontroli było sprawdzenie prawidłowości prowadzonych postępowań administracyjnych w zakresie ustalania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego opiekunom dorosłych osób niepełnosprawnych, których niepełnosprawność powstała po ukończeniu przez podopiecznych odpowiednio 18 lub 25 roku życia. Czynności kontrolne zostały wszczęte w związku z przekazanym Wojewodzie Pomorskiemu pismem Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej znak DSR-IV GJ z dnia 9 kwietnia 2018 roku. Czynności kontrolne w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Sopocie (zwanym dalej Kontrolowanym, Ośrodkiem lub Jednostką kontrolowaną) zostały podjęte w następujących dniach: 27 kwiecień 2018 roku, 30 kwiecień 2018 roku, 11 maj 2018 roku. Kontrolę odnotowano w książce kontroli pod pozycją nr 5. W dalszej kolejności członkowie Zespołu kontrolnego podejmowali czynności mające na celu: kontynuowanie analizy dowodów z kontroli, sporządzenie opisu zastanego stanu faktycznego, w tym ustalenie przyczyn, skutków oraz osób odpowiedzialnych za ewentualne nieprawidłowości, a także wyjaśnienie obowiązującej wykładni w kontrolowanym zakresie. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Sopocie został powołany na podstawie Uchwały Nr XII/55/90 Miejskiej Rady Narodowej w Sopocie z dnia 1 marca 1990 roku. Całość ustawowych zadań dotyczących przyznawania prawa do świadczeń rodzinnych, w tym świadczenia pielęgnacyjnego, realizowana była przez Dział Świadczeń Rodzinnych Strona 2 z 12

3 i Funduszu Alimentacyjnego, zgodnie z zapisami 33 regulaminu organizacyjnego obowiązującego w kontrolowanym okresie (od listopada 2014 roku do 11 maja 2018 roku). Na podstawie dokumentacji przekazanej w dniu 30 kwietnia 2018 roku przez Kierownika Działu świadczeń Rodzinnych i Funduszu Alimentacyjnego ustalono, że w okresie objętym kontrolą upoważnienia Prezydenta Miasta Sopotu do realizacji zadań wynikających z ustawy z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych (zwanej dalej ustawą), wydane na podstawie art. 20 ust. 3 tej ustawy, posiadali następujący pracownicy Ośrodka: Pani Anna Jarosz Dyrektor Ośrodka, upoważnienie z dnia 18 grudnia 2006 roku, znak Or.I-0113/118/06, do prowadzenia spraw w zakresie świadczeń rodzinnych oraz do wydawania w tych sprawach decyzji administracyjnych, Pan Andrzej Czekaj Zastępca Dyrektora Ośrodka, upoważnienie z dnia 28 lutego 2011 roku, znak Or , do prowadzenia postępowania w sprawach świadczeń rodzinnych oraz do wydawania w tych sprawach decyzji administracyjnych, Pani Marlena Jasnoch obecny Kierownik Działu Świadczeń Rodzinnych i Funduszu Alimentacyjnego (funkcja pełniona od kwietnia 2018 roku), upoważnienie z dnia 28 marca 2018 roku, znak Or , do prowadzenia postępowania w sprawach świadczeń rodzinnych oraz do wydawania w tych sprawach decyzji administracyjnych (moc obowiązująca od dnia 4 kwietnia 2018 roku), Pani Natasza Ligocka-Świerk były Kierownik Działu Świadczeń Rodzinnych i Funduszu Alimentacyjnego (funkcja pełniona od sierpnia 2016 roku do lutego 2018 roku), upoważnienie z dnia 27 lipca 2016 roku, znak Or , do prowadzenia postępowania w sprawach świadczeń rodzinnych oraz do wydawania w tych sprawach decyzji administracyjnych, Pani Katarzyna Jureko były Kierownik Działu Świadczeń Rodzinnych i Funduszu Alimentacyjnego (funkcja pełniona od listopada 2014 roku do czerwca 2016 roku), upoważnienie z dnia 23 kwietnia 2009 roku, znak Or.I /2009, do prowadzenia postępowania w sprawach świadczeń rodzinnych oraz do wydawania w tych sprawach decyzji administracyjnych, Pani Aleksandra Roman Zastępca Kierownika Działu Świadczeń Rodzinnych i Funduszu Alimentacyjnego, upoważnienie z dnia 21 marca 2016 roku, znak Or , do prowadzenia postępowania w sprawach świadczeń rodzinnych oraz do wydawania w tych sprawach decyzji administracyjnych, Pani Dorota Sozwa pracownik Działu Świadczeń Rodzinnych i Funduszu Alimentacyjnego, upoważnienie z dnia 3 listopada 2016 roku, znak Or , Strona 3 z 12

