PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2017/2018 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW I ROKU STUDIÓW

Transkrypt

1 PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2017/2018 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW I ROKU STUDIÓW 1. NAZWA PRZEDMIOTU (modułu): BIOCHEMIA Z ELEMENTAMI CHEMII 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek ) realizującej przedmiot (moduł): KATEDRA I ZAKŁAD BIOCHEMII I BIOLOGII MOLEKULARNEJ () ZAKŁAD CHEMII OGÓLNEJ (ZCHO) KATEDRY CHEMII I BIOCHEMII KLINICZNEJ 3. Adres jednostki odpowiedzialnej za dydaktykę: Katedra i Zakład Biochemii i Biologii Molekularnej Adres: Święcickiego 6, Poznań, Coll. Anatomicum Tel. /Fax: / Strona WWW: biolmol@ump.edu.pl Zakład Chemii Ogólnej Adres: ul. Rokietnicka 8, Poznań, Centrum Biologii Medycznej Tel. /Fax: / Strona www: iskra@ump.edu.pl 4. Kierownik jednostki: prof. dr hab. n. med. Paweł P. () prof. dr hab. Maria Iskra (ZCHO) 5. Osoba zaliczająca przedmiot w E-indeksie z dostępem do platformy WISUS prof. dr hab. n. med. Paweł P. () 6. Osoba odpowiedzialna za dydaktykę na Wydziale Lekarskim I z dostępem do platformy WISUS (listy studentów) (koordynator przedmiotu) : Nazwisko: prof. dr hab. Paweł P.

2 Tel. kontaktowy: (061) Możliwość kontaktu (dni, godz., miejsce): Osoba zastępująca: dr Marcin Hołysz Kontakt: (061) , 7. Osoba odpowiedzialna za rezerwację sal: Nazwisko i imię: Marcin Hołysz Tel. kontaktowy: (061) mholysz@ump.edu.pl 8. Miejsce przedmiotu w programie studiów: Rok: I Semestr: I, II 9. Liczba godzin ogółem : 70 liczba pkt. ECTS: 5 Jednostki uczestniczące w nauczaniu przedmiotu (modułu) W Semestr zimowy/letni liczba godzin Ć Ćwiczenia kategoria Zakład Chemii Ogólnej 5 11 A 4 Katedra i Zakład Biochemii i Biologii Molekularnej A 10 Razem: S 10.Tematyka poszczególnych wykładów, ćwiczeń, seminariów Wykłady - Semestr zimowy/letni Tematyka wykładów Imię i nazwisko osoby prowadzącej zajęcia Wykład 1 Struktura i funkcje biologiczne białek Prof. dr hab. Maria Iskra Wykład 2 Węglowodany proste i złożone struktura i występowanie w organizmie człowieka Prof. dr hab. Maria Iskra Wykład 3 Koenzymy oraz rola witamin jako ich prekursorów

3 Wykład 4 Wykład 5 Utleniania biologiczne glikoliza, glukoneogeneza, β-oksydacja kwasów tłuszczowych Utleniania biologiczne cykl kwasu cytrynowego, fosforylacja oksydacyjna. Wykład 6 Stres oksydacyjny. Tlenek azotu. Wykład 7 Molekularne aspekty skurczu mięśnia. Wykład 8-9 Metabolizm aminokwasów. Wykład 10 (Rezerwowy) Homeostaza glukozy i integracja metabolizmu. Ćwiczenia - Semestr zimowy/letni Tematyka ćwiczeń Osoba odpowiedzialna SALA Ćwiczenie 1. Regulacja i zaburzenia równowagi kwasowozasadowej. Elektrolity płynów wewnątrzi pozakomórkowych. Prof. dr hab. Maria Iskra CBM Ćwiczenie 2. Właściwości kwasowo-zasadowe aminokwasów i białek. Kinetyka reakcji enzymatycznych. Prof. dr hab. Maria Iskra CBM Ćwiczenie 3. Właściwości węglowodanów i lipidów prostych oraz złożonych Prof. dr hab. Maria Iskra CBM Ćwiczenie 4. Stres oksydacyjny, jego biomarkery, antyoksydanty endogenne i egzogenne Prof. dr hab. Maria Iskra CBM Ćwiczenie 5. Metabolizm monosacharydów Ćwiczenie 6. Metabolizm polisacharydów Ćwiczenie 7. Oznaczanie stężenia glukozy i aktywności α-amylazy Ćwiczenie 8. Biochemiczne podstawy zaburzeń metabolizmu węglowodanów Ćwiczenie 9. Metabolizm kwasów tłuszczowych Ćwiczenie 10. Metabolizm lipidów prostych i złożonych Ćwiczenie 11. Transport lipidów w osoczu krwi Ćwiczenie 12. Preparatyka i analiza tłuszczów Ćwiczenie 13. Biochemiczne podstawy zaburzeń metabolizmu lipidów

4 Seminaria - Semestr zimowy/letni Tematyka seminariów Osoba odpowiedzialna SALA Seminarium 1 Wstęp do równowagi kwasowo-zasadowej i wodno-elektrolitowej Prof. dr hab. Maria Iskra CBM Seminarium 2 Właściwości koloidalne i enzymatyczne białek Prof. dr hab. Maria Iskra CBM Seminarium 3 Wstęp do metabolizmu monosacharydów Seminarium 4 Wstęp do metabolizmu polisacharydów. Seminarium 5 Wstęp do metabolizmu kwasów tłuszczowych Seminarium 6 Wstęp do metabolizmu lipidów prostych i złożonych Seminarium 7 Wstęp do transportu lipidów w osoczu krwi REGULAMIN ZAJĘĆ: Zajęcia dydaktyczne z modułu Biochemia z elementami chemii odbywają się w semestrze zimowym i letnim na I roku studiów na kierunku lekarskim Wydziału Lekarskiego I. W skład modułu wchodzą: wykłady, seminaria oraz ćwiczenie laboratoryjne i konwersatoryjne. Zajęcia teoretyczne i praktyczne odbywają się w grupach seminaryjnych lub ćwiczeniowych, wg szczegółowego harmonogramu zajęć podanego na tablicy ogłoszeń i na stronie internetowej i ZCHO, zgodnie z ustalonym planem i wymiarem godzin. REGULAMIN ZAJĘĆ Z CHEMII 1. Zajęcia z Chemii w ramach modułu Biochemia z elementami chemii odbywają się w I semestrze I roku studiów w ilości 20 godzin w grupach dziekańskich w terminach wyznaczonych planem zajęć na Wydziale Lekarskim I. 2. Informator zawierający harmonogram ćwiczeń z zestawem zagadnień i zalecaną literaturą oraz regulaminem zaliczania przedmiotu znajduje się do pobrania na stronie internetowej UM w systemie WISUS oraz stronie internetowej Zakładu Chemii Ogólnej ( Pliki, Zakład Chemii Ogólnej, Wydział Lekarski I, Materiały). 3. Przed rozpoczęciem zajęć studenci zapoznawani są z regulaminem BHP obowiązującym w laboratorium chemicznym. 4. Zaliczenie zajęć z Chemii, w ramach modułu, obejmuje spełnienie łącznie niżej podanych kryteriów: wykonanie wskazanych przez asystenta doświadczeń mających na celu wykazanie właściwości chemicznych i fizycznych odpowiedniej grupy związków ważnych biologicznie (skala punktów 0-1), przedstawienie ćwiczącej grupie studenckiej wyników przeprowadzonych doświadczeń oraz dostarczenia ich asystentowi w postaci protokołów (skala punktów 0-1),

