PRZEWODNIK. Wielkopolskie Centrum Hodowli i Rozrodu Zwierząt Sp. z o.o.

Transkrypt

1 PRZEWODNIK Wielkopolskie Cetrum Hodowli i Rozrodu Zwierząt Sp. z o.o. ul. Pozańska 13, Tulce, sekretariat@tulce.wchirz.pl; Nr 16 (1/2019) hodowcy Koleja, grudiowa wycea wartości hodowlaej rozpłodików za ami. Jak podaje ajowsze wydaie HiChB 2/2019, ajwięcej buhajów a liście TOP 100 umieściło WCHiRZ w Pozaiu 37 buhajów ze średim ideksem PF 142. Z kolei z zestawieia 10. buhajów mających ajwyższy ideks PF wyika, że aż 60% ajlepszych w Polsce reproduktorów ależy do pozańskiej Spółki (wykres 1). Każdy świadomy hodowca bydła mleczego wie, że realizoway w stadzie postęp hodowlay, aż w 80% zależy od dobrze przeprowadzoego doboru buhajów do krów. Przyszłość hodowli zaczya się od tego kroku. To w tym momecie hodowca decyduje o tym jak produkcyje, zdrowe i długowiecze będzie koleje pokoleie samic w jego gospodarstwie. To przekłada się a retowość stada. WCHiRZ, aby sprostać wymagaiom stawiaym przez klietów, po każdej publikacji wyików ocey wartości hodowlaej, przygotowuje ową atrakcyją ofertę buhajów do kojarzeń. Buhaje Wielkopolskiego Cetrum co sezo, od lat, zajmują czołowe pozycje w rakigu, deklasując kokurecję w zestawieiach. Nic więc dziwego, że lider grudiowej wycey po raz kolejy ależy do WCHiRZ. Hitem ocey a zarazem główą lokomotywą pierwszej w roku 2019 oferty pozańskiej Spółki są ex aequo dwa reproduktory: WYKRES 1. Nadal bezkokurecyji! Millar gpf 151 (Widmill x Yoder), Neal gpf 151 (DG Charley x Gras). Nasieie tych reproduktorów już a diach będzie dostępe. Co więcej, asieie buhaja Neal będzie rówież oferowae w wersji seksowaej. Moce stroy supergwiazd z ostatiej wycey zostały umieszczoe w tabeli. Porówując katalog WCHiRZ z ofertą pozostałych krajowych spółek zwraca uwagę fakt, że blisko 60% rozpłodików oferowaych przez Wielkopolskie Cetrum, ma ideks powyżej 140 pkt., czym wyprzedza kokurecję. Pozańska Spółka z sezou a sezo zmiejsza liczbę oferowaych buhajów o ajiższych parametrach. Zaledwie 35% osobików z oferty WCHiRZ ma ideks w przedziale od 130 do 139. Zupełie iaczej wygląda to u kokurecji, gdzie poad połowa występujących w katalogach buhajów osiągęła ideks ze wspomiaego przedziału (wykres 2). Pozostałe rakigi asze! Szczegółowo aalizując propozycje hodowlae spółek krajowych, szukając osobików wybitych pod względem cech takich jak: wydajość mleka, ideks produkcyjy, płodości czy długowieczość zauważamy, że i w tych kategoriach buhaje UDZIAŁ BUHAJÓW POSZCZEGÓLNYCH KRAJOWYCH SPÓŁEK W RANKINGU TOP 10 gpf (SEZON WYCENY ) Publikacja specjala a zleceie WCHiRZ Tulce sp. z o.o. Neal gpf 151 Millar gpf moce stroy: WH-Dług. 147, podideks wymieia 134, moce zawieszeie wymieia 136, sucha masa: białko +0,09%, tłuszcz +0,25%, półbrat buhaja: Charl gtpi 2920 Ojciec buhajów: TAK + moce stroy: Podideks produkcyjy 140, zakomita sucha masa: białko +0,17%, 45,20kg, tłuszcz +0,42%, 74,80kg, siła mleczości 120; odległy rodowód Ojciec buhajów: TAK + asieie seksowae: TAK + asieie seksowae: NIE z Wielkopolskiego Cetrum są liderami. Z puktu widzeia ajwyższej wydajości mleka (kg) w bieżącym sezoie, ajlepszym buhajem okazał się DANKO WANILA (Cyrao x Silver) pochodzący z Hodowli Rośli Dako. Oferoway przez as rozpłodik, swoim wyikiem: kg mleka okautuje kokurecję, zajmując 1 miejsce w Polsce w tej kategorii. W zestawieiu buhajów pod względem ideksu produkcyjego zajdujemy kolejego wybitego lidera rakigu, reproduktora MITCH (Kerriga x Balisto) z otą 177,6 kg! Warto admieić, że aż 70% buhajów w rakigu Top 10 wg ideksu produkcyjego, ależy do aszej Spółki. Od kilku sezoów liderem rakigu wg podideksu płodości z wyikiem 136 puktów jest: BAYLABOY (Kigboy x Garrett), zaś SANTANA (Silver x Surprise) okazał się ajlepszym geomowym buhajem pod względem Źródło: HiChB 2/2019 > dokończeie a str. 2

2 2 > dokończeie ze str. 1 wartości hodowlaej dla długowieczości osiągając 152 pukty! Jure młode buhaje W aszej ajowszej ofercie, moża odaleźć aż 12 owości, połowa z ich to buhajki pochodzące z krajowej hodowli. Są to między iymi: DANKO UGIL gpf144, DANKO WANILA gpf142 czy DANKO WAN gpf142. Warto dodać, że w bieżącym umerze Hi- ChB 2/2019 zestawioo w rakigu 10 ajwyżej oceioych geomowo buhajów urodzoych w Polsce, gdzie aż 60% ależy do WCHiRZ, wśród ich są rówież te wymieioe powyżej. Rewolucja geomowa w oceie wartości hodowlaej przyiosła także obiżaie wieku buhajów wchodzących do rozrodu. W tym sezoie WCHiRZ propouje wykorzystaie aż 6 zupełie owych osobików, które mają miej iż 12 miesięcy. Wszystko po to, by dostarczać hodowcom jak ajmłodszą, dostępą geetykę, w celu uzyskaia jak ajszybszego postępu hodowlaego w owej geeracji jałówek. Warto dodać, że wiek oferowaych buhajów jest kolejym atutem oferty Wielkopolskiego Cetrum a tle kokurecji. Żada ia krajowa spółka ie posiada w ofercie tak młodych reproduktorów. WYKRES 2. PROCENT BUHAJÓW W OFERCIE SPÓŁEK A INDEKS gpf BUHAJÓW Liczba buhajów > gpf150 58% 43% Liczba buhajów > gpf140 Spółka A 27% Liczba buhajów > gpf130 Spółka B 66% Przykładem debiutu buhajka, który dopiero w marcu będzie obchodzić swoje pierwsze urodziy jest: WATSON gpf149 (Backstage x Rubico).To osobik o ogromym potecjale geetyczym, który przekazywać będzie córkom wysoką produkcję mleka, płodość, długowieczość, a ade wszystko doskoałą budowę wymieia odpowiedią do doju robotem. Te potomek Backstage, zajmuje pierwsze miejsce w Polsce pod względem kilogramów (aż 54!!!) białka w mleku. Hodowcy powii pamiętać, że odziedziczalość cech związaych ze składem mleka jest wysoka, tak więc, dobór buhaja ma kluczowy wpływ a poprawę tych parametrów. Momet uzyskaia stabilej produkcji asieia przez młodego buhaja jest jego osobiczą cechą. Niektóre potrzebują a to trochę więcej czasu. Zwracamy uwagę a ieco