Droga do sukcesu w maratonie według fizjologa, prof. Jana Chmury
|
|
- Aleksandra Mazur
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Droga do sukcesu w maratonie według fizjologa, prof. Jana Chmury 1. Wróg nr 1 maratończyka wysoka temperatura otoczenia. Z fizjologicznego punktu widzenia idealna temperatura powietrza podczas biegu maratońskiego wynosi od 6 do 10 C. Niestety, wiele maratonów odbywa się w znacznie wyższych temperaturach. Zazwyczaj w trakcie biegu temperatura narasta i niejednokrotnie osiąga 30 C i więcej. Wysoka temperatura otoczenia jest wrogiem numer jeden dla maratończyka. Dlaczego? Organizm musi usunąć nie tylko ciepło metaboliczne w wyniku produkcji energii w trakcie biegu (ciepło wewnętrzne), lecz także ciepło pozyskiwane ze środowiska zewnętrznego (promieniowanie słoneczne), które dodatkowo obciąża mechanizm termoregulacji. Tak więc w upale dochodzi do kumulowania ciepła i wzrostu temperatury wewnętrznej ciała. Nadmiar ciepła musi być wyprowadzony na zewnątrz, aby nie dopuścić do negatywnych skutków jego przegrzania (hipertermii). Pobudzenie ośrodka eliminacji ciepła w podwzgórzu (w mózgu) przez wzrost temperatury krwi powoduje zmiany ułatwiające chłodzenie organizmu. Jedną z nich jest zwiększanie skórnego przepływu krwi, który przyspiesza przenoszenie ciepła przez krew z wnętrza organizmu na powierzchnię ciała do skóry. Tutaj następuje przekazanie ciepła wewnątrzustrojowego do środowiska i tutaj także zachodzi proces chłodzenia. Nadmiar ciepła eliminowany jest głównie przez parowanie potu z powierzchni skóry. Odparowanie potu pozwala na osiągnięcie efektu chłodzenia. Jednak mimo chłodzenia organizm może się przegrzać. Jeżeli za pośrednictwem złożonych mechanizmów termoregulacji, a także współdziałaniu układu krążenia, nerwowego i hormonalnego oraz gruczołów potowych w skórze, organizm nie jest w stanie odprowadzić nadmiaru ciepła, wówczas temperatura wewnętrzna ciała wzrasta nawet do 40,5 C. W takiej sytuacji najczęściej zmuszony jesteś przerwać bieg z powodu narastającego zmęczenia, a w przypadku jego kontynuacji musisz się liczyć z niebezpiecznym dla zdrowia przegrzaniem organizmu i jego konsekwencjami. Postępujące zaburzenia w gospodarce cieplnej w trakcie biegu w wysokiej temperaturze otoczenia, w znacznym stopniu wpływają na obniżenie twoich zdolności wysiłkowych, które ostatecznie przekładają się na wynik sportowy. Poniżej podaję kilka uwag praktycznych związanych z rozgrywaniem biegu maratońskiego w wysokiej temperaturze: zachowaj rozsądek podczas biegu w warunkach narastającej temperatury bądź elastyczny, zmień strategię biegu skoryguj tempo biegu i oczekiwany wynik sportowy jeżeli temperatura otoczenia osiągnie: a) 15 C pamiętaj, że prędkość biegu może obniżyć się 3-5 sek./km b) 20 C to tempo biegu spadnie o 6-10 sek./km c) 25 C to prędkość biegu obniży się o 9-15 sek./km
2 d) 30 C to tempo biegu spadnie powyżej 15 sek./km u zawodników wysoko wytrenowanych spadek tempa biegu jest niższy z uwagi na sprawniejsze mechanizmy termoregulacji jeżeli biegniesz w wysokiej temperaturze musisz wiedzieć, że ciepło przyjmujesz zarówno z góry poprzez promienie słoneczne, jak i z dołu poprzez rozgrzany asfalt niekiedy powyżej 40 C w celu chłodzenia głowy nie zapominaj o polewaniu jej zimną wodą gdy biegniesz w wysokiej temperaturze minimalizuj skutki upału przez odpowiedni strój sportowy. Zakładaj wówczas ubiór luźny i przewiewny z materiału oddychającego. Zwykle nie przylega do skóry i pozwala na odparowanie wydzielającego się potu, a tym samym na lepsze chłodzenie ciała 2. Wróg nr 2 maratończyka wysoka wilgotność powietrza. Kolejnym czynnikiem wpływającym na temperaturę wewnętrzną ciała w czasie biegu maratońskiego jest wysoka wilgotność powietrza. Środowisko wilgotne nasycone parą wodną ogranicza odparowanie potu z powierzchni skóry. Tempo parowania zależy od poziomu wilgotności względnej. Oznacza to, że im większa jest wilgotność, tym mniejsza dynamika parowania. Gdy bieg rozgrywany jest w warunkach niskiej wilgotności powietrza (poniżej 60%), proces parowania następuje szybko, co wpływa na efektywne chłodzenie skóry. Natomiast, gdy biegniemy w warunkach wysokiej wilgotności powietrza (powyżej 60%), proces parowania i chłodzenia jest wyraźnie ograniczony, a w niektórych przypadkach nawet zatrzymany. Wysoka wilgotność powoduje bardzo intensywne wydzielanie potu, który spływa kroplami po twoim ciele. Reakcje te niedopuszczają do oddawania ciepła wewnątrzustrojowego do otoczenia i osiągnięcia efektów chłodzenia powierzchni skóry, a tym samym chłodzenia krwi. Oznacza to, że ciepło jest kumulowane w organizmie, powodując systematyczny wzrost temperatury wewnętrznej ciała, co może doprowadzić do stanu przegrzania i niebezpiecznych dla życia powikłań. Nasilone pocenie się w warunkach wysokiej wilgotności bardzo szybko prowadzi do odwodnienia, które zmniejsza sprawność mechanizmów termoregulacji i obniża objętość osocza i krążącej krwi. Bieg maratoński w warunkach wysokiej temperatury i wilgotności powietrza. Pokonywanie trasy maratonu zarówno w wysokiej temperaturze i wilgotności powietrza jeszcze bardziej nasila proces wydzielania potu i odwodnienia organizmu. Wysoka temperatura otoczenia podnosi ciepłotę ciała, a wysoka wilgotność uniemożliwia chłodzenie powierzchni skóry. W praktyce sportowej oznacza to, że organizm traci wodę i elektrolity, a nie traci ciepła wewnątrzustrojowego. Bieg w tych warunkach zwiększa ryzyko przegrzania organizmu. Są to ekstremalnie trudne warunki startowe dla twojego organizmu bez względu na poziom wytrenowania i wiek. Przekonałem się o tym na własnej skórze, startując w największym maratonie w Ameryce Południowej w Rio de Janeiro, w ramach zdobywania Korony Maratonów Ziemi. W czasie biegu temperatura otoczenia systematycznie wzrastała od 18 do 25 C, a wilgotność powietrza od 76 do 90%. Pomimo tak ekstremalnych warunków klimatycznych, w wieku 66 lat osiągnąłem czas 3:42:24. Duże ilości spływającego potu po
3 ciele, narastające temperatura ciała i odwodnienie, coraz większa trudność z oddychaniem, ból mięśni oddechowych, mikrokurcze mięśni podudzia na kilka kilometrów przed metą, narastające zmęczenie miały ewidentny wpływ na stopniowe obniżanie zdolności wysiłkowych. 3. Wróg nr 3 maratończyka odwodnienie organizmu. W trakcie kilkugodzinnego biegu maratońskiego, zwłaszcza w warunkach wysokiej temperatury i wilgotności powietrza, dochodzi w skrajnych wypadkach do bardzo dużego odwodnienia. U 70-cio kilogramowego zawodnika kształtuje się od 1,4 do 7 l. Ten przykład pokazuje jak duże jest zróżnicowanie w dynamice pocenia i narastania odwodnienia. Z potem średnio tracimy od 1 do 2 l wody na godzinę. Jeżeli nie będziesz uzupełniał utraconej wody, mięśnie, otrzymując mniej tlenu, odprowadzają z nich mniej ciepła, kumulując tam więcej ubocznych produktów przemiany materii. Są biegacze, którzy w identycznych warunkach otoczenia pocą się dwa razy intensywniej od innych, pomimo tej samej masy ciała i prędkości biegu. Jednak musisz mieć świadomość, że wkraczasz na bardzo niebezpieczny grunt. W przypadku mojego biegu w Rio de Janeiro utraciłem z potem 2,9 l wody (3,8% masy ciała), pomimo systematycznego uzupełniania wody w każdym punkcie odżywczym (rozstawionych co 3 km). Pamiętaj, gdy spada poziom płynów ustrojowych w organizmie, to mechanizmy chłodzące są coraz mniej sprawne. Wtedy wzrasta temperatura wewnętrzna ciała i obniża się sprawność psychofizyczna. 