DZIAŁ I. Zalecane źródła informacji Fizjologia człowieka. Podręcznik dla studentów medycyny. Red. Stanisław J. Konturek, Elservier Urban&Partner 2007

Transkrypt

1 DZIAŁ I. PODSTAWY REGULACJI I KONTROLI CZYNNOŚCI ORGANIZMU. TKANKI POBUDLIWE. Ćw. 1. Fizjologia jako nauka o homeostazie. (1-2 X 2012) 1. Wprowadzenie do przedmiotu. 2. Fizjologia i jej znaczenie w naukach lekarskich. 3. Fizjologia jako nauka o homeostazie. Homeostaza i sposoby jej utrzymywania; sterowanie w systemach homeostatycznych; homeostat. Środowisko wewnętrzne organizmu, powierzchnie kontaktu organizmu ze środowiskiem zewnętrznym. Podstawowe wskaźniki (parametry) homeostazy środowiska wewnętrznego organizmu, warunki utrzymania homeostazy organizmu, homeostaza a optymalizacja funkcji. Ćw. 2. Ogólna charakterystyka i podstawy regulacji czynności układu dokrewnego. Hormonalna czynność podwzgórza i przysadki mózgowej. (4-5 X 2012) 1. Charakterystyka i kontrola wydzielania wewnętrznego omawianie i dyskusja. 2. Hormony podwzgórzowe omawianie i dyskusja. 3. Hormony przedniego płata przysadki mózgowej omawianie i dyskusja. Pojęcie hormonu; podział hormonów. Ogólne cechy hormonów. Sprzężenia zwrotne w układzie dokrewnym. Mechanizmy uwalniania i kontrola wydzielania hormonów. Dokrewna czynność podwzgórza: podwzgórzowe hormony uwalniające i hamujące (liberyny i statyny) oraz hormony o działaniu ogólnoustrojowym (hormon antydiuretyczny/wazopresyna ADH/AVP); oksytocyna (OXY). Hormony tropowe przysadki mózgowej. Oś podwzgórzowo-przysadkowo-narządowa. Regulacja wydzielania i działanie hormonu wzrostu (GH, somatotropina) i prolaktyny. Fizjologia człowieka. Podręcznik dla studentów medycyny. Red. Stanisław J. Konturek, Ćw. 3. Przestrzenie wodne organizmu. Hormonalna regulacja gospodarki wodno-elektrolitowej. (8-9 X 2012) 1. Zasady oznaczania przestrzeni wodnych. 2. Oznaczanie ECF za pomocą rodanku potasu demonstracja, wyliczanie objętości ECF. 3. Wpływ roztworów hipo- i hipertonicznych na erytrocyty. 4. Hormonalna regulacja gospodarki wodno-elektrolitowej omawianie i dyskusja. Zawartość wody w tkankach. Całkowita woda organizmu (TBW) i jej podział: metody oznaczania, substancje testowe. Składowe osocza, płynu międzykomórkowego i wewnątrzkomórkowego. Wpływ ADH i aldosteronu na gospodarkę wodno-elektrolitową. 2. Fizjologia. WF Ganong, Wyd. I PZWL Podstawy fizjologii lekarskiej, A. Paradowski, PAM 1986, s i

2 Ćw. 4. Pobudliwość, pobudzenie. Tkanka nerwowa. (11-12 X 2012) 1. Doświadczenia z wykorzystaniem animacji i symulacji komputerowych: Prąd stały jako podnieta dla nerwu kształt i składowe potencjału czynnościowego. Zmiany pobudliwości nerwu w czasie trwania potencjału czynnościowego refrakcja bezwzględna i względna. Sposoby oceny pobudliwości komórki: podnieta progowa (próg pobudliwości), czas użyteczny wyznaczanie reobazy i chronaksji. Zależność między wielkością bodźca a wielkością pobudzenia: bodziec podprogowy, progowy, submaksymalny, maksymalny, hipermaksymalny. Wpływ czynników mechanicznych i farmakologicznych (blokerów kanałów jonowych) na pobudliwość i przewodnictwo nerwu. Prawo biegunowego drażnienia. Wpływ temperatury i stężenia jonów na kształt potencjału