starszego, godego zaiteresowaia osobika, urodzoego w roku 2017: URQUELL (Gymast x Citize), lider wycey sierpiowej, to zdecydowaie gwiazda oferty, którego hodowcy mogą oglądać a żywo a kaale YouTube WCHiRZ. Potomek Gymasta zajmuje wysokie miejsca w kilku polskich rakigach (źródło: IZ Balice). Jest umerem 3 a liście buhajów wg ideksu gpf (gpf149), umerem 3 wg ideksu produkcyjego (165,5 kg) oraz umerem 6 wg podideksu pokroju (134). Wyiki wartości hodowlaej buhajów publikowae trzy razy w roku przez IZ Balice, to zwiastu tego, czego mogą spodziewać się hodowcy w katalogach oferowaych przez firmy isemiacyje. Warto wybierać ajlepsze oferty, ie ze względu a przywiązaie do firmy, ale ze względu a jakość oferowaych produktów. Aalizując propozycje katalogowe spółek krajowych po grudiowej wyceie widzimy, że pod każdym chyba względem kokurecja pozostała w tyle za Wielkopolskim Cetrum. Świadomi hodowcy, dla których liczy się jakość, powii postawić a ajowsza ofertę WCHiRZ. Chcesz zamówić katalog, zadzwoń: Marta Czekalska Cetrala Tulce, WCHiRZ UWAGA NOWA FORMUŁA PODINDEKSU PŁODNOŚCI (PI _PŁ) Od ocey grudiowej 2018, pojawiła się owa formuła dla cech płodości w oceie wartości hodowlaej bydła rasy holsztyńsko-fryzyjskiej. Wskaźiki iepowtarzalości uasieień jałówek i krów (NRj i NRk) zostały zastąpioe współczyikami zapłodieia jałówek i krów (CRj i CRk). Nowa formuła podideksu ma postać: PI _PŁ = 0,70 x CRj + 0,10 x CRk + 0,10 x PP + 0,10 x OMC WARTO WIEDZIEĆ! W rakigu buhajów według podideksu płodości, od kilku sezoów, ieustaie liderem zestawieia, z wyikiem PI_Płodości 136 jest rozpłodik BAYLABOY (poiżej szczegółowe iformacje dotyczące podideksu płodości buhaja). Na podideks płodości mają wpływ wartości hodowlae dla: CRj współczyik zapłodieia jałówek, CRk współczyik zapłodieia krów, PP przestój poporodowy, *) OMC okres międzyciążowy. **) *) przestój poporodowy odstęp czasu od pierwszego ocieleia do pierwszego zabiegu uasieiaia, **) okres międzyciążowy odstęp czasu od pierwszego ocieleia do poowego zacieleia. Wskaźiki CRj i CRk określoo przez podzieleie liczby 100 przez liczbę isemiacji od pierwszej do skuteczej. Jeżeli seria składa się z więcej iż 15 zabiegów lub żade ie został ozaczoy jako skuteczy, to CR =100/16. CRj i CRk wyższa wartość hodowlaa buhaja ozacza, że przeciętie a zapłodieie jego córek przypada miej zabiegów isemiacyjych. OMC i PP wyższa wartość hodowlaa buhaja ozacza krótsze: odstępy międzyocieleiowe lub przestoje poporodowe córek. Baylaboy o. Kigboy Współczyik zapłodieia jałówek (CRj) 127 Współczyik zapłodieia krów (CRk) 124 Przestój poporodowy (PP) 115 Odstęp międzyciążowy (OMC) 125

3 3 Gospodarstwo państwa Edyty i Karola Nowaków położoe jest we wsi Zalesie Wielkie w powiecie krotoszyńskim, w Wielkopolsce. wielkopolskie Średia życiowa produkcja poad litrów mleka Od roku 1998, kiedy to gospodarstwo przejął obecy właściciel podstawę staowi produkcja mleka. W owej, wybudowaej w roku 2015 oborze, utrzymywaych jest średio 65 krów, których średia wydajość w roku 2018 wyiosła około kg mleka. Potecjał hodowlay, przez wiele lat, kosekwetie budoway był w oparciu o szeroką ofertę Wielkopolskiego Cetrum Hodowli i Rozrodu Zwierząt. Dzisiaj w oborze domiują córki buhajów: UNDEUTROI, VALJEAN, BANG, IRYS, CAPORAL oraz IMPE- RATOR osiągające w 305-diowej laktacji wydajości zaczie przekraczające kg mleka. Warto odotować fakt, że średia życiowa produkcja krów brakowaych w oborze wyosi kg mleka, a elimiacja sztuk ze stada ma miejsce po ukończeiu czwartej laktacji. Doradca WCHiRZ Tomasz Woźiak oraz hodowca Karol Nowak W tak dobrym stadzie, rekord produkcji mleka ależy do urodzoej roku krowy Czara PL córki buhaja HRABIA, która swoją trzecią laktację zamkęła wyikiem kg mleka (pierwsza = kg, jak i druga = kg, wcale ie były gorsze!). Jedak wysoka produkcja to ie wszystko. Czara w trakcie trzeciej laktacji wyprodukowała rekordową ilość suchej masy. Osiągięty rezultat: tłuszcz: 726 kg, 4,09%, oraz białko: 589 kg, 3,33%, pozwala jej zająć bardzo wysoką lokatę w krajowym rakigu krów. Uzyskiwae wyiki są powodem do dumy dla całej rodziy, a drugie miejsce wśród obór w powiecie jest dla wielu okoliczych rolików wzorem godym aśladowaia. Rodziie państwa Nowaków życzymy pomyślości w życiu osobistym i dalszych sukcesów hodowlaych oraz krów, których produkcja przekroczy magiczą barierę kg mleka. Tomasz Woźiak Grzegorz Pietrzak Filia Gostyń, WCHiRZ Wiedza, rzetelość i doświadczeie... to asze atuty Wieloletie doświadczeie i właściwa techika wykoywaia zabiegu uasieiaia, to dwa iezbęde elemety pracy isemiatora mające zapewić końcowy sukces, czyli uzyskaie ciąży. Obserwujemy iepokojące zjawisko lekceważeia wpływu profesjoalego przygotowaia osoby wykoującej zabieg. Pod rozwagę osób uważających, że sami wszystko zrobią lepiej, dajemy proste wyliczeia to zwykła statystyka: Załóżmy, że mamy do czyieia ze stadem liczącym 100 krów, w którym potrzeba średio dwóch zabiegów isemiacji a jedą ciążę. Daje to koieczość wykoaia około 200 isemiacji w roku u krów. Dodając do tego 100 zabiegów u jałówek oraz 50 uasieień a trude przypadki ekstra, mamy do wykoaia około 350 zabiegów uasieiaia roczie. Statystyczie będziemy wykoywali około jedego zabiegu isemiacyjego dzieie! Odpowiedzmy sobie teraz a pytaie: kiedy zdobędziemy wiedzę, doświadczeie i techikę isemiatora wykoującego około 20 zabiegów dzieie? Za 10 a może za 15 lat? Oczywiście moża usłyszeć odpowiedź: ja ie sam ja bykiem. No ale jeśli mówimy o hodowli a ie chowie zwierząt, to krycie aturale jest metodą rozrodu cofającą stado o wiele pokoleń. Nie ma porówaia pomiędzy wartością hodowlaą buhajów isemiacyjych i ich aktywych w oborach kokuretów własego chowu. Pomijam już fakt, jak bardzo iebezpiecza jest dla wszystkich obecość samca w