Depresja. prezentacja dla pracowników. administracyjnych

Transkrypt

1 Depresja prezentacja dla pracowników administracyjnych

2 Jak odróżnić chandrę / dołek od depresji jako choroby? Granica między zwykłym przygnębieniem a depresją nie jest ostra. W diagnostyce istotna jest ocena obszarów tj.: obraz kliniczny i nasilenie zaburzeń (w depresji nasilenie jest często nieproporcjonalnie wysokie w stosunku do poprzedzających ją przeżyć) czas trwania zaburzeń ( chandra jest stanem krótkotrwałym godziny, czasem dni, a depresja może utrzymywać się przez wiele tygodni lub miesięcy) funkcjonowanie (depresja powoduje znaczną dezorganizację życia jednostki - zakłóca zdolności do radzenia sobie np. z codziennymi obowiązkami zawodowymi, rodzicielskimi ) skuteczność farmakoterapii (w depresji leczenie przynosi ulgę, a chandry można się pozbyć przekierowując uwagę danej osoby na przyjemne sprawy lub pomyślne wydarzenia)

3 Jak odróżnić depresję od dystymii? Jeśli obserwujesz u siebie permanentny, utrzymujący się miesiącami lub latami smutek, nie bagatelizuj tego, gdyż może to być dystymia. Do objawów zaliczamy bezustanne uczucie zmęczenia, smutek, brak motywacji do działania. Z zewnątrz może wyglądać jak lenistwo, ale to poważne zaburzenie, które wymaga leczenia. Depresja różni się od dystymii obecnością dwóch elementów: anhedonii (niemożność odczuwania przyjemności i pozytywnych emocji) oraz objawów psychomotorycznych (spowolnienie lub pobudzenie). Poza tym epizody depresji są diagnozowane na podstawie obecności co najmniej pięciu objawów w czasie co najmniej dwóch tygodni, a dystymii - dwóch objawów w okresie co najmniej dwóch lat.

4 Jak odróżnić depresję od dystymii? Dystymia jest łagodniejszą postacią przewlekłej depresji, i choć objawy nie są zwykle tak poważne jak objawy depresji, mogą one być równie wyniszczające. Towarzyszyć jej mogą zaburzenia łaknienia i snu, problemy z koncentracją, trudności w podejmowaniu decyzji, niska samoocena, ogólne poczucie beznadziei, nudy i wewnętrznej pustki. Objawom tym towarzyszy zwykle stałe uczucie napięcia psychicznego, zamartwianie się, czasem lęk. Nieleczona dystymia może trwać całe życie! Ze względu na podobieństwa w objawach oraz etiologii tylko lekarz może pomóc odróżnić, z którą formą zaburzeń nastroju mamy do czynienia.

5 Rozpowszechnienie rozpowszechnienie depresji wynosi od 10% do 15% populacji (według WHO) cierpi na nią 350 mln ludzi na całym świecie (według WHO) stosunek kobiet do mężczyzn 2 : 1 (Seligmann, Walker, Rosenhan, 2003, s. 280)

6 Triada depresyjna Becka to negatywny obraz:

7 Negatywny obraz siebie obejmuje poczucie bezwartościowości, co skutkuje niskim ocenianiem swoich możliwości. Osoba cierpiąca na depresję przypisuje sobie nieprzyjemne doświadczenia. Poczucie winy obejmuje także kompletnie niezawinione wypadki losowe, gdyż osoba z depresją nie uwzględnia faktu, że negatywne wydarzenia mogą mieć inne źródło niż ona sama. Negatywny obraz świata ocena bieżących doświadczeń ulega zaburzeniu. Wydarzenia zawsze przybierają zły obrót, a cokolwiek się z osobą z depresją dzieje, zawsze w jej postrzeganiu dzieje się źle. Z możliwych interpretacji wybierana jest zawsze najgorsza możliwa, najczarniejszy scenariusz, a wszelkie utrudnienia urastają do rangi przeszkody nie do pokonania. Negatywna interpretacja obejmuje również pozytywne doświadczenia danej osoby do tego stopnia, że otoczenie postrzega ją jako pesymistę i malkontenta.

