Wybrane zachowania żywieniowe oraz aktywność fizyczna młodzieży szkół ponadgimnazjalnych deklarujących palenie papierosów w Powiecie Sokólskim
|
|
- Nadzieja Maj
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Szczerbiński Probl KOmunikaty Hig Epidemiol R, Karczewski / Announcement 2010, J. 91(4): Wybrane zachowania żywieniowe oraz aktywność fizyczna młodzieży szkół Wybrane zachowania żywieniowe oraz aktywność fizyczna młodzieży szkół ponadgimnazjalnych deklarujących palenie papierosów w Powiecie Sokólskim Selected nutritional behaviors and physical activity of senior high school students declaring cigarette smoking in the Sokolski District Robert Szczerbiński 1/, Jan Karczewski 2/, Joanna Maksymowicz-Jaroszuk 2/ 1/ Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Sokółce 2/ Zakład Higieny i Epidemiologii Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku Cel pracy. Ocena wybranych zachowań żywieniowych i aktywności fizycznej młodzieży szkół ponadgimnazjalnych deklarującej palenie papierosów w pow. sokólskim. Materiał i metoda. Badaniami objęto 107 uczniów szkół ponadgimnazjalnych w pow. sokólskim deklarujących palenie papierosów w wieku lat. Grupę kontrolną stanowiło 107 uczniów szkół ponadgimnazjalnych w pow. sokólskim deklarujących niepalnie papierosów w identycznym wieku jak grupa badana. Zarówno grupa badana jak i grupa kontrolna wyłoniona została na podstawie badań zachowań zdrowotnych obejmujących 796 uczniów w wieku lat uczęszczających do szkół ponadgimnazjalnych w pow. sokólskim. Badania przeprowadzono w miesiącach marzec kwiecień w roku szkolnym 2005/2006 metodą sondażu diagnostycznego za pomocą anonimowego kwestionariusza ankiety. Wyniki. Wykazano wiele nieprawidłowości w zachowaniach żywieniowych badanej młodzieży, a w szczególności zbyt małą regularność spożywania posiłków, rzadkie spożywanie warzyw, owoców, mleka i jego przetworów oraz częste spożywanie słodyczy i napojów typu soft drinks. Stwierdzono, że poziom aktywności fizycznej młodzieży palącej papierosy był istotnie statystycznie niższy w porównaniu z młodzieżą deklarującą niepalenie papierosów. Słowa kluczowe: młodzież paląca papierosy, zachowania żywieniowe, aktywność fizyczna Aim. To estimate selected nutritional behaviors and physical activity of senior high school students declaring cigarette smoking in the Sokolski district. Material and method. The research comprised 107 senior high school students from the Sokolski District declaring cigarette smoking, aged years. The control group consisted of 107 senior high school students in the Sokolski District declaring non-smoking. Members of the research and the control group were of similar age. Both the research group and the control group were chosen on the grounds of research on health behaviors including 796 senior high school students aged between 17 to 19 years of the Sokolski district. The research covered the period from March to April of the school year 2005/2006 with the method of a diagnosing poll with an anonymous questionnaire. Results. There were found numerous irregularities in nutritional behaviors of the researched youth, especially irregularity of meals, infrequent consumption of vegetables, fruit, milk and dairy products. Sweets soft drinks were consumed very often. The level of physical activity of smoking youth was considerably lower in comparison with the non-smoking youth. Key words: cigarette-smoking youth, nutritional behaviors, physical activity Probl Hig Epidemiol 2010, 91(4): Nadesłano: Zakwalifikowano do druku: Adres do korespondencji / Address for correspondence prof. dr hab. n. med. Jan K. Karczewski Zakład Higieny i Epidemiologii Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, ul. Mickiewicza 2c, Białystok tel , higiena@amb.edu.pl Wstęp Palenie tytoniu stanowi poważny czynnik ryzyka dla zdrowia ludzi. Jest przyczyną wielu schorzeń, iż stanowi główny element pierwotnej prewencji we wszystkich krajach europejskich. Według WHO około 500 milionów osób obecnie żyjących umrze z powodu chorób związanych z paleniem tytoniu, a ponad połowa z nich to obecnie żyjące dzieci i młodzież [1,2]. Rozpowszechnienie palenia papierosów od początku lat dziewięćdziesiątych ulega stabilizacji. Od końca poprzedniej dekady grupa młodzieży regularnie palącej papierosy nie uległa zmianie (w roku %, w %), ale zmalała liczba uczniów całkowicie niepalących z 54% do 50% [3]. Dodatkowymi czynnikami oddziaływującymi na organizm człowieka są między innymi dieta i aktywność fi-
2 690 Probl Hig Epidemiol 2010, 91(4): zyczna. Odpowiednio zbilansowana dieta palaczy, zawierająca więcej witamin antyoksydacyjnych, wit. B 12, folianów, cynku, wapnia, żelaza oraz błonnika wiąże się z tym, iż powinni spożywać więcej warzyw owoców i przetworów mlecznych w celu zniwelowania negatywnych skutków nikotyny [4]. Adekwatny do wieku i sprawności fizycznej wysiłek fizyczny powiązany z innymi elementami zdrowego stylu życia ma pozytywny wpływ na utrzymanie masy ciała, właściwej masy kostnej, zmniejsza ryzyko chorób układu sercowo naczyniowego, obniża ciśnienie tętnicze krwi, modyfikuje gospodarkę lipidową, ponadto poprawia samopoczucie [5,6]. Cel pracy Ocena wybranych zachowań żywieniowych oraz aktywności fizycznej młodzieży ponadgimnazjalnej palącej papierosy w pow. sokólskim. Materiał i metody Badaniami objęto 107 uczniów szkół ponadgimnazjalnych w pow. sokólskim deklarujących palenie papierosów, w tym: 64 chłopców w wieku lat i 43 dziewcząt w wieku lat. Za osoby palące papierosy uznano te, które w ankiecie deklarowały palenie codziennie oraz co najmniej raz w tygodniu, ale nie codziennie. Grupę kontrolną stanowiło 107 uczniów szkół ponadgimnazjalnych w pow. sokólskim deklarujących niepalnie papierosów, w tym: 64 chłopców i 43 dziewcząt w identycznym wieku jak grupa badana. Zarówno grupa badana jak i grupa kontrolna wyłoniona została na podstawie badań zachowań zdrowotnych obejmujących 796 uczniów w wieku lat uczęszczających do szkół ponadgimnazjalnych w pow. sokólskim. Wśród respondentów było 367 chłopców, w tym: w wieku 17 lat 141, w wieku 18 lat 112, w wieku 19 lat 114 oraz 429 dziewcząt, w tym: w wieku 17 lat 126, w wieku 18 lat 160, w wieku 19 lat 143. Respondenci dobrani zostali w sposób losowy. Badania przeprowadzono w miesiącach marzec kwiecień w roku szkolnym 2005/2006 metodą sondażu diagnostycznego za pomocą anonimowego kwestionariusza ankiety. Ankieta zawierała następujące pytania dotyczące: 1) Jak często zwykle zjadasz w dniach szkolnych: śniadanie (pierwszy posiłek) tzn. coś więcej niż szklankę mleka, herbaty lub innego napoju? obiad w środku dnia i kolację wieczorem tzn. coś więcej niż napój lub przekąska? 