oborze i jakie zagrożeia mogą z tego wyikąć. Warto w tym momecie odpowiedzieć sobie a podstawowe pytaie: czy ochroa zdrowia własego i człoków rodziy jest dla as bez zaczeia? Jest we współpracy isemiator hodowca bardzo istoty a trudy do zdefiiowaia elemet, jakim są wzajeme relacje. Isemiator jest często człowiekiem, który był pierwszym aszym doradcą, iformował o owościach w krajowej i światowej geetyce, a jego rzetela i sumiea praca miała bezpośredi wpływ a rozwój potecjału aszego stada. Doceńmy człowieka, który a wezwaie w dzień powszedi, iedziele lub święta zostawia własą rodzię jadąc wykoać zabieg isemiacyjy. Zaufajmy fachowcom, którzy swoim zaagażowaiem, wiedzą oraz ciężką pracą, wspierają as w lepszych i w gorszych czasach służąc radą i wosząc postęp w rozwój stada. Gdy sami często ie mamy czasu, by dobrze wykrywać ruje czy zapozać się z owościami kolejego katalogu buhajów. Apeluję do Was Szaowi hodowcy: ie idźcie a skróty, ie podążajcie drogą pozorej oszczędości i zaufajcie grupie doświadczoych isemiatorów pracujących dla Wielkopolskiego Cetrum Hodowli i Rozrodu Zwierząt, których praca i zaagażowaie ma udział w Waszych sukcesach. Na koiec pragę przypomieć, że udział wydatków pooszoych a isemiacje jest stosukowo iewielki i staowi tylko około 2% kosztów związaych z wyprodukowaiem 1 litra mleka. Trudo tu zrealizować jakieś istote dla budżetu oszczędości. Grzegorz Pietrzak Filia Gostyń, WCHiRZ

4 4 My pytamy... HODOWCY ODPOWIADAJĄ Zapytaliśmy aszych hodowców z kliku województw (wielkopolskie, mazowieckie, podlaskie, lubelskie, lubuskie i pomorskie) o kwestie dotyczące: struktury kosztów w gospodarstwie oraz szczegółów kosztów związaych z isemiacją. Część odpowiedzi zaskakuje, część jest dobrą wróżbą... Uszereguj koszty w Twoim gospodarstwie według ich wielkości. żywieie dowcy! Oczywistą sprawą jest, że za asieie takiego buhaja ależy zapłacić kilka złotych więcej Co wyika z aszej akiety jeśli chodzi o skłoość hodowców do iwestowaia w geetykę? Poad 50% respodetów a jedą porcję asieia wydaje średio od 40 do 60 złotych. Jedak co piąty hodowca miej iż 35 zł. Tylko co czwarty hodowca przezacza poad 70 złotych a tę ajtańszą i ajbardziej efektywą i- koszty bezpośredie koszty isemiacyje westycję jaką jest zakup asieia dobrego buhaja. Biorąc pod uwagę fakt, że jeda porcja asieia topowych buhajów kosztuje a ryku powyżej 100 zł, moża przyjąć, że hodowcy korzystają główie z asieia buhajów ze średiej i dolej półki. Biorąc pod uwagę mogość korzyści jakie iesie ze sobą korzystaie w rozrodzie z asieia seksowaego, zapytaliśmy hodowców czy używają je w swoim stadzie. W opiii blisko 70% aszych respodetów, główy koszt w gospodarstwie staowi żywieie zwierząt (zakup lub produkcja pasz), a drugim miejscu są koszty związae z opłatami za eergie, paliwo i zobowiązaia kredytowe. Trzecie miejsce w strukturze kosztów zajmują wydatki związae z isemiacją i weteryarią. Prawie jeda czwarta akietowaych hodowców bydła ie wie jedak, jaką częścią ogólych kosztów są wydatki a zakup asieia. Połowa zaś respodetów wskazuje zakres od 5 do 20%. Tylko w co trzeciej akiecie zaleźliśmy prawidłową odpowiedź: koszty związae z isemiacją staowią zaledwie 2% całości kosztów. Z ekoomiczego puktu widzeia, ilość oraz skład sprzedawaego mleka decydują o wysokości przychodów gospodarstwa. Możemy je poprawić poprzez wykorzystaie w kojarzeiach odpowiedio dobraych buhajów (o wysokim potecjale geetyczym). Jak się okazuje dla aszych akietowaych, ta sprawa ie jest taka oczywista. Co drugi zapytay przez as hodowca wybierając buhaja do isemiacji kieruje się jedyie ceą jego asieia lub pozostawia tę decyzję doradcy. Na szczęście, druga połowa akietowaych wskazuje jako główe kryterium wyboru rozpłodika jego ideks selekcyjy PF. Warto dodać, że Ci respodeci pochodzą główie z województw: wielkopolskiego i lubelskiego a średia wydajość od krowy w ich gospodarstwach wyiosła ok l mleka. Taki sposób myśleia o hodowli jest a pewo dobra wróżbą a przyszłość. Często hodowcy zapomiają o iezwykle ważej zależości: im wyższy ideks selekcyjy buhaja, tym wyższa jego wartość dla cech potomstwa takich jak: wydajość mleka, białka czy tłuszczu. To przekłada się a szybsze doskoaleie stada oraz większy zysk dla hopozostałe koszty Czy wiesz, jaki procet kosztów związaych z produkcją mleka zajmują wydatki a zakup asieia oraz isemiacje? miej iż 2% 5 10% 20% ie wiem Jakie jest twoje główe kryterium wyboru asieia buhaja? cea wartość hodowlaa (PF) Ile średio wydajesz a zakup 1 porcji asieia buhaja? miej iż 18 zł zł zł więcej iż 70 zł Czy używasz asieia seksowaego do isemiacji w swoim stadzie? tak ie doradca ie: p. weteryarz Odpowiedź as pozytywie zaskoczyła. Blisko połowa hodowców stosuje w isemiacji asieie sortowae. Jest to dobra progoza a przyszłość, tym bardziej, że Polska utrzymująca trzecią co do wielkości populację krów mleczych w Europie powia produkować dużo jałowic hodowlaych a eksport. Dziś iestety jesteśmy wyłączie importerem materiału żeńskiego. Marta Czekalska Cetrala Tulce, WCHiRZ