czynnościowego. Rola błony komórkowej w przestrzennej separacji jonów kształtowanie spoczynkowego potencjału błonowego komórki. Podstawy jonowe błonowego potencjału spoczynkowego. Tkanki pobudliwe. Pojęcie bodźca, podział bodźców: bodźce progowe i podprogowe, submaksymalne maksymalne i hipermaksymalne. Potencjał krytyczny (progowy). Geneza i składowe potencjału czynnościowego. Zmiany przewodności i pobudliwości błony komórkowej podczas jej pobudzenia. Pojęcia: depolaryzacja, repolaryzacja, hiperpolaryzacja; refrakcja względna i bezwzględna; prąd czynnościowy, impuls. Budowa i czynności neuronu, podział neuronów. Podział włókien nerwowych; przewodzenie ciągłe i skokowe. Przewodzenie ortodromowe i antydromowe. Budowa i czynność oraz podział synaps. Neurotransmitery (przekaźniki nerwowe, mediatory) pobudzające i hamujące powstawanie EPSP i IPSP. Fizjologia. WF Ganong, Wyd. I PZWL 2008 Ćw. 5. Fizjologia mięśni szkieletowych. (15-16 X 2012) 1. Doświadczenia z wykorzystaniem animacji i symulacji komputerowych drażnienie mięśni szkieletowych prądem stałym: zależność siły skurczu od wielkości bodźca i wyjściowego rozciągnięcia (obciążenia) mięśnia. częstotliwość bodźców a rodzaj skurczu (pojedynczy, tężcowy niezupełny i zupełny), rodzaje skurczów: izotoniczny, izometryczny, auksotoniczny. 2. Sprzężenie elektromechaniczne w mięśniu szkieletowym animacja komputerowa i dyskusja. Podział mięśni. Mięśnie szkieletowe podział włókien mięśniowych. Aparat kurczliwy mięśnia budowa i rola miozyny i aktyny. Znaczenie tropomiozyny i tropnin; kalcysekwestryna. Układ sarkotubularny. Przewodnictwo nerwowo-mięśniowe. Rola DHPR receptora dihydropirydynowego (kanału wapniowego cewek T wiążącego dihydropirydynę) i RyR rianodynowego (kanału wapniowego siateczki sarkoplazmatycznej). Sprzężenie elektromechaniczne. Mechanizm skurczu mięśnia sekwencja zdarzeń, rola jonów wapniowych. Rodzaje skurczów skurcz pojedynczy, tężcowy zupełny i niezupełny; skurcz izometryczny, izotoniczny i auksotoniczny. Sumowanie się skurczów w mięśniach szkieletowych. 2. Fizjologia. WF Ganong, Wyd. I PZWL

3 Ćw. 6. Mięsień sercowy. (18-19 X 2012) 1. Doświadczenia z wykorzystaniem animacji i symulacji komputerowych oglądanie i zapisywanie czynności izolowanego serca szczura: wpływ agonistów (adrenalina, acetylocholina) i antagonistów (propranolol, atropina) receptorów układu autonomicznego oraz blokerów kanału wapniowego na czynność serca. 2. Czynność komórek P jako podstawa automatyzmu mięśnia sercowego omawianie i dyskusja. 3. Fazy potencjału czynnościowego kardiomiocytów omawianie i dyskusja. Rodzaje miocytów serca. Zasadnicze grupy kanałów błony miocytów serca kanały sodowe, wapniowe i potasowe; zależność kształtów potencjałów czynnościowych miocytów komór i przedsionków serca oraz komórek P od przewodności kanałów błonowych. Fazy potencjału czynnościowego kardiomiocytów. Podstawy automatyzmu serca czynność komórek P; przebieg powolnej depolaryzacji a częstotliwość skurczów serca. Składowe układu bodźcoprzewodzącego serca. Sprzężenie elektromechaniczne w kardiomiocycie. Pojęcia: chronotropizm, inotropizm, dromotropizm, batmotropizm, tonotropizm. 