4. Konsekwencje odwodnienia. W czasie biegu maratońskiego często nie zauważamy rozwijającego się odwodnienia i nie zdajemy sobie sprawy, jak wiele wywołuje negatywnych skutków, wpływających na zdolności wysiłkowe. Oto najważniejsze z nich: utrata zaledwie 1% masy ciała z potem u zawodnika ważącego 70 kg, stanowi to 0,7 l. Przy tempie biegu 5 min/km przedkłada się na stratę 3 sek/km to czas maratonu wydłuża się o 2 min i 6 sek. Przelicz ile stracisz przy znacznie większym odwodnieniu. Ten poziom odwodnienia powoduje wzrost częstości skurczów serca o 7 skurczów na minutę, w stosunku do dotychczasowej intensywności biegu ubytek wody na poziomie 2% masy ciała, na naszym przykładzie jest to 1,4 l, zakłóca regulację temperatury wewnętrznej ciała, zaburza procesy metaboliczne, rozwija zmęczenie i obniża zdolności wysiłkowe utrata wody o 3% masy ciała (tj. 2,1 l stanowi punkt krytyczny w rozwoju odwodnienia. Po przekroczeniu tego punktu zaobserwowano dalsze obniżenie sprawności mechanizmów termoregulacji, spadek intensywności pocenia się, dalszy wzrost temperatury wewnętrznej ciała, zaburzenia jelitowo-żołądkowe, a także upośledzenie sprawności intelektualnej. Stwierdzono również zaburzenia równowagi elektrolitowej. Jednym z sygnałów obniżenia się poziomu elektrolitów, głównie sodu, a także potasu, chloru, wapnia, magnezu i miedzi są bolesne kurcze mięśniowe, zwłaszcza mięśni podudzi. Wykazano także obniżenie wydolności tlenowej nawet o 8% i znaczny spadek zdolności wytrzymałościowych
4 ubytek wody z potem na poziomie 5-6% masy ciała (tj. 3,4-4,2 l) często doprowadza do przegrzania organizmu. Powoduje to między innymi: szybsze zużycie glikogenu mięśniowego, hamowanie tempa pocenia się, pogorszenie transportu tlenu do mięśni oraz upośledzenie sprawności ośrodkowego układu nerwowego i wiele powikłań zdrowotnych, jak np. omdlenia cieplne, wyczerpanie cieplne. Wywołuje również dramatyczne obniżenie zdolności wysiłkowych ostre odwodnienie powyżej 6% masy ciała może doprowadzić do wysiłkowego udaru cieplnego, a nawet do śmierci 5. Jak kontrolować odwodnienie. Jedną z najprostszych metod oceniających stopień odwodnienia organizmu jest dokładne ważenie się przed i bezpośrednio po treningu, zawodach. Waż się nago, aby nie doważyć mokrych spodenek, koszulki, skarpet i butów. Różnica w masie ciała przed i po biegu w przybliżeniu odpowiada na pytanie, ile utraciłeś płynów ustrojowych. Innym wskaźnikiem odwodnienia jest kolor moczu, który przybiera barwę intensywnie żółtą przechodzącą w brunatną. 6. Zapobieganie odwodnieniu. Nie dopuszczając do licznych skutków odwodnienia, niezbędne jest jak najszybsze przywrócenie równowagi wodno-elektrolitowej. Jednym ze skutecznych sposobów jest systematyczne spożywanie wody i płynów izotonicznych w trakcie wysiłku. Generalnym założeniem nawadniania jest zrównoważenie wypitej wody ze stratą wody z potem. Zgodnie z dobowym wydatkiem energetycznym można przyjąć, że spożywanie płynów powinno wynosić ok. 1 mililitra na 1 kcal zapotrzebowania energetycznego. Przyjmując, że do pokonania maratonu zawodnik ważący 70 kg zużywa 2950 kcal, oznacza to utratę prawie 3 l wody. Aby nie dopuścić do odwodnienia, musisz na trasie biegu wypić 3 l wody. Zakładając, że chcesz pokonać maraton w czasie 3:30 godz., powinieneś co min wypić ok. 210 ml wody. Zazwyczaj w praktyce jest inaczej. Najczęściej obserwuje się spożywanie zbyt małych ilości wody, ok. 200 ml na 1 godz. Rzadko się zdarza, aby w trakcie biegu zawodnicy wypili więcej niż 1 l wody. Dlatego dochodzi do dużego odwodnienia. Stąd też, systematyczne monitorowanie nawadniania to jedno z najważniejszych przykazań każdego profesjonalisty. 7. Strategia nawadniania podczas biegu maratońskiego. W strategii nawadniania musisz uwzględnić kilka czynników, które wpływają na utratę wody z organizmu. Są to: temperatura otoczenia, wilgotność powietrza, aktualna forma sportowa i wyjściowy poziom nawodnienia. Zawodnicy dobrze wytrenowani charakteryzują się większą sprawnością mechanizmów termoregulacji, większym potencjałem chłodzenia i mniej się pocą. Pamiętaj, że, jeżeli już na starcie jesteś nieznacznie odwodniony, to punkt krytyczny osiągniesz znacznie wcześniej. Nawadniaj się regularnie, szczególnie przez ostatni tydzień przed zawodami. Pij dużo wody i płynów izotonicznych. Po śniadaniu w dniu startu
5 wypij kilka łyków płynu izotonicznego, co min. Oto kilka rozwiązań w czasie biegu maratońskiego: zacznij pić już od pierwszych punktów odżywczych, które często występują co 3 km bez względu na to czy jest gorąco, czy zimno nie czekaj, kiedy zechce ci się pić. To jest fundamentalny błąd. Pragnienie picia pojawia się wtedy, gdy jesteś już odwodniony na poziomie ok. 2% masy ciała. Z uwagi na progresywny charakter odwodnienia, niestety, nie możesz jego już zniwelować do końca biegu, ponieważ negatywne skutki odwodnienia już działają pij od 150 do ml napoju, co min. Z badań fizjologicznych wynika, że żołądek może przyjąć ok. 220 ml płynu co 15 min woda, płyny izotoniczne podawane są w kubkach, w których mieści się od 120 do 180 ml płynu. Biorąc pod uwagę, że część płynu rozlewa się, biegacz przyjmuje ok. 90 ml. Aby wypić w punkcie odżywczym ml napojów, to powinieneś wypić pierwszy kubek przy jednym z pierwszych stołów, a drugi przy ostatnim nie pij napoju duszkiem, lecz powoli małymi łykami i rozłóż to na dystansie wypicie jednorazowo zbyt dużej ilości powoduje jego chlupotanie w żołądku i dyskomfort w trakcie biegu staraj się liczyć łyki wypitego napoju, ponieważ z każdym łykiem wypijasz ok. 30 ml. Wypij 4-7 łyków napoju jeżeli napój podawany jest w kubkach, ściśnij go w górnej części, tak aby utworzyć lejek, to pozwoli ci na jego picie bez rozlewania. Świetnie ten problem rozwiązali organizatorzy maratonu w Jerozolimie, podając w każdym punkcie odżywczym 250 ml wody mineralnej w butelce, którą można było spokojnie dozować na trasie biegu, bez jej rozlewania przy nawadnianiu, weź pod uwagę twój poziom pocenia się i dostosuj do niego ilość przyjmowanych płynów większość zawodników uzupełnia ok % utraconych płynów ustrojowych, ale są i tacy, którzy piją jeszcze mniej picie dużej ilości płynów zwłaszcza w początkowej fazie biegu, może niejednokrotnie wywołać potrzebę oddawania moczu oddawanie moczu na trasie biegu nie może być sygnałem do zmniejszenia picia napojów, ponieważ szybko się odwodnisz, zwłaszcza gdy maraton rozgrywany jest w warunkach wysokiej temperatury otoczenia i wysokiej wilgotności powietrza pamiętaj, że podczas biegu napoje o temperaturze pokojowej są znaczniej efektywniej wykorzystywane niż napoje zimne. Przyjmowanie zimnych napojów na trasie wywołuje chwilowe uczucie chłodzenia organizmu. Zimnymi napojami jednak delektuj się na mecie nawadnianie twojego organizmu przećwicz na treningu o charakterze długiego wybiegania po zakończeniu maratonu wypij tyle płynów izotonicznych na ile masz ochotę 8. Węglowodany najważniejsze paliwo w trakcie biegu. W czasie wysiłku energia wytwarzana jest z węglowodanów, tłuszczów i białka. W energetyce wysiłku maratońskiego najważniejszym źródłem w wytwarzaniu paliwa są
