Wpływ kryzysu finansowego na sytuację sektora finansowego z perspektywy związków kredytowych

Transkrypt

1 Wpływ kryzysu finansowego na sytuację sektora finansowego z perspektywy związków kredytowych Wiktor Kamiński Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa KRYZYS FINANSOWY JAK PRZYSZŁOŚĆ? DZIŚ I JUTRO GOSPODARSTW DOMOWYCH, SIECI DORADCÓW DS. ZADŁUŻENIA KONSUMENCKIEGO I SEKTORA FINANSOWEGO European Consumer Debt Network Conference, Gdańsk

2 Kasy Kredytowe w Polsce Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa jest spółdzielczą instytucją finansową, która jest własnością oraz jest kontrolowana przez członków, a która działa w celu promocji oszczędzania, udzielania kredytu na konkurencyjnych warunkach oraz dostarcza innych usług finansowych wyłącznie Obecny model SKOK opiera się na zróżnicowanym członkostwie (różne rodzaje więzi członkowskich) oraz wielooddziałowej strukturze organizacyjnej oferującej różnorodne usługi

3 Różnice wobec innych instytucji finansowych Kasy kredytowe różnią się od banków i innych instytucji finansowych tym, że ich członkowie, którzy mają w kasach swoje rachunki są wyłącznymi właścicielami kas oraz wybierają rady nadzorcze w swoich kasach w oparciu o zasadę: jeden członek-jeden głos, niezależnie od kwoty ulokowanych pieniędzy. Regulaminy regulujące udzielanie kredytów i inne zasady działania są określane przez złożone z ochotników Rady Nadzorcze powołane demokratycznie spośród członków kas. Podobieństwo: kasy kredytowe oferują wiele takich samych usług finansowych, jak banki; zwykle są to rachunki bieżące, rachunki oszczędnościowe, karty płatnicze, pożyczki i kredyty, lokaty terminowe oraz bankowość internetowa.

4 Różnice wobec innych instytucji finansowych Jedynie członek kasy kredytowej może lokować w niej pieniądze albo zaciągnąć pożyczkę. Kasy kredytowe w swojej historii prezentowały się zawsze jako dostarczyciel najlepszych usług oraz organizacja zobowiązana do tego, by pomagać swoim członkom poprawiać ich sytuację finansową. Jeśli rozpatrywać kasy w kontekście pojęcia mikrofinansów, dostarczają one szerszego zakresu usług pożyczkowych i oszczędnościowych na warunkach cenowych korzystniejszych niż czyni to większość pozostałych instytucji mikrofinansowych.

5 Kasy Kredytowe w Polsce 1992 Pierwsza Kasa w Polsce rozpoczyna działalność SKOK prowadziły działalność wyłącznie w oparciu o więź zawodową, zwykle działały wśród pracowników jednego lub kilku zakładów pracy (stocznie, kopalnie, szpitale, etc.) lub jednej branży (np. wśród nauczycieli szkół w zasięgu jednego Kuratorium Oświaty i Wychowania; w praktyce - województwa) 1996 Wchodzi w życie ustawa o spółdzielczych kasach oszczędnościowo - kredytowych. Umożliwia ona tworzenie kas także w oparciu o więź organizacyjną (dla członków różnych organizacji społecznych: stowarzyszeń, związków zawodowych, etc.)

6 Kasy Kredytowe w Polsce 1. SKOK umożliwiają dostęp do usług finansowych zwykłym ludziom stwarzając im możliwość zaspokojenia ich potrzeb, realizacji celów osobistych oraz poprawę ich kondycji ekonomicznej i pozycji społecznej. Kasy kredytowe są organizacjami niezarobkowymi (not-for-profit), opartymi na idei samopomocy finansowej, wartościach spółdzielczych, międzynarodowych zasadach unii kredytowych, etycznej ekonomii oraz społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw. 2. Kasy są integralną częścią legalnego systemu (sektora) finansowego w Polsce, są regulowane i nadzorowane zgodnie z obowiązującą ustawą oraz dobrze osadzone w systemie polskiego prawa. 3. Budowanie systemu finansowego dla mniej zamożnych oznacza tworzenie silnych krajowych (lokalnych) pośredników finansowych, którzy mogą mobilizować społeczeństwo do oszczędzania i gromadzić oszczędności lokalnie. Kasy kredytowe są samowystarczalnymi instytucjami finansowymi, polegającymi niemal wyłącznie na środkach wniesionych przez członków. Nie mają zewnętrznych zagranicznych inwestorów a całość nadwyżki wraca w różnej postaci do członków.