4 Pani Anna Kołodziejska pracownik Działu Świadczeń Rodzinnych i Funduszu Alimentacyjnego, upoważnienie z dnia 7 listopada 2016 roku, znak Or , Pani Anna Grzenia pracownik Działu Świadczeń Rodzinnych i Funduszu Alimentacyjnego, upoważnienie z dnia 27 września 2017 roku, znak Or , Pani Bożena Duszyńska pracownik Działu Świadczeń Rodzinnych i Funduszu Alimentacyjnego, upoważnienie z dnia 3 listopada 2016 roku, znak Or , Pan Bartłomiej Obuchowski pracownik Działu Świadczeń Rodzinnych i Funduszu Alimentacyjnego, upoważnienie z dnia 7 listopada 2016 roku, znak Or , Pani Joanna Lasowska pracownik Działu Świadczeń Rodzinnych i Funduszu Alimentacyjnego, upoważnienie z dnia 3 listopada 2016 roku, znak Or , Pani Marta Lange pracownik Działu Świadczeń Rodzinnych i Funduszu Alimentacyjnego, upoważnienie z dnia 7 listopada 2016 roku, znak Or , Pani Natalia Krawczyk pracownik Działu Świadczeń Rodzinnych i Funduszu Alimentacyjnego, upoważnienie z dnia 17 stycznia 2018 roku, znak Or , do prowadzenia postępowania w sprawach świadczeń rodzinnych. W oparciu o szczegółowe zapisy zakresów czynności ustalono, że pracownicy merytoryczni odpowiedzialni za prowadzenie spraw mających na celu przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego podejmowali następujące czynności w ramach obowiązków służbowych: przyjmowanie wniosków, analiza kompletności i poprawności składanych dokumentów, ustalanie oraz weryfikacja uprawnień w związku ze zmianą sytuacji dochodowej, rodzinnej czy zdrowotnej członków rodzin, opracowywanie projektów decyzji, udzielanie informacji zainteresowanym o warunkach nabycia prawa do wsparcia itd. Poprawność wykonywania zadań przez Zespół Świadczeń Rodzinnych, w zakresie terminowości, prowadzenia postępowań oraz wydawania decyzji, kontrolowali koordynatorzy. Kierownik Działu Świadczeń Rodzinnych i Funduszu Alimentacyjnego koordynował pracę zespołu, sprawował nadzór merytoryczny, zatwierdzał i podejmował decyzje z zakresu wynikającego z ustaw Strona 4 z 12

5 realizowanych w dziale (w tym ustawy z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych), sprawował kontrolę nad dokumentacją świadczeniobiorców, ponosił odpowiedzialność za prawidłową obsługę interesantów. W kontrolowanym okresie Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Sopocie realizował zadanie zlecone z zakresu świadczeń rodzinnych na podstawie 4 pkt 2 lit. c załącznika do Uchwały Nr XVII /184/2012 Rady Miasta Sopotu z dnia 24 lutego 2012 roku w sprawie nadania statutu Miejskiemu Ośrodkowi Pomocy Społecznej w Sopocie, zmienionej uchwałami: nr XII/149/2015 z dnia 19 października 2015 roku, nr XVI/202/2016 z dnia 21 marca 2016 roku, nr XXV/345/2017 z dnia 13 lutego 2017 roku. Teksty jednolite Uchwały Nr XVII/184/2012 z dnia 24 lutego 2012 roku ogłoszono na mocy uchwał: nr XXIII/295/2016 z dnia 7 listopada 2016 roku oraz nr XXXVII/490/2018 z dnia 19 lutego 2018 roku. Celem przeprowadzania kontroli w Ośrodku było ustalenie poprawności przyznawania świadczenia pielęgnacyjnego w świetle art. 17 ust. 1b ustawy. Pracownikiem Ośrodka bezpośrednio uczestniczącym w czynnościach kontrolnych w zakresie przedkładania dokumentacji, składania wyjaśnień i oświadczeń, tworzenia