UDZIAŁ BANKÓW W SYSTEMIE FINANSOWYM

Transkrypt

1 UDZIAŁ BANKÓW W SYSTEMIE FINANSOWYM System oparty na funkcjonowaniu rynków papierów wartościowych System bankowo zorientowany duże znaczenie finansowania wewnętrznego finansowanie zewnętrzne za pośrednictwem anonimowych rynków kapitałowych nacisk na krótkookresowe, pasywne stosunki miedzy instytucjami finansowymi i przedsiębiorstwami brak udziału banków w kapitale przedsiębiorstw wysoki stopień specjalizacji instytucji (wyodrębnienie banków depozytowo kredytowych i inwestycyjnych) banki nastawione na krótkoterminową działalność kredytową banki wykorzystywane są przede wszystkim do realizacji funkcji płatniczych i rozliczeniowych duża skłonność do tworzenia innowacji finansowych finansowanie przedsiębiorstw duże znaczenie finansowania zewnętrznego finansowanie zewnętrzne oparte na indywidualnie negocjowanych kredytach bankowych o stałym oprocentowaniu nacisk na długookresowe, aktywne, bliskie stosunki miedzy instytucjami finansowymi i przedsiębiorstwami udziały banków w kapitale przedsiębiorstw Typy i rola przedsiębiorstw finansowych niski stopień specjalizacji instytucji banki uniwersalne nastawione na długoterminowa działalność kredytową mniejsza skłonność do tworzenia innowacji finansowych Rynki papierów wartościowych bardziej rozwinięte mniej rozwinięte Polityka banku centralnego operacje otwartego rynku działalność refinansowa Mechanizm płatniczy transfery debetowe (czeki) transfery kredytowe (giro) izby rozliczeniowe poczta

2 Podstawą powyższego podziału jest wyróżnienie instytucji banku uniwersalnego i banku inwestycyjnego Bank inwestycyjny bank zajmujący się bezpośrednim transferem oszczędności na rynek pieniężny i kapitałowy. Banki inwestycyjne zajmują się wszelkimi usługami finansowymi, które wykraczają poza tradycyjną działalność depozytowo-kredytową, głównie jednak są to usługi związane z operacjami papierami wartościowymi. Bank uniwersalny dokonuje wszystkich czynności bankowych. Łączy operacje depozytowo -kredytowe z transakcjami w zakresie papierów wartościowych i czynnościami emisyjnymi. Cechy modelu anglo-amerykańskiego (banki inwestycyjne) + nadanie kluczowej roli rynkom akcji i obligacji przedsiębiorstw + sprzyjanie działalności inwestorów instytucjonalnych + pobudzanie innowacji finansowych - finansowanie podmiotów oparte na anonimowych rynkach - częsta zmiana partnerów zachęca do działań krótkoterminowych - duża formalizacja transakcji ekonomicznych (wiążących się z własnością) Cechy modelu niemiecko-japońskiego (banki uniwersalne) + finansowanie na podstawie indywidualnych umów kredytowych + stabilne związki finansowe (często krzyżowanie udziałów) + stymulowanie powstawania silnych kapitałowo banków uniwersalnych - zubożenie oferty usług finansowych - spowolnienie innowacji finansowych - mniejsza odporność na konkurencję ze strony instytucji parabankowych Mówi się ponadto o:! łatwiejszym utrzymywaniu stabilności systemu bankowego w przypadku banków uniwersalnych! możliwości efektywniejszego wykorzystania rynku kapitałowego dzięki dogodniejszemu (gęsta sieć oddziałów) wykorzystaniu źródeł kapitału! łatwiejszej promocji nowych produktów i niższej (jednostkowej ich cenie) Aktualne trendy! w USA odchodzenie od sztywnego podziału! w Europie specjalizacja banków! w Polsce model bankowości uniwersalnej