5 5 Sami dla siebie Działająca już dziewiąty rok przy spółce Wielkopolskie Cetrum Hodowli i Rozrodu Zwierząt Rada Hodowlaa, jest ciałem doradczym. W jej skład wchodzą zaproszei przez prezesa Adrzeja Baehra do współpracy doświadczei rolicy, hodowcy bydła z tereu Wielkopolski i Ziemi Lubuskiej, reprezetujący zarówo duże, państwowe gospodarstwa hodowlae, KOWR jak i prywate, rodzie hodowle. Posiedzeia Rady są okazją do wyrażeia opiii o różych, bliżej lub dalej powiązaych z hodowlą zwierząt zjawiskach. Rada towarzyszyła Spółce w okresie rewolucji geomowej, którą światowa i polska hodowla bydła przeżyła w ostatich latach. Poza aktualymi tematami, dyskutuje się zawsze o stosowaych przez Spółkę miimalych kryteriach dla jałówek i krów, kadydatek a matki buhajów, listę propoowaych a ajbliższy sezo ojców buhajów i zawartość oferty Spółki. O ile wartości progowe dla matek buhajów, podwyższae przez Radę regularie wraz ze wzrostem średich wartości hodowlaych samic, ie wzbudzają większych emocji, o tyle wybór ojców buhajów i lista reproduktorów oferowaych, ich wartości hodowlae dla poszczególych cech, są przedmiotem gorących dyskusji. Ostatecze decyzje i wyikające z ich rekomedacje dla Spółki przyjmowae są w głosowaiu. Bardzo wiele uwagi Rada poświęca oceie działań Spółki zmierzających do pozyskiwaia urodzoych w Polsce buhajów o ajwyższych możliwych parametrach hodowlaych. Liczba młodych buhajów z polskiej hodowli, poddawaych przez WCHiRZ oceie geomowej, z roku a rok rośie. Zwiększa się także liczba jałówek, których wartości hodowlae zostały oszacowae a podstawie badań DNA. Ma to a celu precyzyją selekcję samic i podiesieie wartości hodowlaej części mateczej rodowodów polskich buhajów. Metoda współpracy z ajlepszymi hodowcami przyosi oczekiwae efekty, choć wymaga systematyczości i cierpliwości. Rośie jedocześie rola zwierząt pochodzących z wykoaych w kraju embriotrasferów, w realizacji Ireeusz Dymarski a koferecji w Pawłowicach zamierzeń hodowlaych Spółki. Rada rozumiejąc zaczeie, dla polskiej hodowli, rozpłodików, których umer zaczya się od liter PL, ie może jedak zrezygować z oferowaia hodowcom bydła mleczego w Polsce ajlepszych, dostępych buhajów urodzoych za graicą. Suma idywidualych doświadczeń człoków Rady, ich zawodowe osiągięcia i zamiłowaie do hodowli zwierząt są wartościami, których ie moża przeceić. Na posiedzeiach dyskutują i radzą ludzie, dla których bydło mlecze jest ie tylko źródłem utrzymaia, ale także pasją. Tacy hodowcy ajlepiej wiedzą, jakie pooszą ryzyko w związku z wyborem zwierząt do kojarzeń. Wiedzą, jakie zaczeie dla późiejszych rezultatów ich pracy ma trafość dokoywaych selekcji. Umiejętość dokoywaia profesjoalej, bez uprzedzeń, ocey rodziców astępego pokoleia stwarza szasę a sukces. Człokowie Rady Hodowlaej mają pełą świadomość oczekiwań hodowców, bo sami są hodowcami. Mają też wiedzę a te- mat przyzwyczajeń polskich hodowców, ich świadomości. Poza maksymalizacją przekazywaego przez reproduktory WCHiRZ postępu hodowlaego, kocetrują się także a działaiach Cetrum związaych z doradztwem, marketigiem i szkoleiem szerokich rzesz hodowców obecych lub przyszłych klietów Spółki. Podkreślają zaczeie wiedzy w pracy hodowlaej, w uzyskiwaiu sukcesów produkcyjych. Rada propouje też róże formy iformowaia o ofercie firmy kierowaej do hodowców, producetów mleka i mięsa. W te sposób człokowie Rady sami dla siebie, jak i dla wszystkich swoich bliższych i dalszych sąsiadów i przyjaciół tworzą możliwości osiągaia ajlepszych rezultatów pracy. Efekty rozciągają się a wszystkich korzystających ze współpracy z Wielkopolskim Cetrum Hodowli i Rozrodu Zwierząt w Pozaiu z siedzibą w Tulcach. Od pierwszego posiedzeia, które odbyło się we wrześiu 2010 roku, mam przyjemość kierować pracami Rady. Czuję ciążącą a mie odpowiedzialość, ale jedocześie patrząc a efekty pracy WCHiRZ, mam satysfakcję z dobrze wykoaego zadaia. Dr Ireeusz Dymarski Przewodiczący Rady Hodowlaej przy WCHiRZ w Pozaiu

6 6 Wiele czyików ma wpływ a opłacalość produkcji mleka. Najistotiejszym z ich jest cea oferowaa przez podmiot skupujący (mleczarię) za litr białego surowca. Kwota ta, iestety, ie jest determiowaa przez dobrą lub złą wolę samego rolika, lecz wyika z aktualych uwarukowań rykowych. Hodowca bydła czy doktor ekoomii? Dla hodowcy podstawową przesłaką do prowadzeia produkcji mleka jest uzyskaie adekwatego do oczekiwań dochodu. W tym względzie zasadicze zaczeie mają dwa parametry: zysk jedostkowy, czyli przewaga przychodu ad kosztami produkcji jedego litra oraz skala produkcji. Wzrost wydajości mleczej krów jest bezpośredią drogą do wzrostu zaczeia produkcji mleka w gospodarstwie, stymuluje także spadek kosztów wytworzeia 1 litra surowca. Działać świadomie Podiesieie efektywości produkcyjej i kokurecyjości a ryku wymaga od gospodarza szeregu działań w zakresie usprawieia zarządzaia własym przedsiębiorstwem. Ustaleie właściwego, uzasadioego ekoomiczie toku postępowaia jest wyzwaiem, które musi podjąć każdy szaujący siebie i swoją pracę hodowca. Bardzo waża dla zarządzaia iwetarzem staje się iformacja o tym, przy jakim wykorzystaiu zdolości produkcyjych zostaą pokryte koszty fukcjoowaia całego gospodarstwa oraz kiedy prowadzoa produkcja zaczie przyosić zysk. Należy mieć a uwadze, że a retowość ma wpływ ie tylko wysoka wydajość mleka, ale także koszty remotu stada uwarukowae okresem użytkowaia zwierząt oraz ich płodością. Wzajeme korelacje Obserwoway a przestrzei ostatich lat wzrost produkcji mleka w Polsce powiązay jest ze zwiększeiem produkcyjości mleczic. Na poziom wydajości wpływ mają czyiki geetycze (odziedziczalość), środowiskowe (p. żywieie, waruki utrzymaia, waruki klimatycze) oraz sposób użytkowaia krów (p. wiek, wzrost, faza laktacji, płodość, zdrowie). Czyiki te są ze sobą powiązae i wzajemie a siebie oddziałują, przy czym ok % wpływu przypisuje się czyikom geetyczym, a 70 60% pozostałym. Najważiejszym czyikiem, tylko częściowo związaym z geetyką zwierząt jest sposób ich STRUKTURA KOSZTÓW PRODUKCJI MLEKA W GOSPODARSTWIE 58-50% 40-48% 1-2% żywieie isemiacja pozostałe żywieia. Wydatki a paszę i jej zadawaie staowią w strukturze kosztów produkcji mleka od 40 do 48%. Mogą jedak przyczyiać się do bardzo szybkich zmia w poziomie produkcji mleka. Na ilość i jakość mleka wpływ mają: rodzaj, jakość i ilość pasz, stosuek paszy treściwej do objętościowej, zbilasowaie dawki pokarmowej, a awet techika żywieia. Pozostałe wydatki, które wg różych źródeł staowią 58 50% kosztów produkcji mleka przypisuje