UKŁAD RUCHU (UKŁAD KOSTNY, UKŁAD MIĘŚNIOWY)

Transkrypt

1 Zadanie 1. (2 pkt). Na rysunku przedstawiono szkielet kończyny dolnej (wraz z częścią kości miednicznej) i kość krzyżową człowieka. a) Uzupełnij opis rysunku ( ) o nazwy wskazanych kości. b) Wybierz z opisu rysunku i zapisz nazwę stawu, który umożliwia największy zakres ruchomości kończyny dolnej.... Zadanie 2. (1 pkt). Rytmiczną zmianę objętości klatki piersiowej podczas wdechów i wydechów umożliwiają dwa rodzaje mięśni oddechowych: przepona i mięśnie międzyżebrowe. Podaj nazwę mięśnia, który będzie głównie umożliwiał oddech człowiekowi z ograniczoną ruchomością klatki piersiowej (np. przez założony na niej opatrunek gipsowy). Zadanie 3. (2 pkt). Na schemacie przedstawiono jeden z rodzajów stawów występujących w organizmie człowieka. Wpisz w odpowiednie miejsca informacje o przedstawionym rodzaju stawu. a) Rodzaj stawu:... Zakres ruchów tego stawu:... b) Przykład tego rodzaju stawu w organizmie człowieka:... Zadanie 4. (2 pkt). Około 40. roku życia człowieka rozpoczyna się wyraźny spadek masy kości, ponieważ procesy usuwania obumierającej, starszej tkanki kostnej (resorpcja) przeważają nad procesami tworzenia nowej tkanki. Prowadzi to do zmniejszenia gęstości i wytrzymałości kości (tracimy w ten sposób około 0,5% 1,0% minerałów rocznie). Dodatkowym czynnikiem zmniejszającym wytrzymałość kości jest osteoporoza. W przebiegu osteoporozy ubytek minerałów może wynosić 2,0% 5,0% rocznie i więcej. Zmniejszenie masy kostnej przejawia się większą łamliwością kości. Podaj przykłady dwóch działań, które powinien podjąć człowiek, aby zabezpieczyć się przed niekorzystnymi zmianami w tkance kostnej oraz uzasadnij znaczenie każdego z nich Zadanie 5. (2 pkt). Czaszka człowieka jest częścią szkieletu, w której można wyróżnić dwa różne rodzaje połączeń kości (ruchome i nieruchome). a) Wpisz w wyznaczone miejsce na rysunku nazwę wskazanego strzałką nieruchomego połączenia kości. b) Podaj nazwę i przykład ruchomego połączenia kości w organizmie człowieka. Zadanie 6. (1 pkt). Osteoporoza to choroba objawiająca się demineralizacją kości powodującą ich łamliwość. W procesach przebudowy kości uczestniczą dwa rodzaje komórek: osteoblasty (komórki kościotwórcze) i osteoklasty (komórki kościogubne). Do osteoporozy dochodzi wtedy, gdy jedne z tych komórek są bardziej aktywne niż drugie. Na podstawie tekstu, podaj nazwę rodzaju komórek, których zwiększona aktywność w organizmie może doprowadzić do osteoporozy. Zadanie 7. (3 pkt). Rysunki A, B i C przedstawiają trzy różne rodzaje kręgów kręgosłupa człowieka. Podaj nazwy odcinków kręgosłupa, do których należy każdy z kręgów oraz uzasadnij, która cecha budowy umożliwiła Ci jego identyfikację. A - B - C -

2 Zadanie 8. (1 pkt). Na rysunku przedstawiono schematycznie budowę kręgosłupa człowieka. Określ, na czym polega znaczenie esowatego kształtu kręgosłupa człowieka Zadanie 9. (1 pkt). Na schemacie przedstawiono budowę szkieletu klatki piersiowej człowieka. Określ znaczenie, jakie dla funkcjonowania klatki piersiowej ma połączenie żeber z mostkiem poprzez chrząstki Zadanie 10. (2 pkt). Układ szkieletowy pełni w organizmie człowieka różnorodne funkcje. Jedną z nich jest ochrona ważnych narządów wewnętrznych. Podaj dwa przykłady, elementów układu szkieletowego i nazwij narządy przez nie chronione Zadanie 11. (3 pkt). Na schemacie przedstawiono trzy modele stawów. a) Podaj, który ze stawów (A, B czy C) ma największy zakres swobody ruchów:. b) Podaj po jednym przykładzie połączenia stawowego typu A i typu C w organizmie człowieka. A... C... Zadanie 12. (2 pkt). Na rysunku przedstawiono szkielet kończyny dolnej (wraz z częścią kości miednicznej) i kość krzyżową człowieka. a) Uzupełnij opis rysunku o nazwy wskazanych kości. b) Wybierz z opisu rysunku i zapisz nazwę stawu, który umożliwia największy zakres ruchomości kończyny dolnej.... Zadanie 13 (1 pkt). Zaznacz punkt, w którym podano prawidłowy opis rysunku ( ). A. 1 jama stawowa, 2 torebka stawowa, 3 błona maziowa, 4 chrząstka stawowa B. 1 torebka stawowa, 2 chrząstka stawowa, 3 jama stawowa, 4 błona maziowa C. 1 chrząstka stawowa, 2 torebka stawowa, 3 błona maziowa, 4 jama stawowa D. 1 błona maziowa, 2 torebka stawowa, 3 chrząstka stawowa, 4 jama stawowa