3 Amerykański system bankowy System finansowy U.S.A. Pod względem liczby instytucji system bankowy Stanów Zjednoczonych jest największy na świecie-składa się on z 29 tys., w większości małych, regionalnych instytucji depozytowych, których aktywa łącznie sięgają 5 bln USD. Istnienie wielu małych, często jedno oddziałowych banków jest charakterystyczne dla amerykańskiego systemu finansowego. Liczba banków na głowę mieszkańca przekracza 10-krotnie średnią dla pozostałych 9 najbogatszych krajów świata. Struktura amerykańskiego systemu bankowego Żródło: K. F. Turck The crisis of american savings & loan associations - a comprehensive analysys doctoral thesis 1997 str.10 1 Banki komercyjne Banki komercyjne są instytucjami o charakterze depozytowo-kredytowym i są zorganizowane w formie spółek akcyjnych. Ich zasięg terytorialny jest określony zarówno przez stan, z którego pochodzą (statut stanowy) jak i przez władze federalne (statut federalny). Specjalizują się one głównie w udzielaniu kredytów komercyjnych,jak i również, w mniejszym zakresie, kredytów hipotecznych i konsumpcyjnych. Oferują ponadto depozyty płatne na żądanie,oszczędnościowe i terminowe. W bankach komercyjnych znajduje się aż 2/3 wszystkich aktywów instytucji podejmujących depozyty. 2 Banki inwestycyjne Banki inwestycyjne są bankami oferującymi szeroki zakres usług związanych z obrotem papierami wartościowymi. Zajmują się one przede wszystkim przeprowadzaniem publicznych emisji papierów wartościowych, inwestycjami bezpośrednimi na rynku wtórnym na rachunek klienta i własny, venture capital, działalnością analityczna, administrowaniem funduszy powierniczych. Zgodnie z ustawą Glass-Steagall (1933) nie mogą one prowadzić działalności depozytowej. 3 Instytucje oszczędnościowe (Thrift Institutions) Kasy oszczędnościowo-pożyczkowe ( Savings & Loan Associations) Niezmiennie od I wieku kasy oszczędnościowo-pożyczkowe (S&L) zajmują stałą pozycję w strukturze systemu bankowego - jako banki specjalizujące się w udzielaniu kredytów budowlanych. Wykształciły się one z instytucji zakładanych przez grupę zrzeszonych ludzi na ściśle określony czas, w celu realizacji konkretnego projektu budowlanego.

4 S&L są instytucjami zorganizowanymi do uzyskania środków na budownictwo mieszkaniowe. Funkcjonują one we wszystkich stanach na terenie USA; jedne na podstawie koncesji władz federalnych, inne zaś - zezwoleń władz stanowych. Mogą się one zrzeszać w formie spółek akcyjnych lub w formie wspólnej własności. W 1978 r. około 2700 S&L z 4700 było zarejestrowanych ze stanowym statutem i tylko one mogły wybierać pomiędzy dwiema wyżej wymienionymi formami zrzeszeń. W przeciwieństwie do nich, S&L posiadające koncesje władz federalnych mogły się zrzeszać jedynie w formie wspólnej własności. Zakres ich operacji tradycyjnie obejmuje zbieranie depozytów, udzielanie długoterminowych pożyczek klientom wywodzącym się z lokalnej społeczności oraz udzielanie indywidualnym kredytobiorcom kredytów hipotecznych. Kasy oszczędności (Mutual Saving Banks) Kasy oszczędności są wspólną własnością depozytariuszy; wypłacają zyski dla oszczędzających w postaci odsetek od ich oszczędności, albo zatrzymują je jako fundusz rezerwowy na pokrycie strat. Te kasy oszczędności lokują środki oszczędzających głównie w kredytach hipotecznych, zaś w niewielkiej części w obligacjach władz federalnych i innych pożyczkobiorców prywatnych lub publicznych na zorganizowanych rynkach pieniężnych i kapitałowych. Ze względu na to, że koncesje na ich działalność wydawały władze stanowe występowały one jedynie w 18 stanach. Przepisy stanowe zezwalały im jedynie na wspólną formę własności. Spółdzielcze banki kredytowe (Credit Unions) Spółdzielcze banki kredytowe są instytucjami, w których członkostwo ma pewną wspólną cechę np. zatrudnienie w tej samej firmie. Członkowie posiadający oszczędności lokują je w spółdzielczym banku kredytowym. Środki te następnie pożycza się innym członkom, którzy pragną zaciągnąć pożyczki na takie cele, jak zakup domów czy samochodów. Mogą się one zrzeszać jedynie w formie własności wspólnej oraz nie mają ograniczeń terytorialnych. W przeciwieństwie do innych instytucji finansowych, których celem jest maksymalizacja zysków, są one instytucjami typu non-profit. Spółdzielcze banki kredytowe stanowią dość niewielką grupę, bo ich aktywa to zaledwie 3% wszystkich aktywów instytucji podejmujących depozyty.

5 Poniższa tabela daje możliwość dokładniejszej i szybszej różnic i podobieństw między finansowymi instytucjami przed 1980 rokiem Obszary działalności BK BI S&L KO SK pożyczki komercyjne pożyczki hipoteczne kredyty komercyjne kredyty międzybankowe depozyty na żądanie depozyty oszczędnościowe depozyty terminowe transakcje emerytalne własne obligacje bez zabezpieczenia usługi dotyczące ogólnych płatności automaty bankowe karty kredytowe obrót papierami wartościowymi prowadzenie funduszy inwestycyjnych BI- bank inwestycyjne, BK- banki komercyjne S&L- kasy oszczędnościowopożyczkowe, KO- kasy oszczędności, SBK- spółdzielcze banki kredytowe