Kompetencje kluczowe a potrzeby rynku pracy

Transkrypt

1 Kompetencje kluczowe a potrzeby rynku pracy Bożena Panasiuk LSCDN Oddział Biała Podlaska Konferencja Wewnątrzszkolny system doradztwa zawodowego w kształtowaniu kariery zawodowej ucznia Biała Podlaska, dnia 31 stycznia 2019 r.

2 1. Krótka charakterystyka rynku pracy. 2. Wymagania pracodawców na rynku pracy. 3. Rola kompetencji kluczowych na rynku pracy.

3 Jaki jest współczesny rynek pracy? Jakie tendencje pojawią się na rynku pracy w przyszłości? Czy możliwa jest prognoza kompetencji, które będą oczekiwane od pracowników za 5-10 lat? Czy można przewidzieć, w jakim kierunku rozwinie się gospodarka i już teraz pracować nad umiejętnościami, które mogą zagwarantować pracownikom zatrudnienie w przyszłości? Jakie umiejętności powinniśmy rozwijać u uczniów, aby jak najdłużej mogli funkcjonować na rynku pracy opanowywanym stopniowo przez algorytmy i robotyzację?

4 po stronie pracodawcy POPYT NA PRACĘ R Y N E K P R A C Y po stronnie pracownika PODAŻ PRACY

5 POPYT NA PRACĘ PODAŻ PRACY Wysokość płacy minimalnej Zasób kapitału Globalny popyt Struktura dóbr i usług na rynku Postęp techniczny Wydajność pracy Wysokość płacy minimalnej Przyrost naturalny Struktura wiekowa ludności Saldo migracji System kształcenia Mobilność System opieki socjalnej państwa

6 Współczesny rynek pracy charakteryzuje się dużą dynamiką zmian zarówno po stronie popytu jak i podaży.

7 Przyszłość niejasna, płynna potrzeba całożyciowego uczenia się; Szybkie zmiany potrzeba elastyczności, mobilności, przekwalifikowywania; Rozwój techniki i nauki dezaktualizacja wąskiej, specjalistycznej wiedzy; Kryzys zewnętrznie stanowionych norm - potrzeba samodzielności, samodecydowania, świadomego działania; Kryzys autorytetów samodzielne konstruowanie wartości; Indywidualizacja potrzeba przedsiębiorczego, twórczego działania zgodnie z własnym ja ;

8 Mnogość dostępnych danych (chaos informacyjny) potrzeba krytycznej analizy, selekcji faktów, interpretacji, odnajdywania się w informacyjnym szumie; Atomizacja społeczna ( rozpad więzi społecznych) potrzeba budowania dobrych relacji; Wielokulturowość potrzeba rozpoznania kultur, umiejętności pracy w wielokulturowych zespołach; Decentralizacja potrzeba świadomego decydowania o sprawach wspólnoty.

9 Nowe modele prowadzenia działalności gospodarczej, zmieniające się warunki rynkowe wymagają od pracowników i pracodawców specyficznych umiejętności: pracy w międzynarodowym środowisku, szybkiego dostosowywania się do zmieniających się technologii, uwzględniania różnic kulturowych w zarządzaniu.

10 Zatrudnienie na etat powoli przestaje przystawać do realiów rynku pracy. ( Do 2020 roku ponad 40% amerykańskich pracowników będą stanowić freelancerzy oraz pracownicy tymczasowi)

11 Rozwój nowych modeli biznesowych wykorzystujących narzędzia cyfrowe zwiększa zapotrzebowanie na pracę projektową, dorywczą lub wykonywaną na żądanie, której coraz częściej nie towarzyszą standardowe gwarancje socjalne.

12 Szybki rozwój technologii związanych z robotyzacją i badaniami nad sztuczną inteligencją sprawia, że w coraz większym zakresie ludzi zastępują w pracy maszyny i programy komputerowe.

13 Nowe modele prowadzenia działalności gospodarczej oraz zmieniające się realia rynkowe wymagają wykształcenia wśród pracowników specyficznych umiejętności miękkich.

14 Tendencje na współczesnym rynku pracy Globalizacja działalności gospodarczej coraz częściej polskie przedsiębiorstwa zakładają swoje filie za granicą. Również zagraniczne koncerny otwierają swoje oddziały w Polsce.

15 Tendencje na współczesnym rynku pracy Rozwój i upowszechnienie technologii teleinformatycznych możliwość pracy w domu za pomocą komputera (tzw. telepraca i rozwój elastycznych form zatrudnienia).

16 Tendencje na współczesnym rynku pracy Obniżenie się wieku rozpoczynania pracy (praca już na studiach) nikogo nie powinno już dziwić wymaganie pracodawców, którzy poszukują pracowników zaraz po studiach i z doświadczeniem zawodowym. Doświadczenie zdobyć można dzięki licznym praktykom (także bezpłatnym), stażom, wolontariatowi. Skutkuje to lepszym przygotowaniem do wejścia na rynek pracy.

17 Tendencje na współczesnym rynku pracy Starzenie się społeczeństwa a w konsekwencji potrzeba zapewnienia opieki osobom starszym. Rośnie zapotrzebowanie na fizjoterapeutów, pielęgniarki, opiekunów dziennych, socjoterapeutów i osoby prowadzące zajęcia animacyjne w klubach seniorów i uniwersytetach trzeciego wieku

18 Tendencje na współczesnym rynku pracy Zmiany w zarządzaniu przedsiębiorstwami poszukiwanie rozwiązań prowadzących do obniżki kosztów i wzrostu wydajności - outsourcing - offshoring - crowdsourcing

19 Tendencje na współczesnym rynku pracy Konieczność stałego podnoszenia posiadanych kwalifikacji w związku z ciągłymi, dynamicznymi zmianami ważne jest całożyciowe uczenie się i podnoszenie swoich kompetencji i kwalifikacji.

20 Tendencje na współczesnym rynku pracy Częste zmiany pracy z całą pewnością stwierdzić można, że obecnie nie istnieje już coś takiego jak praca na całe życie. Dzisiejsi nastolatkowie będą zmieniać zawód od 4 do 5 razy w ciągu całej swojej kariery zawodowej. Jeszcze częściej zmieniać będą miejsce pracy od 10 do 14 razy w ciągu życia.

21 Tendencje na współczesnym rynku pracy Rynek pracownika w związku z niżem demograficznym i zmniejszaniem się liczby osób w wieku produkcyjnym z jednej strony, a z drugiej wejściem na rynek pracy pokoleń Y i Z (ceniących równowagę pomiędzy życiem prywatnym a zawodowym, mniej lojalnych wobec pracodawców niż poprzednie pokolenia, nieco bardziej roszczeniowych, ale też dobrze wykształconych i niesamowicie mobilnych)

22 Tendencje na współczesnym rynku pracy Rosnąca tendencja do samozatrudnienia co związane jest również z zwiększaniem się znaczenia sektora usług na rynku.

23 Tendencje na współczesnym rynku pracy Zmiany w sposobie wykonywania pracy: - elastyczne formy zatrudnienia, - ruchomy czas pracy, - brak stabilności zatrudnienia (brak bezpieczeństwa socjalnego), - segmentacja rynku pracy ( dobre i złe miejsca pracy).

24 Jakie umiejętności są i będą pożądane na rynku pracy? kreatywność; zdolność krytycznego myślenia; zdolność przekazywania swojej wiedzy i umiejętności innym; podejmowanie decyzji; zdolność aktywnego słuchania; umiejętności związane z zarządzaniem projektami, czasem i zasobami ludzkimi; umiejętność negocjacji. Raport Przyszłość pracy między uberyzacją a automatyzacją, przygotowanego przez DELab UW

25 LSCDN Oddział Baiała Podlaska Bożena Panasiuk Raport Gumtree.pl Aktywni+ Przyszłość rynku pracy. Pracownicy naukowi DELab UW diagnozują zjawiska rynku pracy i wskazują kierunki rozwoju i działania uczestnikom rynku pracy.

26 WNIOSKI z raportu : automatyzacja, cyfryzacja i związane z nimi zjawiska znacząco zmienią definicję pracy w nadchodzących latach; pojedynczy etat przestaje być podstawową formą zatrudnienia; kompetencje cyfrowe są kluczowe dla sukcesu zawodowego w nowych realiach cyfrowej gospodarki; analiza danych to najbardziej obiecujący kierunek rozwoju; prawie połowa (47%) zawodów znanych obecnie zostanie zastąpiona pracą maszyn w ciągu najbliższych 25 lat; dla krajów wysoko rozwiniętych, należących do OECD, szacuje się, że średnio 57% wszystkich miejsc pracy jest zagrożonych automatyzacją; w Polsce zagrożonych automatyzacją jest średnio 40% miejsc pracy.

27 W najnowszym badaniu Gumtree.pl opracowanym przez DELab UW 54% ankietowanych Polaków uznało, że w przyszłości będą musieli pracować w kilku zawodach, żeby się utrzymać. Najbardziej obawiają się tego robotnicy niewykwalifikowani (70%), najmniej przedsiębiorcy (43%).

28 Kompetencje potrzebne pracownikom, aby odnaleźć się na rynku pracy przyszłości Zdolność do wyciągania ukrytych sensów, głębszego znaczenia. Inteligencja społeczna możliwość komunikacji z innymi na poziomie emocjonalnym. Kompetencje multikulturowe zdolność do działania w różnych środowiskach.

29 Kompetencje potrzebne pracownikom, aby odnaleźć się na rynku pracy przyszłości Myślenie analityczne zdolność do łączenia wielkich ilości danych w abstrakcyjne koncepcje oraz rozumienie dowodów bazujących na danych. Biegłość w obsłudze nowych mediów zdolność do rozumienia i czytania nie tylko papierowych tekstów, ale także różnorodnych form informacji. Nastawienie projektowe zdolność do rozwijania zadań i procesów pracy tak, aby realizować założone cele.

30 Kompetencje potrzebne pracownikom, aby odnaleźć się na rynku pracy przyszłości Myślenie narracyjne i zdolność do adaptacji zdolność do myślenia i dochodzenia do rozwiązań, które nie podlegają ścisłym, określonym regułom; reakcja na nietypowe sytuacje czy tworzenie czegoś wymagającego kreatywności. Zarządzanie poznaniem umiejętność filtrowania informacji Współpraca wirtualna umiejętność działania, zaangażowania się w pracę jako członek wirtualnego zespołu.

31 Kompetencje przyszłości w Polsce Praca w różnorodnym zespole (kompetencje międzykulturowe i umiejętność adaptacji). Szybkość uczenia się w praktyce (zdobywanie wiedzy w praktyce). Zarządzanie informacjami (selekcjonowanie źródeł informacji pod kątem ich wiarygodności i przydatności; analizowanie wybranych danych oraz umiejętność zaprezentowania ich swojemu przełożonemu).

32 Kompetencje przyszłości w Polsce Organizacja własnej pracy. Samodyscyplina, odpowiedzialność za podjęte działania. Szacunek dla innych ludzi i budowanie zaufania. Etyka w biznesie.

33 Kompetencje przyszłości w Polsce Według danych raportu Konfederacji Pracodawców Polskich (2017 r.), aż 48% Polaków uważa, że za 10 lat nadal będzie pracować w swoim aktualnym zawodzie i wykonywać te same zadania, co obecnie. Polacy zauważają transformację rynku pracy, liczą jednak na to, że ich samych owe zmiany nie dotkną.

34 KOMPETENCJE KLUCZOWE

35 Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie Zalecenie Rady z dnia 22 maja 2018 r. w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez cale życie

36 Kompetencje kluczowe 2018 r. W następstwie listopadowego szczytu w Göteborgu Komisja Europejska przyjęła 17 stycznia 2018 r. nowe inicjatywy mające na celu poprawę kluczowych kompetencji i umiejętności cyfrowych obywateli europejskich, promowanie wspólnych wartości i podnoszenie świadomości uczniów na temat funkcjonowania Unii Europejskiej.

37 Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie kluczowych kompetencji w procesie uczenia się przez całe życie: Położono nacisk na: propagowanie przedsiębiorczości i rozwijanie innowacyjnego sposobu myślenia, aby uwolnić osobisty potencjał, kreatywność i chęć przejawiania inicjatywy wśród osób uczących się; kształtowania kompetencji w zakresie nauk przyrodniczych, techniki, inżynierii i matematyki (STEM -nauka, technologia, inżynieria i matematyka ), aby zachęcić więcej młodych osób do rozpoczęcia kariery zawodowej w tych dziedzinach;

38 Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie kluczowych kompetencji w procesie uczenia się przez całe życie: lepsze wykorzystanie technologii cyfrowych w dydaktyce; rozwijanie kompetencji i umiejętności cyfrowych potrzebnych do życia i pracy w czasach transformacji cyfrowej; poprawa edukacji dzięki lepszej analizie danych i prognozowaniu.

39 LSCDN Oddział Biała Podlaska Bożena Panasiuk Kompetencje kluczowe -kluczowe- europejskie ramy odniesienia Kompetencje z 18 grudnia 2006 r. Kompetencje obowiązujące od 22 maja 2018 r. 1. Porozumiewanie się w języku ojczystym 2. Porozumiewanie się w językach obcych 3. Kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowotechniczne 1. Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji, 2.Kompetencje w zakresie wielojęzyczności, 3.Kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii 4. Kompetencje informatyczne 4. Kompetencje cyfrowe; 5. Umiejętność uczenia się 5. Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie uczenia się; 6. Kompetencje społeczne i obywatelskie 6.Kompetencje obywatelskie; 7. Inicjatywność i przedsiębiorczość 7. Kompetencje w zakresie przedsiębiorczości; 8. Świadomość i ekspresja kulturalna 8. Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

40 Kompetencje kluczowe w procesie edukacji Zaleca się państwom członkowskim, m.in.: rozwijanie oferty kompetencji kluczowych dla wszystkich w ramach ich strategii uczenia się przez całe życie, w tym strategii osiągnięcia powszechnej alfabetyzacji, kształcenie i szkolenie wszystkich młodych ludzi w celu rozwijania kompetencji kluczowych na poziomie dającym im odpowiednie przygotowanie do dorosłego życia oraz stanowiącym podstawę dla dalszej nauki i życia zawodowego, umożliwianie osobom dorosłym rozwijania i aktualizowania kompetencji kluczowych przez całe życie.

41 Kompetencje kluczowe mają przygotować do samodzielnego działania, podejmowania decyzji dotyczących własnego rozwoju i życia.

42 LSCDN Oddział Biała Podlaska Bożena Pa Kompetencje kluczowe- europejskie ramy odniesienia z 2006 r., 2018r. 1. Kompetencje w zakresie czytania i pisania; Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji, 2. Porozumiewanie się w językach obcych Kompetencje w zakresie wielojęzyczności 3. Kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne Kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii; 4. Kompetencje informatyczne Kompetencje cyfrowe; 5. Umiejętność uczenia się Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie uczenia się; 6. Kompetencje społeczne i obywatelskie Kompetencje obywatelskie; 7. Inicjatywność i przedsiębiorczość Kompetencje w zakresie przedsiębiorczości; 8. Świadomość i ekspresja kulturalna Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej. Najważniejsze umiejętności rozwijane w ramach kształcenia ogólnego w szkole podstawowej w PP ( r.) 1) sprawne komunikowanie się w języku polskim oraz w językach obcych nowożytnych; 2) sprawne wykorzystywanie narzędzi matematyki w życiu codziennym, a także kształcenie myślenia matematycznego; 3)poszukiwanie, porządkowanie, krytyczna analiza oraz wykorzystanie informacji z różnych źródeł 4) kreatywne rozwiązywanie problemów z różnych dziedzin ze świadomym wykorzystaniem metod i narzędzi wywodzących się z informatyki, w tym programowanie; 5) rozwiązywanie problemów, również z wykorzystaniem technik mediacyjnych; 6) praca w zespole i społeczna aktywność; 7) aktywny udział w życiu kulturalnym szkoły, środowiska lokalnego oraz kraju.

43 Dzisiaj blisko 40% Polaków nie rozumie tego, co czyta, a kolejne 30% rozumie w niewielkim stopniu. Co dziesiąty absolwent szkoły podstawowej nie potrafi czytać. Aż 10 milionów Polaków (ok. 25%) nie ma w domu ani jednej książki. Analfabetą funkcjonalnym jest co 6 magister w Polsce. 6,2 miliona nie przeczytało NIC, nawet artykułu w brukowcu. 40% Polaków ma problemy z czytaniem rozkładów jazdy czy map pogodowych

44 Dobrze rozwinięty umysł, pasja do nauki i umiejętność praktycznego wykorzystania wiedzy to klucze do przyszłości (G. Dryden, J. Vos: Rewolucja w uczeniu się)

45 Czy rynek pracy w przyszłości mógłby tak funkcjonować? W fabryce przyszłości będzie tylko dwóch pracowników człowiek i pies. Człowiek będzie karmił psa, pies zaś pilnował, by człowiek nie dotykał maszyn. Carl Bass, Autodesk CE

46 OFERTA LSCDN 1. Samoocena a decyzje edukacyjno-zawodowe uczniów Anna Michalczuk 2. Kompetencje kluczowe i preorientacja zawodowa w przedszkolu Barbara Kratiuk 3. Doradztwo zawodowe w szkole w oparciu o nowe przepisy prawa Iwon Lipiec 4. Wsparcie merytoryczno-metodyczne osób realizujących doradztwo edukacyjno-zawodowe w szkole podstawowej Andrzej Lipski 5. Wewnątrzszkolny system doradztwa zawodowego i program jego realizacji w szkole podstawowej / ponadgimnazjalnej w oparciu o nowe przepisy prawa Iwona Lipiec 6. Metody i narzędzia w doradztwie zawodowym Iwona Lipiec

47 Literatura Hunziker D.,Kompetencje bez tajemnic. Rozwijanie kompetencji bez tajemnic, Warszawa Rostowski T., Kompetencje jako jakość zarządzania zasobami ludzkimi, w: Jakość zasobów firmy. Strykowski W., Strykowska J., Pielachowski J., Kompetencje nauczyciela szkoły współczesnej, Poznań Raport Gumtree Aktywni + Przyszłość rynku pracy. Raport Gumtree Aktywni+Praca w życiu, życie w pracy. Raport Przyszłość pracy między uberyzacją a automatyzacją.

48 Dziękuję za uwagę Bożena Panasiuk Lubelskie Samorządowe Centrum Doskonalenia Nauczycieli Oddział Biała Podlaska

49 Lubelskie Samorządowe Centrum Doskonalenia Nauczycieli Oddział w Białej Podlaskiej ul. Kolejowa 8, Biała Podlaska Telefony: centrala informacje dotyczące szkoleń , kierownik Oddziału konsultanci bialapodlaska@lscdn.pl