3 Zadanie 14 (1 pkt.). Zaznacz punkt, w którym podano prawidłowy opis elementów rysunku ( ). A. 3 kręg obrotowy, 4 kość krzyżowa, 6 kręgi piersiowe, 7 typowe kręgi szyjne B. 1 kość ogonowa 2 typowe kręgi szyjne, 3 kręgi lędźwiowe, 4 kość krzyżowa C. 2 kręg obrotowy, 4 kręgi piersiowe, 5 kręgi lędźwiowe, 6 kość krzyżowa D. 1 kręg szczytowy, 2 kręg obrotowy, 4 kręgi piersiowe, 6 kręgi ogonowe Zadanie 15. (1 pkt). Na rysunku przedstawiono budowę kręgosłupa człowieka. Podaj nazwy zaznaczonych odcinków kręgosłupa. A. B.... Zadanie 16. (2 pkt). Na podstawie własnej wiedzy oceń prawdziwość podanych stwierdzeń dotyczących osteoporozy. W prawej kolumnie tabeli wpisz odpowiednio literę P (prawda) lub literę F (fałsz). b) Wymień dwie funkcje, które pełni kręgosłup w organizmie człowieka Zadanie 18. (2 pkt). Na rysunku przedstawiającym miednicę człowieka literą X oznaczono połączenie pomiędzy kośćmi miednicy. a) Podkreśl rodzaj połączenia oznaczonego na rysunku literą X. ruchome, stałe, półruchome b) Podaj nazwę kości miednicy tworzących połączenie w miejscu oznaczonym literą X. Zadanie 19. (2 pkt). Poniżej przedstawiono w sposób schematyczny elementy składowe szkieletu człowieka. Uzupełnij opis rysunku o nazwy wskazanych czterech odcinków kręgosłupa. Zadanie 17. (3 pkt). W budowie kręgosłupa człowieka wyróżnia się pięć odcinków zbudowanych z kręgów, które są ze sobą połączone za pomocą mięśni i więzadeł. a) Uporządkuj wymienione w tabeli odcinki kręgosłupa w kolejności ich występowania. Wpisz odpowiednio numery 2 5.

4 Zadanie 20. (2 pkt). Na schemacie przedstawiono budowę tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej kręgowców. Zadanie 22. (1 pkt). Jedną z cech mięśni gładkich jest zdolność do długotrwałego skurczu niezależnego od woli. Podaj dwa przykłady narządów w organizmie człowieka, w których występują mięśnie gładkie.. Zadanie 23. (1 pkt). Na schemacie przedstawiono fragment włókna mięśnia szkieletowego z oznaczoną jednostką funkcjonalną sarkomerem. Wśród niżej podanych zmian (A-D) zaznacz tę, która zachodzi, gdy mięsień szkieletowy się kurczy. A. Linie Z oddalają się od siebie. B. Kurczą się filamenty aktynowe. C. Kurczą się filamenty miozynowe. D. Skracają się sarkomery. a) Podaj jedną, widoczną na schemacie, cechę budowy tej tkanki związaną z wykonywaniem skurczów. b) Wykaż związek podanej cechy budowy tej tkanki ze zdolnością do wykonywania skurczów. a)... b)... Zadanie 21. (1 pkt). Na rysunku przedstawiono fragment mięśnia szkieletowego z naczyniami krwionośnymi. Określ, czy regularne skurcze mięśni szkieletowych utrudniają czy ułatwiają przepływ krwi w żyłach. Odpowiedź uzasadnij, podając jeden argument. Zadanie 24. (2 pkt). Na schematach przedstawiono działanie mięśni ramienia człowieka. a) Podaj, który z przedstawionych wyżej mięśni jest prostownikiem.. b) Opisz, w jaki sposób po wykonaniu ruchu przez dowolny z tych mięśni kończyna może wrócić do położenia (stanu) wyjściowego... Zadanie 25. (1 pkt). Mięśnie gładkie budują ściany wielu narządów wewnętrznych, między innymi przewodu pokarmowego. W ścianach narządów mięśnie te ułożone są w warstwy i tworzą mięśniówkę. Poprzez skurcze mięśni gładkich w otaczanej przez nie przestrzeni np. w jelicie wytwarzane jest ciśnienie. Wyjaśnij, w jaki sposób przedstawione w tekście działanie mięśni gładkich wpływa na prawidłową pracę układu pokarmowego......

