Tkanka łączna. komórki bogata macierz

Transkrypt

1 Tkanka łączna komórki bogata macierz (przenosi siły mechaniczne) Funkcje spaja róŝne typy innych tkanek zapewnia podporę narządom, ochrania wraŝliwe części organizmu transport substancji odŝywczych i produktów metabolizmu właściwa oporowa chrzęstna Tkanka łączna kostna krwiotwórcza krew i chłonka 1

2 RóŜny skład i róŝna ilość ECM RóŜne komórki adipocyt fibroblast komórka chondrocyt osteoblast tuczna Tkanka łączna właściwa luźna (wiotka, siateczkowata) jest najczęściej występującą tkanką ustroju komórki i ECM w blaszkach, pomiędzy nimi płyn tkankowy tworzy większość błon śluzowych np. opłucną, otrzewną, osierdzie zbita (włóknista) o utkaniu regularnym np. w ścięgnach o utkaniu nieregularnym np. w warstwie siateczkowatej skóry właściwej tłuszczowa 2

3 Tkanka łączna właściwa zbita (włóknista) charakteryzuje się: ściśle upakowanymi włóknami (kolagen, elastyna) niewielką ilością amorficznej substancji międzykomórkowej (istoty podstawowej) obecnością komórek- fibroblastów Mikrografia elektronowa przekroju poprzecznego skóry kijanki (włókna kolagenowe ułoŝone warstwowo) Fibroblasty: wydzielanie i organizacja kolagenu i in. (prokolagen) migracja komórek Formowanie kolagenu przez komórki: fragmenty tkanki embrionalnej serca kurczęcia na podłoŝu kolagenowym 3

4 Tkanka łączna tłuszczowa charakteryzuje się: małą ilością istoty międzykomórkowej obecnością komórek tłuszczowych - adipocytów zlokalizowana jest głównie w warstwie podskórnej (10-25% ) Funkcje: magazynowanie, wytwarzanie (lipogeneza) i rozkładanie tłuszczów (lipoliza). Tkanka łączna oporowa Chrzęstna naleŝy do najgęstszych tkanek łącznych ECM (róŝna ilość włókien, mało GAG) chondrocyty szklista, spręŝysta, włóknista Kostna substancja międzykomórkowa przesycona solami wapnia (fosforany, węglany) komórki: osteoblasty, osteocyty, osteoklasty związki organiczne: 30-50% związki nieorganiczne (mieszanina soli wapniowych): 30-35% woda: 15-40% 4

5 Tkanka kostna osteocyty (w jamkach) (wymiana substancji odŝywczych i metabolitów w kości) osteoblasty (komórki kościotwórcze) osteoklasty (komórki kościogubne) bogata ECM - zmineralizowana kolageny sole Ca, Mg (hydroksyapatyt) Przekrój przez kość Tkanka łączna płynna Krew i chłonka (limfa) Krew osocze (55%) woda, związki organiczne, nieorganiczne, białka, tłuszcze, witaminy elementy morfotyczne: krwinki białe (leukocyty) krwinki czerwone (erytrocyty) płytki krwi (trombocyty) Limfa osocze chłonki skład - podobny do osocza krwi elementy morfotyczne: limfocyty 5

6 krew Komórki krwi ssaka - skaningowa mikrografia elektronowa Krew - odtwarzanie z komórek macierzystych (hemopoeza) 6

7 Tkanka nerwowa neurony (pobudliwe) odbieranie i przekazywanie sygnałów komórki glejowe (wspomagające) film Sygnalizacja w komórkach nerwowych 100 tys. wejść informacyjnych przyjmowanie sygnału przewodzenie przekazywanie rodzaje sygnałów - róŝne (róŝne neurony: czuciowe, ruchowe, pośredniczące) forma sygnału taka sama (zmiana potencjału elektrycznego w poprzek błony komórkowej neuronu) 7

8 potencjał błonowy w poprzek błony komórkowej Spoczynkowy potencjał błonowy potencjał błony w warunkach ustabilizowanych, gdy przepływ jonów jest zrównowaŝony i nie następuje dalsza akumulacja róŝnic ładunku w poprzek błony Pomiary potencjału błonowego Potencjał błonowy stanowi podstawę kaŝdej aktywności elektrycznej w komórce Miarą potencjału błonowego jest napięcie istniejące w poprzek błony. Spoczynkowy potencjał błonowy komórek zwierzęcych: od 20mV do 200mV Potencjał błonowy jest określany przez: - stęŝenia jonów we wnętrzu komórki i środowisku pozakomórkowym (zmiany - w czasie sekund lub minut) - stan kanałów jonowych w błonie (przepływ jonów wywołuje zmianę potencjału błony- w czasie milisekund) 8

9 Sygnalizacja w komórkach nerwowych Przepływ jonów a potencjał czynnościowy Potencjał czynnościowy - przejściowa zmiana potencjału błonowego komórki, związana z przekazywaniem informacji. Film 12.8 Potencjał czynnościowy propagacja sygnału Wędrujący potencjał czynnościowy nazywany jest impulsem nerwowym. 9