2) Czy zjadłeś lub będziesz jadł dziś w szkole drugie śniadanie lub obiad? 3) Ile razy w tygodniu zwykle zjadasz owoce, warzywa, mleko i przetwory mleczne, pijesz coca-colę lub inne napoje słodzone gazowane? 4) W ilu spośród ostatnich 7 dni i w typowym tygodniu poświęciłeś na aktywność fizyczną (w tym lekcje wf) łącznie 60 min. dziennie? 5) Czy próbowałeś(aś) palić papierosy? 6) Ile miałeś (aś) lat jak próbowałeś(aś) palić papierosy? 7) Jak często obecnie palisz papierosy oraz jaka jest liczba wypalanych papierosów? Do oceny aktywności fizycznej posłużono się testem przesiewowym opracowanym przez Prochaskę, Salisa i Longa polegającym na pomiarze 60 min Umiarkowanej do Intensywnej Aktywności Fizycznej UIAF (średnia liczba dni w tygodniu w którym respondent przeznaczył na aktywność fizyczną co najmniej 60 mim. dziennie liczba dni co najmniej 5 oznacza aktywność fizyczną wystarczającą, zaspakajającą potrzeby młodzieży) [7]. Analizę statystyczną wyników wykonano z zastosowaniem pakietu komputerowego Statistica v Do analizy danych wykorzystano nieparametryczny test c 2 z poprawką Yatesa, przyjmując poziom istotności p=0,05. Wyniki Wyniki badań dotyczące porównania grupy młodzieży ponadgimnazjalnej palącej papierosy z grupą kontrolną, ze względu na częstość spożywania podstawowych posiłków w dniach szkolnych zestawiono w tabeli I. Stwierdzono statystycznie istotne różnice między badanymi grupami dla częstości spożycia podstawowych posiłków w dniach szkolnych 5 dni w tygodniu i wcale. Młodzież paląca papierosy istotnie statystycznie częściej nie jadła wcale podstawowych posiłków (śniadań, obiadów i kolacji) niż młodzież z grupy kontrolnej. Również w rozbiciu na płeć chłopcy palący papierosy istotnie częściej nie jedli wcale podstawowych posiłków niż chłopcy z grupy kontrolnej. Natomiast spożywanie podstawowych posiłków z częstością 5 dni w tygodniu było istotnie rzadsze przez młodzież ogółem jak i chłopców z grupy badanej w porównaniu z grupą kontrolą, zaś obiadów również wśród dziewcząt. Spożycie w dniu badania II śniadań lub obiadów w grupie kontrolnej było istotnie wyższe niż w grupie osób palących, podobną prawidłowość zaobserwowano w grupie chłopców. Porównanie częstości spożywania wybranych grup środków spożywczych pomiędzy grupą badaną a kontrolną przedstawia tabela II. Częstość spożywania środków spożywczych będących źródłem witamin antyoksydacyjnych (warzyw i owoców) w ciągu tygodnia była wyższa w grupie kontrolnej w porównaniu z grupą badaną, przy czym różnice istotne statystycznie stwierdzono dla częstości spożycia warzyw 5-6 dni w tygodniu oraz < niż raz w tygodniu. Również częstość spożycia mleka i jego przetworów w ciągu tygodnia była wyższa w grupie
3 Szczerbiński R, Karczewski J. Wybrane zachowania żywieniowe oraz aktywność fizyczna młodzieży szkół Tabela I. Spożywanie podstawowych posiłków w dniach szkolnych przez młodzież szkół ponadgimnazjalnych deklarujących palenie papierosów w pow. sokólskim Table I. Consumption of essential meals during school days by senior high school students declaring cigarette smoking in the Sokolski District rodzaj posiłków i liczba dni /meals and number of days młodzież paląca papierosy % (grupa badana) /smokers młodzież niepaląca papierosów % (grupa kontrolna) /Non-smokers Ogółem/total Chłopcy/boys Dziewczęta/girls ogółem chłopcy dziewczęta Śniadanie/breakfast Wcale/ none 19,63A 20,31B 18,6 6,54A 3,2B 11, dni/ days 15,89 12,5 20,93 10,28 10,94 9,3 3-4 dni 11,21 10,94 11,63 9,34 9,37 9,3 5 dni 53,27A 56,25B 48,84 73,83A 76,56B 69,77 Obiad/ dinner wcale 14,95A 15,62 13,95 2,8A 0 6, dni 14,95 14,06 16,28 7,48 7,81 6, dni 14,95 10,94 20,93 11,21 9,37 13,95 5 dni 55,14A 59,37B 48,84C 78,5A 82,81B 72,09C Kolacja/ supper wcale 20,56A 18,75 23,25 4,67A 0 11, dni 9,34 7,81 11,63 9,34 9,37 9,3 3-4 dni 11,21 10,94 11,63 11,21 9,37 13,95 5 dni 58,88A 62,5B 53,49 74,77A 81,25B 65,12 Spożycie w dniu badania II śniadania lub obiadu /consumption of lunch or dinner during the interview day A, B, C różnice istotne statystycznie 52,34A 48,44B 58,14 74,77A 75,0B 74,42 Tabela II. Częstość spożywania wybranych grup środków spożywczych w tygodniu przez młodzież szkół ponadgimnazjalnych deklarującej palenie papierosów w pow. sokólskim Table II. Frequency of consumption of selected food groups weekly by senior high school students declaring cigarette smoking in the Sokolski District liczba dni w tygodniu /number of week days młodzież paląca papierosy % (grupa badana) /smokers młodzież niepaląca papierosów % (grupa kontrolna) /non-smokers Ogółem/total Chłopcy/boys Dziewczęta/girls ogółem chłopcy dziewczęta Warzywa /vegetables < niż raz w tygodniu /< than once a week 15,89A 15,62B 16,28 3,74A 3.12B 4, dni/ days 31,77 34,37 27,91 21,49 23,44 18,6 3-4 dni 22,43 23,44 20,93 28,04 29,69 25, dni 11,21A 12,5 9,3 22,43A 21,87 23,25 Codziennie /everyday 18,69 14,06 25,58 24,3 21,87 27,91 Owoce /fruit < niż raz w tygodniu 7,48 10,94 2, dni 22,43 23,44 20,93 18,69 21,87 13, dni 25,23 21,87 30,23 28,04 31,25 23, dni 22,43 26,56 16,28 24,3 23,44 25,58 codziennie 22,43 17,19 30,23 28,97 23,44 37,21 mleko i przetwory /milk and dairy products < niż raz w tygodniu 12,15 10,94 13,95 5,61 4,69 6, dni 28,04 25,0 32,56 18,69 17,19 20, dni 22,43 21,87 23,25 25,23 26,56 23, dni 16,82 18,75 13,95 19,63 20,31 18,6 codziennie 20,56 23,44 16,28 30,84 31,25 30,23 Słodycze /sweets < niż raz w tygodniu 6,54 3,12 11,63 6,54 4,69 9,3 1-2 dni 14,02 7,81B 23,25 21,49 21,87B 20, dni 22,43 26,56 16,28 30,84 32,81 27, dni 24,3 28,12 18,6 16,82 15,62 18,6 codziennie 32,71 34,37 30,23 24,3 25,0 23,25 coca cola i inne napoje słodzone gazowane /carbonated soft drinks < niż raz w tygodniu 11,21 4,69 20,93 21,49 12,5 34, dni 14,95A 10,94B 20,93 31,77A 29,69B 34, dni 14,02 12,5 16,28 19,63 25,0 11, dni 21,49 28,12 11,63 13,08 15,62 9,3 codziennie 38,32A 26,17B 30,23C 14,02A 17,19B 9,3C A, B, C różnice istotne statystycznie