zestawień oraz podpisywania protokołów pobrania dowodów był obecny Kierownik Działu Świadczeń Rodzinnych i Funduszu Alimentacyjnego, zatrudniony na stanowisku pracy od kwietnia 2018 roku Pani Marlena Jasnoch. I. Stan faktyczny W dniu 30 kwietnia 2018 roku kierownik działu przekazał Kierownikowi Zespołu kontrolnego raport dotyczący decyzji administracyjnych (wydruk z systemu teleinformatycznego), wydanych w okresie od listopada 2014 roku do dnia kontroli, przyznających prawo do świadczenia pielęgnacyjnego. Wynika z niego, że w ww. okresie Kontrolowany wydał 149 decyzji ustalających uprawnienia do świadczenia pielęgnacyjnego dla opiekunów dzieci oraz dla opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych. Szczegółowa analiza przeprowadzonych postępowań, dokonana w oparciu o udostępnione akta spraw, wykazała, że w okresie objętym kontrolą wydanych zostało 41 decyzji przyznających świadczenie pielęgnacyjne dla 40 opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych, których niepełnosprawność powstała po ukończeniu przez podopiecznych odpowiednio 18 lub 25 roku życia w przypadku kontynuacji nauki w szkole lub szkole wyższej. Ustalono jednocześnie, że w dniu przeprowadzanych czynności Strona 5 z 12

6 kontrolnych w Ośrodku wypłacanych było miesięcznie 39 świadczeń pielęgnacyjnych dla opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych, których niepełnosprawność powstała po przekroczeniu kryterium wieku określonego w ustawie tj. 18 lub 25 roku życia w przypadku kontynuacji nauki w szkole lub szkole wyższej (dla 1 z 40 opiekunów decyzja została zakończona w związku ze zgonem osoby wymagającej opieki). Wśród 41 decyzji administracyjnych przyznających świadczenie pielęgnacyjne dla opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych stwierdzono obecność 39 decyzji wydanych bezterminowo oraz 2 wydanych terminowo, odpowiednio: - opiekunowi na okres od 1 maja 2015 roku do 30 czerwca 2019 roku, - opiekunowi na okres od 9 czerwca 2015 roku do 31 stycznia 2018 roku. Na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w dniu 30 kwietnia 2018 roku ustalono, że 11 opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych pobierających świadczenie pielęgnacyjne, przed listopadem 2014 roku było uprawnionych do innego rodzaju świadczenia zasiłku dla opiekuna lub specjalnego zasiłku opiekuńczego (zwanych dalej odpowiednio ZDO lub SZO). Na mocy pisemnych oświadczeń, stanowiących akta kontrolowanych spraw, opiekunowie dorosłych osób niepełnosprawnych prosili o uchylenie wcześniej wydanych decyzji przyznających prawo do ZDO lub SZO. W 10 przypadkach prawo do świadczenia pielęgnacyjnego ustalane zostało od listopada 2014 roku, w 1 przypadku od grudnia 2014 roku (po uprzednim złożeniu wniosku przez opiekuna wraz z kompletem dokumentów). Wśród osób upoważnionych, które podpisały przedmiotowe decyzje administracyjne, był Zastępca Dyrektora Ośrodka Andrzej Czekaj oraz były Kierownik Działu Świadczeń Rodzinnych i Funduszu Alimentacyjnego Katarzyna Jureko, a także ówczesny Dyrektor Ośrodka Anna Jarosz. W podstawie prawnej tych decyzji Kontrolowany, jako organ realizujący wypłatę świadczenia pielęgnacyjnego, powoływał się na zapis art. 17 ustawy z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 października 2014 roku sygn. akt K 38/13 (Dz. U. z 2014 roku, poza. 1443), zwanym dalej wyrokiem. W treści uzasadnienia Kontrolowany wyjaśniał przesłanki do przyznania świadczenia pielęgnacyjnego. Odwoływał się do orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, stanowiącego że: art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych, w zakresie w jakim różnicuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących opiekę nad osobą niepełnosprawną po Strona 6 z 12

