PROGRAM PROFILAKTYKI PLACÓWKI. PAŁACU MŁODZIEśY W TARNOWIE

Transkrypt

1 PROGRAM PROFILAKTYKI PLACÓWKI PAŁACU MŁODZIEśY W TARNOWIE 1

2 1. UWAGI WSTĘPNE Tworzeniu Programu profilaktyki placówki towarzyszyło przekonanie, Ŝe: Profilaktyka jest ochroną człowieka przed zagroŝeniami i reagowaniem na nie. Obejmuje eliminację lub redukcję czynników ryzyka oraz wzmacnianie czynników chroniących. Pałac MłodzieŜy jest miejscem realizacji profilaktyki pierwszorzędowej, skierowanej do grupy niskiego ryzyka. Profilaktyka pierwszorzędowa polega na promowaniu zdrowego stylu Ŝycia i zapobieganiu zagroŝeniom, w szczególności na rozwijaniu umiejętności radzenia sobie z wymogami Ŝycia. Jej celem jest opóźnianie inicjacji lub zachęcanie do abstynencji. Program profilaktyki placówki to ogół działań chroniących młodzieŝ przed zakłóceniami w rozwoju i interwencyjnych w sytuacji pojawiających się zagroŝeń. Program profilaktyki placówki obejmuje działania podejmowane w trakcie realizacji programów nauczania i Programu wychowawczego placówki, gdy realizowane są ogólne zadania placówki, a takŝe działania specyficzne dla profilaktyki. Gotowy program profilaktyczny będzie skuteczny po usytuowaniu go wśród uzupełniających działań, norm, regulaminów i zwyczajów. Program profilaktyczny jest uzupełnieniem programu wychowawczego PM. Opiera się na wstępnej diagnozie zagroŝeń i zjawisk patologii występujących na terenie naszego Miasta i powiatu. Realizowany jest głównie na poziomie profilaktyki pierwszorzędowej. Zakłada ograniczanie wpływu czynników ryzyka oraz wzmacnianie czynników chroniących. Jego powaŝne ograniczenia wynikają z następujących faktów: Brak specjalistycznie przygotowanej kadry. Systematyczny lecz rzadki kontakt wychowanków z placówką (zazwyczaj 1x w tygodniu trwający od jednej do trzech godzin) Niewielkie zainteresowanie rodziców jakąkolwiek współpracą (zainteresowanie współpracą zmniejsza się proporcjonalnie z wiekiem wychowanków). Główną strategią jest strategia działań alternatywnych (pomoc w zaspokajaniu waŝnych potrzeb wychowanków np. osiągnięć, przynaleŝności, stwarzanie moŝliwości osiągania satysfakcji przez zaangaŝowanie się w działalność pozytywną np. sportową, artystyczną, społeczną). Obok niej stosowana jest strategia informacyjna (dostarczanie informacji na temat skutków zachowań ryzykownych, umoŝliwianie dokonywania racjonalnego wyboru) i edukacyjna (pomoc w rozwianiu umiejętności nawiązywania kontaktów, rozwiązywania konfliktów, współdziałania, dokonywania właściwych wyborów, stawiania i realizacji celów, pokonywania trudności) 2