8 Negatywny obraz przyszłości negatywne poglądy dotyczące przyszłości związane są ściśle z poczuciem beznadziejności. Osoba z depresją jest przekonana, że niezależnie od podjętego przez siebie działania poniesie porażkę, a zatem wszelkie próby są pozbawione sensu. Co więcej, osoba ta jest nastawiona na to, że przyszłość przyniesie wyłącznie przykre doświadczenia, cierpienie, ból i nieszczęście w dodatku spowodowane jej bezradnością. W jej wizji teraźniejsze negatywne wydarzenia będą się powtarzać w przyszłości, a pozytywna zmiana nie nastąpi.

9 Objawy depresji Sfera emocjonalna Smutek Przygnębienie Rozdrażnienie Anhedonia (brak lub utrata zdolności odczuwania przyjemności) Poczucie winy Lęk Niepokój Sfera poznawcza Obniżenie koncentracji uwagi Zwiększona męczliwość Utrata energii Brak umiejętności planowania Negatywne oceny doświadczeń Rozpamiętywanie przeszłości Myśli samobójcze Sfera behawioralna Spowolnienie lub pobudzenie psychoruchowe Wycofanie społeczne Zmniejszona rozmowność Ograniczenie zainteresowań Zmniejszone łaknienie Zaburzenia snu Próby samobójcze Źródło: Wolańczyk, Komender 2005, s.127

10 Kryteria diagnostyczne na podstawie ICD-10 (Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych opracowanej przez Światową Organizację Zdrowia) Występują jeden lub dwa z następujących objawów: obniżony nastrój w stopniu wyraźnie nieprawidłowym dla danej osoby, utrzymujący się przez większość dnia, w zasadzie nie podlegający wpływowi wydarzeń zewnętrznych i utrzymujący się przez co najmniej 2 tygodnie, utrata zainteresowań lub zadowolenia w zakresie aktywności, które zwykle sprawiają przyjemność, zmniejszona energia lub zwiększona męczliwość.

11 Dodatkowo występują objawy z następującej listy, dopełniając łączną liczbę objawów do co najmniej czterech: 1) osłabienie koncentracji uwagi, 2) niska samoocena i mała wiara w siebie, 3) poczucie winy i małej wartości (nawet w epizodach o łagodnym nasileniu), 4) pesymistyczne, czarne widzenie przyszłości, 5) nawracające myśli o śmierci lub samobójstwie, albo jakiekolwiek zachowania samobójcze, 6) zaburzenia snu wszelkiego typu, 7) zmiany łaknienia (wzrost lub spadek) nie wynikający ze stosowania diety.

12 Przyczyny powstawania depresji Hipoteza biologiczna Czynniki społeczne Czynniki psychologicz ne Procesy biologiczne Procesy biochemiczne Czynniki genetyczne

13 Przyczyny powstawania depresji 1. Przyczyny biologiczne - występuje w przebiegu wielu współistniejących chorób przewlekłych, takich jak: cukrzyca, reumatoidalne zapalenie stawów, nieswoiste zapalenia jelit i choroby nowotworowe. 2. Procesy biochemiczne zachodzące w mózgu - zakłócenia w przekazywaniu substancji chemicznych, tzw. neuroprzekaźników (serotoniny, noradrenaliny i dopaminy) w mózgu. 3. Czynniki genetyczne - ryzyko wystąpienia depresji u dzieci których rodzice cierpieli na to zaburzenie waha się w przedziale 15-45% (Namysłowska 2007) 4. Czynniki społeczne - np. przedmiotowe traktowanie przez przełożonych, mobbing, napięte terminy/presja czasu. 5. Czynniki psychologiczne nudna, kojarzona z przymusem praca, utrata poczucia własnej wartości, negatywne doświadczenia w dzieciństwie ( ból, cierpienie, upokorzenie, itp.), wyuczony sposób spostrzegania świata, relacji międzyludzkich i samego siebie (patrz triada Becka),duża wrażliwość.