5 student, który podczas zajęć wykaże się aktywną postawą, mającą podstawy merytoryczne, zostanie dodatkowo oceniony w skali 0-1 pkt. 5. Warunkiem zaliczenia zajęć z Chemii jest uzyskanie 8 punktów, przy maksimum stanowiącym 12 punktów, które można zgromadzić w ciągu ich trwania (seminaria, ćwiczenia laboratoryjne). 6. Dopuszcza się jedną nieobecność na zajęciach usprawiedliwioną zwolnieniem lekarskim. Nieobecność tę można odrobić po zakończeniu zajęć danej grupy w terminie ustalonym przez koordynatora przedmiotu. 7. Sprawdzian zaliczeniowy oraz egzamin z całego modułu odbywa się po zakończeniu zajęć w terminie uzgodnionym z jego koordynatorem (prof. dr hab. Paweł ). Warunki zaliczenia modułu i egzaminu podaje koordynator z uwzględnieniem zaliczenia 60% pytań z Chemii. 8. Przygotowanie się studenta do zajęć ułatwiają materiały dostępne w formie dwuczęściowego skryptu, wykaz zalecanych podręczników oraz prezentacje umieszczone w systemie WISUS oraz na stronie Katedry ( Pliki, Zakład Chemii Ogólnej, Wydział Lekarski I, Materiały). REGULAMIN ZAJĘĆ Z BIOCHEMII 1. Zajęcia dydaktyczne z Biochemii realizowane są w liczbie 50 godz., z podziałem na: wykłady (13 godz.), seminaria (10 godz.), ćwiczenia (27 godz.) - laboratoryjne i konwersatoryjne. 2. Zajęcia z biochemii odbywają się w drugim i trzecim tygodniu zajęć w module, w godzinach od 16:00 do 19:00, w salach dydaktycznych, zgodnie z harmonogramem zajęć dostępnym na stronie Internetowej Katedry i w gablocie na korytarzu zewnętrznym przy Katedrze Biochemii i Biologii Molekularnej (Coll. Anatomicum, parter). 3. Obecność na wszystkich zajęciach jest obowiązkowa, a obecność na ćwiczeniach i seminariach jest kontrolowana. 4. Studenci przygotowują się do zajęć praktycznych korzystając z prezentacji multimedialnych na poszczególne zajęcia, zmieszczonych na stronie internetowej ( oraz ze wskazanego piśmiennictwa. 5. Materiał biochemii obejmuje dwa działy: Węglowodany (pierwszy tydzień) i Tłuszczowce (drugi tydzień). W skład kursu biochemii wchodzą: siedem wykładów, pięć zajęć seminaryjno-ćwiczeniowych, dwa ćwiczenia laboratoryjne (LAB-1 i LAB-2) i dwa ćwiczenia konwersatoryjne (PBL-A i PBL-B). 6. Formy zajęć: Ćwiczenia laboratoryjne (LAB) Przed rozpoczęciem zajęć studenci zapoznawani są z regulaminem BHP obowiązującym w laboratorium biochemicznym. - student musi być przygotowany teoretycznie na każde ćwiczenie w stopniu umożliwiającym podjęcie zajęć praktycznych, - studenci wypełniają protokół z poszczególnych ćwiczeń laboratoryjnych, - studenci są zobowiązani do pracy w fartuchach laboratoryjnych, przestrzegania przepisów BHP oraz zarządzeń porządkowych osób prowadzących ćwiczenia,

6 Zajęcia seminaryjno-ćwiczeniowe - zajęcia seminaryjno-ćwiczeniowe prowadzone są w formie prelekcji i dyskusji, - studenci przygotowują się do zajęć z wykorzystaniem prezentacji multimedialnych dostępnych na stronie internetowej Katedry, Ćwiczenia konwersatoryjne (PBL-A i PBL-B) - ćwiczenia konwersatoryjne są prowadzone systemem nauczania problemowego (PBL), polegają na rozwiązywaniu postawionych zadań w oparciu o samodzielnie przygotowane prezentacje multimedialne (student w ciągu kursu przygotowuje jedną prezentację z zakresu tematów przewidzianych na zajęcia PBL-A lub PBL-B), - studenci rozwiązując postawione problemy biochemiczne mogą wykazać się znajomością danego tematu oraz umiejętnością pracy zespołowej, Sprawdzian zaliczeniowy: Po przeprowadzeniu zajęć odbywa się sprawdzian zaliczeniowy, obejmujący pełen zakres tematyczny zajęć seminaryjnych i ćwiczeniowych w module. 7. Nieobecności: Student ma obowiązek usprawiedliwiania nieobecności na zajęciach kontrolowanych. Spóźnienie przekraczające 15 minut traktuje się jako nieobecność. W uzasadnionych przypadkach, za zgodą Kierownika Jednostki, student może odrobić nieobecność na zajęciach prowadzonych z inną grupą studencką. 8. System oceny punktowej wyników nauczania: W celu ciągłej i obiektywnej oceny postępów w nauce stosowany jest system punktowy. Ocena postępów w nauce jest podawana do wiadomości zainteresowanych studentów. Punktowane są następujące elementy procesu dydaktycznego: 1. Ćwiczenia laboratoryjne: za przygotowanie teoretyczne, wykonanie ćwiczenia i opracowanie protokołu od 0 do 5 pkt. za każde ćwiczenie. Student nieprzygotowany teoretycznie nie może być dopuszczony do zajęć i nie otrzymuje punktów. Za nieobecność odlicza się po 2 pkt. za każde ćwiczenie. 2. Ćwiczenia konwersatoryjne: za przygotowanie i przedstawienie prezentacji multimedialnej można uzyskać od 0 do 10 pkt. 3. Łącznie student może uzyskać 20 pkt co stanowi 100% całkowitej puli punktów. 4. Student, który zgromadzi min. 12 pkt (60%) uzyskuje zaliczenie zajęć z bloku biochemii. ZALICZENIE MODUŁU 1. Warunkiem uzyskania zaliczenia zajęć realizowanych w ramach modułu Biochemia z elementami chemii z jest uzyskanie zaliczeń obu bloków wchodzących w skład modułu. 2. Warunkiem uzyskania zaliczenia zajęć w poszczególnych blokach jest uzyskanie minimum 60% punktów przewidzianych programem bloku. Student, który uzyskał mniej niż 60% punktów może ubiegać się o zaliczenie zajęć na podstawie kolokwium zaliczeniowego z całości materiału obowiązującego w danym bloku, w formie określonej przez Kierownika jednostki prowadzącej zajęcia. 3. Student, który uzyskał oba zaliczenia bloków może przystąpić do sprawdzianu zaliczeniowego z całego modułu, który odbędzie się po zakończeniu zajęć w terminie ustalonym przez Koordynatora modułu (w porozumieniu ze Starostą Roku).