10 Przechodzenie potencjału czynnościowego wędrująca fala depolaryzacji ( pobudzenia elektrycznego) = potencjał czynnościowy (impuls nerwowy) - do 100m/s Współdziałanie kanałów Na+, K+ i pomp a potencjał czynnościowy przeciekowe kanały K (gdy błona spolaryzowana - blokowane przez Mg ++ ) kanały Na bramkowane potencjałem kanały K bramkowane potencjałem pompa Na- K animacja_action potential lokalne zmiany potencjału: mV/ 1-2ms grubość błony: 7 nm pole elektr V/cm/1-2ms 10

11 Przekazanie sygnału do komórek docelowych Przekazanie sygnału do komórek docelowych synapsy chemiczne Film

12 Przekazanie sygnału do komórek docelowych - synapsy Przekazanie sygnału do komórek docelowych - synapsy 12

13 Receptory jonotropowe i przekaźniki nerwowe 13

14 Neurony odbieranie i przekazywanie sygnałów Komórki glejowe (wspomagające) Komórki glejowe- róŝnorodne funkcje podporowe odŝywcze ochronne (oczyszczające-makrofagi) regulacja gospodarki jonowej związane z wydzielaniem i wychwytywaniem neuroprzekaźników * makroglej astrocyty (komórki gwiaździste) oligodendrocyty * mikroglej komórki Schwanna 14

15 * makroglej Komórki glejowe astrocyty (komórki gwiaździste) największe komórkami glejowe (8 15 µm) otaczają neurony mają liczne wypustki (m.in. otaczają synapsy; naczynia włosowate) tworzą tzw. barierę krew-mózg (transport substancji odŝywczych z naczyń do neuronów i odwrotnie) uczestniczą w metabolizmie neuroprzekaźników * makroglej oligodendrocyty tworzą osłonki mielinowe w ośrodkowym układzie nerwowym funkcję ochrony mechanicznej i izolatora elektrycznego aksonu Proces mielinizacjiwypustki oligodendrocytów obwijają akson swoją błoną komórkową w postaci spiralnych zwojów osłonka mielinowa Liczba osłonek 1-40 * mikroglej komórki Schwanna tworzą osłonki mielinowe w obwodowym układzie nerwowym 15

16 Tkanka mięśniowa wyspecjalizowane tkanki kurczliwe mięśnie szkieletowe mięsień sercowy mięśnie gładkie autonomiczny układ nerwowy Aparat kurczliwy mięśni mięśnie poprzecznie-prąŝkowane sarkolema sarkoplazma (SR, sarkosomy) fuzja komórek jednojądrzastych - - wielojądrzaste miotuby włókna mięśniowe: (fuzja mioblastów) grubość: kilka- kilkaset µm; długość: kilka- kilkadziesiąt cm sarkomer: podstawowa jednostka kurczliwa włókna 16

17 Miofibryle mięśni szkieletowych Filamenty grube miozynowe ; średnica 17nm; dlugość 1,5µm Filamenty cienkie aktynowe ; średnica 8nm; dlugość 1µm Filamenty grube : Filamenty cienkie 1:6 (kręgowce) pasmo H prąŝek I (izotropowy) prąŝek A (anizotropowy) prąŝek I (izotropowy) Filamenty desminowe stabilizują sarkomery mięśni 17

18 Skurcz mięśni poprzecznie-prąŝkowanych Neuron ruchowy Komórka mięśniowa Sygnał (impuls nerwowy) potencjał czynnościowy (rozprzestrzenianie ms) sarkolema + kanaliki T Film sarkolema + kanaliki T kanaliki T SR 18

19 Regulacja skurczu mięśnia skurcz mięśni poprzecznie-prąŝkowanych sygnał retikulum sarkoplazmatyczne otwarcie kanałów Ca 2+ napływ Ca 2+ do cytozolu miofibryle troponina C wiąŝe Ca 2+ tropomiozyna odsłania aktynę wiązanie głów miozyny z aktyną 19

20 Regulacja skurczu mięśni poprzecznie-prąŝkowanych wiązanie głów miozyny z aktyną SKURCZ Skurcz mięśnia 3µm 2µm 0,1 s wślizgiwanie filamentów aktynowych między filamenty miozynowe film 20

21 Mięsień sercowy mięsień poprzecznie- prąŝkowany (sarkomer) kardiomiocyty połączenia przylegające desmosomy połączenia szczelinowe (synapsy elektryczne) Kurczy się autonomicznie ok. 3 mld razy/ człowiek Film beating heart cells Mięśnie gładkie miocyty wrzecionowate komórki filamenty aktynowe i miozynowe brak sarkomerów i miofibryli (brak prąŝkowania) Inna regulacja oddziaływań aktyny z miozyną II Aktywacja przez róŝne sygnały (adrenalina, serotonina, prostaglandyny itd.) 21