7 Kasy Kredytowe w Polsce 4. Kasy kredytowe oferują swoim członkom szeroki zakres zróżnicowanych usług finansowych, dopasowanych do ich różnych potrzeb. Indywidualne podejście oraz budowanie długoterminowych relacji z członkami to ważne czynniki budowania siły kas. 5. SKOK są instytucjami gospodarki rynkowej. Mimo, że ich stopy procentowe należą do najkorzystniejszych na rynku (wysokie oprocentowanie depozytów, niskie pożyczek), operacje SKOK podlegają działaniu sił rynku. Działalność kas nie jest subsydiowana. 6. Rolą państwa i rządu w rozwoju SKOK jest tworzenie warunków dla ich działalności. SKOK powinny mieć możliwość wpływania na to co i jak ma być regulowane

8 Kasy kredytowe w Polsce: /2011 Rok Liczba placówek Liczba członków (w tys.) Aktywa (w tys. PLN) Oszczędności (w ty. PLN) Pożyczki (w tys. PLN) 12/ / /

9 Świat Kas Kredytowych Dzisiaj unie kredytowe działają w 100 krajach, w Europie, Australii, Ameryce, Afryce, Azji, za pośrednictwem kas, zrzeszając 188 mln członków. Najwięcej unii kredytowych działa w Stanach Zjednoczonych Ich aktywa wynoszą 927 mld dolarów. Łącznie unie kredytowe w tym kraju mają 91,8 mln członków, którzy zgromadzili w kasach na koniec 2010 roku 797 mld dolarów a saldo pożyczek wynosiło 572,5 mld dolarów. Związki kredytowe obsługiwały 43,9% wszystkich zawodowo czynnych osób. Na drugim miejscu na świecie pod względem wartości posiadanych aktywów znajdują się kanadyjskie unie kredytowe 256 mld dolarów. W Kanadzie działa 877 kas zrzeszających 10,76 mln członków. W Europie w 12 krajach funkcjonuje 2394 unii kredytowych, zrzeszających 8,25 mln członków, posiadają 25,4 mld dolarów aktywów. Największy ruch unii kredytowych w Europie znajduje się w Irlandii. W 498 kasach zrzeszonych jest 3 mln członków, a aktywa wynoszą 18,3 mld dolarów. Polski ruch SKOK jest drugim co do wielkości w Europie.

10 Kryzysy finansowe - przyczyny, skutki, wnioski na przyszłość Każdy kryzys jest trochę inny... Pojawia się, gdy niemal nikt go nie oczekuje... Nie ma jednej definicji tak dla kryzysu bankowego, jak i dla kryzysu finansowego Nie ma jednej, powszechnej definicji stabilności finansowej

11 Co poszło nie tak i wyciągnięte z tego lekcje Wiele przyczyn, zarówno w skali makro jak i mikro złożyło się na powstanie doskonałego sztormu: Globalna nierównowaga ekonomiczna oraz globalne nadwyżki płynności wywołały pogoń za wyższymi zyskami To napędziło innowacje finansowe, wytwarzając kompleksowe, ryzykowne produkty, których nikt nie rozumiał Potężna dźwignia finansowa, czyli finansowanie długiem wzrostu banków i gospodarstw domowych Niezdrowe standardy zawierania umów kredytowych (bez właściwej dokumentacji, bez odpowiednich zabezpieczeń) Wiara w to, że pewne banki są zbyt duże, by upaść oraz bezwarunkowo gwarantowane przez rządy, zatem brak było kontroli na podejmowanym ryzykiem Banki miały zbyt mało kapitału i płynności dla zamortyzowania szoku

12 Regulacja i nadzór Regulacje ostrożnościowe były nieadekwatne do rzeczywistości "innowacyjnych" operacji bankowych Pracownicy nadzorów nie byli dobrze przygotowani na wyzwania zmieniającego się rynku finansowego Opieszałość w podejmowaniu decyzji tam, gdzie konieczne były interwencje (regulatory forbearance) Niewłaściwe oszacowanie skali problemów Słaba komunikacja

13 Kasy Kredytowe i kryzys Jak wynika z badań, związki kredytowe poradziły sobie z wyzwaniami kryzysu lepiej niż inne instytucje finansowe. Według Raportu WOCCU (2009) unie kredytowe w różnych krajach, inaczej niż inne instytucje finansowe udzieliły niewielu jeśli w ogóle kredytów hipotecznych typu subprime, a zatem nie były przyczyną obecnej sytuacji ekonomicznej. Zazwyczaj konserwatywne praktyki w zakresie kredytowania oraz filozofia stawiająca potrzeby członków przed zyskiem instytucji, uchroniły w rezultacie unie kredytowe przed zaangażowaniem się w nierozważne operacje finansowe, co tym samym odróżnia je od instytucji odpowiedzialnych za pozbawione skrupułów kredytowanie w ostatnich latach. Kasy kredytowe w Polsce rozwijają się pomimo kryzysu ekonomicznego. Należy także pamiętać, że kasy odmmiennie niż inne instytucje finansowe nie korzystały z jakichkolwiek funduszy publicznych.