3 2. STRUKTURA ODDZIAŁYWAŃ PROFILAKTYCZNYCH Rada Pedagogiczna Określa zadania w zakresie profilaktyki. Określa zapotrzebowanie na realizację programów profilaktycznych. Dokonuje analizy działalności profilaktycznej. Nauczyciele-instruktorzy Integrują zespół. Dbają o poczucie bezpieczeństwa i akceptacji wychowanka w grupie. WyposaŜają wychowanków w umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Realizują zadania w zakresie profilaktyki we współpracy z rodzicami wychowanków. Doskonalą kwalifikacje i zdobywają nowe umiejętności w zakresie działań profilaktycznych. Rozpoznają indywidualne potrzeby wychowanków oraz analizują przyczyny niepowodzeń. Określają formy i sposoby udzielania wychowankom, w tym wychowankom z wybitnymi uzdolnieniami, pomocy psychologiczno-pedagogicznej, odpowiednio do rozpoznanych potrzeb. Organizują i prowadzą róŝne formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla wychowanków i rodziców. Podejmują działania profilaktyczno-wychowawcze wynikające z Programu wychowawczego placówki i Programu profilaktyki placówki w stosunku do wychowanków, z udziałem rodziców Dyrekcja placówki Monitoruje pracę nauczycieli-instruktorów w zakresie profilaktyki. Diagnozuje oczekiwania wychowanków i rodziców w zakresie profilaktyki. Współpracuje z podmiotami placówki oraz instytucjami wspomagającymi działania z zakresu profilaktyki.. Inicjuje i organizuje przedsięwzięcia określone w Programie profilaktyk placówki. Rada Rodziców Uchwala w porozumieniu z Radą Pedagogiczną Program profilaktyki placówki. Analizuje i diagnozuje opinie rodziców na temat profilaktyki. Współpracuje z Radą Pedagogiczną i Dyrekcją placówki. Rodzice Przedstawiają Radzie Rodziców opinie na temat profilaktyki. Korzystają z pomocy i wsparcia ze strony Dyrekcji i nauczycieli-instruktorów placówki w zakresie profilaktyki. 3

4 Organ prowadzący Współuczestniczy w wyposaŝaniu placówki w pomoce dydaktyczne, środki niezbędne do realizacji Programu. 3. ZASADY ODDZIAŁYWAŃ PROFILAKTYCZNYCH PoniŜsze zasady sformułowano na podstawie projektu Standardów jakości pierwszorzędowych programów profilaktycznych realizowanych w szkole i placówce oświatowej, autorstwa Krzysztofa A. Wojcieszke i Joanny Szymańskiej. NaleŜą do nich: Bezpieczeństwo wychowanków Respektowanie podmiotowości wychowanków. Poszanowanie ich godności i indywidualności. Ochrona prywatności i zapewnienie dyskrecji. Uwzględnianie wieku i poziomu rozwoju wychowanków. Uwzględnianie systemu wartości i stopnia wraŝliwości wychowanków. Niestosowanie technik, które naruszają mechanizmy obronne osobowości (terapeutycznych, psychomanipulacyjnych). Realizatorzy działań profilaktycznych powinni posiadać przygotowanie pedagogiczne. Adekwatność oddziaływań Działania profilaktyczne powinny być maksymalnie dostosowane do potrzeb i problemów odbiorców oraz mieć wyraźnie określonego adresata. Skuteczność Działania powinny być zgodne z aktualnym stanem wiedzy z dziedziny, której dotyczą. Działania powinny wykorzystywać wiedzę dotyczącą sprawdzonych strategii, form i metod oddziaływania. Działania powinny uwzględniać wiedzę z zakresu psychologii rozwojowej. Rzetelność Informacje powinny być rzetelne. Informacje powinny być dostosowane do poziomu rozwoju intelektualnego, emocjonalnego i społecznego adresata, do jego moŝliwości percepcyjnych. Informacje powinny uwzględniać poziom juŝ posiadanej wiedzy (zbyt wczesne wkraczanie z informacjami na temat zagroŝeń moŝe podsuwać pomysły na niepoŝądane zachowania). Informacje powinny być rzeczowe (odwoływanie się do emocji, np. straszenie, moŝe powodować obronne odrzucanie zagraŝających informacji lub teŝ pobudzać ciekawość). 4