7 4. Sprawdzian zaliczeniowy z modułu ma formę testową (na platformie OLAT), składa się z 60 pytań (15 chemia + 45 biochemia) z zakresu materiału przewidzianego programem seminariów i ćwiczeń w obu blokach. 5. W przypadku uzyskania oceny negatywnej lub nieprzystąpienia do sprawdzianu zaliczeniowego, student ma prawo do 1-krotnego poprawiania go w terminie ustalonym przez Koordynatora modułu. Student, który nie poprawi tego sprawdzianu, nie uzyska zaliczenia modułu w bieżącym roku akademickim. 6. W ciągu całego modułu student może uzyskać łącznie 92 punkty, co stanowi 100% punktów możliwych do zdobycia z obu bloków i sprawdzianu zaliczeniowego ( ). 7. Wszystkie punkty zgromadzone w module powyżej progu zaliczenia (60% = 55 pkt.) zostaną przeliczone na punkty egzaminacyjne według następującego wzoru: punkty egzaminacyjne = (suma punktów studenta 55 pkt.) x 0,1 (czyli po 0,1 pkt. egz. za każdy cały punkt powyżej progu zaliczenia, maksymalnie 3,7 pkt.) i jako premia za systematyczne i dobre postępy w nauce zostaną doliczone do uzyskanego wyniku egzaminu (dotyczy egzaminu w pierwszym terminie). EGZAMIN 1. Studenta obowiązuje egzamin końcowy potwierdzający opanowanie całości materiału określonego programem nauczania modułów Biochemia z elementami chemii" i Biochemia z elementami diagnostyki laboratoryjnej". 2. Termin egzaminu wybiera student, zapisując się na jeden z proponowanych trzech terminów. 3. Nie zgłoszenie się w ustalonym terminie jest równoznaczne z utratą jednego z terminów zdawania egzaminu. 4. Do egzaminu końcowego zostaną dopuszczeni studenci, którzy zaliczyli zajęcia w obu modułach (lub uzyskali pozytywną ocenę z kolokwium zaliczeniowego). 5. Egzamin końcowy ma formę testową pytań jednokrotnego wyboru (w systemie OLAT) podzielonych na poszczególne bloki wchodzące w skład obu modułów ( biochemia; 20 - chemia, 10 - diagnostyka), zgodnie z liczbą godzin zajęć w poszczególnych blokach. 6. Student musi uzyskać minimum 60% punktów z każdego bloku wchodzącego w skład egzaminu końcowego. 7. Do uzyskanego wyniku egzaminu (w pierwszym terminie) zostaną doliczone punkty egzaminacyjne. Kryteria oceny egzaminu końcowego: bardzo dobry - od 95% ponad dobry - od 90% dobry - od 80% dość dobry - od 70% dostateczny - od 60% niedostateczny - poniżej 60%

8 W przypadku nie uzyskania w pierwszym terminie minimum 60% z danej części egzaminu (bloku) student zobowiązany jest poprawić jedynie tą część egzaminu, której nie zdał (wynik pozostałych części egzaminu pozostaje ważny). W terminach poprawkowych nie dolicza się punktów zgromadzonych w ciągu kursu przeliczonych na tzw. punkty egzaminacyjne. PROGRAM ZAJĘĆ: I. Wykład: Struktura i funkcje biologiczne białek. 1. Peptydy wykazujące aktywność biologiczną, hormony. 2. Struktura białek i jej modyfikacje. 3. Funkcje biologiczne białek. Seminarium: Właściwości koloidalne i enzymatyczne białek 1. Podział aminokwasów białkowych ze względu na budowę, zapotrzebowanie organizmu i metabolizm. 2. Wiązanie peptydowe i jego charakterystyka. 3. Aminokwasy niebiałkowe, rzadko występujące w organizmie ludzkim oraz stosowane w lecznictwie. 4. Analiza jakościowa i ilościowa białek. 5. Budowa, rola i działanie enzymów. 6. Podział enzymów na klasy. Izoenzymy. 7. Zasady kinetyki reakcji enzymatycznej (szybkość reakcji, stała Michaelisa). 8. Kwasowo-zasadowe właściwości aminokwasów. Ćwiczenie: Właściwości kwasowo-zasadowe aminokwasów i białek. Kinetyka reakcji enzymatycznych. 1. Kwasowo-zasadowe właściwości aminokwasów, identyfikacja na podstawie wybranych reakcji charakterystycznych. 2. Analiza jakościowa i ilościowa białek. II. Wykład: Węglowodany proste i złożone struktura i występowanie w organizmie człowieka 1. Klasyfikacja i biologiczne pochodne węglowodanów. 2. Homo- i heteroglikany, glikoproteiny i proteoglikany. Ćwiczenie: Właściwości węglowodanów i lipidów prostych oraz złożonych 1. Reakcje charakterystyczne węglowodanów. 2. Odróżnianie aldoz od ketoz i cukrów redukujących od nieredukujących. 3. Wykrywanie obecności cukrów w żywności. 4. Hydroliza skrobi. 5. Kwasy tłuszczowe nasycone i nienasycone Rodziny ω-kwasów Kwasy tłuszczowe występujące w sfingolipidach. 6. Reakcje zachodzące w organizmach żywych z udziałem kwasów tłuszczowych (utlenianie, redukcja, izomeryzacja, epimeryzacja, estryfikacja, peroksydacja). 7. Mydła i detergenty. 8. Funkcje i występowanie poszczególnych klas lipidów w organizmie człowieka. 9. Badanie właściwości kwasów karboksylowych, tłuszczowych i lipidów.

9 10. Analiza chromatograficzna składników lipidowych surowicy krwi. 11. Oznaczanie wybranych lipidów surowicy krwi. III. Seminarium: Wstęp do równowagi kwasowo-zasadowej i wodno-elektrolitowej 1. Równowaga kwasowo-zasadowa Roztwory buforowe i ich działanie, równanie Hendersona-Hasselbalcha, pojemność buforowa. 2. Gospodarka wodno-elektrolitowa Znaczenie wody dla organizmu człowieka, woda ustrojowa i jej bilans, przestrzenie wodne. Ćwiczenie: Regulacja i zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej. Elektrolity płynów wewnątrz- i pozakomórkowych. 1. Działanie buforów przestrzeni zewnątrz- i wewnątrzkomórkowej (bufor wodorowęglanowy, fosforanowy, amoniakalny, hemoglobinianowy, białczanowy). 2. Regulacja równowagi kwasowo-zasadowej w płucach, nerkach, wątrobie, tkance kostnej i ślinie, zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej. 3. Wartości prawidłowe homeostazy kwasowo-zasadowej. 3.1 Elektrolity płynów wewnątrz- i pozakomórkowych - stężenia, osmolalność. 3.2 Charakterystyka mikropierwiastków i istotnych pierwiastków śladowych. 4. Obliczanie wartości ph i poh roztworów jednoskładnikowych i buforów z wykorzystaniem równania Hendersona-Hasselbalcha. Wyznaczanie pojemności buforowej. 5. Równowaga Gibbsa-Donnana i jej konsekwencje dla organizmu (wchłanianie leków). IV. Ćwiczenie: Stres oksydacyjny, jego biomarkery, antyoksydanty endogenne i egzogenne 1. Endogenne i egzogenne źródła wolnych rodników, reaktywnych form tlenu, azotu i chloru, ich oddziaływanie na biocząsteczki. 2. Stres oksydacyjny. 3. Mechanizmy obronne Antyoksydanty enzymatyczne prewencyjne Antyoksydanty nieenzymatyczne Antyoksydanty naprawcze. 4. Biomarkery stresu oksydacyjnego w organizmie człowieka. 5. Oznaczanie wybranych parametrów stresu oksydacyjnego Całkowity status antyoksydacyjny osocza, FRAP Oznaczanie stężenia związków polifenolowych w ekstraktach roślinnych 5.3. Oznaczanie stężenia Fe +2 w surowicy krwi. V. Wykłady: 1. Koenzymy oraz rola witamin jako ich prekursorów 1.1. Struktura enzymów: grupa prostetyczna, apoenzym Koenzymy i rola witamin jako ich składników. 2. Utlenianie biologiczne glikoliza, glukoneogeneza, β-oksydacja 2.1. Glikoliza jako główny szlak zużywania glukozy Oksydacyjna dekarboksylacja pirogronianu. Dehydrogenaza pirogronianowa Glukoneogeneza.

