PROGRAMY AKTYWIZUJĄCE MŁODYCH DOLNOŚLĄZAKÓW 16 października 2018 roku, hala Aqua Zdrój w Wałbrzychu, ul. Ratuszowa 6

Transkrypt

1 Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu Wydział Wychowania Fizycznego Katedra Zespołowych Gier Sportowych ul. Mickiewicza 58, Wrocław, tel. [71] e- mail. SPOTKANIE SZKOLENIOWE NAUCZYCIELI WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I NAUCZYCIELI EDUKACJI WCZESNOSZKOLNEJ PROGRAMY AKTYWIZUJĄCE MŁODYCH DOLNOŚLĄZAKÓW 16 października 2018 roku, hala Aqua Zdrój w Wałbrzychu, ul. Ratuszowa 6 Warsztat praktyczny Temat: Doskonalenie rzutów do kosza w lekcji wychowania fizycznego Materiał opracowali: dr Marek Popowczak, mgr Dorota Popowczak, dr Andrzej Dudkowski Czynności ruchowe wykonywane w atakowaniu w koszykówce dzielimy na: główne, których celem jest zdobycie punktów. Zaliczamy do nich rzuty do kosza; pomocnicze, których celem jest poruszanie się zawodnika z piłką i bez piłki. Do czynności ruchowych z piłką (w ataku) zaliczamy: kozłowanie, podania i chwyty, zwody i obroty z piłką. Natomiast do czynności ruchowych bez piłki zaliczamy: starty, bieg, zatrzymania i przyspieszenia, zastawianie lub blokowanie, zwody i obroty bez piłki) Według powyższego podziału proponuje się, aby naukę gry w koszykówkę rozpoczynać od czynności głównych a następnie wzbogacać je pomocniczymi z piłką i bez niej. Dzięki takiemu właśnie metodycznemu podejściu można uzyskać w efekcie, że na końcu realizowanego działania ruchowego w ataku będzie zawsze występował rzut do kosza, który jest jedynym sposobem zmiany wyniku gry. Ponadto w lekcji wychowania fizycznego automatycznie wzrośnie zarówno atrakcyjność realizowanych zadań jak również liczba wykonywanych rzutów. W procesie wychowania fizycznego uczeń powinien umieć zastosować podczas gry w koszykówkę cztery podstawowe rodzaje rzutów: rzut wolny, rzut pozycyjny w wyskoku po zatrzymaniu na jedno- i dwa tempa oraz podstawowy rzut w biegu (dwutakt). Nauczanie rzutów rozpoczynamy od rzutu pozycyjnego w miejscu (rzutu wolnego). Struktura pracy górnych części ciała w tym rzucie jest jednolita dla innych rodzajów rzutów tj. rzutu podstawowego w biegu, rzutu z wyskoku, rzutu asymetrycznego.