7 ukończeniu przez nią wieku określonego w tym przepisie ze względu na moment powstania niepełnosprawności jest niezgodny z art. 32 Konstytucji. Podkreślał również że orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne. Odwoływał się również do złożonego przez opiekuna wniosku o świadczenie pielęgnacyjne wraz z kompletem dokumentów. Zastrzeżenia Zespołu kontrolnego budzą zapisy decyzji administracyjnej o numerze /SP/11/2014 z dnia 18 listopada 2014 roku, dotyczące okresów przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego oraz odpowiadających im kwot: Od roku do roku w kwocie 800 zł miesięcznie Od roku do roku w kwocie 1200 zł miesięcznie Od roku do roku w kwocie 1300 zł miesięcznie I dalej od roku na czas nieokreślony zgodnie z kwotą wynikającą z waloryzacji świadczenia pielęgnacyjnego. Zastrzeżenia Zespołu kontrolnego dotyczą również zapisów decyzji administracyjnej o numerze /SP/12/2016 wydanej dnia 21 grudnia 2016 roku. Na jej postawie świadczenie pielęgnacyjne zostało przyznane od dnia roku w kwocie 1300 zł miesięcznie, a kwotę świadczenia pielęgnacyjnego przysługującą za niepełny miesiąc ustala się, dzieląc kwotę świadczenia przez liczbę wszystkich dni kalendarzowych w tym miesiącu, a otrzymaną kwotę mnoży się przez liczbę dni kalendarzowych, za które świadczenie przysługuje. Stwierdzono niezgodność pomiędzy wysokością świadczenia pielęgnacyjnego przysługującą za miesiąc grudzień 2016 roku a początkiem przyznania prawa do tego świadczenia (dzień miesiąca). II. Ustalenie przyczyn oraz osób odpowiedzialnych za powstanie nieprawidłowości Zgodnie z art. 17 ust. 1b ustawy świadczenie pielęgnacyjne przysługuje, jeżeli niepełnosprawność osoby wymagającej opieki powstała nie później niż do 18 roku życia lub w trakcie nauki w szkole lub szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25 roku życia. W związku z powyższym, oraz ustaleniami dotyczącym stanu faktycznego, Kierownik Zespołu kontrolnego odebrał od Kierownika Działu Świadczeń Rodzinnych i Funduszu Alimentacyjnego ustne oraz pisemne wyjaśnienie w sprawie pomijania art. 17 ust. 1b ustawy przy rozpatrywaniu wniosków o przyznanie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, o następującej treści:. [ ] przepis ustawy art. 17 ust. 1b jako niekonstytucyjny, Strona 7 z 12

8 w określonym przez wyrok zakresie, nie powinien mieć zastosowania, gdyż Trybunał Konstytucyjny wprost stwierdził jego niekonstytucyjność. Jednocześnie Kierownikowi Zespołu kontrolnego zostały przedstawione opinie prawne, wydane na zamówienie Działu Świadczeń Rodzinnych i Funduszu Alimentacyjnego, w których przedstawiona została przez radców prawnych interpretacja skutków wyroku przy ustalaniu uprawnień do przedmiotowej pomocy. Opinie te stanowiły spójne wskazanie do podjęcia działań mających na celu zrównanie sposobu traktowania opiekunów osób niepełnosprawnych, których niepełnosprawność powstała przed i po ukończeniu wieku określonego w ustawie: 1. Opinia prawna z dnia 10 listopada 2014 roku sporządzona przez Panią Grażynę Sujecką-Ruła 2. Opinia prawna z dnia 17 lutego 2015 roku sporządzona przez Panią Annę Kłosowską 3. Opinia prawna z dnia 18 lutego 2015 roku sporządzona przez Panią Annę Marię Niewiadomską Należy nadmienić, że w trakcie wizytacji od Kierownika Działu Świadczeń Rodzinnych i Funduszu Alimentacyjnego odebrane zostały kserokopie pism, których treść w sposób kluczowy wyjaśnia rozbieżności pomiędzy ustawodawcą a Kontrolowanym, w zakresie rozumienia skutków wyroku oraz traktowania jego zapisów: 1. Pismo Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej znak DSR-IV GJ z dnia 22 lutego 2018 roku skierowane do Pana Jacka Karnowskiego Prezydenta Miasta Sopotu. 