14 Leczenie Rozpoznać depresję może jeden z wymienionych specjalistów lekarz psychiatra, lekarz rodzinny, psycholog. Diagnoza depresji i wprowadzenie farmakoterapii należy do psychiatry. W leczeniu stosowana jest terapia farmakologiczna oraz psychoterapia. Oddziaływania psychoterapeutyczne stosowane są zwykle łącznie z farmakoterapią. (Rybakowski, Pużyński, Wciórka 2010) Istnieje wiele rodzajów psychoterapii, dlatego można dobrać odpowiednią jej formę do indywidualnych potrzeb chorego. Najskuteczniejszą terapią w depresji jest psychoterapia poznawczo behawioralna. (Padesky, Greenberger 2004, s. 81)

15 Leczenie Wspomagającą metodą leczenia zaburzeń depresyjnych jest światłoterapia, muzykoterapia, aktywność fizyczna, joga, medytacje, etc Cele indywidualnej psychoterapii poznawczo- behawioralnej: - Psychoedukacja dotycząca choroby. - Zmiana w sposobie myślenia odkrycie i zrozumienie sposobu interpretacji swoich doświadczeń. Identyfikacja zniekształceń poznawczych oraz ich modyfikowanie. Zdobycie nowych, korzystniejszych strategii poznawczych. - Zmiany w obrębie zachowania identyfikacja problematycznych zachowań, próba określenia ich przyczyn oraz wypracowanie nowych, bardziej adaptacyjnych strategii działania. - Zmniejszanie stresu i zapoznanie z technikami relaksacyjnymi. Nauka technik rozwiązywania problemów. Źródło: Jerzak 2016

16 Leczenie Łagodny umiarkowany epizod depresji Psychoterapia w warunkach ambulatoryjnych Farmakoterapia Ciężki epizod depresji Hospitalizacja Psychoterapia + farmakoterapia Myśli i tendencje samobójcze Hospitalizacja Psychoterapia + farmakoterapia

17 Jak uniknąć depresji: Kiedy zauważysz u siebie przedłużający się obniżony nastrój, udaj się na spotkanie z psychologiem. Psycholog pomoże Ci dobrać spośród prezentowanych poniżej technik, mających na celu zapobieganie depresji te, które są najbardziej odpowiednie dla Ciebie. Prowadź tabelę kontroli nastroju. Sprawdzaj w niej: - typy sytuacji, w których zmienia się twój nastrój, - twoje myśli w takich sytuacjach, - to, w jaki sposób te myśli i nastroje wpływają na twoje samopoczucie, - jak sobie radzisz z tymi myślami i sytuacjami, - to, jak twoje strategie radzenia sobie wpływają na twój nastrój. (Carr, A. 2004)

18 Jak uniknąć depresji: Kontroluj i zmieniaj wzorce myślenia, które będą cię chronić przed trwaniem w złym nastroju. Koncentruj się głównie na myślach pozytywnych - istotną rolę w procesie zdrowienia odgrywa praca z myślami. Każdy może zmienić swój sposób myślenia. Praca nad zmianą wymaga pewnego wysiłku - nowe myśli należy powtarzać żeby się utrwaliły. Ćwicz relaksację codziennie, po 20 minut, o tej samej porze i w tym samym miejscu. Rozluźnij ciasne ubranie. Usuń wszelkie czynniki rozpraszające uwagę (wyłącz ostre światło, radio itd.).

19 Jak uniknąć depresji: Ćwicz głębokie oddychanie - relaksujące jest oddychanie brzuszne, z większym udziałem przepony. Stosuj progresywną relaksację mięśni - polega na rozluźnianiu mięśni partiami; każdą grupę mięśni staramy się najpierw maksymalnie napiąć, a następnie maksymalnie rozluźnić. Używaj medytacji - cała strona techniczna sprowadza się najczęściej do spokojnego siedzenia przez minut i głębokiego oddychania. Zastosuj wizualizację - polega na wyobrażaniu sobie siebie samego w najbardziej kojących okolicznościach; jest to pewien sposób na oszukanie własnego mózgu, co pozwala się odprężyć. (Gieryszewska, I. 2016)

20 Jak uniknąć depresji: Ponadto, poza pomocą psychologiczną, możesz skorzystać z pomocy trenerów osobistych lub zajęć zorganizowanych, gdzie pod okiem profesjonalistów możesz wykonywać poniższe zadania: Ćwicz jogę to wpływa na poprawę jakości życia. Godzinna sesja jogi wystarczy, by w mózgu uaktywniły się ośrodki odpowiedzialne za walkę z depresją i złym samopoczuciem. Bądź aktywny fizycznie - ćwiczenia fizyczne poprawiają nastrój, kondycję i obniżają ryzyko chorób metabolicznych oraz sercowo naczyniowych. Ważne jest, by wykonywać je regularnie. Codzienna chwila przyjemności - wpleć w swój plan dnia czas, w którym możesz zrobić coś tylko dla siebie, coś, co cię odpręża, wycisza (np. słuchanie muzyki, gorąca kąpiel przy świecach, dobra książka, itp.).