6 węglowodany, które powinny stanowić w diecie 60-70% zapotrzebowania energetycznego. Węglowodany są znacznie szybciej wykorzystywane jako źródło energii niż tłuszcze i białka, wspomagają przyswajanie wody i przyspieszają jej opróżnianie z żołądka. Stanowią także podstawowe źródło energii dla mózgu i układu nerwowego. Magazynowane są w mięśniach (glikogen mięśniowy), w wątrobie (glikogen wątrobowy) i we krwi (glukoza). Zapasy węglowodanów są ograniczone i wynoszą zaledwie ok kcal, dlatego muszą być systematycznie uzupełniane. Ich zużycie jest uzależnione od intensywności wysiłku. 9. Ile potrzebujesz energii z węglowodanów w czasie biegu? Niezwykle ważne w trakcie biegu jest wspomaganie energetyczne. Zanim podejmiesz decyzję, co, kiedy, i w jaki sposób podawać na trasie biegu, musisz posiadać fundamentalną informację, ile należy dostarczyć kalorii z węglowodanów podczas maratonu, aby nie spotkać się ze ścianą, osiągając satysfakcjonujący wynik sportowy. W tym celu należy wyliczyć różnicę między zapotrzebowaniem a zużyciem zasobów energii produkowanej z węglowodanów. Z uwagi na złożoność tego problemu przedstawię krok po kroku wyliczenie tej wartości. Zakładamy, że ważysz 70 kg. Krok pierwszy. Obliczenie całkowitego kosztu energii biegu maratońskiego. W dotychczasowych badaniach wykazano, że każdy kg masy ciała spala 1 kilokalorię na 1 kilogram. Wiedząc, ile ważysz i jaki dystans masz do pokonania, możesz obliczyć całkowity koszt energetyczny. Mnożąc te dwie wartości 70 kg x 42,195 km, koszt ten wynosi 2954 kcal. Kalorie te pochodzą z rozkładu zarówno tłuszczu, jak i węglowodanów. Krok drugi. Wybór intensywności biegu i określenie procentowego udziału węglowodanów w całkowitym koszcie energetycznym maratonu. Jeżeli będziesz biegł z intensywnością 70% VO2max, to procentowy udział węglowodanów w całkowitym koszcie biegu, zgodnie z danymi z piśmiennictwa, będzie wynosił 65%. Krok trzeci. Obliczenie wydatku energetycznego na kilometr. Dzieląc całkowity koszt energetyczny na dystans maratonu, otrzymasz wydatek energetyczny na kilometr kcal : 42,195 km = 70 kcal/km. Krok czwarty. Obliczenie wydatku energetycznego z węglowodanów na kilometr. Znając wydatek energetyczny na kilometr, przy równoczesnym uwzględnieniu procentowego udziału węglowodanów w trakcie biegu z intensywnością 70% VO2max, możesz z kolei obliczyć ile węglowodanów spalamy na kilometr. 70 kcal/km x 0,65 = 45,5 kcal/km. Krok piąty. Obliczanie całkowitego zapotrzebowania kalorii uzyskanych z węglowodanów. Wydatek energetyczny z węglowodanów na km pomnóż przez dystans maratonu 45,5 kcal/km x 42,195 km = 1920 kcal. Myśląc o ukończeniu biegu z intensywnością 70% VO2max, twój organizm musi wyprodukować 1920 kcal z węglowodanów. Krok szósty. Obliczenie masy mięśni nóg. Glikogen mięśniowy wykorzystywany jest tylko lokalnie przez dany mięsień. Organizm nie pozwala na pozyskiwanie paliwa zgromadzonego
7 w innych mięśniach, co oznacza, że mięśnie nóg nie mogą wykorzystać glikogenu zmagazynowanego w mięśniach ramion. Dlatego powinieneś obliczyć masę mięśniową nóg. Stwierdzono, że średnia wartość mięśni nóg u mężczyzny stanowi 21% ogólnej masy ciała. Mając tą informację możesz obliczyć masę mięśni nóg mnożąc swoją masę ciała przez 21%. 70 kg x 0,21 = 14,7 kg Krok siódmy. Obliczanie potencjalnych zasobów węglowodanowych w mięśniach nóg. Wiedząc ile kilokalorii na kilogram magazynują sportowcy w mięśniach, to jest 80 kcal/kg, możesz określić średnią ilość zgromadzonego glikogenu mięśniowego mnożąc masę mięśni nóg przez 80 kcal/kg. 14,7 kg x 80 kcal/kg = 1176 kcal 10. Spotkanie ze ścianą. Z przeprowadzonych wyliczeń wynika, że możesz zmagazynować w mięśniach nóg znaczne ilości energii w formie glikogenu. Dlatego staraj się przez kilka dni przed startem o całkowite uzupełnienie magazynu węglowodanów. Jeżeli uda Ci się zmagazynować 1176 kcal, to jednak nadal jest ich za mało w stosunku do zapotrzebowania, aby ukończyć maraton ze średnią intensywnością 70% VO2max. Różnica między zapotrzebowaniem energii 1920 kcal, a zużyciem 1176 kcal wynosi 724 kcal. Zabraknie więc ponad 700 kcal, co odpowiada równowartości około 7,5 żeli po 100 kcal. W przypadku, gdy nie dostarczasz w czasie biegu, choć części brakujących węglowodanów, to pamiętaj, że po wyczerpaniu zasobów glikogenu mięśniowego doprowadzasz do kryzysu energetycznego, a w efekcie do spotkania ze ścianą. Biegniesz wówczas na oparach energetycznych, ponieważ źródłem paliwa dla mięśni jest glukoza we krwi. Na podstawie dokonanych wyliczeń opracuj taką strategię, która pozwoli zoptymalizować potencjał magazynowania glikogenu mięśniowego i utrzymać zasoby energii przez cały bieg maratoński. 11. Strategia tankowania paliwa w trakcie biegu. W celu niedopuszczenia do całkowitego wyczerpania glikogenu mięśniowego i wynikających z nich konsekwencji niezbędna jest systematyczna suplementacja węglowodanami w formie płynów izotonicznych, żeli, batonów, bananów, tabliczek glukozy, dekstryn. Produkty te stanowią duży zastrzyk energii dla organizmu. Jednym z najpopularniejszych sposobów uzupełniania kalorii są żele i płyny izotoniczne. Oto kilka rozwiązań praktycznych: spożywaj od 30 do 60 g węglowodanów co godzinę np. Fire Start firmy Olimp Sport Nutrition, który dostarcza aż 45,4 grama węglowodanów i 204 kcal. Suplement ten wielokrotnie przetestowano w różnych warunkach klimatycznych jeżeli planujesz ukończenie maratonu powyżej 4 godzin, spożywaj 60 g węglowodanów co godzinę pij płyny izotoniczne, które oprócz wody i elektrolitów zawierają węglowodany, np. 250 ml izotoniku Iso plus tej samej firmy dostarczają 15,5 g węglowodanów i 61,2 kcal przyjmuj od 200 do 300 kcal na godzinę
8 jeżeli nie tolerujesz spożywania żeli, wybieraj inne źródła energii np. banany, batony, czekoladę, to zależy od twojej preferencji jeżeli zużywasz żel lub inne produkty wysokoenergetyczne, nie należy ich popijać płynem izotonicznym lecz czystą wodą suplementacja węglowodanami w trakcie biegu wydłuża czas występowania zmęczenia i poprawia wynik sportowy systematyczne uzupełnianie paliwa i nawadnianie oznacza, że unikniesz przykrego spotkania ze ścianą pamiętaj, że nie pomogą ci na trasie maratonu żadne żele, batony, banany i napoje izotoniczne, gdy do tego biegu nie będziesz odpowiednio przygotowany Prof. dr hab. Jan Chmura to wybitny specjalista z zakresu fizjologii wysiłku fizycznego oraz teorii sportu; autor i współautor ponad 300 prac naukowych, popularno-naukowych i metodyczno-szkoleniowych. Do jego najważniejszych prac należą książki: Rozgrzewka. Podstawy fizjologiczne i zastosowanie praktyczne, Szybkość w piłce nożnej. Zdobywca Korony Maratonów Polskich. Aktualnie walczy o Koronę Maratonów Ziemi.