2. Wykłady Ćw. 7. Mięśnie gładkie. (22-23 X 2012) 1. Doświadczenia z wykorzystaniem animacji i symulacji komputerowych: zapisywanie spontanicznej aktywności skurczowej mięśni gładkich, agonistów (adrenalina, acetylocholina) i antagonistów (propranolol, atropina) receptorów układu autonomicznego oraz blokerów kanału wapniowego na mięśnie gładkie. 2. Specyficzne właściwości morfologiczne, elektrofizjologiczne i mechanizm skurczu mięśni gładkich omawianie i dyskusja. 3. Porównawcza charakterystyka mięśni trzewnych i wielojednostkowych dyskusja. Budowa, podział, unerwienie mięśni gładkich. Różnice między mięśniami gładkimi trzewnymi i wielojednostkowymi. Charakterystyczne zjawiska elektrofizjologiczne (bioelektryczne) w mięśniach gładkich. Charakterystyka skurczu mięśni gładkich; interakcja aktyny i miozyny w mięśniach gładkich. Unerwienie mięśni gładkich. Ćw. 8. Układ autonomiczny. Zajęcia uzupełniające z działu I (25-26 X 2012) 1. Współdziałanie układu autonomicznego z hormonami rdzenia nadnerczy w regulacji czynności organizmu dyskusja. Podział układu autonomicznego. Mediatory, receptory oraz działanie układu współczulnego i przywspółczulnego. Hormony rdzenia nadnerczy (adrenalina, noradrenalina) regulacja wydzielania, mechanizm i zakres działania. 1. Wykłady 2. Fizjologia człowieka. Podręcznik dla studentów medycyny. Red. Stanisław J. Konturek, Elservier Urban&Partner

4 ZALICZENIE DZIAŁU I: 07 XI 2012 Zagadnienia Homeostaza. Środowisko wewnętrzne organizmu, powierzchnie kontaktu organizmu ze środowiskiem zewnętrznym. Podstawowe wskaźniki homeostazy środowiska wewnętrznego organizmu, warunki utrzymania homeostazy organizmu, homeostaza a optymalizacja funkcji. Funkcja izolacyjna i recepcyjna błony komórkowej: budowa i znaczenie błony komórkowej; białka błony komórkowej podział, rola. Formy transportu błonowego bez udziału ruchu błon transport bierny (dyfuzja prosta i ułatwiona) i czynny. Kanały jonowe błony, transportery błonowe (uniporty; kotransportery symporty i antyporty) i pompy jonowe. Transport zależny od ruchu błon: endocytoza, egzocytoza. Pojęcie ligandów, agonistów, antagonistów i receptorów dla ligandów; ligandy zewnątrzkomórkowe i wewnątrzkomórkowe. Sposoby komunikacji (przekazywania informacji) międzykomórkowej. Podział receptorów zależnie od lokalizacji, budowy i sposobu przenoszenia (transdukcji) sygnału. Transdukcja sygnałów w komórce. Rola białek G. Receptory metabotropowe i jonotropowe. Narządy hormonalnie czynne. Ogólna charakterystyka i podstawy regulacji czynności układu dokrewnego; sprzężenia zwrotne w układzie dokrewnym. Współzależność układów regulacyjnych: hormonalnego i nerwowego. Mechanizmy uwalniania i działania hormonów. Dokrewna czynność podwzgórza: liberyny i statyny podwzgórzowe oraz hormony o działaniu ogólnoustrojowym (hormon antydiuretyczny/wazopresyna ADH/VP; oksytocyna OXY). Hormony przysadki mózgowej: hormony tropowe, hormon wzrostu, prolaktyna regulacja wydzielania, mechanizmy i efekty działania. Oś podwzgórzowo-przysadkowo-narządowa. Regulacja wydzielania i działanie hormonów rdzenia nadnerczy. Hormonalna czynność szyszynki. Zawartość wody w tkankach, całkowita woda organizmu (TBW) i jej podział: metody