10 2.4. Utlenianie kwasów tłuszczowych. Acetylo-CoA jako aktywator allosteryczny glukoneogenezy Ciała ketonowe. 3. Utleniania biologiczne cykl kwasu cytrynowego i fosforylacja oksydacyjna 3.1. Cykl kwasu cytrynowego: metabolity i enzymy, źródła acetylo-coa i szczawiooctanu, włączanie aminokwasów do cyklu, wytwarzanie równoważników redukcyjnych, znaczenie cyklu dla integracji metabolizmu komórki Fosforylacja oksydacyjna. Łańcuch oddechowy: źródła równoważników redukcyjnych, struktura poszczególnych ogniw łańcucha oddechowego, transport elektronów i jego inhibitory, miejsca sprzężenia transportu elektronów z syntezą ATP, hipoteza chemiosmotyczna, inhibitory. 4. Stres oksydacyjny. Biosynteza i funkcja tlenku azotu (NO) Reaktywne formy tlenu Czynniki antyutleniające Reakcje utleniania składników komórkowych przez reaktywne formy tlenu i towarzyszące im zmiany chorobowe Biosynteza tlenku azotu Udział tlenku azotu w rozkurczaniu mięśni gładkich naczyń krwionośnych Fizjologiczne i patologiczne funkcje tlenku azotu. 5. Molekularne aspekty skurczu mięśnia Struktura i funkcjonowanie mięśnia szkieletowego, sercowego i gładkiego Mechanizm molekularny skurczu mięśnia Regulacja skurczu mięśnia, rola Ca Biochemiczne przyczyny hipertermii złośliwej u ludzi Dystrofie mięśniowe Biochemiczne przyczyny wrodzonych kardiomiopatii Metabolizm aminokwasów 6.1. Aminokwasy egzo- i endogenne: biosynteza aminokwasów endogennych Katabolizm szkieletów węglowych aminokwasów. Aminokwasy cukrotwórcze i ketotwórcze Wrodzone wady przemian: fenyloalaniny, tyrozyny, glicyny, proliny, histydyny, tryptofanu, lizyny, aminokwasów o łańcuchu rozgałęzionym oraz zawierających siarkę Biologicznie czynne pochodne aminokwasów: hormony tarczycy (trijodotyronina, tyroksyna), aminy katecholowe (dopamina, noradrenalina, adrenalina), aminy indolowe (serotonina, melatonina), cholina i acetylocholina, poliaminy (spermidyna, spermina), kreatyna i kreatynina. 8. (Wykład rezerwowy) Homeostaza glukozy i integracja metabolizmu. Seminaria i ćwiczenia: 1. Metabolizm monosacharydów 1.1 Transport cukrów prostych przez błony komórkowe. 1.2 Fosforylacja glukozy w wątrobie i w tkankach obwodowych. 1.3 Glikoliza Cykl pentozofosforanowy Glukoneogeneza Przemiany fruktozy i galaktozy. 2. Metabolizm polisacharydów.

11 2.1. Trawienie węglowodanów w przewodzie pokarmowym Metabolizm glikogenu Regulacja hormonalna przemian glikogenu Synteza prekursorów glikozaminoglikanów Synteza proteoglikanów i glikoprotein. 3. Biochemiczne podstawy zaburzeń metabolizmu węglowodanów (galaktozemia, fruktozuria, wrodzona nietolerancja fruktozy, zaćma cukrzycowa oraz niedobór dehydrogenazy glukozo-6 fosforanowej w krwince czerwonej, choroby spichrzeniowe, mukopolisacharydozy). 4. Oznaczanie stężenia glukozy i aktywności α-amylazy. 5. Metabolizm kwasów tłuszczowych Synteza nasyconych kwasów tłuszczowych Regulacja syntezy kwasów tłuszczowych Utlenianie kwasów tłuszczowych nasyconych i nienasyconych Ketogeneza Współzależność pomiędzy metabolizmem kwasów tłuszczowych i glukozy. 6. Metabolizm lipidów prostych i złożonych Biosynteza i degradacja TAG Biosynteza i degradacja fosfoglicerydów Biosynteza i degradacja sfingolipidów. 7. Transport lipidów w osoczu krwi Ilościowy i jakościowy skład lipidowy osocza krwi Formy transportowe lipidów osocza (lipoproteiny) Metabolizm chylomikronów oraz lipoprotein o bardzo małej gęstości (VLDL) Udział wątroby oraz tkanki tłuszczowej w metabolizmie TAG Transport w osoczu i wychwytywanie wolnych kw. tłuszczowych przez tkanki Metabolizm lipoprotein o małej (LDL) oraz dużej gęstości (HDL) Udział wątroby w usuwaniu nadmiaru cholesterolu z osocza krwi Kwasy żółciowe. 8. Biochemiczne podstawy zaburzeń metabolizmu lipidów. Dyslipoproteinemie pierwotne i wtórne. 9. Preparatyka i analiza tłuszczów. PROGRAM NAUCZANIA: Wymagania wstępne Znajomość chemii nieorganicznej, organicznej i fizycznej na poziomie szkoły średniej. Wiedza z zakresu podstawowego i rozszerzonego biologii ze szkoły średniej. Przygotowanie do zajęć Zapoznanie się z tematyką poszczególnych zajęć w oparciu o podany harmonogram i zalecane piśmiennictwo Wymagania końcowe W zakresie wiedzy, po zakończeniu zajęć z Biochemii z elementami chemii student powinien:

12 1. opisać gospodarkę wodno-elektrolitową w układach biologicznych i równowagę kwasowo-zasadową, mechanizm działania buforów oraz znaczenie buforów w homeostazie ustrojowej, 2. znać i rozumieć pojęcia: rozpuszczalność, ciśnienie osmotyczne, izotonia, roztwory koloidalne, równowaga Gibbsa-Donnana, 3. znać podstawowe reakcje związków nieorganicznych i organicznych w roztworach wodnych, 4. znać budowę aminokwasów, monosacharydów, kwasów karboksylowych i ich pochodnych, wchodzących w skład makrocząsteczek obecnych w komórkach, macierzy zewnątrzkomórkowej i płynach ustrojowych; rozpoznać witaminy, 5. opisać budowę lipidów i polisacharydów oraz ich funkcje w strukturach komórkowych i pozakomórkowych, 6. znać strukturę białek, rodzaje modyfikacji potranslacyjnych i funkcjonalnych białka oraz ich znaczenie dla funkcjonowania komórek i tkanek, 7. znać funkcje nukleotydów w komórce, 8. znać pojęcia: potencjał oksydacyjny organizmu i stres oksydacyjny, 9. znać konsekwencje niedoboru witamin lub minerałów oraz ich nadmiaru w organizmie. 10. znać podstawowe szlaki przemian głównych grup związków chemicznych na poziomie molekularnym. 11. znać enzymy katalizujące kluczowe reakcje w metabolizmie węglowodanów, lipidów i związków azotowych, oraz mechanizmy regulacji ich aktywności. 12. rozumieć współzależności przemian i końcowego utleniania produktów katabolizmu białek, węglowodanów i tłuszczów. 13. znać specyfikę metabolizmu niektórych narządów i tkanek w gospodarce energetycznej organizmu. 14. rozumieć podstawy homeostazy ustrojowej oraz o roli hormonów w tych procesach. 15. znać przyczyny zaburzeń biochemicznych oraz rozumieć mechanizmy prowadzące do rozwoju chorób metabolicznych człowieka. W zakresie umiejętności, po zakończeniu zajęć z Biochemii z elementami chemii student powinien: 1. potrafić określić chemiczne podłoże interakcji międzycząsteczkowych i wewnątrzcząsteczkowych w odniesieniu do struktur biologicznych oraz określić funkcję makrocząsteczek w komórkach oraz układach pozakomórkowych, 2. obliczyć stężenie molowe i procentowe związków; obliczyć stężenia substancji w roztworach izoosmotycznych, jedno- i wieloskładnikowych, 3. określić ph roztworu i wpływ zmian ph na związki organiczne i nieorganiczne, 4. posługiwać się podstawowym sprzętem i technikami laboratoryjnymi, takimi jak analiza jakościowa, miareczkowanie, kolorymetria, pehametria, chromatografia. 5. rozwijać i kształtować umiejętności poszukiwania i przekształcania informacji w zakresie procesów biochemicznych. 6. rozumieć konieczności stałego poszerzania wiedzy dotyczącej biochemicznych podstaw integralności organizmu ludzkiego. 7. wykształcić umiejętność zespołowego opracowywania zagadnień.