Wybrane zagadnienia dotyczące diety młodych sportowców
Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu Małgorzata Słowińska-Lisowska Zakład Medycyny Sportu i Żywienia Wybrane zagadnienia dotyczące diety młodych sportowców Źródła materiału energetycznego dla skurczu
Bardziej szczegółowoSubiektywne objawy zmęczenia. Zmęczenie. Ból mięśni. Objawy obiektywne 2016-04-07
Zmęczenie to mechanizm obronny, chroniący przed załamaniem funkcji fizjologicznych (wyczerpaniem) Subiektywne objawy zmęczenia bóle mięśni, uczucie osłabienia i wyczerpania, duszność, senność, nudności,
Bardziej szczegółowoNawadnianie sportowców
Nawadnianie sportowców mgr. Joanna Misiorowska Woda w organizmie 55% - wewnątrzkomórkowa 39% - płyny międzykomórkowe 6% - osocze krwi i limfa Mięśnie - 75% wody Kości - 25% wody Płuca - prawie 90% pełni
Bardziej szczegółowoTrener Marcin Węglewski ROZGRZEWKA PRZEDMECZOWA W PIŁCE NOŻNEJ
ROZGRZEWKA PRZEDMECZOWA W PIŁCE NOŻNEJ Na optymalne przygotowanie zawodników do wysiłku meczowego składa się wiele czynników. Jednym z nich jest dobrze przeprowadzona rozgrzewka. (Chmura 2001) Definicja
Bardziej szczegółowoFizjologia człowieka
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski
Bardziej szczegółowoWarsztaty Żywieniowe. Temat: Zasady żywienia młodzieży aktywnej
Warsztaty Żywieniowe Temat: Zasady żywienia młodzieży aktywnej Jeśli jesteś aktywny Powinieneś dbać szczególnie o to, co jesz! potrzebujesz więcej energii potrzebujesz więcej witamin i składników mineralnych
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 9. Podstawy fizjologii wysiłku fizycznego
Ćwiczenie 9 Podstawy fizjologii wysiłku fizycznego Zagadnienia teoretyczne 1. Kryteria oceny wydolności fizycznej organizmu. 2. Bezpośredni pomiar pochłoniętego tlenu - spirometr Krogha. 3. Pułap tlenowy
Bardziej szczegółowoMIRELA BANY studentka WYDZIAŁU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I PROMOCJI ZDROWIA UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO. Aktywność fizyczna podstawowy warunek zdrowia
MIRELA BANY studentka WYDZIAŁU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I PROMOCJI ZDROWIA UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO Aktywność fizyczna podstawowy warunek zdrowia Aktywność fizyczna - jest to dowolna forma ruchu ciała
Bardziej szczegółowoDieta ketogenna ARKADIUSZ KOGUT
Dieta ketogenna ARKADIUSZ KOGUT Odżywianie oparte na tłuszczach jest coraz częściej stosowane w sportach wytrzymałościowych. Jakie korzyści płyną ze wzrostu spożycia lipidów i kiedy można stosować taką
Bardziej szczegółowoTrening indywidualny w róŝnych etapach ontogenezy
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Sportu Powszechnego Zakład: Fitness i Sportów Siłowych Trening indywidualny w róŝnych etapach ontogenezy Osoby prowadzące przedmiot: 1. Aleksandra
Bardziej szczegółowoOdżywianie przed, w czasie i po biegu z perspektywy fizjologii i praktyki
Odżywianie przed, w czasie i po biegu z perspektywy fizjologii i praktyki Dr. Alicja B. Stannard stannarda@sacredheart.edu Żywienie- Główne Składniki Węglowodany Są głównym źródłem energii w czasie biegu/startu
Bardziej szczegółowoAkademia Wychowania Fizycznego i Sportu WYDZIAŁ WYCHOWANIA FIZYCZNEGO w Gdańsku ĆWICZENIE III. AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA, A METABOLIZM WYSIŁKOWY tlenowy
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu WYDZIAŁ WYCHOWANIA FIZYCZNEGO w Gdańsku ĆWICZENIE III AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA, A METABOLIZM WYSIŁKOWY tlenowy AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA W ujęciu fizjologicznym jest to: każda
Bardziej szczegółowoTIENS L-Karnityna Plus
TIENS L-Karnityna Plus Zawartość jednej kapsułki Winian L-Karnityny w proszku 400 mg L-Arginina 100 mg Niacyna (witamina PP) 16 mg Witamina B6 (pirydoksyna) 2.1 mg Stearynian magnezu pochodzenia roślinnego
Bardziej szczegółowoTest stopniowany przeprowadzony dnia: 2015-02-27 w Warszawie
tel. 602 349 181 e-mail: szczepan.wiecha@sportslab.pl www.sportslab.pl Imię Nazwisko: Bartłomiej Trela Test stopniowany przeprowadzony dnia: 2015-02-27 w Warszawie (bieżnia mechaniczna) SŁOWNICZEK POJĘĆ
Bardziej szczegółowoZasady bezpieczeństwa podczas upałów
Zasady bezpieczeństwa podczas upałów Zasada nr 1 Noś jasne, luźne, swobodne oraz bawełniane ubrania. Zakładaj tak mało ubrań jak to jest możliwe gdy jesteś w domu. Zasada nr 2 Pij dużo płynów W czasie
Bardziej szczegółowoNutrend Isodrink ma osmolarność: 284 mosm/kg ( przy rozcieńczeniu 30 g w 500 ml wody)!
NUTREND Isodrinx Napój izotoniczny lub hipotoniczny w zależności od stosunku rozcieńczenia. Szybka energia, optymalna dawka minerałów, kompleks witamin. Napój sportowy do stosowania w trakcie intensywnego
Bardziej szczegółowodo udzielenia pierwszej pomocy w takich przypadkach. Uraz termiczny może przybrać postać oparzenia słonecznego lub przegrzania.