5 Informacje dotyczące zagroŝeń nie powinny być zbyt szczegółowe, (aby nie stanowiły instruktaŝu nieprawidłowych zachowań). Głębokość i czas trwania We współczesnej profilaktyce proponuje się, jako bardziej skuteczny, model głębszego oddziaływania oparty o koncepcję czynników ryzyka i czynników chroniących. Najbardziej skuteczne są działania zintegrowane z programem placxówki (dydaktycznym i wychowawczym). Czas trwania oddziaływań i ich intensywność zaleŝą od zdiagnozowanego wcześniej stopnia zagroŝenia. 4. ROZPOZNANE CZYNNIKI RYZYKA Czynniki ryzyka to wszystkie elementy (cechy, sytuacje, warunki) zwiększające ryzyko wystąpienia zachowań problemowych i związanych z nimi szkód. Są one zróŝnicowane w zaleŝności od rodzaju problemu objętego profilaktyką (od kilkunastu do ponad stu, w zaleŝności od typu problemu). Do zbadanych czynników ryzyka naleŝą: Środowisko społeczne i normy w nim obowiązujące, promujące dane wzorce zachowań. Modelowanie takich zachowań w domu i w placówce. Grupy rówieśnicze i występujące w nich zachowania dysfunkcyjne. Słabe wyniki w nauce. Brak celów Ŝyciowych. Dostęp do środków i substancji psychoaktywnych. Wczesna inicjacja w zachowaniach ryzykownych. 5. ZACHOWANIA RYZYKOWNE I ICH PRZYCZYNY Zachowania ryzykowne, to działania zwiększające prawdopodobieństwo pojawienia się niekorzystnych konsekwencji psychologicznych, społecznych i zdrowotnych. Rodzaj zachowania ryzykownego wulgaryzmy, brak kultury osobistej wagary 5 Przyczyny obyczaj środowiskowy wzorce wyniesione z domu chęć zaimponowania wyraz buntu, manifestowanie dorosłości wzorce w mediach złe relacje nauczyciel-instruktor - wychowanek brak reakcji nauczyciela-instruktora i innych dorosłych ubóstwo językowe trudności w nauce

6 brak zainteresowania nauką palenie papierosów, picie alkoholu, zaŝywanie innych środków psychoaktywnych zachowania agresywne wczesna inicjacja seksualna uległość wobec kolegów strach przed sprawdzeniem brak zainteresowania niemoŝność sprostania ambicjom rodziców i wymaganiom nauczycieli-instruktorów nuda na zajęciach brak dyscypliny chęć zaimponowania niedostosowanie wymagań do poziomu wychowanków niejasne kryteria oceniania jakość programów nauczania lenistwo osoba nauczyciela-instruktora nudne zajęcia negatywny wpływ grupy rówieśniczej brak zainteresowania ze strony rodziców ciekawość wpływ reklamy w mediach wzorowanie się na dorosłych sposób na odreagowanie moda, szpan nuda, przekora, bunt sytuacja domowa negatywny wpływ grupy rówieśniczej negatywne wzorce, takŝe w mediach sposób na odreagowanie stresu i załatwienie sprawy chęć dominowania, zaistnienia w grupie moda na agresję w grupie rówieśniczej nieumiejętność radzenia sobie z problemami odpowiedź na prowokację niski poziom wiedzy i uświadomienia ciekawość wpływ grupy rówieśniczej moda na dorosłość uległość, nie znajomość zachowań asertywnych sytuacja domowa 6. CZYNNIKI CHRONIĄCE Czynniki chroniące, to wszystkie elementy osłabiające oddziaływanie czynników ryzyka. Wymienia się w tym kontekście: silną więź z rodzicami, opiekę dorosłych zainteresowanie nauką i własnym rozwojem, aktywność, ciekawość poznawczą praktyki religijne zakorzenienie w tradycji społeczności i szacunek dla jej norm 6

