Reintegracja versus Wykluczenie

Transkrypt

1 Reintegracja versus Wykluczenie Ograniczenia i możliwości badań oraz analiza wskaźników jakościowych w grupie dzieci i młodzieży Agnieszka Wilczyńska Instytut Psychologii - Uniwersytet Śląski w Katowicach Warszawa, 4 listopad 2014

2 Badania zrealizowano w ramach projektu finansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki DEC-2011/01/B/Hs6/00455 pt: Jak młodzież zagrożona wykluczeniem społecznym radzi sobie ze stresem? Dynamika zmian w obrębie symptomów odrętwienia emocjonalnego. Kierownik Projektu : dr Agnieszka Wilczyńska Główni wykonawcy: dr Maciej Januszek, dr Justyna Trepka-Starosta

3 Zagrożenie wykluczeniem społecznym Poczucie zagrożenia utraty miejsca jednostki w ważnych dla niej relacjach i strukturach społecznych. Doświadczenie odrzucenia, ignorowania, upokorzenia lub wyśmiewania w sytuacjach, w których człowiek pragnie przyłączyć się do innych. Wykluczony, czyli: bezużyteczny, niepotrzebny, samotny, niechciany, niekochany, a zatem często bez szans na spełnione życie.

4 Doświadczenie wykluczenia społecznego we wczesnym okresie życia generuje: wycofanie się z kontaktów społecznych, spadek zachowań empatycznych; słabe wyniki w nauce, opuszczanie szkoły, samoniszczące uzależnienia, przedwczesne rodzicielstwo i inne przejawy utraty kontroli; wzrost zachowań gniewnych i agresji. (Garbarino, 1999; Baumeister i in, 2007; Baumeister, DeWall, Clarocco i Bitels, 2007, Leary, Twenge, Quinlivan, 2006; Twenge i in., 2007; Wilczyńska Kwiatek, 2009; Wilczyńska, 2013; Wilczyńska i Mazur, 2013)

5 Zróżnicowane reakcje emocjonalne nasiloneversusograniczonedoświadczanie bodźców i reakcje emocjonalne

6 Wykluczenie społeczne Najsilniejszy predyktor przemocy wśród nastolatków powodujący wzrost agresji, niskie osiągnięcia szkolne, redukcję prospołecznych zachowań, autodestrukcyjne poddawanie się nałogom amerykański Surgeon General s Report. (Buckley, Winkel, Leary, 2004; Leary, Twenge, Quinlivan, 2006; Twenge i in., 2007; Kirpatrik i in., 2002, Twenge i in., 2001).

7 Symptomy odrętwienia emocjonalnego Zmiana poziomu odporności na ból: fizyczny i psychiczny. Podejmowanie działań krótkowzrocznych, skazanych na niepowodzenie. Stan poznawczej dekonstrukcji, zobojętnienie emocjonalne, obniżenie zdolności intelektualnych, zmieniona percepcja czasu, nasilenie myśli o bezsensowności, unikanie skupiania na sobie uwagi, ogólny bezwład. (Stillman et all, 2009; Buckley, Winkel i Leary, 2004; Leary, Twenge, Quinlivan, 2006; Twenge, Baumeister, Dewall, Ciarocco, Bartels, 2007; Twenge, Catenese, Baumeister, 2003)

8 Utrata poczucia przynależności Poczucie wykluczenia społecznego wynik pozbawienia możliwości zaspokojenia jednej z najbardziej podstawowych potrzeb człowieka potrzeby przynależności. (Baumeister ileary, 1995; Molden et, al., 2009;Bowlby, 1969; Maslow, 1955; Wilczyńska, 2013; Wilczyńska, 2014)