Upały Zbyt intensywny wysiłek w czasie gorącego dnia, spędzanie zbyt długiego czasu na słońcu albo zbyt długie przebywanie w przegrzanym miejscu może spowodować uraz termiczny. Aby móc skutecznie zapobiegać
Bardziej szczegółowoPROMIENIOWANIE SŁONECZNE
moduł II foliogram 1 PROMIENIOWANIE SŁONECZNE CIEPLNE (podczerwone) NADFIOLETOWE WIDZIALNE RADIOWE RENTGENOWSKIE CZĄSTECZKOWE >> NIE DOCIERA DO POWIERZCHNI ZIEMI W ISTOTNEJ ILOŚCI moduł II foliogram 2
Bardziej szczegółowoAkademia Wychowania Fizycznego i Sportu WYDZIAŁ WYCHOWANIA FIZYCZNEGO w Gdańsku ĆWICZENIE V BILANS ENERGETYCZNY
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu WYDZIAŁ WYCHOWANIA FIZYCZNEGO w Gdańsku ĆWICZENIE V BILANS ENERGETYCZNY Zagadnienia : 1.Bilans energetyczny - pojęcie 2.Komponenty masy ciała, 3.Regulacja metabolizmu
Bardziej szczegółowoNAPOJE ENERGETYCZNE- DZIECIAKOM TAKA MOC NIEPOTRZEBNA!
NAPOJE ENERGETYCZNE- DZIECIAKOM TAKA MOC NIEPOTRZEBNA! NAPOJE ENERGETYCZNE, ZWANE TEŻ ENERGY DRINKAMI, NAPOJAMI ENERGETYZUJĄCYMI LUB PSYCHODRINKAMI, SĄ BARDZO POPULARNE WŚRÓD POLSKIEJ MŁODZIEŻY. GŁÓWNYM
Bardziej szczegółowoZasady właściwego odżywiania wśród tenisistów W dniach w miejscowości Antalya w Turcji odbyły się międzynarodowe warsztaty trenerskie
Zasady właściwego odżywiania wśród tenisistów W dniach 17-23.10.2005 w miejscowości Antalya w Turcji odbyły się międzynarodowe warsztaty trenerskie (14-ITF Worldwide Coaches Workshop). Program warsztatów,
Bardziej szczegółowoZasady diety piłkarskiej lek. med. Jarosław Madej
Zasady diety piłkarskiej lek. med. Jarosław Madej 1 Zasady ogólne 1. Częstość i regularność posiłków 2. Śniadanie - najważniejszy posiłek dnia 3. Ostatni posiłek -2 godz. przed snem 4. Posiłek budulcem
Bardziej szczegółowoOdżywki węglowodanowe
Odżywki węglowodanowe Jak i dlaczgo? Agnieszka Krok Węglowodany są głównym źródłem energii, służącej do utrzymywania zarówno funkcji życiowych (np. pracy narządów wewnętrznych) jak też podejmowania pracy
Bardziej szczegółowoZaprojektuj własną strategię odżywiania podczas treningu i zawodów!
Zaprojektuj własną strategię odżywiania podczas treningu i zawodów! Niektórzy sportowcy rezygnują z przestrzegania specjalnej diety, ponieważ nie zauważają bezpośrednich i szybkich korzyści z niej płynących.
Bardziej szczegółowo2011-03-17. Woda. Rola wody. Jestem tym co piję-dlaczego woda jest niezbędna dla zdrowia?
Jestem tym co piję-dlaczego woda jest niezbędna dla zdrowia? A. Jarosz Woda głównym składnikiem ciała i podstawowym składnikiem pożywienia stanowi 50 80 %masy ciała zasoby wodne organizmu muszą być stale
Bardziej szczegółowoJak bardzo cenna jest woda?
Jak bardzo cenna jest woda? Aleksander Nowak kl. 1/2 pl.123rf.com Woda pomaga w nauce Studenci zdający przedmioty z butelką kranówki lub wody mineralnej osiągają lepsze wyniki - wynika z badań brytyjskich
Bardziej szczegółowoSzafy, garderoby, zabudowy wnęk Rydułtowy ul. Bema 3 Turza Śląska ul.. Bogumińska 21 tel./fax (032) 451-41-29
Odżywianie w konkurencjach wytrzymałościowych..część 2 Odżywianie jest nieodłącznym elementem procesu treningowego. Pozostałe elementy to trening i regeneracja. Wszystkie te elementy są jednakowo ważne
Bardziej szczegółowoObciąŜenie treningowe wyraŝa wysiłek wykonywany przez sportowca w
WYKŁAD III Struktura obciąŝeń treningowych Aby kierować treningiem sportowym naleŝy poznać relację pomiędzy przyczynami, a skutkami, pomiędzy treningiem, a jego efektami. Przez wiele lat trenerzy i teoretycy
Bardziej szczegółowoŹródła energii dla mięśni. mgr. Joanna Misiorowska
Źródła energii dla mięśni mgr. Joanna Misiorowska Skąd ta energia? Skurcz włókna mięśniowego wymaga nakładu energii w postaci ATP W zależności od czasu pracy mięśni, ATP może być uzyskiwany z różnych źródeł
Bardziej szczegółowoWyniki badań: Imię i Nazwisko: Piotr Krakowiak. na podstawie badań wydolnościowych wykonanych dnia w Warszawie.
Wyniki badań: Imię i Nazwisko: Piotr Krakowiak na podstawie badań wydolnościowych wykonanych dnia 14.03.2014 w Warszawie. 1 2 S t r o n a WSTĘP Realizacja założeń treningowych wymaga pracy organizmu na
Bardziej szczegółowoBądź aktywny fizycznie!!!
Bądź aktywny fizycznie!!! Aktywność fizyczna RUCH jest potrzebny każdemu człowiekowi. Regularne ćwiczenia wpływają na dobre samopoczucie i lepsze funkcjonowanie organizmu. Korzyści z systematycznej
Bardziej szczegółowoCzłowiek żyje życiem całego swojego ciała, wszystkimi jego elementami, warstwami, jego zdrowie zależy od zdrowia jego organizmu.
RUCH TO ZDROWIE Człowiek żyje życiem całego swojego ciała, wszystkimi jego elementami, warstwami, jego zdrowie zależy od zdrowia jego organizmu. P A M I Ę T A J Dobroczynny wpływ aktywności fizycznej na
Bardziej szczegółowoFizjologia, biochemia
50 Fizjologia, biochemia sportu Krioterapia powoduje lepszą krążeniową i metaboliczną tolerancję oraz opóźnia narastanie zmęczenia w trakcie wykonywania pracy mięśniowej przez zawodników sportów wytrzymałościowych.
Bardziej szczegółowoEnergetyki. Autorki: Ola Michalska, Hania Szymkowiak, Jamila Wołk-Karaczewska, Agata Maliniak, Viktoriia Hryniuk.