4 692 Probl Hig Epidemiol 2010, 91(4): kontrolnej niż w grupie przypadków, niemniej jednak w niniejszej analizie różnice nie były istotne statystycznie. Natomiast odsetek młodzieży spożywającej słodycze w ciągu tygodniu z różną częstością był identyczny w obydwu grupach, przy czym w rozbiciu na płeć odsetek chłopców z grupy badanej był niższy niż z grupy kontrolnej (różnice istotne statystycznie dla częstości spożycia 1-2 dni w tygodniu), zaś wśród dziewcząt odsetek ten był wyższy. Spożywanie słodyczy codziennie oraz 5-6 dni w tygodniu obserwowano częściej w grupie osób palących niż niepalących, nie mniej jednak różnice te nie były istotne statystycznie. Częstość spożywania napojów typu coca cola i innych napojów słodzonych gazowanych w trakcie tygodnia była wyższa wśród młodzieży palącej papierosy niż wśród młodzieży deklarującej niepalenie papierosów, przy czym dla częstości spożywania 1-2 dni w tygodniu młodzież z grupy kontrolnej w tym chłopcy istotnie statystycznie częściej spożywała tego typu napoje niż z grupy badanej, zaś codziennie istotnie statystycznie częściej, w tym chłopcy i dziewczęta z grupy badanej. Porównanie aktywności fizycznej wyrażonej wskaźnikiem UIAF młodzieży palącej papierosy z grupą kontrolą przedstawia tabela III. Odsetek uczniów o wystarczającym poziomie aktywności (UIAF 5 i więcej ) stwierdzono jedynie u 24,3% młodzieży palącej papierosy i u 38,32% młodzieży niepalącej papierosy różnice istotne statystycznie. W rozbiciu na płeć poziom aktywności fizycznej UIAF od 5 do 7 był istotnie statystycznie niższy u młodzieży palącej papierosy niż młodzieży niepalącej papierosów. U co trzeciego nastolatka palącego papierosy wskaźnik UIAF był bardzo niski (0-2,5). Odsetek młodzieży palącej papierosy o tym poziomie aktywności fizycznej zarówno wśród chłopców jak i dziewcząt był wyższy niż w grupie kontrolnej, przy czym różnice te nie były istotne statystycznie. Dyskusja Wyniki niniejszej pracy wykazały zachowania żywieniowe badanej subpopulacji charakteryzujące się wieloma nieprawidłowościami, a w szczególności zbyt małą regularnością spożywania posiłków, rzadkim spożyciem warzyw, owoców, mleka i jego przetworów oraz częstym spożywaniem słodyczy i napojów typu soft drink. Częstsze spożywanie warzyw, owoców i produktów mlecznych przez osoby palące papierosy mogłoby ograniczyć ryzyko występowania niektórych chorób [4]. Wyniki badań przedstawionych w piśmiennictwie wykazują, że spożycie składników odżywczych oraz wskaźniki stanu odżywienia osób palących są zróżnicowane. Badania Kwaśniewskiej i wsp. [8] oraz Dallongevile i wsp. [9] wykazały znacznie gorsze jakościowo zwyczaje żywieniowe palaczy niż osób niepalących. Dieta palaczy dostarczał więcej energii, tłuszczu całkowitego, nasyconych kwasów tłuszczowych, cholesterolu natomiast mniej WNKT, błonnika, witaminy C, witamin E oraz beta karotenu. Wyniki badań Dziudy-Gorzkowskiej i wsp. [10] spożycia witamin antyoksydacyjnych (wit. A, E, C i beta-karotenu) przez młodzież eksponowaną na dym tytoniowy wykazywały tendencję do niższego ich spożycia w diecie w porównaniu do młodzieży nie eksponowanej i biernie palącej. Natomiast Finglas [11] oraz Hampl [12] stwierdzili, że spożycie składników odżywczych przez osoby czynnie palące tytoń nie różni się istotnie od osób biernie palących i nie eksponowanych, jednakże stężenie witamin antyoksydacyjnych w surowicy krwi czynnych palaczy jest zdecydowanie niższe [13,12,14]. Zmian zwyczajów żywieniowych palaczy można upatrywać między innymi obniżeniem wrażliwości na smak słodki, gorzki i tłuste potrawy [15]. Konsekwencją niewłaściwie zbilansowanej diety osób palących jest ich stan odżywienia. Prezentowane wynik badań w piśmiennictwie nie są jednoznaczne, niektóre doniesienia wykazują, że czynni palacze charakteryzują się niższą wartością wskaźnika wagowo-wzrostowego BMI [16] oraz niższą zawartością masy tłuszczowej w organizmie [10] w porównaniu do osób nie palących, inne zaś nie wykazują różnic w masie ciała [17]. Uzyskane wyniki badań zarówno młodzieży deklarującej jak i niepalącej papierosów wykazują niską aktywność fizyczną, przy czym młodzież paląca pa- Tabela III. Aktywność fizyczna młodzieży szkół ponadgimnazjalnych deklarującej palenie papierosów w pow. sokólskim Table III. Physical activity of senior high school students declaring cigarette smoking in the Sokolski District Wskaźnik aktywności fizycznej młodzież paląca papierosy % (grupa badana)/smokers młodzież niepaląca papierosów % (grupa kontrolna)/non-smokers UIAF/Physical activity index Ogółem/total Chłopcy/boys Dziewczęta/girls Ogółem Chłopcy Dziewczęta 0 2,5 34,58 29,69 41,86 22,43 20,31 25,58 3 4,5 41,12 48,44 30,23 39,25 35,94 44, ,3A 21,87B 27,91 38,32A 43,75B 30,23 A, B różnice istotne statystycznie
5 Szczerbiński R, Karczewski J. Wybrane zachowania żywieniowe oraz aktywność fizyczna młodzieży szkół pierosy istotnie statystycznie częściej prezentuje taką postawę niż osoby niepalące. Badania innych autorów [18,19] wykazują u młodzieży również niewystarczającą aktywność fizyczną oraz dużą dysproporcję między aktywną a bierną formą spędzania wolnego czasu [20]. Jest to o tyle niepokojące, że w okresie młodzieńczym utrwalane są zachowania prozdrowotne w tym kształtowanie nawyków aktywnego stylu życia, co ma istotne znaczenie dla zdrowia w wieku dojrzałym. Wnioski 1. Wykazano wiele nieprawidłowości w zachowaniach żywieniowych badanej młodzieży, a w szczególności zbyt małą regularność spożywania posiłków, rzadkie spożywanie warzyw, owoców, mleka i jego przetworów oraz częste spożywanie słodyczy i napojów typu soft drinks. 2. Stwierdzono, że poziom aktywności fizycznej młodzieży palącej papierosy był niższy w porównaniu z młodzieżą deklarującą niepalenie papierosów. Piśmiennictwo / References 1. US Department of Health and Human Services Preventing tobacco use among young people: A report of the Surgeon General Atlanta, Georgia: US Department of Health and Human Services, Public Health Service, National Center for Chronic Disease Prevention and Health Promotion, Office on Smoking and Health. 