Zaburzenia przełykania U SENIORÓW Czy mamy problem??? dr n. med. Ewa Bogacka EMERYT Ośrodek Badań Klinicznych, DOBROSTAN, Wrocław

HTML
DOWNLOAD

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Zaburzenia przełykania U SENIORÓW Czy mamy problem??? dr n. med. Ewa Bogacka EMERYT Ośrodek Badań Klinicznych, DOBROSTAN, Wrocław"

Anatol Muszyński
6 lat temu
Przeglądów:

1 Zaburzenia przełykania U SENIORÓW Czy mamy problem??? dr n. med. Ewa Bogacka EMERYT Ośrodek Badań Klinicznych, DOBROSTAN, Wrocław

2 OD Oropharyngeal Dysphagia Zaburzenia przełykania u seniorów dotyczące jamy ustnej i gardła = kolejny zespół geriatryczny Definicja WHO: niemożność lub trudność w przeprowadzeniu substancji (pokarmu, leku) z jamy ustnej do przełyku. Powoduje dławienie się, zachłyśnięcia, zaleganie pokarmu w jamie ustnej i gardle. W klasyfikacji ICD-10 R13 OD w starszej populacji: 27-91% wiek %, wiek %, powyżej 80 rż 33%, seniorzy zależni od opieki do 60% (niezależnie od wieku) J.E Morley, JAMDA 2015

3 Baijens l.w. White Paper, Clin Interv Aging 2016

4 Zaburzenia przełykania u seniorów Wpływ starzenia = Presbyphagia 1. Obniżenie napięcia spoczynkowego górnego zwieracza przełyku oraz skrócenie strefy wysokiego ciśnienia górnej części przełyku w czasie przełykania 2. Obniżenie impulsacji czuciowej z jamy ustnej i gardła, szczególnie przy osłabieniu smaku i węchu 3. Osłabienie centralnego odruchu czuciowo-ruchowego, reakcji obronnych: kaszlowej, wtórnej perystaltyki przełyku, zamykania szpary głośni w czasie obecności pokarmu w przełyku 4. Osłabienie masy i siły mięśni, w tym języka 5. Zmniejszenie objętości połykanych substancji 6. Zły stan uzębienia 7. Zmiany zwyrodnieniowe odcinka szyjnego 8. Zaburzenia produkcji śliny 9. Pogarszanie się możliwości adaptacyjnych mózgu Bardan E. Eur J Gastroent, Hepat, 2001, Wirth R, Dziewas R et all.clin Interv Aging 2016

5 Wirth R et all. Oropharyngeal Dysphagia in older persons; international expert meeting. Clin Interv Aging 2016

7 Objawy sugerujące OD Oropharyngeal Dysphagia - kaszel, chrypka, uczucie przeszkody w gardle, - krztuszenie się, aspiracja: nawrotowe zapalenia płuc (zachłystowe) - powolne przełykanie z długotrwałym zaleganiem połykanej treści w jamie ustnej, czasami w gardle - narastające problemy przełykania tabletek/kapsułek - powtarzające się ruchy przełykania po zakończonym odżywianiu - pogarszanie się stanu odżywienia, cechy odwodnienia (unikanie połykania płynów!), utraty masy mięśniowej, sprawności psycho-motorycznej - pogarszajace się funcjonowanie psycho-fizyczne, zespoł kruchości Wirth R, Dziewas R et all Clin Interv Aging 2016 Baijens l.w. White Paper, Clin Interv Aging 2016

8 Curr Phys Med Rehab Rep 2013

9 Stany patologiczne wywołujące/sprzyjające OD 1. Zaburzenia neurodegeneracyjne: AD i inne choroby otępienne w 80%, choroba Parkinsona, MS, ALS (amyotropic lateral sclerosis) 2. Udar mózgowy w 26-64%, 3. Osłabienie siły mięśniowej: myopatie, sarcopenia, zespół kruchości w 47.4%, niedożywienie, polekowe: leki neuroleptyczne p/psychotyczne 4. Osłabienie odruchu kaszlowego: majaczenie, otępienie, leki sedatywne, opioidy 5. Przeszkody mechaniczne: npl okolicy jamy ustnej, gardła i szyi, stan po radioterapii, uchyłek Zenkera 6. Xerostomia polekowa :narkotyki, antycholinergiki, dehydratacja 7. Wpływ współistniejących chorób: naczyń mózgowych, stan po rewaskularyzacji kardiologicznej, cukrzyca 8. Refluks przełykowo-gardłowy: podrażnienie przełyku (nadżerki, st zapalny) NSAiD, sole potasu bifosfoniany, obniżenie napięcia dolnego zwieracza przełyku: nitraty blokery kanału wapniowego Bardan E. Eur J Gastroent, Hepat, 2001 J.E Morley, JAMDA 2015,Baijens l.w. White Paper, Clin Interv Aging 2016