się czyikom: zootechiczo-weteryaryjym, takim jak remot stada, koszty eergii, paliwa, wody, środków dezyfekujących, amortyzacji budyków, apraw i pracy. Najmiejszą pozycją w strukturze kosztów są wydatki a isemiację, które są a poziomie 1 2% całości. Pozostałe koszty: zootechiczo-weteryaryje remot stada środki dezyfekcyje paliwo woda, eergia amortyzacja budyków aprawy, eksploatacja praca Źródło: DANE CDR Trafioa iwestycja z opóźioym zapłoem Każdy szaujący się hodowca ekoomista, wiedząc, iż koszty rozrodu czyli zakup asieia dobrych buhajów i szeroko rozumiaa isemiacja staowią maksymalie 2% ogółu poiesioych kosztów produkcji mleka w gospodarstwie, oszczędości będzie szukał w iych pozycjach wydatków. Środki zaoszczędzoe w momecie zakupu asieia gorszego buhaja (o iskiej wartości hodowlaej, tańszego o parę złotych) mogą okazać się wyjątkowo drogie, ieopłacale w perspektywie astępych lat. Należy mieć a uwadze, iż decyzje hodowlae, które podejmujemy teraz, będą miały swoje odzwierciedleie za 4 lata (1 rok ciąża + 2 lata pierwsze wycieleie + 1 rok pierwsza laktacja). Nie zapomiamy jedocześie, że w doborach optymalizujemy wartość przyszłego pokoleia propoując reproduktory ajlepiej realizujące cele hodowlae a ie ceę asieia. Oczywiście wybór rozpłodików to ie wszystko. Ujawieie całego potecjału geetyczego potomstwa możliwe jest tylko i wyłączie przy zapewieiu zwierzętom optymalych waruków środowiska w tym szczególie prawidłowego żywieia. Okres iższych od oczekiwaych przez hodowcę ce skupu mleka powoduje w iektórych gospodarstwach wstrzymaie większości plaowaych iwestycji. Te czas powiie jedak zostać wykorzystay do poprawy wartości hodowlaej stada elimiujemy sztuki ajgorsze, szczególą uwagę przywiązujemy do uzyskaia i odchowu astępego pokoleia. Wiadomo, że te hodowca, który od samego początku dużą uwagę zwracał a opłacalość prowadzoej działalości i zmiejszeie zbędych wydatków, będzie mógł spać spokojie. Wydajość? Nie za wszelką ceę Decyzje hodowlae wpływają bezpośredio a ekoomię produkcji mleka. Sprawą oczywistą jest, że wydajość mlecza jest jedym z ajważiejszych, ajczęściej używaych kryteriów selekcyjych w gospodarstwach. Jedak, aby w pełi osiągąć efekty z doskoaleia stada, ie moża zapomiać o cechach fukcjoalych, które rówież mają swoje zaczeie ekoomicze. Nieustae dążeie w hodowli do wzrostu wydajości krów musi być skorelowae z poprawą wartości geetyczej. Próba forsowaia mleczic o iskim potecjale, do pewego poziomu wydajości, wiąże się z coraz większymi, ieuzasadioymi ekoomiczie kosztami. W kraju istieje wiele gospodarstw o śred-

7 iej wydajość w okolicach 10 tys. litrów, uzyskiwaej za sprawą wyjątkowej uwagi, wiedzy i dbałości hodowcy, który w dobrych warukach utrzymuje staraie wyselekcjoowae zwierzęta. Nie jest prawdą, że rocza wydajość awet 15 tys. litrów jest szkodliwa dla właściwie przygotowaych samic. Licze badaia dowodzą jedak, że jeśli możliwości krów w zakresie mleczości wykorzystywae są do ich biologiczej graicy, pojawi się wiele zjawisk egatywych, takich jak między iymi: pogorszeie jakości mleka, występowaie chorób metaboliczych i bezpłodość. W kosekwecji większe będzie brakowaie krów i skróci się ich długość życia. Przyczyi się to do zwiększeia wydatków związaych z leczeiem zwierząt, zachwiaiem rozrodu i wzrostem kosztów remotu stada. Dlaczego świadomie godzę się a straty we własym gospodarstwie cykl szkoleń WCHiRZ Aaliza zysków i strat Warukiem efektywej produkcji mleka przy wysokiej wydajości jest stosowaie odpowiedich techologii, szczególie w zakresie żywieia, rozrodu i utrzymaia krów. Przyjmuje się, że wyższa wydajość mlecza krów powia sprzyjać wyższej opłacalości. Skala produkcji jest ieodłączym elemetem ekoomiki produkcji mleka, a jej wzrost, poprzez zwiększeie liczebości stada lub wzrost wydajości mleczej z jedej stroy wpływa a wielkość uzyskiwaych przychodów, z drugiej zaś, a pooszoe koszty. Wyiki fiasowe gospodarstw produkujących mleko moża podzielić a te zależe od hodowcy, p. zarządzaie stadem czy zasobami gospodarstwa oraz te, a które rolik ie ma bezpośrediego wpływu p. cey produktów rolych, waruki pogodowe, czy też obowiązujące uormowaia prawe. Ogół ww. czyików wpływa a decyzje podejmowae w gospodarstwach i tylko dzięki odpowiediej ich aalizie, hodowca jest w staie osiągąć zysk oraz utrzymać stabily rozwój gospodarstwa. Nawiązując do pytaia postawioego w tytule artykułu, każdy gospodarz, który zarządza stadem bydła mleczego powiie być przede wszystkim świadomym hodowcą, ale także dobrym ekoomistą. Być może ie musi od razu posiadać tytułu doktora auk w tej dziedziie, iemiej jedak w dzisiejszych czasach iemożliwe jest prowadzeie retowiej hodowli bydła bez solidych podstaw z dziedziy ekoomii. Szymo Bugaj Cetrala Tulce, WCHiRZ 7 Wraz z początkiem roku kaledarzowego rozpoczęliśmy sezo zimowych szkoleń dla hodowców bydła mleczego a tereie całej Polski. Temat przewodi bieżącej edycji aszych szkoleń brzmi: Dlaczego świadomie godzę się a straty we własym gospodarstwie?, w ramach którego poruszae zostają kwestie szeroko rozumiaej ekoomii produkcji mleka. Tradycyjie, główym założeiem aszych szkoleń jest edukacja i uświadamiaie hodowców w zakresie prawidłowego chowu i hodowli krów mleczych. Stężyca, woj.pomorskie Wzorem lat ubiegłych, do wygłoszeia prelekcji zaprosiliśmy wiele autorytetów ze świata hodowli: profesorów, doktorów i lekarzy weteryarii, jak rówież hodowców-praktyków. W ajowszej edycji szkoleń, w zaczej części postawiliśmy a zupełie owe twarze. Kto to taki? O tym dowiecie się Państwo przychodząc a asze szkoleia lub w kolejym umerze Przewodika Hodowcy. Zachęcam jedak do skorzystaia z tego pierwszego wariatu, bo aprawdę WARTO!!! Szczuczy, woj.podlaskie Przasysz, woj.mazowieckie Nakło ad Notecią, woj.kujawsko-pomorskie Przy orgaizacji każdego spotkaia, oprócz autorytetów hodowlaych, do współpracy zapraszamy różie firmy z braży roliczej (maszyy rolicze, firmy paszowe, asieicze), które rówież mają możliwość zaprezetowaia swojej oferty przed szeroką publiczością, zebraą a aszych szkoleiach. Tych z Państwa, którzy są zaiteresowai udziałem w szkoleiu a swoim tereie, zapraszamy do kotaktu z aszymi pracowikami, którzy poiformują o termiie spotkaia w ajbliższej okolicy. Szymo Bugaj Cetrala Tulce, WCHiRZ