2. Zatoński W, Przewoźniak K. Rozwój w praktyce. Przeciwko epidemii. Działania rządów a ekonomika ograniczenia konsumpcji tytoniu. Publikacja Banku Światowego. Waszyngton D.C. Edycja Polska Medycyna Praktyczna, Kraków Świątkiewicz G. Młodzież a substancje psychoaktywne. Komunikat z badań. Warszawa Nazarewicz R, Babicz-Zielińska E. Wpływ palenia tytoniu na zdrowie i preferencje żywieniowe palaczy. Brom Chem Toksykol 2000, 33,3: Kołucka S, Ruszkowska J, Drygas W. Aktywność fizyczna, wciąż niedoceniany element profilaktyki zdrowotnej. Pol Med Rodzin 2002, 4(4): O,Keefe J, Nelson J, Harris W. Zmiana stylu życia a zapobieganie chorobie wieńcowej. Medycyna po Dyplomie 1997, 5(6): Prochaska JJ, Sails JF, Long B. A physical activity screening measure for use with adolescents in primary care. Arch Paediat Adolesc Med 2001, 155: Kwaśniewska M i wsp. Zachowania zdrowotne związane z paleniem tytoniu i odżywianie w reprezentatywnej próbie mieszkańców Łodzi. Czynniki Ryzyka 2001, 1-2: Dallongeville J, Marecaux N, et al. Cigarette smoking is associated with unhealthy patterns of nutrient intake: a meat-analysis. J Nutr 1998, 128, 9: Dziuda-Gorzkowska M, Figwer M, Grzybowski A. Spożycie witamin antyoksydacyjnych przez młodzież eksponowaną na dym tytoniowy. Żyw Człow Metab 2005, 32, supl. 1: Finglas P.M, Bailey A, Walker A, et al. Vitamin C intake and plasma ascorbic acid concentration in adolescents. Br J Nutr 1993, 69,2: Hampl JS, Taylor CA, Johnston CS. Intakes of vitamin C, vegetables and fruits: which schoolchildren are at risk! J Am Coll Nutr 1999, 18, 6: Alberg A. The influence of cigarette smoking on circulating concentrations of antioxidant micronutrients. Toxicology 2002, 180, 2: Trobs M, Renner T, Scherer G, et al. Nutrition, antioxidants and risk factor profile of nonsmokers passive smokers and smokers of the Prevention Education Program (PEP) in Nuremberg, Germany. Prev Med 2002, 3, 6: Kawachi I, Troisi R, Rotnizky A. Can physical activity minimize Wright gain In woman after smoking cessation. Am J Public Health 1996, 86, 7: Hofstetter A, Schutz Y, Jequier E, et al. Increased 24 hour energy expediture in cigarette smokers. N Engl J Med 1986, 314: Istvan JA, Nides MA, Biust AS, et al. Salivary cotinine, frequency of cigarette smoking, and body mass index: findings at baseline in the lung health study. Am J Epidemiol 1994, 139: Czabak-Grabacz R, Skibniewska A, Mazurkiewicz P, Wisowska A. Higiena wypoczynku studentów III roku Wydziału Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu. Roczn PZH 2002, 53: Woynarowska B, Mazur J. Zachowania zdrowotne młodzieży szkolnej w Polsce: wyniki badań HBSC Zdr Publ 2004, 114(2): Dziuda-Gorzkowska MR, Grzybowski A. Wybrane wskaźniki antropometryczne w grupie młodzieży eksponowanej na dym tytoniowy. Żyw Człow Metab 2001, 28, supl:
WYBRANE ZACHOWANIA ZDROWOTNE STUDENTÓW WYŻSZEJ SZKOŁY WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I TURYSTYKI - ZACHOWANIA ŻYWIENIOWE
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLIV, 2011, 3, str. 409-414 Robert Szczerbiński 1), Jan Karczewski, Joanna Maksymowicz-Jaroszuk WYBRANE ZACHOWANIA ZDROWOTNE STUDENTÓW WYŻSZEJ SZKOŁY WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I TURYSTYKI
Bardziej szczegółowoZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY. Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r
ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE - definicja Prawidłowe odżywianie to nie tylko dostarczenie organizmowi energii, ale także
Bardziej szczegółowoDOŻYWIANIE UCZNIÓW W SZKOŁACH PODSTAWOWYCH I GIMNAZJACH W WOJEWÓDZTWIE PODLASKIM W LATACH
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLII, 2009, 3, str. 683 687 Jan Karczewski, Robert Szczerbiński 1), Alicja Gabrylewska 2) DOŻYWIANIE UCZNIÓW W SZKOŁACH PODSTAWOWYCH I GIMNAZJACH W WOJEWÓDZTWIE PODLASKIM W LATACH
Bardziej szczegółowoOcena zachowań higienicznych studentów Wyższej Szkoły Wychowania Fizycznego i Turystyki w Białymstoku
Szczerbiński Probl Hig Epidemiol R i wsp. 2011, Ocena 92(4): zachowań 915-919 higienicznych studentów Wyższej Szkoły Wychowania Fizycznego i Turystyki... 915 Ocena zachowań higienicznych studentów Wyższej
Bardziej szczegółowoMałgorzata Jasińska LUBELSKI ROCZNIK PEDAGOGICZNY T. XXXII 2013
LUBELSKI ROCZNIK PEDAGOGICZNY T. XXXII 2013 Nawyki żywieniowe młodzieży gimnazjalnej ze środowiska miejskiego i wiejskiego Abstrakt: Racjonalne żywienie to jeden z ważniejszych czynników warunkujących
Bardziej szczegółowoZachowania żywieniowe i aktywność fizyczna młodzieży w świetle badań HBSC. (Health Behaviour in School-aged Children)
Zachowania żywieniowe i aktywność fizyczna młodzieży w świetle badań HBSC (Health Behaviour in School-aged Children) Cyklicznie powtarzane międzynarodowe badania ankietowe nad zachowaniami zdrowotnymi
Bardziej szczegółowoDZIECI WIEJSKICH THE FREQUENCY OF THE CONSUMPTION OF THE FIRST AND THE SECOND BREAKFAST AMONG RURAL CHILDREN
ROCZN. PZH, 2003, 54, NR 2, 213 220 EDYTA SULIGA CZĘSTOŚĆ SPOŻYCIA PIERWSZYCH I DRUGICH ŚNIADAŃ WŚRÓD DZIECI WIEJSKICH THE FREQUENCY OF THE CONSUMPTION OF THE FIRST AND THE SECOND BREAKFAST AMONG RURAL
Bardziej szczegółowo10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA
10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA 10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Należy spożywać produkty z różnych grup żywności (dbać o urozmaicenie posiłków) Kontroluj masę ciała (dbaj o zachowanie
Bardziej szczegółowoZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA W OKRESIE
ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA W OKRESIE SZKOLNYM Opracowała: Iwona Konowalska Prawidłowe żywienie powinno stanowić bardzo istotny element promocji zdrowia. Tworząc szkolne programy prozdrowotne należy koncentrować
Bardziej szczegółowoTalerz zdrowia skuteczne
Talerz zdrowia skuteczne narzędzie zdrowego odżywiania PSSE Chełm Kierownik Sekcji OZiPZ Alicja Bork PRAWIDŁOWE ŻYWIENIE Gwarancją właściwego rozwoju fizycznego, sprawności umysłu oraz dobrego zdrowia
Bardziej szczegółowoCZĘSTOTLIWOŚĆ SPOŻYCIA WYBRANYCH NAPOJÓW MLECZNYCH
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLII, 2009, 3, str. 688 692 Krystyna Szymandera-Buszka, Danuta Górecka CZĘSTOTLIWOŚĆ SPOŻYCIA WYBRANYCH NAPOJÓW MLECZNYCH Katedra Technologii Żywienia Człowieka Uniwersytetu Przyrodniczego
Bardziej szczegółowoWPŁYW NAWYKÓW ŻYWIENIOWYCH I SUPLEMENTÓWI DIETY NA SPOŻYCIE WITAMINY C
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLV, 2012, 3, str. 754 758 Katarzyna Mystkowska 1, Renata Markiewicz-Żukowska, Elżbieta Karpińska, Anna Puścion 1, Maria H. Borawska WPŁYW NAWYKÓW ŻYWIENIOWYCH I SUPLEMENTÓWI DIETY
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 520 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 520 SECTIO D 2005 Zakład Wychowania Zdrowotnego Wydział Nauk Przyrodniczych Uniwersytet Szczeciński Kierownik prof. zw.