7 konstruktywną grupę rówieśniczą, autorytety 7. CELE PROFILAKTYKI o Ochrona wychowanków przed zagroŝeniami rozwoju. o Reagowanie na pojawiające się zagroŝenia. 8. ZADANIA PROFILAKTYKI o Dostarczenie adekwatnych informacji na temat skutków zachowań ryzykownych i tym samym umoŝliwienie racjonalnego wyboru. o Pomoc w rozwijaniu waŝnych umiejętności społecznych i psychologicznych. o Rozwijanie moŝliwości podejmowania działań alternatywnych poprzez zaangaŝowanie wychowanków w działalność pozytywną. o Reagowanie w sytuacjach rozpoznania pierwszych prób podejmowania zachowań ryzykownych poprzez odwołanie się do specjalistycznej pomocy. o Pomoc w organizowaniu pierwszego kontaktu ze specjalistą. o Nawiązanie kontaktu z rodzicami. o Motywowanie do podjęcia leczenia, terapii. 9. ODDZIAŁYWANIA PROFILAKTYCZNE l.p. Obszar działań Zadania i sposób realizacji Główni realizatorzy Terminy 1. Diagnoza. 1. Diagnoza zagroŝeń i patologii społecznej na terenie miasta (na podst. dostępnych publikacji i materiałów) 2. Diagnoza potrzeb dzieci i młodzieŝy w zakresie organizacji czasu wolnego (na podstawie rozmów z wychowankami, analizy pracy sekcji, wniosków nauczycieli-instruktorów, ankiet do szkół, itp.) 3. Poznanie wychowanków (rozmowy z wychowankami, rodzicami, obserwacja zachowania, postępów, analiza przyczyn absencji...) 4. Ogólne rozpoznanie sytuacji środowiskowej (rodzinnej, ekonomicznej, społecznej, szkolnej...) wychowanków (na podstawie obserwacji, rozmów, wywiadów). 5. UwraŜliwienie na symptomy zachowań ryzykownych ujawniające się w czasie zajęć (na podstawie wnikliwej obserwacji i analizy wypowiedzi, 7 Dyrekcja, policja Nauczycieleinstruktorzy wszyscy pracownicy 1x na dwa lata wrzesień, październik oraz

8 relacji wewnątrzgrupowych, prezentowanych norm, zachowań). 2. Stwarzanie przyjaznego klimatu wychowawczego. 1. Zachęcanie do udziału w działaniach grup i sekcji oraz imprezach otwartych PM. 2. Uwzględnianie potrzeb i sugestii wychowanków przy tworzeniu i realizacji programów grup i sekcji. 3. Integracja sekcji i grup (zabawy integracyjne, troska o właściwą atmosferę i działania grupy, wzajemne zainteresowanie i Ŝyczliwość, realizacja wspólnych celów, imprezy grupowe i dla wychowanków róŝnych grup (wycieczki, ogniska, spotkania okolicznościowe itp.) 4. Docenianie wysiłków, pochwały. 5. Rozwijanie umiejętności wychowawczych i psychospołecznych kadry (szkolenia, kursy, samokształcenie, itp.). 6. Zapewnienie bezpieczeństwa, ochrona prywatności i poszanowanie godności. 7. Nauka wzajemnego szacunku i Ŝyczliwości, wdraŝanie do kulturalnego zachowania się w kaŝdej sytuacji. dyrekcja, nauczyciele-instruktorzy dyrekcja, 3. Wspieranie rozwoju. 1. Realizacja programów placówki i programów grup i sekcji. 2. Tworzenie konstruktywnych grup rówieśniczych. wrzesień 3. Rozwijanie zainteresowań, kształtowanie umiejętności spędzania czasu. 4. Pomoc wychowankom w: tworzeniu systemu wartości, wyznaczaniu i realizacji celów Ŝyciowych. 5. Promowanie osiągnięć i wszelkich zachowań pozytywnych dla jednostki i grupy (pochwały, nagrody, dyplomy, pisemne informacje do szkół., róŝne formy prezentacji wyników pracy grupy i sekcji..) dyrekcja, 8