9 Zmiana perspektywy spostrzegania czasu koncentracja na teraźniejszości. Obniżenie możliwości współodczuwania (empatii) i podejmowanych aktywności prospołecznych. Podejmowanie zachowań ukierunkowanych na uzyskanie akceptacji społecznej. Wzrost zachowań agresywnych. Zmiana zmienności rytmu serca (wzrost podczas podejmowania interakcji społecznych, a obniżenie w sytuacjach odizolowania społecznego). (Stillman i in. ;2009; Buckley, Winkel i Leary, 2004; Leary, Twenge, Quinlivan, 2006; Twenge, Baumeister, Dewall, Ciarocco, Bartels, 2007; Twenge, Catenese, Baumeister, 2003; Schwerdfeger I Friedrich, 2009)

10 Zmienne i narzędzia badawcze (badanie I) 1. Potrzeba i poczucie przynależności SPP P i SPP A (adaptacja własna Wilczyńska i Januszek (Wilczyńska, 2013). 2. Gniew SEG(Ogińska Bulik i Juczyński, 2001). 3. Radzenie sobie JSR(Juczyński i Ogińska Bulik, 2009). 4. Inteligencja emocjonalna INTE (Jaworowska i Matczak, 2001). 5. Skala Samooceny ROSENBERGA (Dzwonkowska, Lachowicz Tabaczek, Łaguna, 2008). 6. Ton HedonistycznyUMACLPrzymiotnikowa Skala Nastroju (Goryńska, 2005). 7. Zimbardo Time Perspective Inventory ZTPI Spostrzegana perspektywa czasowa. 8. ABPM pomiary psychofizjologiczne.

11 Badanie własne I badanie pierwsze w naturalnych warunkach klinicznych (Piękoś i Wilczyńska, 2014) Weryfikacja hipotez badawczych: zastosowanie interwencji psychologicznych wariant hedonistyczny(kahneman, Diener i Schwarz, 1999) wariant eudajmonistyczny(waterman, 1993; Seligman 2002)

12 Badanie eksperymantalnei wykluczenie versus włączenie(badanie podłużne) 6 grup młodzieżowych 6 tygodniowa interwencja 2 grupy EUDAJMONISTYCZNE 2 grupy HEDONISTYCZNE 2 grupy KONTROLNE wiek: lat n=60

13 Badanie eksperymentalne I Analiza statystyczna: ocena efektów bezpośrednich, odroczonych i długoterminowych. Porównanie różnic między grupami w etapach(testy a priori kontrasty) Etapy badania wśród młodzieży: I wstępny (wywiady) II poprzedzający interwencję III interwencja: sesje 1 6 IV efekty bezpośrednie (po 1 tyg.) V efekty odroczone (po 3 msc.) VI efekty długoterminowe (po 6 msc.) spotkania z terapeutami (zajęcia indywidualne i grupowe).

14 Tab. Porównanie grup: hedonistyczna i eudajmonistyczna a kontrolna kontrasty międzygrupowe (etap VI ). Zmienne Statystyki opisowe Kontrasty "H" (n = 14) "E" (n = 13) "K" (n = 14) "H" vs "K" "E" vs "K" M SD M SD M SD t df p t df p UMACL Pobudzenie energetyczne PE 26,14 5,56 26,92 6,73 31,00 4,80 2,245 38,015 1,850 38,036 Pobudzenie Napięciowe PN 17,71 4,27 17,38 5,87 16,21 4,98,785 38,219,601 38,276 Tonus Hedonistyczny TH 28,57 5,08 25,77 8,34 33,21 5,04 1,955 38,029 3,076 38,002 INTE Inteligencja Emocjonalna 115,00 18,80 103,46 20,84 117,57 13,87,378 38,354 2,035 38,024 SES samoocena 26,64 5,62 22,31 5,53 27,71 4,45,543 38,295 2,690 38,005 SEG SEG gniew zewnętrzny 30,43 6,96 25,00 8,26 25,57 6,32 1,786 38,041,206 38,419 SEG gniew wewnętrzny 32,36 7,72 29,92 9,11 31,71 5,14,228 38,410,624 38,268 SOBI SOBI potrzeba przynależności 37,14 9,63 32,15 7,96 37,43 3,27,102 38,460 1,840 38,037 SOBI poczucie przynależności 53,29 15,73 42,08 13,84 53,36 8,81,014 38,494 2,235 38,016 Parametry serca Ciśnienie tęt. roz. 87,48 20,93 83,00 21,32 81,85 12,35,801 38,214 0,16 38,436 Ciśnienie tęt. skur. 139,85 15,37 137,35 19,71 127,21 19,79 1,822 38,038 1,43 38,080 Puls 80,00 15,29 77,83 13,22 81,26 10,37,252 38,401 0,68 38,251