13 11. Kryteria zaliczenia przedmiotu: zaliczenie, egzamin teoretyczny i praktyczny Zaliczenie kryterium zaliczenia Warunkiem uzyskania zaliczenia przedmiotu jest zgromadzenie minimum 60% punktów, które można uzyskać w ciągu kursu (ćwiczenia laboratoryjne i konwersatoryjne oraz sprawdzian zaliczeniowy). Egzamin teoretyczny kryterium zaliczenia: forma egzaminu ( ustny, pisemny, testowy) Egzamin końcowy obejmujący zakres materiału kursu Biochemia z elementami chemii oraz Biochemia z elementami diagnostyki laboratoryjnej, w formie testowej przeprowadzany w formie elektronicznej z wykorzystaniem platformy OLAT. Egzamin praktyczny kryterium zaliczenia: 12. Literatura: Zalecana literatura: Murray R.K., Granner D.K., Mayes P.A., Rodwell V.W. BIOCHEMIA HARPERA, PZWL, Warszawa, 2015 Bańkowski E. BIOCHEMIA, Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław, 2009 Berg J.M., Tymoczko J.L., Stryer L. BIOCHEMIA, PWN, Warszawa, Studenckie koło naukowe Opiekun koła: mgr biotech. Bartosz Słowikowski slowikowski.bartek@gmail.com Tematyka: Udział czynników genetycznych i epigenetycznych w procesie nowotworzenia Miejsce spotkań:

14 14. SYLABUS WYDZIAŁ LEKARSKI I Nazwa kierunku Nazwa przedmiotu Jednostka realizująca, wydział Koordynator przedmiotu Rodzaj przedmiotu Obszar nauczania Cel kształcenia Treści programowe Lekarski Biochemia z elementami chemii Poziom i tryb studiów Punkty ECTS jednolite studia magisterskie Katedra Chemii i Biochemii Klinicznej. Zakład Chemii Ogólnej, Wydział Lekarski II Katedra i Zakład Biochemii i Biologii Molekularnej, Wydział Lekarski I Prof. dr hab. Paweł obowiązkowy Osoba zaliczająca semestr Prof. dr hab. Paweł Rodzaj zajęć i liczba godzin Wykłady 18 5 Seminaria 14 stacjonarne Ćwiczenia obszar nauk ścisłych 4. obszar nauk przyrodniczych 7. obszar nauk medycznych i nauk o zdrowiu Przedmiot Biochemia z elementami chemii dla I roku kierunku lekarskiego na wydziale I obejmuje zagadnienia dotyczące podstaw chemii bionieorganicznej, bioorganicznej i fizycznej, niezbędne dla poznania i zrozumienia procesów metabolicznych w dalszym etapie studiów medycznych. Celem nauczania przedmiotu jest umożliwienie studentom medycyny poznania zależności miedzy strukturą, właściwościami chemicznymi i funkcjami związków chemicznych o działaniu biologicznym. Wprowadzenie w zagadnienia chemii procesów życiowych i podstaw biochemii na poziomie odpowiadającym aktualnemu postępowi w naukach biologiczno-chemicznych, ma na celu także nabycie zdolności krytycznego myślenia oraz stosowania przyswojonej wiedzy do rozwiązywania problemów związanych, ze zdrowiem i chorobą. Wykłady 1. Struktura i funkcje biologiczne białek (peptydy wykazujące aktywność biologiczną, hormony, struktura białek i jej modyfikacje, funkcje biologiczne białek.) 2. Węglowodany proste i złożone struktura i występowanie w organizmie czlowieka (klasyfikacja i biologiczne pochodne węglowodanów, homo- i heteroglikany, glikoproteiny i proteoglikany) 3. Koenzymy oraz rola witamin jako ich prekursorów 4. Utlenianie biologiczne glikoliza, glukoneogeneza, β-oksydacja 5. Utleniania biologiczne cykl kwasu cytrynowego. Łańcuch przenośników elektronów 6. Stres oksydacyjny. Biosynteza i funkcja tlenku azotu (NO). 7. Molekularne aspekty skurczu mięśnia. 8. Metabolizm aminokwasów cz.1 9. Metabolizm aminokwasów cz (Wykład rezerwowy) Homeostaza glukozy i integracja metabolizmu. Seminaria 1. Właściwości koloidalne i enzymatyczne białek (podział aminokwasów białkowych ze względu na budowę, zapotrzebowanie organizmu i metabolizm, wiązanie peptydowe i jego charakterystyka,aminokwasy niebiałkowe, rzadko występujące w organizmie ludzkim oraz stosowane w lecznictwie, budowa, rola i działanie enzymów, podział enzymów na klasy, izoenzymy, zasady kinetyki reakcji enzymatycznej - szybkość reakcji, stała Michaelisa, kwasowo-zasadowe właściwości aminokwasów). 2. Wstęp do równowagi kwasowo-zasadowej i wodno-elektrolitowej (równowaga kwasowo-