8 8 łódzkie wielkopolskie Zaufaie i współpraca kluczem sukcesu Zabudowaia Gospodarstwa Rolego Tadeusza Majchrzaka widocze są tuż po miięciu tablicy z apisem Moraczewo. To azwa wielkopolskiej wsi w gmiie Rydzya. Pa Tadeusz, w roku 1988 przejął po swoich rodzicach 23-hektarowe gospodarstwo, w którym utrzymywao 6 krów i 5 macior. Od 1994 roku w zarządzaiu i prowadzeiu rodziej fermy pomaga pau Tadeuszowi jego żoa Agieszka. Od chwili objęcia gospodarstwa mający głowę pełą pomysłów, młody i ambity hodowca rozpoczął mozoly proces moderizacji budyków Od tego mometu hodowla bydła mleczego rasy holsztyńsko-fryzyjskiej stała się motorem apędowym rozwoju gospodarstwa i arzędziem powiększaia produkcji mleka. W owoczesej, zasiedloej w 2002 roku oborze, utrzymywaych jest około 60 krów, których średia wydajość w roku 2018 wyiosła około kg mleka. Kolejy hodowcy postawili a geetykę z Wielkopolski Dzisiaj gościmy u Sylwii i Radosława Grąbkowskich, którzy wraz rodzicami paa Radka, Krzysztofem i Dorotą prowadzą 70-hektarowe gospodarstwo w woj. łódzkim. Wszyscy, którzy przekroczą próg domu państw Grąbkowski zauważają, że w czteropokoleiowej rodziie paują bardzo pozytywe relacje, jej człokowie wzajemie się wspierają zgodie z dewizą: zgoda buduje. Świadomość, że praca a gospodarstwie rolym ie ależy do łatwych ie zraża ich. Do 2017 roku prowadzili dwa kieruki produkcji zwierzęcej: bydło i trzoda. W 2018 roku podjęta została decyzja o postawieiu a hodowlę bydła. Pomieszczeia zwolioe przez trzodę są przerabiae. Z odchowali prosiąt powstał cielętik a a potrzeby odchowu młodzieży zaadaptowao byłą chlewię. Przy wszystkich przerabiaych budykach wykoao wybiegi dla zapewieia młodym zwierzętom lepszych waruków odchowu. Emilka lat 6 i 10. leti Bartek, dzieci państwa Grąbkowskich, zawsze chętie pomagają rodzicom w obowiązkach związaych z karmieiem i pielęgacją ajmłodszych zwierząt. W oborze wybudowaej w 2013 roku przebywa 60 krów o średiej roczej wydajości 8700 litrów. Obecie TMR w wozie paszowym przygotowyway jest a 22 l mleka, a pełoporcjowa pasza uzupełiająca dozowaa jest idywidualie sztukom o ajwyższej produkcji. W swoim stadzie, państwo Grąbkowscy mieli krowę, która była z im przez 15 lat i pozostawiła 10 jałówek. Warto dodać, że aż litrów w drugiej laktacji dała krowa Całość produkcji sprzedawaa jest do Strzeleckiej Grupy Producetów Mleka w Strzelcach Krajeńskich. Zdecydowaa większość powierzchi 53-hektarowego gospodarstwo staowi bazę paszową dla bydła: 20 ha kukurydzy (wysiewaej główie a kiszokę), 5 ha lucery i 23 hektary łąk. Tylko 5 hektarów przezaczoe jest pod zboża ozime. o imieiu Wyspa, którą zakupili jako jałówkę z Przedsiębiorstwa Rolego Taczaów z Wielkopolski. Świadomość, że a tereie działaia Wielkopolskiego Cetrum Hodowli i Rozrodu Zwierzą w Pozaiu, moża kupić jałówki z tak dużym potecjałem geetyczym, zwierzęta, których szukają, spowodowała, że awiązali współpracę z WCHiRZ. Pai Sylwia ukończyła kurs uasieiaia zorgaizoway przez tę Spółkę w miejscowości Poddębice i sama wykouje zabiegi isemiacji używając wyłączie asieia pozańskiej firmy. Aktualie, ma już pierwsze cielęta urodzoe po własoręczie wykoaych uasieieiach. Wszystkie porody były samodzielie, kotrolowae tylko za pomocą moitorigu. Potomstwo urodzoe po pozańskich buhajach wyróżia się a tle iych. Cielęta są bardzo wysokie, a długich zgrabych ogach, z długimi korpusami, bardo żywote, żarłocze. Młodzi gospodarze bardzo ceią sobie pomoc przedstawicieli firm związaych z brażą hodowlaą, gdyż jak twierdzą, przez całe życie człowiek się uczy. Podstawę parku maszyowego staowią 2 owoczese ciągiki, ładowarka oraz zakupioy w poprzedim roku wóz paszowy, dla których garażem jest wybudowaa w 2017 roku przestroa wiata. Powód do dumy hodowcy staowią dzisiaj córki buhajów: VAL- JEAN, CARRASSO, CAPORAL, czy BAYLABOY, które swoją produkcją Dobór asieia buhajów do isemiacji igdy ie jest losowy lub oparty a oceie jedyie feotypu buhaja. Do kojarzeń wybieray jest reproduktor, który ma poprawiać kokrete cechy w astępym pokoleiu p. ogi, wymię itd. Rówie staraie aalizoway jest jego rodowód, aby uikąć kojarzeń w pokrewieństwie. W ostatim czasie Sylwia i Radek Grąbkowscy coraz częściej skłaiają się do zapisaia stada pod oceę wartości użytkowej, gdyż to pomoże im szybciej podejmować decyzje i kotrolować w stadzie produkcję, żywieie i rozród. W plaach a 2019 r. mają rówież budowę 4 silosów, które przyczyią się do wzrostu produkcji mleka. Trzymamy moco kciuki, aby spełiły się wszystkie play i marzeia państwa Grąbkowskich a pomagając w doborach buhajów, Wielkopolskie Cetrum Hodowli i Rozrodu Zwierząt przyczyi się do uzyskaia wymarzoego celu, jakim jest wzrost wydajości mleka. Iloa Rozmaryowska Filia Kościelec, WCHiRZ często zaskakują właściciela. Pa Tadeusz twierdzi, że w osiągięciu takich wyików pomaga mu stała współpraca z przedstawicielem gostyńskiej filii Wielkopolskiego Cetrum Hodowli i Rozrodu Zwierząt, które swoją wiedzą i fachowym doradztwem wspomaga właściciela w wyborze geetyki oraz w pracy hodowlaej. Państwo Majchrzakowie prowadzą gospodarstwo wraz z córką i dwoma syami. Odpowiedzialość za dalszy rozwój gospodarstwa spoczie a barkach starszego z syów, 22-letiego Jakuba, który przejmie rodzią schedę zostając astępcą. Gospodarz ma adzieję, że sy odziedziczył po im pasję do hodowli bydła mleczego i gdy przyjdzie odpowiedi momet, poświęci się trudej pracy hodowlaej, kotyuując prowadzoy z sukcesami rodziy bizes czego i my życzymy! Jerzy Machowiak Grzegorz Pietrzak Filia Gostyń, WCHiRZ