15 WNIOSKI(badanie pierwsze): 1. Włączenie mniej ważne niż wyłączenie społeczne. 2. Poczucie włączenia versus wykluczenia w obrębie symptomów odrętwienia emocjonalnego. 3. Wskaźniki zagrożenia wykluczeniem: spadekpe,th,ie,ses,spp A,SPP P,zmianaDBP 4. Interwencje psychologiczne: znaczące dla podejmowanego sposobu radzenia sobie (ukierunkowane na zmianę postaw i rozwój umiejętności). (por. Wilczyńska i Januszek, 2014)

16 Badanie drugie Modelowanierównań strukturalnych (StructuralEquationModeling-SEM) w jego odmianie określanej jako analiza ścieżek (Path Analysis- PA) uwzględniającej wyłącznie zmienne wskaźnikowe (bez latentnych) Cztery grupy młodzieży, w zależności od zgłaszanego zagrożenia wykluczeniem społecznym(analiza skupień): grupa bez zagrożeń grupa z problemami rodzinnymi grupa z problemami z rówieśnikami grupazproblemamiwnauceiużywkami Wilczyńska, A., (2013), Uwarunkowania radzenia sobie młodzieży w sytuacjach zagrożenia wykluczeniem społecznym. s. 215, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląkiego: Katowice.

17

18 Slajd 17 D1 Dom;

19

20

21

22 Gniew jako sposób radzenia sobie gniewlub/i przejawy agresji, jako sposób radzenia sobie młodzieży interpersonalna taktyka w celu przywrócenia lub utrzymania kontroli w grupie wzrost agresji przy stosowaniu negatywnej atrybucji (por. Rejintjes i in., 2008; 2011; Wilczyńska i Mazur, 2013; Leary, Twenge, Quinivan, 2006)

23 Wnioski z badań: 1. Poczucie wykluczenia społecznego wiąże się ze spadkiem poczucia przynależności: spadek samooceny, wzrost gniewu ukierunkowanego na zewnątrz, obniżenie nastroju i umiejętności związanych z inteligencją emocjonalną. 2. Młodzież nie korzysta z efektywnych sposobów (lub brak sposobów w ogóle) radzenia sobie z wykluczeniem. 3. Młodzież potrzebuje dla swojego prawidłowego rozwoju kilku(zaledwie!) relacji w miarę stabilnych, pozytywnych, możliwych do kontynuowania w przyszłości, w których czuje się doceniana i pasująca do otoczenia.

24 Ze wstępem Prof. Philipa Zimbardo: Jak sprawić, aby wasi uczniowie na swojej drodze w bohaterskiej podroży pokochali uczenie się. Warszawa 2014

25 Wskazówki do przyszłych badań : 1.Opracowanie narzędzia do badania sposobów radzenia sobie z zagrożeniem wykluczeniem społecznym (w trakcie przygotowania). 2.Kontynuacja badań nad poczuciem przynależności (w jaki sposób potrzeba przynależności u młodzieży może być zaspokajana). 3.Opracowanie i wdrożenie do praktyki środowiskowej interwencji psychologicznych wzmacniających poczucie przynależności u młodzieży. 4.Wdrożenie młodzieży do posługiwania się efektywnymi sposobami radzenia sobie z ryzykiem wykluczenia.

26 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!