2. Pismo Urzędu Miasta Sopotu z dnia 7 marca 2018 roku podpisane przez Wiceprezydenta Miasta Sopotu. Podsekretarz Stanu ministerstwa skierował do organu właściwego miasta Sopotu (zwanego dalej Organem) wymóg wskazania podstawy prawnej w oparciu o którą, przyznaje on świadczenia pielęgnacyjne opiekunom osób niepełnosprawnych, których niepełnosprawność powstała po ukończeniu 18 lub 25 roku życia. W odpowiedzi na pismo Organ stwierdził, że: Za podstawę prawną decyzji przyznających świadczenie pielęgnacyjne przyjęto art. 17 ust. 1b ustawy z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych z uwzględnieniem wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 października 2014 roku (Dz. U. z 2014 r. poz. 1443). W dalszej części wyjaśnień Organ wskazuje, że Przedmiotowy wyrok Trybunału Konstytucyjnego jest wyrokiem zakresowym, czyli takim, w którym Trybunał Konstytucyjny stwierdza zgodność albo niezgodność z Konstytucją przepisu prawnego w określonym (podmiotowym, przedmiotowym lub czasowym) zakresie jego zastosowania. Organ przywołuje negatywny zakres przepisu art. 17 ust. 1b ustawy, Strona 8 z 12

9 powołując się na zwrot użyty w sentencji wyroku: w zakresie w jakim różnicuje (chodzi tu o zróżnicowanie prawa podmiotowego opiekunów ze względu na wiek powstania niepełnosprawności dorosłej osoby wymagającej opieki). Organ wyjaśnia, że Trybunał Konstytucyjny przypisał atrybut niekonstytucyjności części przepisu art. 17 ust. 1b ustawy, tym samym uchylając go we wskazanym i ściśle określonym zakresie. Co istotne, nie odroczył utraty jego mocy (nie skorzystał z art. 190 ust. 3 Konstytucji RP). Reasumując, Organ uznaje, że od dnia ogłoszenia wyroku przepis art. 17 ust. 1b ustawy w określonym przez wyrok zakresie nie może mieć zastosowania, ponieważ stwierdzenie niekonstytucyjności (nawet części przepisu) przekłada się na ukształtowanie nowego stanu prawnego (zmienia sytuację prawną strony). Zakłada, że uzasadnienie wyroku lub interpretacja jego fragmentu, nie może modyfikować treści sentencji wyroku. Organ opiera się dalej na art. 6 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 roku Kodeks postępowania administracyjnego, który stanowi, że organy administracji publicznej posiadają uprawnienie do działania jedynie na mocy obowiązujących przepisów. W założeniu Organu poprawność prowadzenia postępowań o przyznanie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego polega na rozpoznaniu wniosku opiekuna na podstawie art. 17 ustawy z wyłączeniem części przepisu (zakresu jego zastosowania), która z dniem 23 października 2014 roku została uznana za niekonstytucyjną. Organ definiuje w ten sposób stan prawny, w obrębie którego podejmował działania zmierzające do udzielenia pomocy opiekunom osób niepełnosprawnych i ich podopiecznym. Powołuje się ponadto na zasadę legalizmu zawartą w art. 7 Konstytucji RP: "Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa". W kontrolowanym czasookresie, osobami decyzyjnymi w obszarze świadczenia pielęgnacyjnego, na gruncie opisanego wyżej stanowiska, były: Dyrektor Ośrodka Anna Jarosz (obecnie na emeryturze), Zastępca Dyrektora Ośrodka (obecnie Dyrektor) Andrzej Czekaj, były Kierownik Działu Świadczeń Rodzinnych i Funduszu Alimentacyjnego Katarzyna Jureko (obecnie nie sprawuje funkcji w Ośrodku). III. Stanowisko Trybunału Konstytucyjnego, Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej oraz Zespołu kontrolnego. Trybunał Konstytucyjny wskazał w zapisach uzasadnienia, że Skutkiem wejścia w życie niniejszego wyroku nie jest ani uchylenie art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach Strona 9 z 12