10 Błędne koło zaburzeń przełykania u seniorów Wirth R et all. Oropharyngeal Dysphagia in older persons; international expert meeting. Clin Interv Aging 2016

11 Metody diagnostyczne OD: 1. Kwestionariusze: TOR-BSST (Toronto Beside Swallowing Screening test), EAT-10 (Eating Assesment Toll- Nestle) BJHSDS Barnes Jewish Hopital Stroke Dysphagia Screen, PAS Rosenbeck Penetration Aspiration Scale 2. Testy kliniczne: test połykania wody, test połykania treści kleistej: V-VST ( Volume Viscosity Swallow Test), Ocena siły mięśni języka 3. Diagnostyka obrazowa do kwalifikacji pacjentów do odpowiedniej terapii (3 stopnie): VFS Videofluoroscopy Swallowing Study FEES Fiberoscopic endoscopic evaluation of swallowing ocena objętości mięśnia bródkowo-gnykowego Baijens l.w. White Paper, Clin Interv Aging 2016, Wirth R Clin Interv Aging 2016

13 Częstość dysfagii w zależności od fenotypu pacjenta i jego choroby Fenotyp Rodzaj populacji Metoda oceny Częstość Autorzy Seniorzy Choroby neurodegeneracyjne Niezależnie funkcjonujący Hospitalizacja CAP Community-acquired pneumonia CAP u IS (seniorzy zależni od opieki) Ch. Parkinsona Kwestionariusze % Holland, Roy,Bloem, Kawashima,, Yang Barczi, Robbins Test przełykania wody, V-VST Kwestionariusze, VST, VFS, FEES Kwestionariusze VFS, FEES 55% 91,7 % 38% 75 % 35-84% Kalf Cabre, Almirall Cabre, Almirall, Nogueria, Reis, Lin AD VFS, FEES 57-84% Langmore, Horner Otępienie inne niż AD MS (multiple sclerosis) ALS (amyotropic lateral sclerosis) Kwestionariusze (opiekun) VFS, FEES Kwestionariusze, VFS/FEES Testy przełykania, VFS/FEES Udar świeży Kwestionariusze, VFS/FESS 19-30% 57-84% 24% 34,3 % Langmore, Ikeda,, Suh, De Pauw, Calcagno 47-86% Chen, Garrett, Ruoppolo 37-45% 64-78% Martino Po udarze VFS/FESS 25-81% Martino V-VST: Volume Viscosity swallowing test, VFS: Videofluoroscopy s. study, FEES: Fiberoscopic endoscopic evaluation of swallowing Baijens l.w. White Paper, Clin Interv Aging 2016

14 Możliwości terapeutyczne IDDSI International Dysphagia Diet Standarisation Initiative : MMI (Minimal Massive Intervention) modyfikacja lepkości i konsystencji, temperatury i kwaśności Cichero J. Curr Phys Med Rehab Rep 2013

15 Clave P. Clin Nutrition 2008

18 Możliwości terapeutyczne cd. IDDSI International Dysphagia Diet Standarisation Initiative : MMI Pielęgnacja: pozycja w czasie posiłku, edukacja opiekuna, naprzemienność posiłku płynnego ze stałym, dbałość o higienę jamy ustnej Rehabilitacja: ćwiczenia Shakera, zabiegi Mendelsohna, trening języka, treningi żucia Newman R. Dysphagia 2016, Clave P Nat Rev Dgastroent hepat 2015 jeśli to możliwe - usuniecie leków nasilających OD Stymulacja farmakologiczna: receptorów wanilinowych TRPV1 - capsaicyna, piperina zwiększanie substancji P: Nicergolina, Imidapril (ACEI) Nakashima T. Medicine Rofes L. Gut 2013 Neurostymulacja NMES (Neuromuscular Electrical Stimulation) rtms (repetitive Trancutaneus Stimulation ) Baijens l.w. White Paper, Clin Interv Aging 2016, ESSD, Position Statements, Dysphagia 2013

19 Tylko pytanie: kiedy warto kontynuować? kiedy nie warto zaczynać? jak uniknąć pułapki terapii uporczywej? nie ma prostej odpowiedzi Dziękuję za uwagę

Podobne dokumenty

Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii. Centralny Szpital Kliniczny

Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Centralny Szpital Kliniczny Dysphagia in the intensive care unit: epidemiology, mechanisms, and clinical management. Critical Care 2019, marzec Systematyczny