oznaczania, substancje testowe. Składowe osocza, płynu międzykomórkowego i wewnątrzkomórkowego. Podstawy regulacji gospodarki wodno-mineralnej organizmu i jej zaburzenia. Bilans wodny. Rola błony komórkowej w przestrzennej separacji jonów kształtowanie spoczynkowego potencjału błonowego. Pojęcie pobudliwości tkanki pobudliwe; pojęcie bodźca, cechy bodźca skutecznego, klasyfikacja bodźców. Sposoby oceny pobudliwości komórki; próg pobudliwości, reobaza, chronaksja. Zmiany przewodności błony komórkowej i pobudliwości komórki podczas potencjału czynnościowego. Pojęcia: depolaryzacja, repolaryzacja, hiperpolaryzacja; prąd czynnościowy, impuls; refrakcja względna i bezwzględna. Budowa i czynności neuronu, podział neuronów. Podział włókien nerwowych; przewodzenie ciągłe i skokowe. Przewodzenie ortodromowe i antydromowe. Budowa, czynność oraz podział synaps (połączeń synaptycznych). Transmitery (mediatory, przekaźniki), pobudzające i hamujące powstawanie EPSP i IPSP. Modulatory synaptyczne. Pojęcia: konwergencja, dywergencja otwarta i zamknięta, sumowanie w czasie i przestrzeni, okluzja, facylitacja, działanie następcze, rekrutacja. Układ autonomiczny: podział, mediatory, receptory i ich agoniści oraz antagoniści. Czynność komórek zwoju autonomicznego. Wpływ układu współczulnego i przywspółczulnego na narządy i tkanki. Podział mięśni. Rodzaje białek miocytów. Białka kurczliwe i regulacyjne w mięśniach poprzecznie prążkowanych i gładkich. Przekaźnictwo nerwowo mięśniowe: sprzężenie elektrowydzielnicze i elektromechaniczne oraz mechanizm skurczu w mięśniach poprzecznie prążkowanych. Rola receptora dihydropirydynowego i rianodynowego w sprzężeniu elektromechanicznym mięśni szkieletowych i mięśnia sercowego. Mechanizm skurczu mięśnia sekwencja zdarzeń, rola jonów wapniowych. Rodzaje skurczów skurcz pojedynczy, tężcowy zupełny i niezupełny; skurcz izometryczny, izotoniczny i auksotoniczny. Zależność szybkości i zakresu skracania (dl/dt) od obciążenia (P) mięśnia równanie Hilla. Zależność siły skurczu od wstępnego rozciągnięcia mięśnia, częstotliwości pobudzeń i rekrutacji jednostek motorycznych. Źródła energetyczne mięśni. Rodzaje miocytów serca. Zależność kształtów potencjałów czynnościowych miocytów komór i przedsionków serca oraz komórek P od przewodności kanałów błonowych. Fazy potencjału czynnościowego kardiomiocytów. Podstawy automatyzmu serca czynność komórek P; przebieg powolnej depolaryzacji a częstotliwość skurczów serca. Specyfika gospodarki wapniowej w mięśniu sercowym. Pojęcia: chronotropizm, inotropizm, dromotropizm, batmotropizm, tonotropizm. Budowa, znaczenie, unerwienie, podział mięśni gładkich. Mięśnie gładkie trzewne i wielojednostkowe. Charakterystyczne zjawiska elektrofizjologiczne (bioelektryczne) w mięśniach gładkich. Charakterystyka skurczu mięśni gładkich; interakcja aktyny i miozyny w mięśniach gładkich. Napięcie neurogenne i miogenne mięśni gładkich naczyń krwionośnych. Różnice między mięśniami szkieletowymi, mięśniem sercowym i mięśniami gładkimi. 4

5 : na zaliczeniu obowiązuje znajomość treści we wskazanych powyżej podręcznikach oraz zagadnień omawianych na ćwiczeniach i wykładach w zakresie tematyki działu I. 5