Energetyki Autorki: Ola Michalska, Hania Szymkowiak, Jamila Wołk-Karaczewska, Agata Maliniak, Viktoriia Hryniuk. Skład i ich działanie woda, cukier, regulator kwasowości, Dwutlenek węgla, kofeina (środek
Bardziej szczegółowoMając na względzie poprawienie kondycji oraz wzmocnienie układu krążenia powinniśmy się kierować podczas treningu następującymi wartościami;
Trening z pulsometrem dla początkujących Często można usłyszeć, że pulsometr to urządzenie przydatne tylko w treningu profesjonalistów. Nie jest to jednak pogląd słuszny. Początkujący, a zwłaszcza osoby
Bardziej szczegółowoZDROWE ODŻYWIANIE = ZDROWE ŻYCIE
ZDROWE ODŻYWIANIE = ZDROWE ŻYCIE RACJONALNIE = ZDROWO Zdrowa dieta jest jednym z najważniejszych elementów umożliwiających optymalny wzrost, rozwój i zdrowie. Ma przez to wpływ na fizyczną i umysłową
Bardziej szczegółowoAkademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Sportu Powszechnego Zakład: Fitness i Sportów siłowych Trening indywidualny w róŝnych etapach ontogenezy Osoby prowadzące przedmiot: 1. Aleksandra
Bardziej szczegółowoWIBROTERAPIA DLA SENIORA
WIBROTERAPIA DLA SENIORA Coraz mniejsza siła mięśniowa i osłabione napięcie ograniczają Twoją sprawność? Chcesz zmniejszyć ryzyko upadków? Walczysz z osteoporozą? Rehabilitujesz się po udarze mózgu? Zacznij
Bardziej szczegółowo1/3.3.3. Mikroklimat
Mikroklimat gorący występuje wtedy, gdy temperatura powietrza w pomieszczeniu przekracza 30 o C, a wilgotność powietrza jest powyżej 65% lub występuje bezpośrednie oddziaływanie otwartego źródła promieniowania
Bardziej szczegółowoMaksymalne wydzielanie potu w czasie wysiłku fizycznego może osiągać 2-3 litrów na godzinę zastanów się jakie mogą być tego konsekwencje?
Ćwiczenia IV I. Termoregulacja wysiłkowa. Utrzymanie stałej temperatury ciała jest skomplikowanym procesem. Choć temperatura różnych części ciała może być różna, ważne jest utrzymanie temperatury wewnętrznej
Bardziej szczegółowoHipoglikemia Novo Nordisk Pharma Sp. z o.o.
Hipoglikemia Hipoglikemia Hipoglikemia, zwana inaczej niedocukrzeniem, oznacza obniżanie stężenia glukozy we krwi do wartości poniżej 55 mg/dl (3,1 mmol/l) Niekiedy objawy hipoglikemii mogą wystąpić przy
Bardziej szczegółowoPijmy wodę! Paweł Pyc
Pijmy wodę! Paweł Pyc Służy do mycia, służy do picia, bez niej na Ziemi nie byłoby życia chyba większość z Was słyszała kiedyś tą zagadkę, w której zawiera się właściwie wszystko na temat tego niezbędnego
Bardziej szczegółowoŻywienie w sporcie: Suplementacja, nawodnienie, redukcja masy ciała
Żywienie w sporcie: Suplementacja, nawodnienie, redukcja masy ciała Przygotowane przez: Jutkiewicz Paweł Szczechowicz Paulina Kłysz Patrycja Skrypt z wykładu Studenckiego Koła Naukowego NutriGenetyki 28.04.2011
Bardziej szczegółowoŻywność. zapewnia prawidłowe funkcjonowanie. poprawia samopoczucie
Warsztaty żywieniowe Żywność buduje i regeneruje dostarcza energii zapewnia prawidłowe funkcjonowanie poprawia samopoczucie Żaden pojedynczy produkt nie dostarczy Ci wszystkiego, czego potrzebujesz dlatego
Bardziej szczegółowoWysiłek krótkotrwały o wysokiej intensywności Wyczerpanie substratów energetycznych:
Zmęczenie Zmęczenie jako jednorodne zjawisko biologiczne o jednym podłożu i jednym mechanizmie rozwoju nie istnieje. Zmęczeniem nie jest! Zmęczenie po dniu ciężkiej pracy Zmęczenie wielogodzinną rozmową
Bardziej szczegółowoInstytut Sportu. Biochemiczne wskaźniki przetrenowania. Zakład Biochemii. mgr Konrad Witek
Instytut Sportu Zakład Biochemii Biochemiczne wskaźniki przetrenowania Przetrenowanie (overtraining)- długotrwałe pogorszenie się dyspozycji sportowej zawodnika, na skutek kumulowania się skutków stosowania
Bardziej szczegółowoWyniki badań: Imię i Nazwisko: Paweł Kownacki. na podstawie badań wydolnościowych wykonanych dnia 20.05.2014 w Warszawie.
Wyniki badań: Imię i Nazwisko: Paweł Kownacki na podstawie badań wydolnościowych wykonanych dnia 20.05.2014 w Warszawie. 1 2 S t r o n a WSTĘP Realizacja założeń treningowych wymaga pracy organizmu na
Bardziej szczegółowoIntensywne spalanie tkanki tłuszczowej w treningu biegowym
Intensywne spalanie tkanki tłuszczowej w treningu biegowym Plan Treningowy PRZYKŁADOWY FRAGMENT SuperTrening.net Spis treści Wstęp...3 Co sprawia, że chudniemy?...4 Rola diety...4 Plan Treningowy...7 DZIEŃ
Bardziej szczegółowoSmacznie, zdrowo, aktywnie! Jak zachęcić młodzież do zdrowego stylu życia?
Smacznie, zdrowo, aktywnie! Jak zachęcić młodzież do zdrowego stylu życia? Omówienie ankiety na temat stylu życia dla uczniów klas 2 gimnazjum i 7 szkoły podstawowej 1.Czy spożywasz śniadanie codziennie
Bardziej szczegółowoOdruch nurkowania 1 / 7. Jak zmienia się tętno w trakcie nurkowania?
Odruch nurkowania Jak zmienia się tętno w trakcie nurkowania? Nurkujące zwierzęta dużo czasu spędzają pod wodą. Aby to było możliwe, potrzebują wystarczających zapasów tlenu, który - jak wiemy - dociera
Bardziej szczegółowo4 JUNIOR PHARMA PREZENTUJE. suplementy stworzone z myślą o najmłodszych sportowcach
4 JUNIOR PHARMA PREZENTUJE suplementy stworzone z myślą o najmłodszych sportowcach JESTEŚ RODZICEM MŁODEGO SPORTOWCA? Czy Twoje dziecko uczęszcza na treningi minimum 2 razy w tygodniu? Zdarzyło się, że
Bardziej szczegółowoFizjologia człowieka
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski
Bardziej szczegółowo22 marca Światowy Dzień Wody Znaczenie żywieniowe wody
Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w m. st. Warszawie ul. Kochanowskiego 21, Oddział Promocji Zdrowia, ul. Cyrulików 35; tel. 22/311-80-07 08; e-mail: oswiatazdrowotna@pssewawa.pl 22 marca Światowy
Bardziej szczegółowoDIETETYKA W SPORCIE I ODNOWIE BIOLOGICZNEJ
OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Umiejscowienie w obszarach kształcenia: studia podyplomowe w zakresie Dietetyki w sporcie i odnowie biologicznej lokują się w obszarze nauk medycznych nauk o zdrowiu i nauk o kulturze
Bardziej szczegółowomaksymalnie wspomaga organizm podczas wysiłku Zalety żelu energetycznego Vitarade Energy Gel marki Fitness Authority.
Vitarade Energy Gel Nowy żel energetyczny do stosowania podczas treningu. Vitarade Energy Gel zawiera 3 rodzaje szybko i łatwo wchłanialnych węglowodanów, dlatego stanowi szybkie źródło energii podczas
Bardziej szczegółowoWyniki badań: Imię i Nazwisko: Piotr Krakowiak. na podstawie badań wydolnościowych wykonanych dnia w Warszawie.
Wyniki badań: Imię i Nazwisko: Piotr Krakowiak na podstawie badań wydolnościowych wykonanych dnia 08.05.2014 w Warszawie. 1 2 S t r o n a WSTĘP Realizacja założeń treningowych wymaga pracy organizmu na
Bardziej szczegółowoTRENING DLA POCZĄTKUJĄCYCH
TRENING DLA POCZĄTKUJĄCYCH Trening składa się z 16 tygodni. Zakończony jest udziałem w II Zielonogórskim Półmaratonie Pierwsze tygodnie to tak naprawdę przyzwyczajanie organizmu do wzmożonego wysiłku fizycznego.