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 59 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 59 SECTIO D 2005 Studenckie Koło Naukowe przy Katedrze i Zakładzie Epidemiologii AM w Lublinie Students Scientific Association
Bardziej szczegółowoOCENA SPOSOBU ŻYWIENIA KOBIET O ZRÓŻNICOWANYM STOPNIU ODŻYWIENIA
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLII, 2009, 3, str. 718 722 Ewa Stefańska, Lucyna Ostrowska, Danuta Czapska, Jan Karczewski OCENA SPOSOBU ŻYWIENIA KOBIET O ZRÓŻNICOWANYM STOPNIU ODŻYWIENIA Zakład Higieny i Epidemiologii
Bardziej szczegółowoANALIZA WYBRANYCH ZWYCZAJÓW ŻYWIENIOWYCH STUDENTÓW ŁÓDZKICH UCZELNI
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLVI, 2013, 2, str. 186 193 Agnieszka Szczodrowska, Wiesława Krysiak 1) ANALIZA WYBRANYCH ZWYCZAJÓW ŻYWIENIOWYCH STUDENTÓW ŁÓDZKICH UCZELNI Zespół Analityki Żywności i Środowiska,
Bardziej szczegółowoŻYWIENIOWE ZACHOWANIA ZDROWOTNE MŁODZIEŻY GIMNAZJALNEJ ZAMIESZKAŁEJ W BIAŁYMSTOKU I OKOLICACH
Nowiny Lekarskie 26, 75, 1, 31 36 JOLANTA USTYMOWICZ FARBISZEWSKA, BARBARA SMORCZEWSKA-CZUPRYŃSKA, JAN K. KARCZEWSKI, JOANNA LACH ŻYWIENIOWE ZACHOWANIA ZDROWOTNE MŁODZIEŻY GIMNAZJALNEJ ZAMIESZKAŁEJ W BIAŁYMSTOKU
Bardziej szczegółowoPRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW
PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW Młody organizm, aby mógł prawidłowo się rozwijać potrzebuje wielu różnorodnych składników odżywczych, które powinny być nieodłączną częścią diety każdego dojrzewającego
Bardziej szczegółowoDuŜo wiem, zdrowo jem
DuŜo wiem, zdrowo jem Projekt edukacyjny: Pogadanki do dzieci w przedszkolach, szkołach podstawowych i gimnazjach oraz prezentacje do ich rodziców Cel projektu: Podniesienie świadomości na temat odżywiania
Bardziej szczegółowoSklepik wzorowy smaczny i zdrowy
Sklepik wzorowy smaczny i zdrowy To NASZ Zielony sklepik w Zespole Szkół im. Jana Pawła II w Zielonkach! ZIELONKI = Zielony Sklepik = zdrowe i smaczne jedzenie Mamy coś do powiedzenia o piramidzie zdrowego
Bardziej szczegółowoZWYCZAJE ŻYWIENIOWE STUDENTEK UMB W ZALEŻNOŚCI OD SYTUACJI EKONOMICZNO-SPOŁECZNEJ
ROCZN. PZH 2011, 62, Nr 1, 59-63 ZWYCZAJE ŻYWIENIOWE STUDENTEK UMB W ZALEŻNOŚCI OD SYTUACJI EKONOMICZNO-SPOŁECZNEJ NUTRITIONAL HABITS OF FEMALE STUDENTS OF THE MEDICAL UNIVERSITY OF BIALYSTOK DEPENDING
Bardziej szczegółowoProgram Owoce w szkole i jego ocena
Program Owoce w szkole i jego ocena Warszawa, marzec 2012 Od roku szkolnego 2009/2010 Agencja Rynku Rolnego administruje programem Wspólnej Polityki Rolnej Owoce w szkole Obecnie trwa trzeci rok szkolny
Bardziej szczegółowoWYSTĘPOWANIE ZWYCZAJU POJADANIA MIĘDZY POSIŁKAMI WŚRÓD MŁODZIEŻY W WIEKU 13-15 LAT I JEGO UWARUNKOWANIA
SCIENTIARUM POLONORUMACTA Acta Sci. Pol., Technol. Aliment. 3(1) 2004, 167-174 WYSTĘPOWANIE ZWYCZAJU POJADANIA MIĘDZY POSIŁKAMI WŚRÓD MŁODZIEŻY W WIEKU 13-15 LAT I JEGO UWARUNKOWANIA Marzena Jeżewska-Zychowicz
Bardziej szczegółowoPrawidłowe żywienie jest jednym z najważniejszych czynników środowiskowych, wpływających na rozwój człowieka i utrzymanie przez niego dobrego stanu
Prawidłowe żywienie jest jednym z najważniejszych czynników środowiskowych, wpływających na rozwój człowieka i utrzymanie przez niego dobrego stanu zdrowia. Polega ono na całkowitym pokryciu zapotrzebowania
Bardziej szczegółowoZachowania zdrowotne młodzieży gimnazjalnej i ich wybrane uwarunkowania. Cz. IV. Sposób żywienia
Świderska-Kopacz Probl Hig Epidemiol J i 2008, wsp. Zachowania 89(2): 241-245 zdrowotne młodzieży gimnazjalnej i ich wybrane uwarunkowania. Cz. IV.... 241 Zachowania zdrowotne młodzieży gimnazjalnej i
Bardziej szczegółowoZBILANSOWANA DIETA TALERZ ZDROWIA SMACZNIE, ZDROWO, KOLOROWO. Anna Oblacińska Instytut Matki i Dziecka
ZBILANSOWANA DIETA TALERZ ZDROWIA SMACZNIE, ZDROWO, KOLOROWO Anna Oblacińska Instytut Matki i Dziecka TALERZ CZY PIRAMIDA? Przedstawione w modelach zdrowego żywienia zalecenia żywieniowe to sugestie ogólne,
Bardziej szczegółowoZWYCZAJE ŻYWIENIOWE STUDENTÓW UNIWERSYTETU EKONOMICZNEGO WE WROCŁAWIU
ROCZN. PZH 2010, 61, Nr 3, 277-282 ZWYCZAJE ŻYWIENIOWE STUDENTÓW UNIWERSYTETU EKONOMICZNEGO WE WROCŁAWIU NUTRITION HABITS OF STUDENTS OF UNIVERSITY OF ECONOMICS IN WROCLAW Anna Kowalska Katedra Ekonomiki
Bardziej szczegółowoSprawozdanie z realizacji programu pt. Trzymaj Formę w Gimnazjum Nr 1 w Żywcu w roku szkolnym 2011/2012
Sprawozdanie z realizacji programu pt. Trzymaj Formę w Gimnazjum Nr 1 w Żywcu w roku szkolnym 11/12 Celem programu była promocja zasad aktywnego stylu życia z wykorzystaniem zbilansowanej diety, a także
Bardziej szczegółowoEdukacja zdrowotna dorosłych i młodzieży województwa kujawsko-pomorskiego
Polasik Probl Hig I i Epidemiol wsp. Edukacja 2013, zdrowotna 94(2): 233-238 dorosłych i młodzieży województwa kujawsko-pomorskiego 233 Edukacja zdrowotna dorosłych i młodzieży województwa kujawsko-pomorskiego
Bardziej szczegółowoZachowania zdrowotne młodzieży związane z odżywianiem w kontekście czynników społeczno-ekonomicznych kierunek zmian w latach 2002-2006
222 Probl Hig Epidemiol 2008, 89(2): 222-229 Zachowania zdrowotne młodzieży związane z odżywianiem w kontekście czynników społeczno-ekonomicznych kierunek zmian w latach 2002-2006 Health behaviours of
Bardziej szczegółowoRaport z realizacji program zapobieganie nadwadze i otyłości oraz innym zaburzeniom okresu rozwojowego u dzieci i młodzieży szkolnej w latach
Raport z realizacji program zapobieganie nadwadze i otyłości oraz innym zaburzeniom okresu rozwojowego u dzieci i młodzieży szkolnej w latach 2012-2017 realizowanego wspólnie z Wydziałem Zdrowia Urzędu
Bardziej szczegółowoWoda najlepiej gasi pragnienie
Woda najlepiej gasi pragnienie dr inż. Agnieszka Sulich Centrum Komunikacji Społecznej Zawartość wody w ciele zależy od: Wieku Płci Budowy ciała http://www.alvogenors.com/whatisdehydration 90 % 75 % 70
Bardziej szczegółowoWpływ palenia tytoniu na wybór sposobu żywienia i zachowania żywieniowe. Badania wstępne
PRACA ORYGINALNA Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2015, Tom 21, Nr 1, 107 111 www.monz.pl Wpływ palenia tytoniu na wybór sposobu żywienia i zachowania żywieniowe. Badania wstępne Maria Śmiechowska 1
Bardziej szczegółowopomaga w nawiązaniu i utrzymaniu więzi towarzyskich 2% 1 dostarcza niezbędnych składników odżywczyc 97% 62 przynosi wiele przyjemności 2% 1
Zdrowy styl życia Strona 1 1. Jaką najważniejszą rolę pełni odżywianie? pomaga w nawiązaniu i utrzymaniu więzi towarzyskich 2% 1 dostarcza niezbędnych składników odżywczyc 97% 62 przynosi wiele przyjemności
Bardziej szczegółowoZDROWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW PORADNIK DLA RODZICÓW I UCZNIÓW
ZDROWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW PORADNIK DLA RODZICÓW I UCZNIÓW SPIS TREŚCI 1. Zasady zdrowego żywienia 2. Zapotrzebowanie energetyczne nastolatków 3. Zapotrzebowanie energetyczne nastolatków 4. Zalecenia
Bardziej szczegółowo"Program pilotażowy - Dieta Mamy".