21 Jak uniknąć depresji: Poniżej proponowane zadania możesz wykonywać w towarzystwie rodziny lub znajomych: Pamiętaj o pielęgnowaniu swoich związków z ludźmi - ważne jest, by stworzyć wokół siebie sieć wsparcia w postaci zaufanych osób, którzy potrafią wysłuchać i pomóc. Unikaj stresu w pogoni za polepszeniem sytuacji materialnej bierzemy na siebie zbyt wiele obowiązków i zaniedbujemy relacje, zapętlamy się w negatywnych myślach, nie dbamy o relaks. Urlop - dobrze zaplanowany i przyjemny, przeznaczony na aktywność inną niż w pracy. Odpoczynek - dni wolne od pracy przeznacz na odpoczynek.

22 Jak uniknąć depresji: Zadbaj o prawidłową dietę - prawidłowy poziom witaminy B, produkty będące bogatym źródłem selenu, składników mineralnych: żelazo, magnez, cynk, wapń. Zadbaj o jakość swojego snu - to ważne, aby znaleźć czas na porządny odpoczynek i właściwą ilość snu. Staraj się kłaść spać o stałych porach, wprowadź jakiś element wyciszenia przed snem (np. czytanie, ciepły prysznic), nie korzystaj w łóżku z urządzeń kojarzących ci się z pracą (np. komórka, laptop itp.).. Wyrażaj emocje tłumienie nieprzyjemnych emocji wzmaga napięcie i uniemożliwia rozluźnienie. Ważne, abyś otwierał się na rozmowę z innymi i dzielił się swoimi zmartwieniami.

23 Jak uniknąć depresji: Znajdź dla siebie hobby jako odskocznię od zajęć zawodowych, np. nauka tańca, robótki ręczne, sport, gry planszowe/ komputerowe, kino, książki, etc. Spędzaj swój czas wolny w formie zorganizowanej (śpiewaj w chórze, spotykaj się ze znajomymi, idź na kurs rysunku, kurs gotowania, etc.) Regularnie się przytulaj podczas dotyku poziom hormonu oksytocyny- wzrasta, a to on powoduje, iż czujemy się zadowoleni. Hormon ten redukuje ilość szkodliwego kortyzolu (hormonu stresu). Uprawiaj seks osoby, które regularnie uprawiają seks, rozładowują swoje emocje, nie tłumią ich, podnosi się poziom hormonów odpowiedzialnych za dobre samopoczucie.

24 Jak uniknąć depresji: Wybaczaj sobie porażki. Chwal samego siebie nie ma w tym nic niestosownego. Zadbaj o potrzeby duchowe/religijne. Korzystaj ze zorganizowanych grup wsparcia.

25 Bibliografia: Anczewska, A., Świtaj, P., Roszczyńska, J. (2005). Wypalenie zawodowe. [W:] Postępy Psychiatrii i Neurologii 2005, 14(2), s Carr, A. (2004). Depresja i próby samobójcze młodzieży. Sposoby przeciwdziałania i reagowania. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne Gieryszewska, I. (2016). Leczenie depresji a zmiana trybu życia. Portal ABC Zdrowie Jerzak, M. (red.) (2016). Zaburzenia psychiczne i rozwojowe u dzieci a szkolna rzeczywistość. Warszawa: PWN Namysłowska, I. (2007). Psychiatria dzieci i młodzieży. Warszawa: PZWL Padesky, Ch. A., Greenberger, D. (2004). Umysł ponad nastrojem. Podręcznik terapeuty. Kraków. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego Rybakowski, J., Pużyński, S., Wciórka, J. (2010). Psychiatria. T. 2. Wrocław: Elsevier Urban & Partner, 2010, s Seligmann M., Walker E., Rosenhan D. (2003). Psychopatologia. Poznań: Zysk i S-ka Wolańczyk, T., Komender, J. (red.) (2005). Zaburzenia emocjonalne i behawioralne u dzieci. Warszawa, PZWL Źródła internetowe:

26