10 rodzinnych, ani uchylenie decyzji przyznających świadczenia, ani wykreowanie prawa do żądania świadczenia dla opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych, jeżeli niepełnosprawność podopiecznych nie powstała w okresie dzieciństwa skutki prawne wyroku określone w części 8, s Wyraźnie również zaznaczył, że wykonanie wyroku należy wyłącznie do ustawodawcy, który powinien tego dokonać bez zbędnej zwłoki (w celu przywrócenia stanu zgodnego z Konstytucją RP). Podkreślał, że podjęcie działań ustawodawczych w celu zrównania praw opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych musi uwzględniać możliwości finansowania świadczeń z budżetu państwa jak i uwzględniać poprawnie nabyte prawa osób, które korzystają obecnie ze świadczeń w zaufaniu do państwa. Trybunał Konstytucyjny nie przesądził jaki model ustalania świadczeń dla opiekunów należy przyjąć. Pozostawił tym samym ustawodawcy pewien, znaczący, margines swobody. Jednoznaczne i niezmienne stanowisko Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w tej sprawie, potwierdzające opisane wyżej skutki prawne wyroku, a w konsekwencji niezmienne warunki uzyskania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, od ponad 3 lat dostępne jest na stronie internetowej resortu: w zakładce Wsparcie dla rodzin z dziećmi/świadczenia Rodzinne/Komunikaty dotyczące świadczeń rodzinnych. W piśmie z dnia 22 lutego 2018 roku skierowanym do Prezydenta Miasta Sopotu resort pisze, że podstawą prawną działań podjętych przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Sopocie nie mogą być indywidualne rozstrzygnięcia organów odwoławczych, sądów administracyjnych, ani treść opinii prawnych. Resort stwierdza też, że tworzenie opinii prawnych na temat skutków prawnych wyroku, tym bardziej całkowicie sprzecznych z rozumieniem opisanym przez sam Trybunał, jest niezrozumiałe i przeczy zasadom ustawowym. W ocenie Zespołu kontrolnego Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Sopocie od listopada 2014 roku przyznawał i wypłacał świadczenie pielęgnacyjne opiekunom dorosłych osób niepełnosprawnych, którzy nie byli uprawnieni do świadczenia pielęgnacyjnego na gruncie skutków wyroku określonych przez Trybunał Konstytucyjny oraz stanowiska resortu (skutek nieprawidłowości). W świetle podstawowego kryterium kontroli - legalności czyli zgodności działań Kontrolowanego z wiążącymi przepisami prawa, jest to istotna nieprawidłowość, polegająca na niewłaściwym wykorzystaniu środków pochodzących z budżetu państwa. Strona 10 z 12

11 IV. Ustalenia finansowe Kwota świadczeń pielęgnacyjnych, którą Ośrodek wypłacił dla 40 opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych, których niepełnosprawność powstała po przekroczeniu wieku określonego w art. 17 ust. 1b ustawy, została ustalona według stanu na dzień 11 maja 2018 roku (ostatni dzień wizytacji w jednostce kontrolowanej). Koszt wypłaconego wsparcia w postaci corocznie waloryzowanej wysokości świadczenia pielęgnacyjnego od listopada 2014 roku, zgodnie z zapisami 41 decyzji administracyjnych, wyniósł , 26 zł. Bez względu na fakt, czy opiekunowi przed złożeniem wniosku o świadczenie pielęgnacyjne faktycznie przysługiwał SZO lub ZDO czy nie, w kwestii ustaleń finansowych przyjęto zasadę, że wszyscy