9 6. Rozwijanie umiejętności psychospołecznych ( poczucie własnej wartości i podmiotowości, właściwa samoocena, panowanie nad emocjami, umiejętność komunikowania się i współdziałania, empatia, zrozumienie i przestrzeganie norm moralnych i społecznych...) 7. Indywidualne, podmiotowe podejście nauczyciela-instruktora do wychowanka, jego sukcesów i problemów. Pomoc wychowankom mającym trudności w przyswajaniu określonej wiedzy i umiejętności. 4. Przeciwdziałanie zachowaniom ryzykownym i negatywnym 1. Organizacja czasu wolnego. 2. Poznanie i przestrzeganie zasad normujących Ŝycie placówki. dyrekcja, wszyscy pracownicy 3. Analiza przyczyn absencji. 4. Informowanie o zagroŝeniach i skutkach zachowań ryzykownych ( np. bezpieczne zachowania na ulicy, kontakty ze starszymi i dorosłymi, pozorna atrakcyjność niektórych grup rówieśniczych, przemoc i mobbing, narkomania, alkoholizm, przestępczość). 5. Prezentowanie przez nauczycieli-instruktorów i innych pracowników PM pozytywnych wzorców zachowań. wszyscy pracownicy 6. Wspieranie wychowanków w sytuacjach trudnych (stresowych, kryzysowych). 7. Współpraca z rodziną i innymi instytucjami. 8. Reagowanie na wszelkie zachowania negatywne i ryzykowne. W przypadkach szczególnie trudnych korzystanie z pomocy specjalistów z innych instytucji (np. poradnia psychologicznopedagogiczna, psycholog i pedagog, komenda policji, itd.), informowanie rodziców i szkoły. dyrekcja, wszyscy pracownicy 9. Ustalenie (przedyskutowanie) sposobów reagowania pracowników PM w przypadku dostrzeganych patologii i zachowań ryzykownych. dyrekcja, pracownicy (1x w roku) 9

10 5. Promocja zdrowia 1. Rozmowy w grupach i sekcjach na temat: organizacji miejsca pracy, nauki, zabawy, dbałości o zdrowie, właściwego odŝywiania się, higieny, czystości i naturalnego środowiska człowieka, sposobów wypoczynku. 2. Kształtowanie właściwych nawyków prozdrowotnych (działanie nauczycieli-instruktorów przykładem własnym, wietrzenie pomieszczeń, strój dostosowany do rodzaju aktywności, troska o higienę i czystość, porządek w pracowniach itp.) 3. WdraŜanie do efektywnego wypoczynku, zdrowego i aktywnego spędzania czasu wolnego. 4. Organizacja zajęć i imprez sportowych i rekreacyjnych. dyrekcja, wg planu 6. Współpraca z rodziną 1. Poznawanie sytuacji rodzinnej i środowiskowej wychowanka. wrzesień, 2. Rozmowy z rodzicami, spotkania, zebrania. dyrekcja, 3. Wzmacnianie pozytywnych więzi rodzinnych. Organizacja imprez dla rodziców (np. Tydzień otwartych drzwi, prezentacje wyników pracy dzieci), rodziców i dzieci (np. wycieczki, turnieje). wg planu 4. Zachęcanie do stałego kontaktu z placówką, informowanie o postępach i zachowaniu dzieci, zapraszanie rodziców na imprezy PM. 5. Współpraca z Radą Rodziców (pomoc finansowa i programowa...). dyrekcja 7. Współpraca z władzami lokalnymi, ze szkołami i innymi instytucjami. 1. Zasięganie opinii na temat dostrzeganych zagro- Ŝeń oraz potrzeb dzieci i młodzieŝy w zakresie organizacji czasu wolnego. 2. Reklama i prezentacja działań PM w środowisku lokalnym, prasie, TV lokalnej. dyrekcja, 1x na 2 lata 3. Reklama PM w szkołach. 10