2 Charakterystyka struktury wykonania rzutu wolnego. Postawa przed rzutem. Osoba dążąc do wykonania rzutu ustawia się twarzą do kosza, wzrok skierowany na jego obręcz, stopy ustawione równolegle do siebie w rozkroku na szerokość bioder, przód stóp skierowany do kosza, stopa jednoimienna do ręki rzucającej wysunięta 5-8 cm od drugiej stopy, kończyny dolne ugięte w stawach skokowych, kolanowych i biodrowych, tułów wyprostowany i nieznacznie pochylony, ciężar ciała jest równomiernie rozłożony na obydwie stopy, barki oraz biodra ułożone równolegle do tablicy nie mogą ulec skręceniu w czasie rzutu, ramię wysunięta do przodu tworzy kąt 90 o z klatką piersiową, przedramię zgięte w stawie łokciowym (kąt 90 o ) i dłoń zgięta grzbietowo w stawie promieniowo- -nadgarstkowym (kąt 90 o ). Łokieć ręki rzucającej, palce stopy i kolana nogi jednoimiennej znajdują się w linii prostopadłej do podłoża. Ułożenie ramienia, przedramienia i dłoni wobec siebie tworzy literę obróconą w pionie U. Równowagę ciała kontrolujemy poprzez obniżenie całej postawy, utrzymując kontakt z podłożem całą powierzchnią stóp. Nieprawidłowe obniżenie postawy poprzez uniesienie pięt (oderwanie) w górę wywołuje zmniejszenie płaszczyzny podparcia oraz może wywołać ruchy boczne poszczególnych segmentów ciała a w konsekwencji nieprawidłowy ruch piłki co niekorzystnie wpływa na dokładności wzorca ruchowego rzutu do kosza i jego skuteczność. Wykonanie rzutu poprzedza chwyt oburącz z szeroko rozstawionymi palcami, które mają ułożyć się w kształt litery W. Następnie piłka jest przenoszona szybkim i ciągłym ruchem na wysokość czoła. Trzymana jest jednorącz nad czołem, ułożona jest na maksymalnie oddalonych (rozpostartych) od siebie palcach. Palce obok siebie tworzę literę V. Najważniejsze są trzy palce decydujące o skuteczności rzutu: środkowy, wskazujący i kciuk. Kciuk jest ułożony równolegle do czoła, natomiast palec wskazujący skierowany jest do czoła. Piłka leży na całej powierzchni palców i nie dotyka dłoni. Pomiędzy piłką a środkiem dłoni powinna być przestrzeń tzw. kieszeń dłoniowa. Druga ręka podtrzymuje piłkę z boku. Środek dłoni znajduje się z boku piłki w środkowej jej części. Cała dłoń podtrzymująca przylega do piłki a palce jej są rozstawione i skierowane do góry. Kciuk ręki podtrzymującej jest skierowany w kierunku czoła i tworzy wspólnie z kciukiem ręki rzucającej literę T. Rzut Wykonywany powinien być płynnie, poprzez prostowanie stawów: skokowych, kolanowych, biodrowych, stawu ramiennego, łokciowego. Natomiast dłoń ręki rzucającej przechodzi ze zgięcia grzbietowego w dłoniowe. Podczas rzutu piłki zachodzi zjawisko synergii mięśni tzn. następuje kumulacja siły mięśni nóg, tułowia i ręki rzucającej. Rzut kończy się wyprostem ręki z piłką i poprzez szybkie zgięcie dłoniowe w stawie nadgarstkowo-promieniowym oraz zgięcie palców (ostatni kontakt z piłką mają opuszki palców) osoba nadaje piłce rotację wsteczną. Po wyrzucie ręka powinna być wyprostowana w stawie łokciowym, przy jednoczesnym zgięciu dłoniowym stawu promieniowo-nadgarstkowego, palce skierowane do dołu, rozstawione - zamknięcie nadgarstka. Natomiast palec wskazujący skierowany w kierunku kosza. Ręka podtrzymująca piłkę nie wykonuje ruchu i pozostaje na wysokości czoła. Postawa po rzucie Każdy rzut wolny należy wykonywać identycznie tzn. należy nauczyć się kolejności wykonywanych czynności ruchowych: przed, w trakcie i po rzucie. Jako jedyna czynność ruchowa ma charakter nawyku zamkniętego. Uregulowanie oddechu przed rzutem, pełna koncentracja uwagi, dokładne wykonanie poszczególnych sekwencji ruchowych rzutu