"Program pilotażowy - Dieta Mamy". Dnia 1.10.2019 r Szpital Powiatowy im.t.malińskiego w Śremie podjął współpracę z programem pilotażowym Standard szpitalnego żywienia kobiet w ciąży i w okresie poporodowym-dieta
Bardziej szczegółowoWywiad żywieniowy (część 1) Część ogólna
Wywiad żywieniowy (część 1) Część ogólna Wybrane odpowiedzi proszę podkreślić. IMIĘ I NAZWISKO:... 1. Data wypełniania formularza - 2. Płeć A. kobieta B. mężczyzna 3. Wiek - 4. Wzrost - Aktualna masa ciała
Bardziej szczegółowoSzkoła Promująca Zdrowie koncepcja i strategia
Szkoła Podstawowa nr 2 w Gostyniu od września 2010 roku realizuje projekt Szkoły Promującej Zdrowie. 14 listopada 2012 roku otrzymała certyfikat Wielkopolskiej Sieci Szkół Promujących Zdrowie. Szkoła Promująca
Bardziej szczegółowoSPOŁECZEŃSTWO OD KUCHNI Integracja międzypokoleniowa mieszkańców Śliwkowego Szlaku
SPOŁECZEŃSTWO OD KUCHNI Integracja międzypokoleniowa mieszkańców Śliwkowego Szlaku NASZE KULINARNE TRADYCJE NASZE KULINARNE TRADYCJE Co składa się na nie? Bez jakich produktów i potraw nie wyobrażamy sobie
Bardziej szczegółowoKwestionariusz ankiety dotyczący postaw prozdrowotnych młodzieży
Kwestionariusz ankiety dotyczący postaw prozdrowotnych młodzieży NAWYKI ŻYWIENIOWE 1. Jak często zwykle zjadasz śniadanie (pierwszy posiłek) tzn. coś więcej niż szklankę mleka, herbaty lub innego napoju?
Bardziej szczegółowoJak kształtować zdrowe nawyki żywieniowe. Żywienie w placówkach nauczania i wychowania w świetle znowelizowanych przepisów 20.10.
Jak kształtować zdrowe nawyki żywieniowe Żywienie w placówkach nauczania i wychowania w świetle znowelizowanych przepisów 20.10.2015 Kraków Zachowania żywieniowe (Jeżewska-Zychowicz, 2009) Obyczaje działania
Bardziej szczegółowoNAWYKI ŻYWIENIOWE STUDENTÓW W ZAKRESIE CZĘSTOŚCI SPOŻYCIA WYBRANYCH PRODUKTÓW SPOŻYWCZYCH
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLIX, 2016, 3, str. 560 564 Ewa Malczyk, Beata Całyniuk, Joanna Synowiec NAWYKI ŻYWIENIOWE STUDENTÓW W ZAKRESIE CZĘSTOŚCI SPOŻYCIA WYBRANYCH PRODUKTÓW SPOŻYWCZYCH Instytut Dietetyki,
Bardziej szczegółowoSPRAWOZDANIE ZA ROK 2009 Z REALIZACJI,,PROGRAMU PROFILAKTYKI CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA WŚRÓD MIESZKAŃCÓW GMINY BOBOLICE W LATACH 2009-2013
SPRAWOZDANIE ZA ROK 2009 Z REALIZACJI,,PROGRAMU PROFILAKTYKI CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA WŚRÓD MIESZKAŃCÓW GMINY BOBOLICE W LATACH 2009-2013 1. Podniesienie świadomości społeczności lokalnej w zakresie realizacji
Bardziej szczegółowoInterwencje żywieniowe u dzieci otyłych aktualne spojrzenie
Interwencje żywieniowe u dzieci otyłych aktualne spojrzenie H. Dyląg, 1 H. Weker 1, M. Barańska 2 1 Zakład Żywienia 2 Zakład Wczesnej Interwencji Psychologicznej karmienie na żądanie 7-5 posiłków 3 posiłki
Bardziej szczegółowoTRZYMAJ FORMĘ! Gimnazjum nr 2 10-113 Olsztyn ul. K. R. Małłków 3
TRZYMAJ FORMĘ! Gimnazjum nr 2 10-113 Olsztyn ul. K. R. Małłków 3 Program Trzymaj Formę! jest realizowany w naszej szkole od roku szkolnego 2006/2007. Za cel naszego działania postawiliśmy sobie edukację
Bardziej szczegółowoCzęstotliwość spożycia mleka i produktów mlecznych przez młodzież w wieku lat
240 Probl Hig Epidemiol 2015, 96(1): 240-244 Częstotliwość spożycia mleka i produktów mlecznych przez młodzież w wieku 16-18 lat Frequency of consumption of milk and milk products by young people aged
Bardziej szczegółowoZajęcia żywieniowe Wymagania podstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania ponadpodstawowe
Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania podstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: wymienia zasady bezpieczeństwa obowiązujące podczas zajęć żywieniowych
Bardziej szczegółowoPalić czy nie? 2 godziny. Wstęp
2 godziny Palić czy nie? Wstęp Palenie tytoniu zabija około 5 milionów palaczy rocznie na świecie, co stanowi równowartość pasażerów, jaką pomieści 30 jumbojetów dziennie. W Polsce około 10 milionów Polaków
Bardziej szczegółowoOCENA ŻYWIENIA MŁODZIEŻY DWÓCH TYPÓW SZKÓŁ LICEALNYCH Z AUGUSTOWA (WOJ. PODLASKIE) W OPARCIU O PODAŻ PODSTAWOWYCH SKŁADNIKÓW ODŻYWCZYCH
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLV, 2012, 3, str. 332 336 Barbara Smorczewska-Czupryńska, Jolanta Ustymowicz-Farbiszewska, Ewa Granacka, Jan Karczewski OCENA ŻYWIENIA MŁODZIEŻY DWÓCH TYPÓW SZKÓŁ LICEALNYCH Z
Bardziej szczegółowoPLAN HEPS. 1. Diagnoza klas IV, określenie stosunku masy ciała do wysokości i. wyliczenie BMI i odczytanie wartości na siatce centylowej w celu
PLAN HEPS 1. Diagnoza klas IV, określenie stosunku masy ciała do wysokości i wyliczenie BMI i odczytanie wartości na siatce centylowej w celu określenia nadwagi i otyłości wśród uczniów. 2. Przeprowadzenie
Bardziej szczegółowoparametrów biochemicznych (cholesterol całkowity, cholesterol HDL, cholesterol LDL,
1. STRESZCZENIE W ostatnich latach obserwuje się wzrost zachorowań na zaburzenia psychiczne, między innymi takie jak depresja i schizofrenia. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) prognozuje, że choroby te
Bardziej szczegółowoAKTUALNE TRENDY UCZNIÓW W GIMNAZJUM W ŚWIETLE BADAŃ HBSC. Joanna Mazur Instytut Matki i Dziecka
AKTUALNE TRENDY OTYŁOŚCI I AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ UCZNIÓW W GIMNAZJUM W ŚWIETLE BADAŃ HBSC Joanna Mazur Instytut Matki i Dziecka Informacja o badaniach HBSC Sieć HBSC obejmuje 43 kraje/regiony Europy i Ameryki
Bardziej szczegółowoRola poszczególnych składników pokarmowych
Zdrowy styl życia Rola poszczególnych składników pokarmowych 1. Białka Pełnią w organizmie funkcję budulcową. Są składnikiem wszystkich tkanek oraz kości. 2. Tłuszcze Pełnią w organizmie funkcję energetyczną.