11 4. Informowanie szkół o osiągnięciach i postępach dzieci. 5. Organizacja imprez z innymi instytucjami (np. Parafia, Komenda Policji, Kuratorium, itd.) Realizacja wspólnych programów i projektów. 6. Zwracanie się o pomoc i poradę w sytuacjach trudnych i problemowych. maj, czerwiec wg planu wg potrzeb 10. EWALUACJA PROGRAMU Oceny efektów realizacji Programu profilaktyki placówki, obok bieŝącego monitorowania oraz samooceny przeprowadzanej przez zainteresowane podmioty, dokonuje się w trakcie posiedzeń Rady Pedagogicznej podsumowujących pracę w pierwszym i drugim półroczu roku szkolnego. Wynikające z oceny wnioski, przekazywane są do wiadomości Rady Rodziców. Ocenie poddawane są następujące elementy: funkcjonowanie pomocy pedagogicznej, tematyka pedagogizacji rodziców wychowanków na spotkaniach z nauczycielamiinstruktorami, realizacja zaleceń zawartych w orzeczeniach poradni psychologiczno-pedagogicznej oraz poradni specjalistycznych, realizacja tematyki profilaktyki zawartych w planach pracy nauczycieli-instruktorów, udział nauczycieli-instruktorów w formach zewnętrznego doskonalenia zawodowego z zakresu profilaktyki, innowacje i projekty wychowawcze w zakresie profilaktyki, realizacja programów profilaktycznych, realizacja programów psychoedukacyjnych, występowanie czynników, rodzajów i przyczyn zachowań ryzykownych, występowanie czynników chroniących. Podstawę dla formułowania ocen realizacji Programu profilaktyki placówki stanowią: narzędzia stosowane w ramach mierzenia jakości pracy: sprawozdania z realizacji planów, analizy, dane statystyczne, obserwacje, hospitacje, zapisy w dokumentacji, badania ankietowe, opinie, wnioski, zgłoszone innowacje i projekty działań, programy, scenariusze, dezyderaty, wykazy itp. 11. PRZEWIDYWANE EFEKTY: We wszystkich działaniach profilaktycznych zmierzamy do tego, aby młody człowiek: 1. Potrafił odróŝnić dobro od zła i dokonać właściwych wyborów. 2. Był zainteresowany własnym rozwojem. Stale poszerzał własną wiedzę i umiejętności. 3. Rozwijał własne zainteresowania aktywnie i systematycznie uczestnicząc w pracach sekcji PM. 4. Potrafił zaplanować i efektywnie spędzić czas wolny. 5. Unikał sytuacji i zachowań ryzykownych. 11

12 6. Prezentował i popierał pozytywne społecznie wzorce postaw i zachowań. 7. Potrafił dokonywać właściwej samooceny, oceny sytuacji i przewidzieć skutki swoich zachowań. 8. Szanował zdrowie własne i cudze. Dbał o czystość i porządek 9. Nie pił alkoholu, nie palił papierosów, nie brał narkotyków i innych środków pobudzających i odurzających. 10. Starał się panować nad własnymi emocjami, umiał je pozytywnie ukierunkować i wykorzystać. 11. Potrafił pomagać innym i wczuwać się w ich sytuacje, a takŝe w sytuacjach trudnych zwrócić się o pomoc do innych. 12. PODSTAWA PRAWNA Statut Pałacu MłodzieŜy w Tarnowie. oraz zasady zawarte w: Rozporządzeniu MEN z dnia 31 stycznia 2002r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół, Rozporządzeniu MEN z dnia 15 stycznia 2001r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. nr 13 z dnia 23 lutego 2001r., poz. 110), Konstytucji RP, Ustawie z dnia 24 kwietnia 1997r. o przeciwdziałaniu narkomani (Dz. U. nr 75, poz. 468), Ustawie z dnia 26 października 1982r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. nr 35, poz. 230 z p. zm.), nowelizacja z dnia 12 września 1996r. (Dz. U. nr 127, poz. 593), Ustawie z dnia 7 września 1991r. o systemie oświaty, z późniejszymi zmianami z 21 stycznia, 18 lutego 2000r.i 23 sierpnia 2001r., Ustawie z dnia 19 sierpnia 1994r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. nr 111, poz. 535), z późniejszymi zmianami opublikowanymi w (Dz. U. nr 113, poz. 732), Ustawie z dnia 9 listopada 1995r. o ochronie zdrowia przed następstwami uŝywania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. z 1996r. nr 10, poz. 55, z 1997r. nr 88, poz. 554 i nr 121, poz. 770 oraz z 1999r. nr 96, poz. 1107), Programie polityki parorodzinnej państwa z dnia 17 listopada 1998r. przygotowany przez Międzyresortowy Zespół do Spraw Opracowania Polityki Parorodzinnej Państwa. 12

13 13