3 zapewnią wysoką skuteczność. Po rzucie należy przez moment utrzymać równowagę ciała tak aby nie przekroczyć linii rzutów wolnych a ręka rzucająca powinna być wyprostowana w stawie łokciowym do momentu uzyskania przez piłkę wysokości obręczy kosza. Błędem jest opuszczanie lub odwodzenie ręki rzucającej w bok. Rzut pozycyjny w wyskoku po zatrzymaniu na jedno lub dwa tempa Rzut pozycyjny w wyskoku po zatrzymaniu na jedno tempo zbliżony jest strukturą ruchu do rzutu wolnego. Różnica polega na fazie zatrzymania przed rzutem i fazie wyskoku. Zatrzymując się w biegu na wprost kosza (po wykonaniu kozłowania lub po chwycie piłki) obie stopy równocześnie dotykają podłoża w kolejności: pięta, śródstopie, palce (gwarantuje to utrzymanie stabilnej postawy), przy jednoczesnym zgięciu kończyn w stawach kolanowych. Od tego momentu struktura jest taka jak przy rzucie wolnym. Faza wyskoku odbywa się z odbicia obunóż. Wyrzut piłki następuje po wyprostowaniu ręki w stawie łokciowym po tzw. strzepnięciu nadgarstka i nadaniu piłce końcami palców rotacji wstecznej w najwyższym punkcie wyskoku. Po oddaniu rzutu lądujemy na nogi ugięte w stawach biodrowych, kolanowych i goleniowo-skokowych ze stopami rozstawionymi szerzej niż linia bioder. Odmianą tego rzutu jest rzut po zatrzymaniu na dwa tempa w wyskoku, a do struktury ruchu dodane jest odbicie obunóż występujące po zatrzymaniu na dwa tempa (naskok przez piętę na śródstopie nogi prawej, dołączając nogę lewą lub na odwrót). Ćwiczenia przygotowujące do przyjęcia prawidłowej postawy w rzucie z miejsca do kosza oraz do pracy dłoni podczas rzutu 1. W truchcie lub biegu, zmiany kierunku poruszania się co 3-5 metrów: a. podrzucanie piłki z ręki do ręki przed sobą, b. krążenie piłki wokół tułowia w prawą i lewą stronę, c. krążenie piłki wokół nóg, bioder, tułowia, głowy i w dół, d. toczenie piłki po podłożu prawą i lewą ręką, e. wyrzut piłki do góry nad głowę i chwyt oburącz, f. przekładanie piłki z ręki do ręki podczas wymachów ramion w bok, g. przekładanie piłki pod kolanami raz prawej, raz lewej nogi, h. trzymanie piłki na dłoni prawej ręki (na palcach) z łokciem skierowanym do przodu i krążenia lewej ręki (w przód lub tył), następnie zmiana ręki trzymającej piłkę i krążenia prawej ręki (w przód i tył), i. piłka przerzucana z dłoni prawej do lewej nad czołem i powrotnie podczas skipu A, j. piłka przerzucana hakiem nad głową z ręki do ręki i skip C, k. piłka trzymana oburącz przed klatką piersiową, wyprost ramion z piłką przed sobą na wysokości klatki piersiowej i wymach raz prawej raz lewej nogi do piłki co 3 krok, l. wyskoki naprzemianstronne oraz unoszenie piłki do rzutu nad czoło na prawej dłoni lub lewej dłoni, m. podrzucanie piłki przed siebie i chwyt piłki po jednym koźle, podczas chwytu zatrzymanie na jedno tempo lub na dwa tempa (poprzez piętę na śródstopie obu nóg, stopy rozstawione szerzej niż linia bioder). 2. W miejscu a. podrzut piłki jednorącz do góry (prawa ręka lub lewa ręka), klaśniecie i chwyt, b. rzut piłki do góry, przysiad, wyskok i chwyt piłki w powietrzu, wylądowanie i przyjęcie postawy do rzutu, c. pozycja w szerokim rozkroku i toczenie piłki pomiędzy stopami po ósemce z półprzysiadem na nodze.