9 9 Całe swoje życie zawodowe poświęciłam problematyce związaej z hodowlą bydła mleczego. W bezpośredim kotakcie z hodowcami pomagam im i doradzam w sprawie doboru buhajów. W zależości od tego, czego hodowca oczekuje od swojej krowy i od stada, szukamy ajlepiej realizujących te cel reproduktorów. Z perspektywy czasu widzę zmiay, jakie zachodziły i zachodzą adal w polskiej hodowli, a także zmieiające się zapotrzebowaie hodowców dotyczące doboru buhajów. podlaskie Podlaska hodowla W oborach podlaskich hodowców dał się zauważyć wzrost produkcji mleka przy jedoczesym dążeiu do poprawy pokroju krów. Aby uzyskać szybki wzrost produkcji mleka, wielu hodowców zdecydowało się a bardzo drogi i dość ryzykowy zakup jałówek cielych z Niemiec, Holadii lub Fracji. Ryzyko polega a tym, że jałowice pochodzące z zakupu są zwierzętami bardzo wymagającymi i powiy trafić do gospodarstw, które mają przyajmiej zbliżoy dobrosta, czyli waruki utrzymaia i żywieia, do tych, z których pochodzą. Duża grupa hodowców, biorąc pod uwagę te okoliczości, ie zdecydowała się a zakup materiału żeńskiego. Itesywie i kosekwetie zaczęli we własych oborach prowadzić prace hodowlae, isemiując krowy i jałówki asieiem buhajów o wybitych cechach produkcyjych, pokrojowych i fukcjoalych. Dziś a całym świecie cei się długowieczość krów w stadzie, czyli ich długość użytkowaia, dlatego hodowcy oczekują oferty rozpłodików o ajwyższych wartościach hodowlaych. Powiększaie stada Do groa hodowców, którzy zaczęli rozwijać itesywie hodowlę, ależą Dauta i Ja Stachyrowie z miejscowości Dreństwo, w powiecie augustowskim. Hodowlę bydła mleczego prowadzą od roku Na początku ich,,stado liczyło 5 krów o średiej wydajości 3300 litrów. Rok późiej pa Ja poddał oborę oceie użytkowości mleczej. W roku 2006 przecięta liczba krów w oborze wyosiła poad 32 szt. przy średiej wydajości w laktacji 305-diowej 8059 kg mleka, Warto aśladować ajlepszych 320 kg tłuszczu (3,97%) i 269 kg białka (3,34%), a obora zajęła 11. miejsce w powiecie pod względem wydajości. W roku 2007 średia wydajość od krowy wzrosła o 310 kg mleka a obora zajęła w powiecie 14. miejsce pod tym względem. Wrażeie robi postęp dokoay do roku 2018, w którym uzyskao średią wydajość kg mleka, przy 449 kg tłuszczu (3,91%), 374 kg białka (3,26%), jedocześie zwiększając liczbę krów w stadzie do 75 sztuk. Obora zajęła czołowe, czwarte miejsce w powiecie augustowskim pod względem wydajości. Rekordzistką w stadzie jest krowa BELKA ur r., która wyprodukowała w 305 di kg, a w całej trwającej 528 di laktacji kg mleka. Kolejymi krowami godymi uwagi są: STĘPKA ur r., ( kg mleka w 305 di, kg w 404 di) i CZAPLA ur r. ( kg w 305 di, kg w 477 di laktacji). Najstarsza w stadzie jest krowa TADZIA ur r., która w VIII laktacji dała 8693 kg mleka i adal produkuje go dużo o bardzo dobrej zawartości białka i tłuszczu. ŚREDNIE, 305-DNIOWE WYDAJNOŚCI W GRUPACH LAKTACYJNYCH: PIERWIASTKI: mleko 9593 kg o zawartości: tłuszcz 380 kg (3,98%), białko 308 kg (3,21%). KROWY (II LAKTACJA): mleko kg o zawartości: tłuszcz 437 kg (3,81%), białko 375 kg (3,21%). KROWY (III LAKTACJA): mleko kg o zawartości: tłuszcz 502 kg (3,89%), białko 410 kg (3,17%). KROWY starsze: mleko kg o zawartości: tłuszcz 463 kg (4,10%), białko 366 kg (3,24%). MANO gpf149 (m. EBH Madolie) Doradca WCHiRZ Haa Kulesza oraz hodowca Ja Stachyra Po przeprowadzoej aalizie stada uwzględiającej wydajości i długości życia krów, mogę stwierdzić, że materiał geetyczy (asieie buhajów) w pełi spełia oczekiwaia hodowcy. Moża też powiedzieć, że państwo Stachyra z wyikami, jakie osiągęli w swojej pracy hodowlaej, ależą do czołówki hodowców bydła mleczego ie tylko a Podlasiu, ale także w Polsce. Śmiało mogą kokurować z hodowcami zagraiczymi i z imi wygrywać. Państwu Stachyra oraz wszystkim hodowcom, z którymi mam zaszczyt współpracować, gratuluję bardzo dobrych wyików i życzę dalszych sukcesów hodowlaych i ekoomiczych. Haa Kulesza Kosierady Wielkie, WCHiRZ

10 10 TOP 5 BUHAJÓW dla obór wyposażoych w roboty Wśród wielu kieruków doskoaleia bydła mleczego coraz większe zaczeie ma te mający a celu wyhodowaie krów dobrze przystosowaych do doju przy użyciu robotów. Tak jak w poprzedich ofertach, rówież w bieżącej prezetujemy dużą grupę rozpłodików, od których oczekuje się, aby ich córki posiadały odpowiedio zbudowae i zdrowe wymię. Kilka buhajów robotowych uzyskało ideks wartości hodowlaej PF powyżej 140. Warto im się bliżej przyjrzeć: l MANO (gpf 149) jego matka BALISTO MANDOLINE ET, w roku 2014 była jedą z ajwyżej oceioych sztuk a świecie, a w Niemczech, w tym samym roku była ajlepsza pod względem produkcji. MANO posiada bardzo dobry układ geów kazeiowych BB oraz A1A2. Pod względem wydajości mleka córek jest w pierwszej piątce buhajów w aszej ofercie. Zajduje się w czołówce rozpłodików poprawiających pokrój (131) i płodość (118). Także oczekiwaa długowieczość córek (129) jest a bardzo wysokim poziomie. l WATSON (gpf 149) buhaj czołowy pod względem produkcji mleka córek zajduje się a szóstym miejscu w Polsce pod względem ideksu PF. W bieżącym sezoie zalazł się a DANKO WANILA gpf 142 (o. Cyrao) elitarej liście ojców buhajów. Jego cechy fukcjoale, takie jak: długowieczość (131), płodość córek (117) i zawartość komórek somatyczych w mleku (115) zachęcają do jego wykorzystaia. Dwaj syowie buhaja CYRANO, z gpf 142, urodzei w gospodarstwie HR Dako, które wyhodo- wało aż 11 rozpłodików zajdujących się w ajowszym katalogu WCHiRZ: l DANKO WANILA ajwyżej oce- ioy buhaj pochodzący z