Bardziej szczegółowoBIEGANIE DLA KAŻDEGO
BIEGANIE DLA KAŻDEGO DLACZEGO WARTO ZACZĄĆ BIEGAĆ? Gdy biegasz: wzrasta objętość serca, pojemność jego jam i ścian zwiększa się ogólna objętość krwi przyspieszeniu ulega metabolizm spoczynkowy zwiększa
Bardziej szczegółowoŻywienie w sporcie. Ogólne zasady i zalecenia. Joanna Misiorowska
Żywienie w sporcie Ogólne zasady i zalecenia Joanna Misiorowska Plan prezentacji 1. 3 zasady żywienia sportowców 2. Twój plan działania 3. Wskazówki żywieniowe Nawodnić Dostarczyć energii dla mięśni przed
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE 1. ĆWICZENIE Podział mięśni; charakterystyka mięśni poprzecznie-prążkowanych i gładkich
ĆWICZENIE 1. TEMAT: testowe zaliczenie materiału wykładowego ĆWICZENIE 2 TEMAT: FIZJOLOGIA MIĘŚNI SZKIELETOWYCH 1. Ogólna charakterystyka mięśni 2. Podział mięśni; charakterystyka mięśni poprzecznie-prążkowanych
Bardziej szczegółowoVITARADE ENERGY GEL - 45g
Utworzono: 2017-02-02 05:01:00 VITARADE ENERGY GEL - 45g Cena produktu: 5,00 PLN VITARADE Energy Gel fueled by Vitargo to jedyny na rynku żel węglowodanowy zaprojektowany w oparciu o wyniki badań naukowych
Bardziej szczegółowoSuplementy. Wilkasy 2014. Krzysztof Gawin
Suplementy Wilkasy 2014 Krzysztof Gawin Suplementy diety - definicja Suplement diety jest środkiem spożywczym, którego celem jest uzupełnienie normalnej diety, będący skoncentrowanym źródłem witamin lub
Bardziej szczegółowoVitarade EL g - Worek
Utworzono: 2017-07-09 08:52:29 Vitarade EL - 2000g - Worek Cena produktu: 129,00 PLN 109,00 PLN Vitarade EL fueled by Vitargo został stworzony z myślą o czołowych sportowcach wyczynowych w celu zapewnienia
Bardziej szczegółowoPodstawy diety i wspomagania w sporcie - przedmiotowe zasady oceniania.
Podstawy diety i wspomagania w sporcie - przedmiotowe zasady oceniania. W czasie zajęć ocenie podlegają wyłącznie zaangażowanie i aktywność ucznia na zajęciach. Planowane są w semestrze: - 3 oceny z zadań
Bardziej szczegółowoFizjologia człowieka
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski
Bardziej szczegółowoAgenda. Stres - wybrane stresory - reakcja stresowa (wybrane aspekty) Zaburzenia termoregulacji - przegrzanie - udar cieplny
Ignacy Baumberg Agenda Stres - wybrane stresory - reakcja stresowa (wybrane aspekty) Zaburzenia termoregulacji - przegrzanie - udar cieplny OBAWA O WŁASNE ŻYCIE I ZDROWIE ŚWIADOMOŚĆ OGRANICZEŃ FIZYCZNYCH
Bardziej szczegółowoHIPOTERMIA definicje, rozpoznawanie, postępowanie
HIPOTERMIA definicje, rozpoznawanie, postępowanie dr med. Maciej Sterliński Szkolenie z zakresu ratownictwa lodowego WOPR Województwa Mazowieckiego Zegrze, 19.02.2006 Główne cele działania zespołów ratowniczych
Bardziej szczegółowoWpisany przez Mikołaj Plackowski niedziela, 17 października :48 - Zmieniony niedziela, 17 października :55
Trening siłowy już od wielu lat nie jest zarezerwowany tylko dla kulturystów i zawodników sportów siłowych. Każdy biegający amator czy zawodowiec może naprawdę sporo zyskać uzupełniając swój plan treningowy
Bardziej szczegółowoa problemy z masą ciała
POLACY a problemy z masą ciała POLACY a problemy z masą ciała Badanie NATPOL PLUS (2002): reprezentatywna grupa dorosłych Polek: wiek 18-94 lata Skutki otyłości choroby układu sercowo-naczyniowego cukrzyca
Bardziej szczegółowoStreszczenie projektu badawczego
Streszczenie projektu badawczego Dotyczy umowy nr 2014.030/40/BP/DWM Określenie wartości predykcyjnej całkowitej masy hemoglobiny w ocenie wydolności fizycznej zawodników dyscyplin wytrzymałościowych Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoImię Nazwisko: Andrzej Jankowski. Test stopniowany przeprowadzony dnia: (bieżnia mechaniczna)
Imię Nazwisko: Andrzej Jankowski Test stopniowany przeprowadzony dnia: 2018-01-10 (bieżnia mechaniczna) SŁOWNICZEK POJĘĆ I SKRÓTÓW VO2max maksymalna ilość tlenu, jaką ustrój może pochłonąć w jednostce
Bardziej szczegółowoWoda a zdrowie. dr inż. Marta Jeruszka-Bielak. Centrum Komunikacji Społecznej
Woda a zdrowie dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Centrum Komunikacji Społecznej 1. Podstawowy składnik ciała Woda należy do niezbędnych składników pokarmowych i musi być dostarczana regularnie w ciągu dnia
Bardziej szczegółowoBieganie dla początkujących
Bieganie dla początkujących Plan Treningowy PRZYKŁADOWY FRAGMENT Spis treści Wstęp...2 Rola diety...3 Plan Treningowy...5 Zasady treningu:...6 Dni z zalecanym odpoczynkiem lub innym sportem...7 Znaczenie
Bardziej szczegółowoZMIANY W ORGANIZMIE SPOWODOWANE PICIEM ALKOHOLU
ZMIANY W ORGANIZMIE SPOWODOWANE PICIEM ALKOHOLU ( na podstawie artykułu zamieszczonego na portalu internetowym www.wp.pl zebrał i opracował administrator strony www.atol.org.pl ) Przewlekłe nadużywanie
Bardziej szczegółowosuma km w miesiącu docelowy wynik miesiąca na 10 000m ilość km tempo ilość km bieg ciągły
1-szy krok - plan roczny aby przygotować należycie organizm trzeba zaplanować treningi na długo przed startami nie należy wierzyć że w krótkim czasie zdołamy przygotować się do zawodów przygotowujemy się
Bardziej szczegółowoSLIMXL. Trójfazowy system odchudzania: oczyszcza organizm i redukuje wahania nastroju
SLIMXL Trójfazowy system odchudzania: oczyszcza organizm i redukuje wahania nastroju GRUPA DOCELOWA SlimXL to suplement diety przeznaczony dla kobiet: - z nadwagą i otyłością - które chcą tygodniowo zrzucić
Bardziej szczegółowoTRENING BIEGOWY. Przykładowy pierwszy tydzień treningowy mógłby wyglądać następująco:
TRENING BIEGOWY Pierwszym krokiem przed rozpoczęciem treningu biegowego jest przeprowadzenie wstępnych badań lekarskich, aby przekonać się czy nie ma jakichkolwiek przeciwwskazań zdrowotnych do uprawiania
Bardziej szczegółowoNapoje energetyczne CZYLI CHEMIA W PUSZCE
Napoje energetyczne CZYLI CHEMIA W PUSZCE Krótka historia energy drinka Pierwszy energy drink pojawił się w w sprzedaży w 1987 roku w Austrii. Dziś są sprzedawane w ponad 100 krajach na całym świecie.