4 d. pozycja w rozkroku, nogi ugięte w kolanach, piłka trzymana jedną ręka z przodu nóg i drugą ręką z tyłu, puszczenie piłki przez dłonie i zmiana rąk (dłoń z przodu chwyta piłkę z tyłu, a ta co z tyłu chwyta piłkę z przodu), e. pozycja w rozkroku, piłka trzymana oburącz nad głową i krążenia tułowia, f. w siadzie prostym, piłka trzymana przed klatka piersiową oburącz, skręt tułowia położenie piłki za plecami, skręt w drugą stronę i chwyt piłki z podłoża i skręt w drugą stronę itd., g. w leżeniu tyłem piłka w rękach nad głową, skłon w przód i umieszczamy piłkę między stopy a następnie leżenie przewrotne i przeniesienie nóg z piłką za głowę i chwyt piłki. Zabawy z piłką przygotowujące do przyjęcia prawidłowej postawy do rzutu z miejsca do kosza 1. Berek postawa do rzutu. Zabawa jest modyfikacją zabawy Berek słupek. Jeden ćwiczący (berek) stara się przekazać rolę uciekającym poprzez dotknięcie piłką trzymaną oburącz. Uciekający mogą obronić się przed dotknięciem przez berka poprzez przyjęcie poprawnej postawy do rzutu. Jeżeli berek wskaże błąd w postawie do rzutu przyjętej przez uciekającego może dotknąć go piłką przekazując rolę. Pozostałe zasady zabawy zgodnie z zabawą Berek słupek. 2. Raz, Dwa, Trzy obrońca patrzy. Zabawa jest modyfikacją zabawy Raz, Dwa, Trzy Baba-Jaga patrzy. Uczestnicy zabawy posiadają piłki i są ustawieni na linii końcowej boiska (linii startu). Jeden ćwiczący jest obrońcą (bez piłki) stoi po przeciwnej stronie boiska tyłem do ćwiczących (na określonej linii obrony ) Na sygnał startu (sygnał prowadzącego lub postawa obrońcy tyłem do boiska) ćwiczący biegną do obrońcy. Następnie na sygnał obrońcy (raz, dwa, trzy obrońca patrzy) ćwiczący zatrzymują się i przyjmują prawidłową postawę do rzutu. Obrońca obraca się i jeżeli wskaże ćwiczącego, który przyjął nieprawidłową postawę do rzutu (wskaże jeden błąd w postawie) to ten ćwiczący wraca na linie startu. Wygrywa ćwiczący, który jako pierwszy przekroczy linię obrony. Ćwiczenia doskonalące rzuty do kosza w formie ścisłej 1. Ćwiczenie przygotowawcze. Ćwiczący z piką ustawiony na wprost kosza w odległości 6-7 metrów od niego podrzuca piłkę przed siebie, wykonuje 2-3 kroki do przodu. Po skozłowaniu piłki od podłoża chwyta ją oburącz (dłonie przy chwycie tworzą literę W ), jednocześnie zatrzymując się na jedno tempo. Po czym piłkę unosi nad czoło, przyjmuje postawę do rzutu z prawidłowym ustawieniem dłoni i wykonuje rzut do kosza (ryc. 1a). Następnie zbiera piłkę i przekazuje piłkę następnemu w rzędzie, stając na koniec rzędu (ryc. 1b). Ćwiczenie można modyfikować dodając element wyskoku. Skok należy wykonać pionowo w górę a lądowanie na obie stopy powinno być w miejsce, z którego się odbijano. Ponadto doskonalenie rzutu realizowane jest równocześnie ręką P i L. Kolejną modyfikacją tego ćwiczenia jest zatrzymanie na dwa tempa Należy zwrócić uwagę na ustawienie nogi i ręki rzucającej. Podczas rzutu lewą ręką pod koszem lewa stopa wysunięta jest o 1/3 długość od stopy prawej.

