Tkanki. Tkanki. Tkanka (gr. histos) zespół komórek (współpracujących ze sobą) o podobnej strukturze i funkcji. komórki. macierz zewnątrzkomórkowa

Transkrypt

1 Tkanki Tkanka (gr. histos) zespół komórek (współpracujących ze sobą) o podobnej strukturze i funkcji komórki Tkanki macierz zewnątrzkomórkowa komórki zwierzęce substancja międzykomórkowa protoplasty roślin ściany komórkowe

2 Tkanki Komórki mogą się łączyć za pomocą : bezpośrednich połączeń substancji międzykomórkowej substancja międzykomórkowa (macierz) (ECM= extracellular matrix) ECM wielocukry i białka : glikozoaminoglikany (GAG) proteoglikany białka tworzące włókna glikoproteiny (białka niekolagenowe)

3 Macierz zewnątrzkomórkowa (ECM) białka tworzące włókna kolageny elastyna i fibrylina glikoproteiny (białka niekolagenowe) fibronektyny laminina inne (entaktyna, tenascyna) Glikozoaminoglikany (GAG) - polisacharydy polimery dwucukrów: kwasu uronowego i aminoheksozy ( tys) - nierozgałęzione; - hydrofilowe;- silny ładunek ujemny powtarzające się dwucukry kwas D-glukuronowy N-acetyloglukozoamina kwas hialuronowy (ok cząsteczek dwucukrów) [siarczan chondroityny, siarczan heparanu, siarczan dermatanu, inne]

4 ECM - proteoglikany proteoglikany - białka pozakomórkowe związane z GAG - bardzo róŝnorodne rdzeń białkowy + wiele cząsteczek GAG olbrzymie agregaty (chrząstka) - cząsteczki rozgałęzione, sztywne - cząsteczki hydrofilowe - nadają ECM konsystencję płynnego Ŝelu (wiąŝą jony Na) [agrekan, syndekan, perlekan, dekoryna] ECM - proteoglikany 10 8 Da agregat proteoglikanów z chrząstki

5 ECM białka tworzące włókna Kolageny (typy I - XVII) 25% masy białek organizmu ssaka syntetyzowane przez fibroblasty, osteoblasty.. Cząsteczka kolagenu: długość sztywność trójniciowa struktura grube włókna pęczki sieci tropokolagen organizacja i struktura kolagenu (typu I) Syntetyzowany: prokolagen Kolagenaza odcina końcowe peptydy Agregacja i organizacja włókien klagenowych fibroblast

6 kolageny nietworzące włókien Kolagen typu IV ECM białka niekolagenowe Fibronektyny ( glikoproteiny-220kd) połączenie substancji międzykomórkowej z cytoszkieletem

7 ECM białka niekolagenowe Laminina (glikoproteina - 240kD) matriks zewnątrzkomórkowa RóŜne makrocząsteczki substancji międzykomórkowej (cząsteczki białek -zielone, cząsteczki glikozoaminoglikanów -czerwone)

8 błona podstawna (model struktury) Tkanki roślinne matriks zewnątrzkomórkowa pektyna celuloza komórki w stanie turgoru Przekrój poprzeczny łodygi Arabidopsis (mikroskop fluorescencyjny) Przekrój poprzeczny korzenia Arabidopsis (mikroskop elektronowy)

9 Pierwotna ściana komórek roślinnych blaszka środkowa (spajająca komórki) pierwotna ściana komórkowa rozciąganie - celuloza; ściskanie inne polisacharydy błona komórkowa Mikrofibryle celulozowe mikrotubule korowe Synteza celulozy na zewnętrznej powierzchni błony komórkowej (najpowszechniejsza makrocząsteczka organiczna na ziemi)

10 orientacja fibryl celulozowych w ścianie komórkowej mikrofibryle celulozowe Mikrografia elektronowa fibryl celulozowych w ścianie komórkowej (uporządkowany układ włókien) łączenie się komórek homofilowe heterofilowe za pomocą białek łączących trwałe lub przejściowe połączenia międzykomórkowe i cząsteczki adhezyjne

11 łączenie się komórek połączenia międzykomórkowe cząsteczki adhezyjne cząsteczki adhezyjne CAM-cell adhesion molecules białka integralne błon tworzące trwałe lub przejściowe połączenia tworzące połączenia między komórkami lub komórkami a macierzą międzykomórkową funkcje rozpoznające

12 cząsteczki adhezyjne (CAM) kadheryny nadrodzina immunoglobulin selektyny integryny cząsteczki adhezyjne (kadheryny) glikoproteina komórkowo-swoista połączenia homofilowe powiązanie z filamentami cytoszkieletu

13 cząsteczki adhezyjne - nadrodzina immunoglobulin (IgCAM) Glikoproteiny (70) wiązania S-S COOH Połączenia między: komórkami w układzie nerwowym leukocytami, a komórkami śródbłonka cząsteczki adhezyjne (selektyny)

14 cząsteczki adhezyjne (integryny) połączenia międzykomórkowe połączenia zamykające połączenia zwierające desmosomy połączenia przylegające połączenia komunikujące, szczelinowe

15 połączenia zamykające (tight junctions) w komórkach nabłonkowych ( obwódki zamykające ) połączenia ścisłe, barierowe połączenia zamykające (tight junctions) klaudyny okludyny zespolenie zewnętrznych warstw błon (fuzja) sąsiednich komórek wzmocnione białkami długość ok. 15nm uszczelnienie zapobiegające przepływowi cząsteczek przez szczeliny między komórkami

16 połączenia zwierające -desmosomy kadheryny glikoproteiny transbłonowe zaleŝne od Ca +2 płytka desmosomalna (białka wiąŝące) filamenty pośrednie cytokeratyny,wimentyny, desminy półdesmosomy (hemidesmosomy) płytka przybłonowa strukturalnie podobne do desmosomów występują w podstawowej warstwie komórek nabłonka ( na tkance łącznej skóry właściwej)

17 połączenia zwierające połączenia przylegające komórki nabłonkowe kardiomiocyty komórki mięśni gładkich kadheryny kateniny mikrofilamenty połączenia komunikacyjne (gap junctions) całe królestwo zwierząt prawie wszystkie tkanki komunikacja - metaboliczna (cząsteczki < 1200Da: cukry, aminokwasy, camp, jony) -elektryczna

18 połączenia komunikacyjne (gap junctions) konekson (6 koneksyn) róŝne koneksyny od 26 do 50kDa zamykanie i otwieranie połączeń komunikacyjnych regulacja przepuszczalności (bramkowanie jak kanałów jonowych?) połączenia komunikacyjne (gap junctions) płytki połączeniowe - setki (tysiące) koneksonów

19 Tkanki roślinne połączenia międzykomórkowe (komunikacyjne) plazmodesmy