wnioskodawcy mogli być uprawnieni do świadczenia w wysokości 520 zł miesięcznie (pomimo braku w kontrolowanych aktach dokumentów dotyczących wysokości dochodu). Wobec powyższego, kierując się zasadą lojalności państwa względem obywateli oraz zaufania obywatela do stanowionego przez państwo prawa, kwotę , 26 zł pomniejszono o kwotę wynikającą z działania: liczba wypłaconych świadczeń pielęgnacyjnych dla wszystkich opiekunów x 520 zł. Takie założenie o ustaleniu dla opiekuna dorosłej osoby niepełnosprawnej prawa do świadczenia w wysokości 520 zł miesięcznie (odpowiednio do kwoty SZO lub ZDO) w miejsce wypłaconego mu świadczenia pielęgnacyjnego wbrew obowiązującej wykładni stanowi zasadniczy element rozwiązania, które w sposób najbardziej optymalny określa kwotę nienależnie wypłaconych środków tj , 26 zł. Należy dodać, że przyjęte założenia dotyczyły również naliczenia pełnej kwoty 520 zł za miesiąc maj 2018 roku w miejsce wypłaconego świadczenia pielęgnacyjnego za 11 dni tego miesiąca. Stwierdzone nieprawidłowości Ocena kontrolowanej działalności Przyznawanie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego opiekunom dorosłych osób niepełnosprawnych, których niepełnosprawność powstała po ukończeniu odpowiednio 18 lub 25 roku życia w przypadku nauki w szkole lub szkole wyższej. W oparciu o dokonane na zlecenie Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej badanie poprawności przeprowadzonych przez Kontrolowanego postępowań administracyjnych w zakresie świadczenia pielęgnacyjnego, Strona 11 z 12

12 w tym szczegółową analizę zgromadzonego materiału dowodowego, sposób realizacji kontrolowanego zadania oceniono negatywnie. Zalecenia/wnioski Biorąc pod uwagę powyższe ustalenia, na podstawie art. 46 ust. 3 ustawy z dnia 15 lipca 2011 roku o kontroli w administracji rządowej (Dz. U. z 2011 r. Nr 185, poz. 1092), zalecam podjęcie działań mających na celu usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości poprzez: 1. Zwrot na rachunek dochodów Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku nr w 2910 kwoty , 26 PLN ustalonej na dzień 11 maja 2018 roku, stosownie do uregulowań zawartych w art. 169 ust. 1 pkt 2 ustawy o finansach publicznych (tj. Dz. U. z 2017 r. poz z późn. zm.). Od dotacji podlegających zwrotowi do budżetu państwa nalicza się odsetki, zgodnie z zasadą określoną w art. 169 ust. 5 pkt 2 ww. ustawy: Odsetki od dotacji podlegających zwrotowi do budżetu państwa nalicza się, począwszy od dnia stwierdzenia nieprawidłowego naliczenia lub nienależnego pobrania dotacji. Za dzień stwierdzenia okoliczności uznaje się dzień odebrania wystąpienia pokontrolnego przez Jednostkę kontrolowaną. Zwrotowi podlega dotacja pobrana w nadmiernej wysokości wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych. 2. Prowadzenie ścisłego nadzoru nad właściwym przyznawaniem prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. Termin wykonania zaleceń pokontrolnych ustala się niezwłocznie z zastrzeżeniem, że zwrotu należy dokonać w terminie 15 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia. Jednocześnie proszę poinformować Wojewodę Pomorskiego w terminie 30 dni od otrzymania wystąpienia pokontrolnego o sposobie wykorzystania uwag i wniosków oraz wykonaniu zaleceń, a także o podjętych działaniach lub przyczynach niepodjęcia działań. Pouczenie Informuję, że na podstawie art. 48 ustawy z dnia 15 lipca 2011 roku o kontroli w administracji rządowej (Dz. U. z 2011 r. Nr 185, poz. 1092) od wystąpienia pokontrolnego nie przysługują środki odwoławcze. Wojewoda Pomorski Z poważaniem, Strona 12 z 12