Bardziej szczegółowoAnkieta dla Ucznia Przeprowadzona w dniu 11 maja 2016r. Ankietę oddało 105 uczniów klas 4-6 Szkoły Podstawowej nr 1 w Turku
Załącznik nr 2 Po zakończonym okresie przygotowującym naszą szkołę do ubiegania się o Certyfikat Wojewódzki Szkoły Promującej zdrowie przeprowadziliśmy ankiety wśród uczniów, rodziców i pracowników szkoły,
Bardziej szczegółowoCo z kwasami tłuszczowymi nasyconymi? Ograniczać czy nie?
Co z kwasami tłuszczowymi nasyconymi? Ograniczać czy nie? Dorota Szostak-Węgierek Zakład Dietetyki Klinicznej Warszawski Uniwersytet Medyczny Zalecenia dla osób dorosłych, które mogą odnieść korzyść z
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 97 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 97 SECTIO D 2004 Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Faculty
Bardziej szczegółowoŻYWIENIE DZIECI I MŁODZIEŻY W WIEKU SZKOLNYM A ICH ZDROWIE
WYDZIAŁ NAUK O ŻYWIENIU CZŁOWIEKA I KONSUMPCJI SGGW POLSKIE TOWARZYSTWO NAUK ŻYWIENIOWYCH ŻYWIENIE DZIECI I MŁODZIEŻY W WIEKU SZKOLNYM A ICH ZDROWIE dr hab. Jadwiga Hamułka, prof. SGGW dr hab. Anna Kołłajtis-Dołowy
Bardziej szczegółowoŚniadanie jeść czy nie jeść? To nie jest trudne pytanie.
Katedra Żywienia Człowieka Uniwersytet Warmińsko-Mazurski Komitet Nauki o Żywieniu Człowieka Wydział V Nauk Medycznych Polska Akademia Nauk Polskie Towarzystwo Nauk Żywieniowych Śniadanie jeść czy nie
Bardziej szczegółowoOCENA SPOSOBU ŻYWIENIA STUDENTEK DIETETYKI UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO W BIAŁYMSTOKU
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLII, 2009, 3, str. 699 703 Wioleta J. Charkiewicz, Renata Markiewicz, Maria H. Borawska OCENA SPOSOBU ŻYWIENIA STUDENTEK DIETETYKI UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO W BIAŁYMSTOKU Zakład
Bardziej szczegółowoZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA. Agnieszka Wyszyńska Oddział HŻŻ i PU WSSE w Białymstoku
ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA Agnieszka Wyszyńska Oddział HŻŻ i PU WSSE w Białymstoku Nadwaga i otyłość - najważniejszy problem zdrowia publicznego. Istnieje ok. 80 chorób powstających na tle wadliwego
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 98 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 98 SECTIO D 2004 Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Faculty
Bardziej szczegółowoOCENA ZAWARTOŚCI WYBRANYCH SKŁADNIKÓW MINERALNYCH W CAŁODZIENNYCH RACJACH POKARMOWYCH STUDENTÓW UCZELNI MEDYCZNEJ W LATACH 2003/2004 I 2008/2009
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLII, 2009, 3, str. 723 727 Danuta Czapska, Lucyna Ostrowska, Ewa Stefańska, Jan Karczewski OCENA ZAWARTOŚCI WYBRANYCH SKŁADNIKÓW MINERALNYCH W CAŁODZIENNYCH RACJACH POKARMOWYCH
Bardziej szczegółowoOCENA SPOŻYCIA KWASÓW TŁUSZCZOWYCH I CHOLESTEROLU W WYBRANEJ GRUPIE STUDENTÓW
ROCZN. PZH 2011, 62, Nr 2, 173 179 OCENA SPOŻYCIA KWASÓW TŁUSZCZOWYCH I CHOLESTEROLU W WYBRANEJ GRUPIE STUDENTÓW EVALUATION OF FATTY ACIDS AND CHOLESTEROL INTAKE BY A GROUP OF STUDENTS Agata Wawrzyniak,
Bardziej szczegółowoOCENA SPOSOBU ŻYWIENIA STUDENTEK SZKOŁY GŁÓWNEJ GOSPODARSTWA WIEJSKIEGO W WARSZAWIE
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLII, 2009, 3, str. 610 614 Anna Harton, Joanna Myszkowska-Ryciak OCENA SPOSOBU ŻYWIENIA STUDENTEK SZKOŁY GŁÓWNEJ GOSPODARSTWA WIEJSKIEGO W WARSZAWIE Katedra Dietetyki Wydziału
Bardziej szczegółowoŻyjmy zdrowo kolorowo
Żyjmy zdrowo kolorowo Publiczna Szkoła Podstawowa u Ujeździe już od lat promuje zdrowy tryb życia pod hasłem Żyjmy zdrowo kolorowo. Podejmowane w ramach tego przedsięwzięcia działania mają na celu wypracowanie
Bardziej szczegółowoKompleksowy program zmniejszania zachorowalności na choroby związane ze stylem życia na terenie powiatu wieruszowskiego.
Kompleksowy program zmniejszania zachorowalności na choroby związane ze stylem życia na terenie powiatu wieruszowskiego. Konferencja otwierająca realizację projektu. Wieruszów, 28.04.2015 DLACZEGO PROFILAKTYKA?