5 Ryc. 1a Ryc. 1b 2. Ćwiczący z piłką ustawiony na wprost kosza, 6-7 metrów od niego rozpoczyna kozłowanie, po wykonaniu 2-3 kozłów zatrzymuje się na jedno tempo i rzuca do kosza. Strona organizacyjna ćwiczenia podobnie jak przy ćwiczeniu Podobnie jak w ćwiczeniu nr 2, doskonalenie rzutu dotyczy sytuacji z gry, w której obrońca znajduje się pod koszem. Rzucający zbliża się do kosza poprzez kozłowanie piłki (1-2 kozły). Wykonuje rzut do kosza po zatrzymaniu (na jedno lub dwa tempa) sprzed biernego obrońcy lub manekina ćwiczebnego (ryc. 2a). Następnie zbiera piłkę i przekazuje piłkę następnemu w rzędzie, stając na koniec rzędu (ryc. 2b). Ryc. 2a Ryc. 2b Ćwiczenie można modyfikować poprzez ustawienie drugiego obrońcy (biernego) przed atakującym w miejscu rozpoczęcia ćwiczenia. Atakujący chcąc wykonać rzut do kosza musi minąć pierwszego obrońcę poprzez kozłowanie i zatrzymać się przed drugim obrońca w obszarze ograniczonym (dawniej polu 3 sekund). Powyższe przykłady ćwiczeń należy realizować z różnych pozycji, które występują w grze (ryc. 3). Należy zwracać uwagę na obecność obrońców podczas ewentualnych sytuacji podczas gry, którzy warunkują rodzaj wykonania rzutu (rzut w biegu, rzut po zatrzymaniu na jedno tempa, rzut po zatrzymaniu na dwa tempa lub inny rodzaj rzutu w biegu).

6 Ryc.3. Wyścigi rzędów Rzędy po 6-8 uczniów, każdy rząd stoi przed jednym koszem. Doskonalenie rzutów poprzez wykorzystanie działań ruchowych z w/w ćwiczeń 2 i 3. Wygrywa rząd, który pierwszy uzyska 10 rzutów skutecznych do kosza. Można przyjąć inne sposoby wyłonienia zwycięzców rywalizacji grupowej np. wygrywa rząd, który uzyska najwięcej punktów za: szybkość wykonania zadania i za skuteczność rzutów do kosza. Punktację nauczyciel powinien ustalić z uczniami. Sędziami czuwającymi nad prawidłowością realizacji zadań powinni być uczniowie przeciwnych rzędów. Różne formy gier wykorzystujące rzut po zatrzymaniu na jedno tempo Gra z wyborem kosza. Ćwiczący podzieleni na dwie drużyny. Liczba graczy na boisku jest uzależniona od wielkości boiska, celów gry, umiejętności ćwiczących (3x3, 4x4, 5x5). Gra odbywa się na dowolne trzy kosze, których obręcze umieszczone są na boisku gry. Punkty zdobywane są poprzez wykonanie skutecznego rzutu do dowolnego kosza. W przypadku uzyskania punktu po rzucie, grę wznawia druga drużyna spod kosza zza linii. Sposoby poruszania się podczas gry dostosowujemy do umiejętności ruchowych uczestników np. na początku mogą biegać z piłką, potem powinni kozłować, lecz rzut mogą wykonać z dowolnej pozycji lub zastosować różne rodzaje rzutów. Wybór sposobu poruszania się z piłką powinien umożliwić łatwe przemieszczanie w kierunku kosza, do którego zaplanowano rzucić. Potem wprowadzamy ograniczenia skąd należy wykonać rzut. Inne przepisy gry dostosowujemy do umiejętności ruchowych ćwiczących. Gra realizowana jest w określonym czasie lub do określonej liczby zdobytych punktów przez jedną drużynę. Gra szkolna, zgodnie z przepisami gry w koszykówkę. Dodatkowe punkty można uzyskać za rzut wykonany z miejsca po zatrzymaniu na jedno tempo np. za skuteczny rzut z gry - 2 pkt (lub 3 pkt) i dodatkowo 1pkt. Piśmiennictwo Dembiński J. Koszykówka. WS-EwS, Warszawa, Mazur D, Mikołajec K. Koszykarski atlas ćwiczeń. Czeszek sp. z o.o., Warszawa, Popowczak M. Piłkarz koszykówka. W: Przewodnik dla nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej i współpracujących nauczycieli wychowania fizycznego realizujących program Mały Mistrz (red. Jezierski R., Lewandowski M., Rokita A., Szymczak A.). Ministerstwo Sportu i Turystyki i Zarząd Główny Szkolnego Związku Sportowego, Warszawa, 2014, s