5 Zadanie 26. (2 pkt). W organizmie człowieka występują różne rodzaje tkanki mięśniowej. Mięśniówkę gładką tworzą włókna będące pojedynczymi wrzecionowatymi komórkami, z których każda zawiera jedno centralnie położone jądro komórkowe. Filamenty w tej tkance są ułożone nieregularnie (brak prążkowania). Mięśniówka szkieletowa (poprzecznie prążkowana) zbudowana jest z silnie wydłużonych, cylindrycznych włókien, zawierających wiele położonych obwodowo jąder. Miofilamenty aktynowe i miozynowe są w nich ułożone naprzemiennie. Rys. A. Włókna mięśniówki gładkiej Rys. B. Włókna mięśniówki szkieletowej Na podstawie powyższych informacji skonstruuj tabelę pozwalającą porównać włókna mięśniówki gładkiej z włóknami mięśniówki szkieletowej, z uwzględnieniem dwóch cech: kształtu włókien oraz rozmieszczenia w nich jąder komórkowych. Zadanie 27. (2 pkt). W komórkach mięśniowych człowieka, w pewnych stanach fizjologicznych odbywa się oddychanie beztlenowe. a) Podaj nazwę końcowego produktu przekształcenia glukozy w komórkach mięśniowych w czasie oddychania beztlenowego.... b) Przedstaw sytuację, w której dochodzi do niedotlenienia komórek mięśniowych przy prawidłowo funkcjonującym układzie krwionośnym. Zadanie 28. (1 pkt). Mięśnie gładkie budują ściany wielu narządów wewnętrznych, między innymi przewodu pokarmowego. W ścianach narządów mięśnie te ułożone są w warstwy i tworzą mięśniówkę. Poprzez skurcze mięśni gładkich w otaczanej przez nie przestrzeni np. w jelicie wytwarzane jest ciśnienie. Wyjaśnij, w jaki sposób przedstawione w tekście działanie mięśni gładkich wpływa na prawidłową pracę układu pokarmowego Zadanie 29. (1 pkt). Na rysunku przedstawiono fragment mięśnia szkieletowego z naczyniami krwionośnymi. Określ, czy regularne skurcze mięśni szkieletowych utrudniają czy ułatwiają przepływ krwi w żyłach. Odpowiedź uzasadnij, podając jeden argument Zadanie 30. (1 pkt). Jedną z cech mięśni gładkich jest zdolność do długotrwałego skurczu niezależnego od woli. Podaj dwa przykłady narządów w organizmie człowieka, w których występują mięśnie gładkie.. Zadanie 31. (1 pkt). Na schemacie przedstawiono fragment włókna mięśnia szkieletowego z oznaczoną jednostką funkcjonalną sarkomerem. Wśród niżej podanych zmian (A-D) zaznacz tę, która zachodzi, gdy mięsień szkieletowy się kurczy. A. Linie Z oddalają się od siebie. B. Kurczą się filamenty aktynowe. C. Kurczą się filamenty miozynowe. D. Skracają się sarkomery.

6 Zadanie 32. (2 pkt). Poniższymi rysunkami w sposób uproszczony przedstawiono budowę miofibryli z włókna mięśnia poprzecznie prążkowanego (I) i ich zmiany w czasie skurczu (II rozkurcz, III skurcz). Zdolność włókien mięśniowych do skurczu wynika z ich szczególnej budowy. W obrębie włókna mięśniowego przebiegają miofibryle ułożone do siebie równolegle. Podstawową jednostkę kurczliwą, zwaną sarkomerem, tworzy odcinek miofibryli między dwiema wstawkami (jedną z nich oznaczono literą Z). Wnętrze sarkomeru wypełniają włókienka białkowe zbudowane głównie z dwóch rodzajów białek aktyny i miozyny. Podczas skurczu nici aktyny przemieszczają się w kierunku środka sarkomeru. Na rysunku I zaznacz klamrą część włókna odpowiadającą sarkomerowi, a na rysunku III zaznacz położenie miozyny i aktyny. Zadanie 33. (1 pkt). W organizmie człowieka glikogen występuje w dwóch różnych miejscach: w wątrobie i w mięśniach szkieletowych. Przedstaw rolę glikogenu występującego w mięśniach szkieletowych.