14 Kasy kredytowe w Polsce: jaki kryzys? Stanowią wyłączną własność członków, obsługują także tylko członków. Żadnych zagranicznych właścicieli. Żadnych zagranicznych inwestorów. Działają tylko lokalnie. Proste produkty pożyczkowe; głównie (około 80%) na cele konsumpcyjne. Niewielkie zaangażowanie w kredyty budowlane i hipoteczne. Konserwatywne procedury, dobra znajomość sytuacji finansowej (i nie tylko) członków, odpowiedzialne pożyczanie. Konserwatywne inwestowanie o niskim ryzyku: lokaty w Kasie Krajowej (centralna instytucja finansowa), lokaty i rachunki bankowe, państwowe papiery wartościowe. Ryzyko? Sytuacja makroekonomiczna: spadek realnych dochodów rodzin i w rezultacie niższa zdolność kredytowa, nadmierne zadłużenie konsumentów, wzrost przeterminowań kredytów, wzrost bezrobocia, wzrost kosztu pieniądza, spadek marży, kryzys finansów publicznych, spadek zaufania do sektora bankowego (paradoks: kasy są postrzegane jako bezpieczniejsze, bardziej godne zaufania i bardziej stabilne niż banki, zatem niższa wiarygodność banków skutkuje wyższym zaufaniem do kas, czarny PR wobec kas zwraca na nie uwagę i przynosi wyższe stopy wzrostu).

15 Konkluzje Chociaż banki i politycy wywołali kryzys, społeczeństwo musi zapłacić rachunek Skutki społeczne są ogromne, ponieważ kryzys rozwinął się w makroekonomiczny Bazylea III ma odpowiedzieć na słabości obnażone przez kryzys. Ma się szczególnie koncentrować na aktywnych międzynarodowo bankach Potrzebne są silniejsze instrumenty absorbujące szoki: lepsze zarządzanie ryzykiem, silniejszy kapitał, lepsza płynność Ramy ostrożnościowe w skali makro skierowane na ryzyko systemowe. Potrzebny dłuższy okres przejściowy (dla wdrażania nowych ram) aby uniknąć negatywnego wpływu na gospodarkę w krótkim okresie. Silne, globalne i konsekwentne wdrażanie ma kluczowe znaczenie Potrzebne odmienne traktowanie kas kredytowych, innych spółdzielni finansowych i organizacji wzajemnościowych

16 Zamiast poddsumowania: Zgodnie z informacjami opublikowanymi przez największe media USA i agencje informacyjne, w październiku 2011, 650 tysięcy Amerykanów wstąpiło do unii kredytowych. Codziennie około 80 tysięcy osób odwiedza portal internetowy CUNA (Credit Union National Association), aby znaleźć kasę dla siebie. Bank Transfer Day to inicjatywa, która pojawiła się na Facebook u kilka miesięcy temu. Zapoczątkowała ją 27-mio letnia Kristen Christian z Los Angeles. Wezwała do przenoszenia rachunków z wielkich banków do mniejszych, lokalnych banków lub unii kredytowych. Na portalach społecznościowych ta idea zyskała poparcie tysięcy ludzi. Szczytowy moment akcji przypadła na 5 listopada.

17 Kasy kredytowe znają rozwiązanie Przed II Wojną Światową, podczas Wielkiego Kryzysu, Polacy przenieśli swoje oszczędności z zagranicznych banków do lokalnych instytucji. W rezultacie, około 30% oszczędności krajowych w 1939 roku znajdowało się w kasach kredytowych. Zatem można powiedzieć, że idea stojąca za Bank Transfer Dayma swoje historyczne korzenie w poprzednich kryzysach. Odpowiedzialność, uczciwość, sprawiedliwe traktowanie członków, działanie w skali lokalnej nie dla zysku, nie z powodu dobroczynności ale by pomagać

18 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ! Więcej informacji: Kontakt: