Informacja o wynikach kontroli NIK z 2002 r. W wynikach tej kontroli NIK wskazała m.in. na:

Transkrypt

1 W wyniku prowadzonego nadzoru pedagogicznego szkoła/placówka uzyskuje informacje o jakości swojej pracy w trakcie procesu edukacyjnego i jakości organizacji tego procesu. Wyniki służą przede wszystkim dyrektorom kierującym działalnością szkół/placówek oraz nauczycielom i pozwalają podejmować działania na rzecz doskonalenia jakości pracy tych szkół i placówek. W odróżnieniu do wyników egzaminacyjnych wyniki nadzoru pedagogicznego pokazują co w szkole funkcjonuje właściwie a co nie, już na etapie nauczania, a nie dopiero po jego zakończeniu. Wyniki nadzoru służą przede wszystkim temu, aby proces edukacyjny mógł być odpowiednio modyfikowany jeszcze w trakcie realizacji, a nie dopiero po jego zakończeniu, na bazie np. wyników egzaminacyjnych uczniów. Informacja o wynikach kontroli NIK z 2002 r. W wynikach tej kontroli NIK wskazała m.in. na: - pozostawienie kuratorom oświaty dowolności w ustalaniu organizacji nadzoru pedagogicznego w województwach, co skutkowało przyjęciem w tym zakresie różnych rozwiązań, - brak sprecyzowanych oczekiwań co do struktury i treści raportów o jakości edukacji w województwie, - brak długofalowej koncepcji szkolenia pracowników pedagogicznych kuratoriów oświaty. 1 / 5

2 Modernizacja nadzoru pedagogicznego w 2009 r. oraz zmiany w przepisach dotyczących tej formy nadzoru dokonanych w 2013 i 2015 r. Przygotowując zmiany w sposobie sprawowania nadzoru pedagogicznego założono, że nowe rozwiązania legislacyjne będą kształtować nadzór pedagogiczny w taki sposób, aby służył on doskonaleniu systemu oświaty, w szczególności podnoszeniu efektów pracy szkół i placówek, wspomaganiu rozwoju uczniów oraz rozwoju zawodowego nauczycieli. Wprowadzono trzy formy sprawowania nadzoru pedagogicznego: 1. ewaluację działalności edukacyjnej szkół/placówek, 2. kontrolę przestrzegania prawa, 3. wspomaganie pracy szkół/placówek oraz nauczycieli w zakresie realizowanej działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej. Zmiany wprowadzone w 2013 r. polegały m.in. na: zmniejszeniu liczby wymagań, rezygnacji z grupowania wymagań w cztery obszary, ograniczeniu zakresu wspomagania realizowanego w ramach nadzoru pedagogicznego poprzez uchylenie wymogu zobowiązującego organy sprawujące ten nadzór do upowszechniania przykładów dobrych praktyk oraz organizowania konferencji i narad dla dyrektorów szkół i placówek. W 2015 r. w wyniku nowelizacji ustawy o systemie oświaty wymagania wobec szkół i placówek zostały umocowane w tej ustawie (art. 21a). W tym samym roku Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania na podstawie upoważnień ustawowych wydał dwa rozporządzenia: 1. w sprawie wymagań wobec szkół i placówek. 2. w sprawie nadzoru pedagogicznego. Metody ewaluacji Wprowadzając w 2009 r. ewaluację jako formę nadzoru pedagogicznego przyjęto, że 2 / 5

3 realizacja badania ewaluacyjnego jest prowadzona z wykorzystaniem opracowanych narzędzi diagnostycznych. Ewaluatorzy wykorzystują różne metody badawcze z zakresu nauk społecznych. Są to zarówno metody ilościowe (np. badania ankietowe), jak i jakościowe (np. wywiady indywidualne, obserwacje, wywiady grupowe, analiza treści dokumentów). Narzędzia, arkusze oraz procedury są dostosowane do specyfiki pracy danego typu szkoły lub placówki. Przy ocenie pracy szkoły i placówki wykorzystywane są opinie różnych grup osób zainteresowanych jakością pracy szkoły. Ocena funkcjonowania nadzoru pedagogicznego w świetle wyników kontroli NIK z 2012 r. Najwyższa Izba Kontroli w Informacji o wynikach kontroli pn. Nadzór pedagogiczny sprawowany przez kuratorów oświaty i dyrektorów szkół publicznych wskazała, że nadzór pedagogiczny sprawowany przez skontrolowanych kuratorów oświaty i dyrektorów szkół publicznych nie był dostatecznie sprawny i efektywny. Wdrożenie w 2009 r. nowych zasad nadzoru pedagogicznego nie zostało właściwie przygotowane. W badanym okresie w niewystarczającym stopniu wykorzystywane były poszczególne formy nadzoru, a uzyskane efekty kształcenia w części szkół obniżyły się. Sporządzane w skontrolowanym okresie raporty z ewaluacji zewnętrznych w niewielkim stopniu realizowały cele określone w nowych zasadach nadzoru pedagogicznego, dotyczące oceny jakości pracy szkół i kreowania programów ich rozwoju. Wyniki badania Wykorzystanie ewaluacji zewnętrznej i wewnętrznej przez szkoły przeprowadzonego przez Instytut Badań Edukacyjnych Z badań wynika, że wśród najpowszechniejszych efektów pozytywnych procesu ewaluacji można wskazać: - spojrzenie na szkołę z innej perspektywy, uzyskanie impulsu do refleksji i działań (co jest kluczową kwestią z perspektywy celów systemu nadzoru pedagogicznego) - wzrost motywacji i mobilizacja do pracy grona pedagogicznego - poprawę relacji, zwiększenie wymiany informacji i współpracy w gronie pedagogicznym - uporządkowanie dokumentacji wewnątrzszkolnej - lepsze zrozumienie założeń ewaluacji zewnętrznej - rozwój ewaluacji wewnętrznej - poprawę pozycji szkoły w środowisku. 3 / 5