15 zasadowa, roztwory buforowe i ich działanie, równanie Hendersona-Hasselbalcha, pojemność buforowa, gospodarka wodno-elektrolitowa, znaczenie wody dla organizmu człowieka, woda ustrojowa i jej bilans, przestrzenie wodne) 3. Wstęp do metabolizmu monosacharydów. 4. Wstęp do metabolizmu polisacharydów. 5. Wstęp do metabolizmu kwasów tłuszczowych. 6. Wstęp do metabolizmu lipidów prostych i złożonych. 7. Wstęp do transportu lipidów w osoczu krwi. Ćwiczenia 1. Właściwości kwasowo-zasadowe aminokwasów i białek. Kinetyka reakcji enzymatycznych (kwasowo-zasadowe właściwości aminokwasów, identyfikacja na podstawie wybranych reakcji charakterystycznych, analiza jakościowa i ilościowa białek). 2. Właściwości węglowodanów i lipidów prostych oraz złożonych (reakcje charakterystyczne węglowodanów, odróżnianie aldoz od ketoz i cukrów redukujących od nieredukujących, wykrywanie obecności cukrów w żywności, hydroliza skrobi, kwasy tłuszczowe nasycone i nienasycone, rodziny ω-kwasów, kwasy tłuszczowe występujące w sfingolipidach, reakcje zachodzące w organizmach żywych z udziałem kwasów tłuszczowych (utlenianie, redukcja, izomeryzacja, epimeryzacja, estryfikacja, peroksydacja), mydła i detergenty, funkcje i występowanie poszczególnych klas lipidów w organizmie człowieka., badanie właściwości kwasów karboksylowych, tłuszczowych i lipidów, analiza chromatograficzna składników lipidowych surowicy krwi, oznaczanie wybranych lipidów surowicy krwi. 3. Regulacja i zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej. Elektrolity płynów wewnątrz- i pozakomórkowych (działanie buforów przestrzeni zewnątrz- i wewnątrzkomórkowej, bufor wodorowęglanowy, fosforanowy, amoniakalny, hemoglobinianowy, białczanowy, regulacja równowagi kwasowo-zasadowej w płucach, nerkach, wątrobie, tkance kostnej i ślinie, zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej, wartości prawidłowe homeostazy kwasowozasadowej, elektrolity płynów wewnątrz- i pozakomórkowych - stężenia, osmolalność. charakterystyka mikropierwiastków i istotnych pierwiastków śladowych, obliczanie z wykorzystaniem równania Hendersona-Hasselbalcha, wyznaczanie pojemności buforowej, równowaga Gibbsa -Donnana). 4. Stres oksydacyjny i jego biomarkery, antyoksydanty endogenne i egzogenne (endogenne i egzogenne źródła wolnych rodników, reaktywnych form tlenu, azotu i chloru, ich oddziaływanie na biocząsteczki., stres oksydacyjny, mechanizmy obronne, antyoksydanty enzymatyczne prewencyjne, antyoksydanty nieenzymatyczne, antyoksydanty naprawcze, biomarkery stresu oksydacyjnego w organizmie człowieka, oznaczanie wybranych parametrów stresu oksydacyjnego, całkowity status antyoksydacyjny osocza, FRAP, oznaczanie stężenia związków polifenolowych w ekstraktach roślinnych, oznaczanie stężenia Fe+2 w surowicy krwi) 5. Metabolizm monosacharydów (transport cukrów prostych przez błony komórkowe. Fosforylacja glukozy w wątrobie i w tkankach obwodowych. Glikoliza. Cykl pentozofosforanowy. Glukoneogeneza. Przemiany fruktozy i galaktozy.) 6. Metabolizm polisacharydów (Trawienie węglowodanów w przewodzie pokarmowym. Metabolizm glikogenu. Regulacja hormonalna przemian glikogenu. Synteza prekursorów glikozaminoglikanów. Synteza proteoglikanów i glikoprotein.) 7. Biochemiczne podstawy zaburzeń metabolizmu węglowodanów (galaktozemia, fruktozuria, wrodzona nietolerancja fruktozy, zaćma cukrzycowa oraz niedobór dehydrogenazy glukozo-6 fosforanowej w krwince czerwonej, choroby spichrzeniowe, mukopolisacharydozy). 8. Oznaczanie stężenia glukozy i aktywności α-amylazy. 9. Metabolizm kwasów tłuszczowych (Synteza nasyconych kwasów tłuszczowych. Regulacja syntezy kwasów tłuszczowych. Utlenianie kwasów tłuszczowych nasyconych i nienasyconych. Ketogeneza. Współzależność pomiędzy metabolizmem kwasów tłuszczowych i glukozy.) 10. Metabolizm lipidów prostych i złożonych. (Biosynteza i degradacja TAG. Biosynteza i degradacja fosfoglicerydów. Biosynteza i degradacja sfingolipidów.) 11. Transport lipidów w osoczu krwi. (Ilościowy i jakościowy skład lipidowy osocza krwi. Formy transportowe lipidów osocza - lipoproteiny. Metabolizm chylomikronów oraz lipoprotein o bardzo małej gęstości (VLDL). Udział wątroby oraz tkanki tłuszczowej w metabolizmie TAG. Transport w osoczu i wychwytywanie wolnych kw. tłuszczowych przez tkanki. Metabolizm lipoprotein o małej (LDL) oraz dużej gęstości (HDL). Udział wątroby w usuwaniu nadmiaru

16 cholesterolu z osocza krwi. Kwasy żółciowe.) 12. Biochemiczne podstawy zaburzeń metabolizmu lipidów. Dyslipoproteinemie pierwotne i wtórne. 13. Preparatyka i analiza tłuszczów. Inne Formy i metody dydaktyczne Forma i warunki zaliczenia Literatura podstawowa Literatura uzupełniająca Metody podające wykłady z prezentacjami multimedialnymi Metody problemowe ćwiczenia konwersatoryjne Metody aktywizujące seminaria prowadzone w formie interaktywnej Metody programowane sprawdzian zaliczeniowy, egzamin końcowy Metody praktyczne ćwiczenia laboratoryjne, dyskusje dydaktyczne i referaty Murray R.K., Granner D.K., Mayes P.A., Rodwell V.W. BIOCHEMIA HARPERA, PZWL, Warszawa, 2015 Bańkowski E. BIOCHEMIA, Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław, 2009 Berg J.M., Tymoczko J.L., Stryer L. BIOCHEMIA, PWN, Warszawa, 2009 Numer efektu kształcenia Efekty kształcenia Odniesienie do kierunkowych efektów kształcenia EW01 opisuje gospodarkę wodno-elektrolitową w układach biologicznych; B.W1. EW02 opisuje równowagę kwasowo-zasadową oraz mechanizm działania buforów iich znaczenie w homeostazie ustrojowej; B.W2. EW03 zna i rozumie pojęcia: rozpuszczalność, ciśnienie osmotyczne, izotonia, roztwory koloidalne i równowaga Gibbsa-Donnana; B.W3. EW04 zna podstawowe reakcje związków nieorganicznych i organicznych w roztworach wodnych; B.W4. EW05 zna budowę prostych związków organicznych wchodzących w skład makrocząsteczek obecnych w komórkach, macierzy zewnątrzkomórkowej i płynów B.W10. ustrojowych; EW06 opisuje budowę lipidów i polisacharydów oraz ich funkcje w strukturach komórkowych i pozakomórkowych; B.W11. EW07 charakteryzuje struktury I-, II-, III- oraz IV-rzędowe białek; zna modyfikacje potranslacyjne i funkcjonalne białka oraz ich znaczenie; B.W12. EW08 opisuje podstawowe szlaki kataboliczne i anaboliczne, sposoby ich regulacji oraz wpływ czynników genetycznych i środowiskowych; B.W15. EW09 zna profile metaboliczne podstawowych narządów i układów; B.W16. EW10 zna pojęcia: potencjał oksydacyjny organizmu i stres oksydacyjny; B.W17. EW11 zna enzymy biorące udział w trawieniu, mechanizm wytwarzania kwasu solnego w żołądku, rolę żółci, przebieg wchłaniania produktów trawienia oraz zaburzenia z nimi B.W18. związane; EW12 zna konsekwencje niewłaściwego odżywiania, w tym długotrwałego głodowania, przyjmowania zbyt obfitych posiłków oraz stosowania niezbilansowanej diety; B.W19. EW13 zna konsekwencje niedoboru witamin lub minerałów oraz ich nadmiaru w organizmie; B.W20. EW14 zna mechanizm działania hormonów oraz konsekwencje zaburzeń regulacji hormonalnej; B.W26. EU01 oblicza stężenia molowe i procentowe związków oraz stężenia substancji w roztworach izoosmotycznych, jedno- i wieloskładnikowych; B.U3. EU02 określa ph roztworu i wpływ zmian ph na związki nieorganiczne i organiczne; B.U5. EU03 przewiduje kierunek procesów biochemicznych w zależności od stanu energetycznego komórek; B.U6.