polskiej hodowli propooway dla obór robotowych w bieżącej ofercie. Jest a pierwszej pozycji wśród krajo- wych buhajów pod względem produkcji mleka u córek (+1788 kg). Posiada rówież dobre wartości hodowlae dla takich cech jak: zawartość komórek somatyczych w mleku córek (114) i ich długowieczość (117). l DANKO WAN ma od swojego półbrata lepsze wartości hodowlae dla takich cech jak: długowieczość (120), podideks wymieia (124) i płodość córek (105). Matki reproduktorów DANKO WANILA i DANKO WAN są pełymi siostrami (o. SILVER, m. DANKO MELA). GH UBRUS (gpf 141) pochodzący ze zaej hodowli OHZ Garzy. Jego matka, krowa NEEDLE PL zajmuje trzecią pozycję a liście samic wyceioych geomowo w zakresie siły mleczości (WH127). Buhaj uzyskał bardzo dobre wyiki dla cech: długowieczość córek (131) oraz zawartość komórek somatyczych w ich mleku (120). Według iformacji z Cetrum Geetyczego PFHBiPM, wśród wymieioych tutaj buhajów jest ajmiej spokrewioy z krajową populacją, średi współczyik ibredu wyosi 3,77%. Dzierżysław Boowski Filia w Wągrowcu, WCHiRZ l WATSON gpf 149 (o. Backstage)

11 11 HODOWCY O NAS Ja Tabor Zatoie, woj. lubuskie Liczba krów: 60 szt. Średia wydajość: kg Stado pod oceą: Tak Powierzchia gospodarstwa: 60 ha Buhaje, które w ajwiększym stopiu wpłyęły a obecą jakość moich krów to Caporal i Hobbit. Ich córki stworzyły wyrówae stado o wydajości, która mie w pełi zadowala. Korzystam wyłączie z rozpłodików oferowaych przez WCHiRZ. Współpraca z doradcą firmy jest dobra, w razie problemów służy pomocą, obsługa szybka. Magdalea Głodowska Wygoda k. Pachowa, woj. pomorskie Liczba krów: 16 szt. Wydajość: 6000 kg Stado pod oceą: Tak Powierzchia gospodarstwa: 27 ha Jałówka Grażya PL po buhaju WELON urodziała z ciąży bliźiaczej zdrowe i żywote cielęta. Firma oferuje am asieie o ajwyższej wartości hodowlaej i kokurecyjej ceie. Ludzie pracujący w firmie są fachowcami, mają wieloletie doświadczeie i gwaratują am doradztwo. Jesteśmy zadowolei z asieia buhajów ras mięsych: BBB Iwa, limousie Ciro oraz charolaise Tloustik. DOŁĄCZ DO GRONA ZADOWOLONYCH HODOWCÓW WCHiRZ Dorota i Tomasz Wojtaccy Zajezierze, woj. pomorskie Liczba krów: 36 szt. Średia wydajość: 8600 kg Stado pod oceą: Tak Powierzchia gospodarstwa: 35 ha Współpraca z WCHiRZ rozpoczęła się w lipcu 2014 r. od buhajów Eyso, B Mirkula i Caporal. Córki tych buhajów weszły już do produkcji, są łade, poprawe pokrojowo i co ajważiejsze produkują dużo mleka. Szeroka oferta, fachowe doradztwo, a przede wszystkim zaufaie do firmy miało wpływ a to, że w lutym 2018 r. ukończyłem kurs isemiacyjy. Dako Ugil, Superge, Luigi, Pearl to buhaje z szerokiej oferty WCHiRZ, których asieie obecie wykorzystuję do isemiacji. Błażej Łęt Wymysłowo, woj. wielkopolskie Liczba krów: 60 szt. Średia wydajość: kg Stado pod oceą: Tak Powierzchia gospodarstwa: 70 ha W oborze mam pięke córki buhajów: Fa, Le, Barjole, Caporal charakteryzują się oe wysoką wydajością i wystawowym pokrojem. Z WCHiRZ współpracuję od początku założeia hodowli bydła mleczego. W tym czasie, co roku obserwuję wzrost wydajości mleczej, która za rok 2018 wyiosła kg. Utwierdza mie w przekoaiu, że dobrze wybrałem partera do rozwoju geetyczego mojego stada. Dodatkowo, w ostatich latach wprowadziłem do krycia jałówek seksowae asieie buhajów, co przyiosło efekt w postaci większej liczby cieliczek a co za tym idzie, możliwość przeprowadzeia itesywej selekcji i jeszcze szybszy postęp hodowlay.

12 12 HODOWCY O NAS Grzegorz Bara Budy, woj. świętokrzyskie Liczba krów: 30 szt. Średia wydajość: 8000 kg Stado pod oceą: Tak Powierzchia gospodarstwa: 30 ha Zaczęliśmy współpracę dość późo, po Świętokrzyskiej Wystawie Zwierząt Hodowlaych w 2017 roku. Zakup asieia buhaja Nikkelback okazał się strzałem w dziesiątkę, bo a Wystawie w 2018 roku pokazałem już śliczą cieliczkę, która zdobyła puchar prezesa WCHiRZ i została uzaa za ajpiękiejszą córkę buhaja z Wielkopolskiego Cetrum. Oczywiście mam jeszcze więcej córek buhaja Nikkelback, wyróżiają się też córki buhaja Symio, a obecie z iecierpliwością oczekuję a potomstwo Tarza. Krzysztof Tryda Przecław, woj. wielkopolskie Liczba krów: 50 szt. Średia wydajość: 8200 kg Stado pod oceą: Tak Powierzchia gospodarstwa: 45 ha Isemiacje w aszym stadzie zapoczątkował mój dziadek, późiej stosował ją ojciec a teraz ja. Korzystam z oferty ajlepszych buhajów WCHiRZ oraz z usług isemiacyjych. Od 30 lat stosuję asieie z tej firmy. Zmieił się w tym czasie isemiator obsługujący asze gospodarstwo, ojciec przekazał fach swojemu syowi. DOŁĄCZ DO GRONA ZADOWOLONYCH HODOWCÓW WCHiRZ Katarzya i Witold Koślaczowie Fiukówka, woj. lubelskie Liczba krów: 110 szt. Średia wydajość: kg Stado pod oceą: Tak Powierzchia gospodarstwa: 110 ha z dzierżawami Z oferty WCHiRZ wybieram buhaje o wysokim ideksie óg i racic, przekazujące córkom dobrze zbudowae wymię. Takimi cechami w moim stadzie charakteryzują się córki buhaja Baylaboy, Mogty i Nikkelback. Z pozańską spółką współpracuję od kilku lat. Bogata oferta buhajów z wysokimi ideksami, w przystępej ceie, elektroicze wprowadzaie zabiegów isemiacji oraz program doboru buhajów, to główe powody wyboru państwa firmy. Adrzej Stypczyński Szaradowo, woj. kujawsko-pomorskie Liczba krów: 45 szt. Średia wydajość: 7000 kg Stado pod oceą: Tak Powierzchia gospodarstwa: iespeła 30 ha Z aszej współpracy z WCHiRZ są już pierwsze efekty w postaci córek takich buhajów jak Le oraz Carasso. Obecie wykorzystujemy rówież asieie młodych buhajów wyceioych geomowo. Nie żałuję decyzji sprzed 4 lat, kotyuuje pracę hodowlaą z firmą. Rozpłodiki WCHiRZ sprawdzają się w produkcji mleka, co mogę zaobserwować a własym stadzie. Stopiowo poprawiamy geetykę, a także waruki środowiskowe krów co przekłada się a wyższą wydajość i dochodowość gospodarstwa.