4 Główne efekty negatywne to: - stres i towarzyszące ewaluacji negatywne emocje - zmęczenie i przeciążenie pracą grona pedagogicznego - dezorganizacja pracy dydaktyczno-wychowawczej - negatywne postrzeganie ewaluacji zewnętrznej Wyniki debat społecznych organizowanych regionalnie przez kuratorów oświaty oraz w Ministerstwie Edukacji Narodowej Podczas debat powszechne było oczekiwanie wzmocnienia roli kuratora oświaty w obszarze wspomagania pracy szkół i placówek, w tym powrót do tworzenia tzw. rejonów wizytacyjnych. W odniesieniu do ewaluacji najczęściej podnoszone były kwestie dotyczące: jakości narzędzi wykorzystywanych w tym badaniu i jakości sporządzanych raportów z ewaluacji. Wskazywano przy tym na potrzebę lub konieczność: - zdefiniowania celu ewaluacji czy ma służyć skontrolowaniu działalności szkoły/placówki czy też wspomaganiu ich pracy (obecnie ewaluacja jest postrzegana jako kontrola); - wprowadzenia zmian, które spowodują, że ewaluacja nie będzie źródłem rankingów; - uproszczenia metodologii badania ewaluacyjnego i poprawy jakości narzędzi do pozyskiwania informacji w trakcie badania; - dostosowania narzędzi badawczych do typów szkół i rodzajów placówek; - formułowania rekomendacji lub zaleceń po przeprowadzeniu badania ewaluacyjnego; - skrócenia raportu z ewaluacji (ograniczenie objętości raportu); - zwiększenia rzetelności badań prowadzonych w ramach ewaluacji zewnętrznych i wewnętrznych; - utrzymania platformy nadzoru pedagogicznego; - przywrócenia rzeczywistego wspomagania szkół i placówek przez kuratorów oświaty wizytator jako specjalista i doradca wspierający działania dyrektora; - zapewnienia wspomagania dyrektora szkoły/placówki przez organ nadzoru pedagogicznego w zakresie ewaluacji wewnętrznej i prowadzenia dokumentacji; - przydzielenia wizytatorom kuratoriów rejonów wizytacyjnych. - wprowadzenia specjalizacji wizytatorów wizytator powinien być fachowcem od jednego przedmiotu i/lub typu szkoły / rodzaju placówki; 4 / 5

5 - systematycznego podnoszenia kompetencji wizytatorów; - zmniejszenia liczby wymagań wobec szkół i placówek; - ograniczenia biurokracji w szkole powstają dokumenty, których tworzenia nie wymagają przepisy prawa, w celu potwierdzenia realizacji działań przed organem nadzoru pedagogicznego, zdarza się że wizytatorzy takich dokumentów żądają od dyrektora. Podczas debat wskazano również na oczekiwane zmiany dotyczące szczegółowych rozwiązań w zakresie realizacji zadań z nadzoru pedagogicznego, tj.: - rezygnację z jawności narzędzi do procesu ewaluacji lub z konieczności powiadamiania dyrektora o zamiarze jej przeprowadzenia; - umożliwienie przeprowadzenia badania ewaluacyjnego przez jednego wizytatora; - możliwość wejścia wizytatora do szkoły bez potrzeby wynikającej jedynie z czynności nadzoru pedagogicznego, np. w celu konsultowania indywidualnie z dyrektorem bieżących problemów w szkole; - zlikwidowanie podziału na ewaluacje całościowe i problemowe; - wprowadzenie wyłącznie ewaluacji całościowych lub ewaluacji problemowych, ale o bardzo dużym stopniu szczegółowości; - zwiększenie liczby i zakresu prowadzonych w trakcie ewaluacji obserwacji zajęć; - uwzględnienie w ewaluacji wewnętrznej specyfiki szkoły/placówki zamiast badania obszarów pracy określonych przez MEN;. - sprawdzanie w trybie kontroli wykorzystania przez szkołę/placówkę wyników ewaluacji; - możliwość dokonywania oceny pracy dyrektora szkoły/placówki na podstawie wyników ewaluacji; - rezygnację z ewaluacji wewnętrznej lub określanie jak się ma ewaluacja zewnętrzna do wewnętrznej; - wprowadzenie szkoleń dla nauczycieli kształtujących umiejętność prowadzenia ewaluacji wewnętrznej. Źródło: Informacja MEN: Badanie jakości edukacji. Metody ewaluacji. Ocena szkoły w świetle aktualnych badań edukacyjnych ze szczególnym uwzględnieniem opinii uczniów. W kolejnym artykule przedstawimy Państwu ocenę szkoły w świetle aktualnych badań edukacyjnych ze szczególnym uwzględnieniem opinii uczniów. 5 / 5