17 EU04 posługuje się podstawowymi technikami laboratoryjnymi, takimi jak: analiza jakościowa, miareczkowanie, kolorymetria, pehametria, chromatografia; B.U9. EU05 planuje i wykonuje proste badanie naukowe oraz interpretuje jego wyniki i wy-ciąga wnioski. B.U14. Nakład pracy studenta Liczba godzin 130 Data opracowania sylabusa: Osoba przygotowująca sylabus: dr n. biol. Marcin Hołysz 15. Szczegółowa organizacja zajęć: WYKŁADY Dzień tygodnia Daty w których odbywają się wykłady Godzina Sala środa :00 9:30 Sala Różyckiego, Collegium Anatomicum środa :00 9:30 Sala Różyckiego, Collegium Anatomicum środa :00 9:30 Sala Różyckiego, Collegium Anatomicum środa :00 9:30 Sala Różyckiego, Collegium Anatomicum środa :00 9:30 Sala Różyckiego, Collegium Anatomicum środa :00 9:30 Sala Różyckiego, Collegium Anatomicum środa :00 9:30 Sala Różyckiego, Collegium Anatomicum środa :00 9:30 Sala Różyckiego, Collegium Anatomicum środa :00 9:30 Sala Różyckiego, Collegium Anatomicum SEMINARIA Grupa Dni tygodnia Daty Godziny w których odbywają się zajęcia seminaryjne Nr Sali Jednostka przeprowadzająca zajęcia Poniedziałek :00-17:30 CBM Zakład Chemii Ogólnej Wtorek :00-17:30 CBM Zakład Chemii Ogólnej Wtorek :00-17:30 28 GRUPA 1 Środa :00-17:30 28 Poniedziałek :00-17:30 28 Wtorek :00-17:30 28 Środa :00-17:30 28 Poniedziałek :00-17:30 CBM Zakład Chemii Ogólnej Czwartek :00-17:30 CBM Zakład Chemii Ogólnej Wtorek :00-17:30 28 GRUPA 2 Środa :00-17:30 28 Poniedziałek :00-17:30 28 Wtorek :00-17:30 28 Środa :00-17:30 28 Poniedziałek :00-17:30 CBM Zakład Chemii Ogólnej Wtorek :00-17:30 CBM Zakład Chemii Ogólnej Wtorek :00-17:30 29 GRUPA 3 Środa :00-17:30 29 Poniedziałek :00-17:30 29 Wtorek :00-17:30 29 Środa :00-17:30 29 Poniedziałek :00-17:30 CBM Zakład Chemii Ogólnej Wtorek :00-17:30 CBM Zakład Chemii Ogólnej GRUPA 4 Wtorek :00-17:30 28 Środa :00-17:30 28 Poniedziałek :00-17:30 28

18 GRUPA 5 GRUPA 6 GRUPA 7 GRUPA 8 GRUPA 9 GRUPA 10 GRUPA 11 GRUPA 12 Wtorek :00-17:30 28 Środa :00-17:30 28 Poniedziałek :00-17:30 CBM Zakład Chemii Ogólnej Wtorek :00-17:30 CBM Zakład Chemii Ogólnej Wtorek :00-17:30 28 Środa :00-17:30 28 Poniedziałek :00-17:30 28 Wtorek :00-17:30 28 Środa :00-17:30 28 Poniedziałek :00-17:30 CBM Zakład Chemii Ogólnej Czwartek :00-17:30 CBM Zakład Chemii Ogólnej Wtorek :00-17:30 29 Środa :00-17:30 29 Poniedziałek :00-17:30 29 Wtorek :00-17:30 29 Środa :00-17:30 29 Poniedziałek :00-17:30 CBM Zakład Chemii Ogólnej Wtorek :00-17:30 CBM Zakład Chemii Ogólnej Wtorek :00-17:30 28 Środa :00-17:30 28 Poniedziałek :00-17:30 28 Wtorek :00-17:30 28 Środa :00-17:30 28 Poniedziałek :00-17:30 CBM Zakład Chemii Ogólnej Wtorek :00-17:30 CBM Zakład Chemii Ogólnej Wtorek :00-17:30 28 Środa :00-17:30 28 Poniedziałek :00-17:30 28 Wtorek :00-17:30 28 Środa :00-17:30 28 Poniedziałek :00-17:30 CBM Zakład Chemii Ogólnej Wtorek :00-17:30 CBM Zakład Chemii Ogólnej Wtorek :00-17:30 29 Środa :00-17:30 29 Poniedziałek :00-17:30 29 Wtorek :00-17:30 29 Środa :00-17:30 29 Poniedziałek :00-17:30 CBM Zakład Chemii Ogólnej Wtorek :00-17:30 CBM Zakład Chemii Ogólnej Wtorek :00-17:30 29 Środa :00-17:30 29 Poniedziałek :00-17:30 29 Wtorek :00-17:30 29 Środa :00-17:30 29 Poniedziałek :00-17:30 CBM Zakład Chemii Ogólnej Wtorek :00-17:30 CBM Zakład Chemii Ogólnej Wtorek :00-17:30 29 Środa :00-17:30 29 Poniedziałek :00-17:30 29 Wtorek :00-17:30 29 Środa :00-17:30 29 Poniedziałek :00-17:30 CBM Zakład Chemii Ogólnej Wtorek :00-17:30 CBM Zakład Chemii Ogólnej Wtorek :00-17:30 29 Środa :00-17:30 29

19 ĆWICZENIA Grupa Grupa 1 Grupa 2 Grupa 3 Grupa 4 Poniedziałek :00-17:30 29 Wtorek :00-17:30 29 Środa :00-17:30 29 Podgrupy Dni tygodnia Daty Godziny w których odbywają się ćwiczenia Nazwa, nr sali Jednostka przeprowadzająca zajęcia A i B Poniedziałek :30-19:00 CBM Zakład Chemii Ogólnej A i B Wtorek :30-19:00 CBM Zakład Chemii Ogólnej A i B Czwartek :00-19:00 CBM Zakład Chemii Ogólnej A i B Piątek :00-18:00 CBM Zakład Chemii Ogólnej A i B Wtorek :30-19:00 28 A i B Środa :30-19:00 28 A i B Czwartek :00-19:00 28, 23, 32, 33 A i B Piątek :00-19:00 28, 23, 32, 33 A i B Poniedziałek :30-19:00 28 A i B Wtorek :30-19:00 28 A i B Środa :30-19:00 28 A i B Czwartek :00-19:00 28, 23, 32, 33 A i B Piątek :00-19:00 28, 23, 32, 33 A i B Poniedziałek :30-19:00 CBM Zakład Chemii Ogólnej A i B Czwartek :30-19:00 CBM Zakład Chemii Ogólnej A i B Piątek :00-19:00 CBM Zakład Chemii Ogólnej A i B Poniedziałek :00-18:00 CBM Zakład Chemii Ogólnej A i B Wtorek :30-19:00 28 A i B Środa :30-19:00 28 A i B Czwartek :00-19:00 28, 23, 32, 33 A i B Piątek :00-19:00 28, 23, 32, 33 A i B Poniedziałek :30-19:00 28 A i B Wtorek :30-19:00 28 A i B Środa :30-19:00 28 A i B Czwartek :00-19:00 28, 23, 32, 33 A i B Piątek :00-19:00 28, 23, 32, 33 A i B Poniedziałek :30-19:00 CBM Zakład Chemii Ogólnej A i B Wtorek :30-19:00 CBM Zakład Chemii Ogólnej A i B Czwartek :00-19:00 CBM Zakład Chemii Ogólnej A i B Piątek :00-18:00 CBM Zakład Chemii Ogólnej A i B Wtorek :30-19:00 29 A i B Środa :30-19:00 29 A i B Czwartek :00-19:00 29, 23, 32, 33 A i B Piątek :00-19:00 29, 23, 32, 33 A i B Poniedziałek :30-19:00 29 A i B Wtorek :30-19:00 29 A i B Środa :30-19:00 29 A i B Czwartek :00-19:00 29, 23, 32, 33 A i B Piątek :00-19:00 29, 23, 32, 33 A i B Poniedziałek :30-19:00 CBM Zakład Chemii Ogólnej A i B Wtorek :30-19:00 CBM Zakład Chemii Ogólnej A i B Czwartek :00-19:00 CBM Zakład Chemii Ogólnej A i B Piątek :00-18:00 CBM Zakład Chemii Ogólnej A i B Wtorek :30-19:00 28 A i B Środa :30-19:00 28 A i B Czwartek :00-19:00 28, 23, 32, 33