Bardziej szczegółowoVitarade Recovery Gel - 45g (Węglowodany)
Utworzono: 2017-02-12 20:53:36 Vitarade Recovery Gel - 45g (Węglowodany) Cena produktu: 4,90 PLN 4,49 PLN Vitarade Recovery Gel fueled by Vitargo jest przeznaczony dla sportowców wyczynowych oraz wszystkich
Bardziej szczegółowoNieprawidłowe odżywianie jest szczególnie groźne w wieku podeszłym, gdyż może prowadzić do niedożywienia
Nieprawidłowe odżywianie jest szczególnie groźne w wieku podeszłym, gdyż może prowadzić do niedożywienia Niedożywienie może występować u osób z nadwagą (powyżej 120% masy należnej) niedowagą (poniżej 80%
Bardziej szczegółowoOpracowała Katarzyna Sułkowska
Opracowała Katarzyna Sułkowska Ruch może zastąpić wszystkie lekarstwa, ale żadne lekarstwo nie jest w stanie zastąpić ruchu. (Tissot) Ruch jest przejawem życia, towarzyszy człowiekowi od chwili urodzin.
Bardziej szczegółowoEkstrakt z Chińskich Daktyli TIENS. Doskonałe odżywienie krwi i ukojenie nerwów
Ekstrakt z Chińskich Daktyli TIENS Doskonałe odżywienie krwi i ukojenie nerwów Lekarze z Chin uważają, że owoce głożyny znane jako chińskie daktyle pomagają zachować sprawność, poprawiają odporność, wspomagają
Bardziej szczegółowoVITARADE ENERGY GEL - 45g
Utworzono: 217-1-4 17:57:23 VITARADE ENERGY GEL - 45g Cena produktu: 5, PLN VITARADE Energy Gel fueled by Vitargo to jedyny na rynku żel węglowodanowy zaprojektowany w oparciu o wyniki badań naukowych
Bardziej szczegółowo22 marca Światowy Dzień Wody Znaczenie żywieniowe wody
Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w m. st. Warszawie ul. Kochanowskiego 21, Oddział Promocji Zdrowia, ul. Cyrulików 35; tel. 22/311-80-07 08; e-mail: oswiatazdrowotna@pssewawa.pl 22 marca Światowy
Bardziej szczegółowoModuł 2: Czym jest odżywianie sportowe? HERBALIFE24
Moduł 2: Czym jest odżywianie sportowe? HERBALIFE24 Czym jest odżywianie sportowe? Witaj w module 2! W tym module omówimy szczegółowo odżywianie sportowe, proces metabolizmu i pory, w jakich należy spożywać
Bardziej szczegółowoGŁÓWNE INFORMACJE TEMAT SZKOLENIA: ABC DIETETYKI SPORTOWEJ PROWADZĄCY: ŁUKASZ JAŚKIEWICZ BARTŁOMIEJ POMORSKI MIEJSCE SZKOLENIA: LUBLIN
GŁÓWNE INFORMACJE TEMAT SZKOLENIA: ABC DIETETYKI SPORTOWEJ PROWADZĄCY: ŁUKASZ JAŚKIEWICZ BARTŁOMIEJ POMORSKI MIEJSCE SZKOLENIA: LUBLIN DATA: 13 MARCA 2016 R. ORGANIZATOR SZKOLENIA: DIETETYKA SPORTOWA DANE
Bardziej szczegółowoZadbaj o swoje zdrowie już dziś
Zadbaj o swoje zdrowie już dziś Jurata Jurkun Specjalista ds. odżywiania i kontroli wagi Centrum Zdrowego Odżywiania i Kontroli Wagi w Suwałkach Zmiany cywilizacyjne Zmiany cywilizacyjne Transport Zbiory
Bardziej szczegółowoWYCHŁODZENIE I ODMROŻENIE
WYCHŁODZENIE I ODMROŻENIE ZAPAMIETAJ!!! TEKST POGRUBIONY LUB PODKREŚLONY JEST DO ZAPAMIĘTANIA Opracował: mgr Mirosław Chorąży Wychłodzenie i odmrożenia Temperatura 36 C. to stan normalny organizmu ludzkiego.
Bardziej szczegółowoŻywienie w sporcie, czyli po co mojemu dziecku dietetyk?
Żywienie w sporcie, czyli po co mojemu dziecku dietetyk? Podczas intensywnego treningu organizm produkuje energię znacznie szybciej, niż wówczas, gdy aktywność jest mała. W trakcie ćwiczeń serce bije częściej,
Bardziej szczegółowoROLA UKŁADU KOSTNO STAWOWEGO I MIĘŚNIOWEGO W PROCESIE PRACY
Szkoły Ponadgimnazjalne Moduł II Foliogram 8 ROLA UKŁADU KOSTNO STAWOWEGO I MIĘŚNIOWEGO W PROCESIE PRACY FIZJOLOGIA PRACY to nauka, która bada: podstawowe procesy fizjologiczne, które zachodzą w układzie
Bardziej szczegółowoFizjologia człowieka
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski
Bardziej szczegółowoUWAGA na NAPOJE ENERGETYZUJĄCE
UWAGA na NAPOJE ENERGETYZUJĄCE Dlaczego dzieci i młodzież nie powinny pić napojów energetyzujących? Niektórzy sądzą, że napoje energetyzujące są źródłem energii, która jest szybko przyswajalna przez organizm
Bardziej szczegółowoFizjologia człowieka
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski
Bardziej szczegółowoW O D A JAKO P I E R W I A S T E K Ż Y C I A
W O D A JAKO P I E R W I A S T E K Ż Y C I A Wodę pijemy każdego dnia. A często słyszymy, zwłaszcza latem, że ktoś się odwodnił. Skąd wiadomo, że organizm jest odwodniony? Pierwszym sygnałem jest pragnienie.
Bardziej szczegółowoTIENS Kubek H-Cup. Wybór doskonałości
TIENS Kubek H-Cup Wybór doskonałości Woda jest niezbędna do życia Badania nad wysoce uwodornioną wodą Rok 2007 Prof. Ohsawa z Uniwersytetu Medycznego w Japonii opublikował pracę na temat wodoru jako przeciwutleniacza,
Bardziej szczegółowoNowe odżywki na rynku - Vitarade
Nowe odżywki na rynku - Vitarade ARKADIUSZ KOGUT Vitarade to nowa linia odżywek dla sportowców firmy FA EngineeredNutrition. Odżywki sygnowane są marką Vitargo, co gwarantuje ich potwierdzoną użyteczność
Bardziej szczegółowoGrzegorz Krzosek na podstawie materiałów FIFA/UEFA i własnych. UEFA FAME
Grzegorz Krzosek na podstawie materiałów FIFA/UEFA i własnych. Cetniewo 2014 Pomiar wagi i tkanki tłuszczowej Ekstraklasa: 13,2% CORE 1: 13,8% Pomiar przeprowadzony metodą BIA waga Tanita Niezależnie
Bardziej szczegółowoWoda najlepiej gasi pragnienie
Woda najlepiej gasi pragnienie dr inż. Agnieszka Sulich Centrum Komunikacji Społecznej Zawartość wody w ciele zależy od: Wieku Płci Budowy ciała http://www.alvogenors.com/whatisdehydration 90 % 75 % 70
Bardziej szczegółowoPROGRAM KURSU PZBad TRENER BADMINTONA
Lp. PROGRAM KURSU PZBad TRENER BADMINTONA Liczba godzin - 40 (część ogólna i specjalistyczna) + 0 (praktyki) + egzamin Przedmiot CZĘŚĆ OGÓLNA Anatomia funkcjonalna z elementami antropologii 4 Teoria Liczba
Bardziej szczegółowoPrzestawiamy się na surową dietę
Przestawiamy się na surową dietę Autor: Wayne Gendel tłumaczyła Justyna Romanowska Piątek 12 marca 2010 Przestawienie się na surową dietę wcale nie jest tak trudne, jak mogłoby się wydawać. Wyróżniamy
Bardziej szczegółowo