20 Grupa 5 Grupa 6 Grupa 7 Grupa 8 A i B Piątek :00-19:00 28, 23, 32, 33 A i B Poniedziałek :30-19:00 28 A i B Wtorek :30-19:00 28 A i B Środa :30-19:00 28 A i B Czwartek :00-19:00 28, 23, 32, 33 A i B Piątek :00-19:00 28, 23, 32, 33 A i B Poniedziałek :30-19:00 CBM Zakład Chemii Ogólnej A i B Wtorek :30-19:00 CBM Zakład Chemii Ogólnej A i B Czwartek :00-19:00 CBM Zakład Chemii Ogólnej A i B Piątek :00-18:00 CBM Zakład Chemii Ogólnej A i B Wtorek :30-19:00 28 A i B Środa :30-19:00 28 A i B Czwartek :00-19:00 28, 23, 32, 33 A i B Piątek :00-19:00 28, 23, 32, 33 A i B Poniedziałek :30-19:00 28 A i B Wtorek :30-19:00 28 A i B Środa :30-19:00 28 A i B Czwartek :00-19:00 28, 23, 32, 33 A i B Piątek :00-19:00 28, 23, 32, 33 A i B Poniedziałek :30-19:00 CBM Zakład Chemii Ogólnej A i B Czwartek :30-19:00 CBM Zakład Chemii Ogólnej A i B Piątek :00-19:00 CBM Zakład Chemii Ogólnej A i B Poniedziałek :00-18:00 CBM Zakład Chemii Ogólnej A i B Wtorek :30-19:00 29 A i B Środa :30-19:00 29 A i B Czwartek :00-19:00 29, 23, 32, 33 A i B Piątek :00-19:00 29, 23, 32, 33 A i B Poniedziałek :30-19:00 29 A i B Wtorek :30-19:00 29 A i B Środa :30-19:00 29 A i B Czwartek :00-19:00 29, 23, 32, 33 A i B Piątek :00-19:00 29, 23, 32, 33 A i B Poniedziałek :30-19:00 CBM Zakład Chemii Ogólnej A i B Wtorek :30-19:00 CBM Zakład Chemii Ogólnej A i B Czwartek :00-19:00 CBM Zakład Chemii Ogólnej A i B Piątek :00-18:00 CBM Zakład Chemii Ogólnej A i B Wtorek :30-19:00 28 A i B Środa :30-19:00 28 A i B Czwartek :00-19:00 28, 23, 32, 33 A i B Piątek :00-19:00 28, 23, 32, 33 A i B Poniedziałek :30-19:00 28 A i B Wtorek :30-19:00 28 A i B Środa :30-19:00 28 A i B Czwartek :00-19:00 28, 23, 32, 33 A i B Piątek :00-19:00 28, 23, 32, 33 A i B Poniedziałek :30-19:00 CBM Zakład Chemii Ogólnej A i B Wtorek :30-19:00 CBM Zakład Chemii Ogólnej A i B Czwartek :00-19:00 CBM Zakład Chemii Ogólnej A i B Piątek :00-18:00 CBM Zakład Chemii Ogólnej A i B Wtorek :30-19:00 28 A i B Środa :30-19:00 28 A i B Czwartek :00-19:00 28, 23, 32, 33 A i B Piątek :00-19:00 28, 23, 32, 33 A i B Poniedziałek :30-19:00 28 A i B Wtorek :30-19:00 28

21 Grupa 9 Grupa 10 Grupa 11 Grupa 12 A i B Środa :30-19:00 28 A i B Czwartek :00-19:00 28, 23, 32, 33 A i B Piątek :00-19:00 28, 23, 32, 33 A i B Poniedziałek :30-19:00 CBM Zakład Chemii Ogólnej A i B Wtorek :30-19:00 CBM Zakład Chemii Ogólnej A i B Czwartek :00-19:00 CBM Zakład Chemii Ogólnej A i B Piątek :00-18:00 CBM Zakład Chemii Ogólnej A i B Wtorek :30-19:00 29 A i B Środa :30-19:00 29 A i B Czwartek :00-19:00 29, 23, 32, 33 A i B Piątek :00-19:00 29, 23, 32, 33 A i B Poniedziałek :30-19:00 29 A i B Wtorek :30-19:00 29 A i B Środa :30-19:00 29 A i B Czwartek :00-19:00 29, 23, 32, 33 A i B Piątek :00-19:00 29, 23, 32, 33 A i B Poniedziałek :30-19:00 CBM Zakład Chemii Ogólnej A i B Wtorek :30-19:00 CBM Zakład Chemii Ogólnej A i B Czwartek :00-19:00 CBM Zakład Chemii Ogólnej A i B Piątek :00-18:00 CBM Zakład Chemii Ogólnej A i B Wtorek :30-19:00 29 A i B Środa :30-19:00 29 A i B Czwartek :00-19:00 29, 23, 32, 33 A i B Piątek :00-19:00 29, 23, 32, 33 A i B Poniedziałek :30-19:00 29 A i B Wtorek :30-19:00 29 A i B Środa :30-19:00 29 A i B Czwartek :00-19:00 29, 23, 32, 33 A i B Piątek :00-19:00 29, 23, 32, 33 A i B Poniedziałek :30-19:00 CBM Zakład Chemii Ogólnej A i B Wtorek :30-19:00 CBM Zakład Chemii Ogólnej A i B Czwartek :00-19:00 CBM Zakład Chemii Ogólnej A i B Piątek :00-18:00 CBM Zakład Chemii Ogólnej A i B Wtorek :30-19:00 29 A i B Środa :30-19:00 29 A i B Czwartek :00-19:00 29, 23, 32, 33 A i B Piątek :00-19:00 29, 23, 32, 33 A i B Poniedziałek :30-19:00 29 A i B Wtorek :30-19:00 29 A i B Środa :30-19:00 29 A i B Czwartek :00-19:00 29, 23, 32, 33 A i B Piątek :00-19:00 29, 23, 32, 33 A i B Poniedziałek :30-19:00 CBM Zakład Chemii Ogólnej A i B Wtorek :30-19:00 CBM Zakład Chemii Ogólnej A i B Czwartek :00-19:00 CBM Zakład Chemii Ogólnej A i B Piątek :00-18:00 CBM Zakład Chemii Ogólnej A i B Wtorek :30-19:00 29 A i B Środa :30-19:00 29 A i B Czwartek :00-19:00 29, 23, 32, 33 A i B Piątek :00-19:00 29, 23, 32, 33 A i B Poniedziałek :30-19:00 29 A i B Wtorek :30-19:00 29 A i B Środa :30-19:00 29 A i B Czwartek :00-19:00 29, 23, 32, 33 A i B Piątek :00-19:00 29, 23, 32, 33

22 16. Podpis osób odpowiedzialnych za nauczanie przedmiotu (modułu) lub koordynatora 17. Podpisy osób współodpowiedzialnych za nauczanie przedmiotu ( w przypadku przedmiotów koordynowanych)