Bardziej szczegółowoEwa Stefańska, Lucyna Ostrowska, Danuta Czapska, Jan Karczewski
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XL, 2007, 2, str. 131 135 Ewa Stefańska, Lucyna Ostrowska, Danuta Czapska, Jan Karczewski JAKOŚCIOWA I ILOŚCIOWA OCENA ŻYWIENIA STUDENTÓW UCZELNI SPORTOWEJ Zakład Higieny i Epidemiologii
Bardziej szczegółowopożycie alkoholu przez uczniów po 18. roku życia uczęszczających do warszawskich szkół ponadgimnazjalnych
P R A C A O R Y G I N A L N A Mariola Joanna Pietrzak, Zofia Sienkiewicz, Jacek Imiela Zakład Pielęgniarstwa Społecznego, Warszawski Uniwersytet Medyczny S pożycie przez uczniów po. roku życia uczęszczających
Bardziej szczegółowoScenariusz zajęć edukacja zdrowotna - gimnazjum
Scenariusz zajęć edukacja zdrowotna - gimnazjum Autor: mgr Beata Draczko Temat lekcji: Wiem, co jem. Zasady racjonalnego odżywiania się człowieka. Cel ogólny: - zapoznanie uczniów z zasadami racjonalnego
Bardziej szczegółowoZachowania żywieniowe młodzieży mieszkającej w województwie świętokrzyskim wybrane aspekty
Gajda Probl Hig R, Jeżewska-Zychowicz Epidemiol 21, 91(4): M. Zachowania 611-617 żywieniowe młodzieży mieszkającej w województwie świętokrzyskim... 611 Zachowania żywieniowe młodzieży mieszkającej w województwie
Bardziej szczegółowoOCENA ZNAJOMOŚCI ZASAD PROFILAKTYKI MIAŻDŻYCY WŚRÓD MIESZKAŃCÓW LUBELSZCZYZNY
ROCZN. PZH 2009, 60, Nr 1, 79-83 OCENA ZNAJOMOŚCI ZASAD PROFILAKTYKI MIAŻDŻYCY WŚRÓD MIESZKAŃCÓW LUBELSZCZYZNY EVALUATION OF THE KNOWLEDGE OF ATHEROSCLEROSIS PREVENTION AMONG THE INHABITANTS OF THE LUBLIN
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 206 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 206 SECTIO D 2005 Zakład Fizjologii i Biochemii 1, Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie Department of Physiology
Bardziej szczegółowoodżywczych w dietach wybranej subpopulacji lekarzy. Część I
Niedźwiedzka-Stadnik Probl Hig Epidemiol 2013, M i wsp. 94(4): Zawartość 773-779składników odżywczych w dietach wybranej subpopulacji lekarzy. Część I 773 Zawartość składników odżywczych w dietach wybranej
Bardziej szczegółowoEDUKACJA DLA RODZICÓW
Materiał opracowała: Jolanta Gęca EDUKACJA DLA RODZICÓW Prawidłowe żywienie dzieci i młodzieży jest szczególnie istotne, ze względu na fazę intensywnego wzrostu i dojrzewania. Dla utrzymania wzrostu i
Bardziej szczegółowoSKŁADNIKI REGULACYJNE RACJI POKARMOWYCH MŁODZIEŻY MIESZKAJĄCEJ W INTERNATACH NA TERENIE POWIATU SOKÓLSKIEGO
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLIII, 2010, 3, str. 293 299 Robert Szczerbiński, Renata Markiewicz-Żukowska 1), Jan Karczewski 2) SKŁADNIKI REGULACYJNE RACJI POKARMOWYCH MŁODZIEŻY MIESZKAJĄCEJ W INTERNATACH NA
Bardziej szczegółowoW jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek?
W jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek? Prawidłowe odżywianie się to dostarczanie organizmowi niezbędnych składników odżywczych, a tym samym energii i substratów potrzebnych do utrzymania zdrowia
Bardziej szczegółowoMAGDALENA KRZYSZKA studentka WYDZIAŁU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I PROMOCJI ZDROWIA UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI ZDROWY STYL ŻYCIA
MAGDALENA KRZYSZKA studentka WYDZIAŁU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I PROMOCJI ZDROWIA UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI ZDROWY STYL ŻYCIA Na czym polega zdrowy styl życia? ZDROWY STYL ŻYCIA Prawidłowe odżywianie Aktywność
Bardziej szczegółowoGazetka uczniów Publicznej Szkoły Podstawowej im. Bohaterów Września w Węgrzynowie
Gazetka uczniów Publicznej Szkoły Podstawowej im. Bohaterów Września w Węgrzynowie Opracowali uczestnicy/uczestniczki koła dziennikarskiego Numer poświęcony programowi Owoce i warzywa w szkole 1 Program
Bardziej szczegółowoKSZTAŁTOWANIE NAWYKÓW ZDROWEGO ODŻYWIANIA I SYSTEMATYCZNE UPRAWIANIE ĆWICZEŃ RUCHOWYCH. Wyrobienie nawyku jedzenia II śniadania
Konstancin-Jeziorna, 5 czerwca 2017 Sprawozdanie z realizacji projektu do KONKURSU NA PROJEKT EDUKACYJNY PROMUJĄCY ZMIANĘ ZACHOWAŃ W ZAKRESIE STYLU ŻYCIA W ŚRODOWISKU LOKALNYM W RAMACH REALIZACJI OGÓLNOPOLSKIEGO
Bardziej szczegółowoAnaliza wyników badań
Analiza wyników badań WSTĘP Aktywność fizyczna należy do jednej z podstawowych potrzeb człowieka w każdym okresie życia. Szczególnie istotna jest w trakcie rozwoju dziecka, ponieważ jest jednym z niezbędnych
Bardziej szczegółowoProdukty Mleczne Tłuszcze Mięso, ryby, jaja Piramida żywienia Czego powinniśmy unikać Napoje gazowane, Chipsy Słodycze, Fast Foody PAMIĘTAJ!!
Zdrowy tryb życia Co robić żeby zdrowo żyć? Co otrzymujemy dzięki zdrowemu stylowi życia? Jak wygląda plan zdrowego żywienia? Chcesz być szczupła? Zdrowe odżywianie Węglowodany Warzywa i owoce Produkty
Bardziej szczegółowokształtującym zdrowe nawyki żywieniowe dzieci Wyniki oceny programu
Program Owoce w szkole skutecznym narzędziem kształtującym zdrowe nawyki żywieniowe dzieci Wyniki oceny programu Warszawa, 2012 OCENA SKUTECZNOŚCI PROGRAMU I. Podstawa prawna Przeprowadzanie regularnej
Bardziej szczegółowoOCENA SPOSOBU ŻYWIENIA OSÓB W WIEKU 60-74 LAT. BADANIE WOBASZ
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLIV, 2011, 3, str. 240-244 Elżbieta Sygnowska, Anna Waśkiewicz OCENA SPOSOBU ŻYWIENIA OSÓB W WIEKU 60-74 LAT. BADANIE WOBASZ Zakład Epidemiologii, Prewencji Chorób Układu Krążenia
Bardziej szczegółowoZnaczenie funkcjonowania rodziny dla zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży z otyłością
Znaczenie funkcjonowania rodziny dla zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży z otyłością dr n. hum. Izabela Tabak Zakład Zdrowia Dzieci i Młodzieży Instytut Matki i Dziecka Dlaczego warto zajmować się
Bardziej szczegółowozbyt wysoki poziom DOBRE I ZŁE STRONY CHOLESTEROLU Ponad 60% naszego społeczeństwa w populacji powyżej 18r.ż. ma cholesterolu całkowitego (>190mg/dl)
HIPERLIPIDEMIA to stan zaburzenia gospodarki lipidowej, w którym występuje wzrost stężenia lipidów (cholesterolu i/lub triglicerydów ) w surowicy krwi. Ponad 60% naszego społeczeństwa w populacji powyżej
Bardziej szczegółowoSposób żywienia a ryzyko wystąpienia chorób nowotworowych
618 Probl Hig Epidemiol, 91(4): 618-622 Sposób żywienia a ryzyko wystąpienia chorób nowotworowych Mode of nutrition and risk of cancer diseases Dorota Dydjow-Bendek, Jan Ejsmont Zakład Higieny i Epidemiologii,
Bardziej szczegółowoZASADY ZDROWEGO Z YWIENIA DZIECI
ZASADY ZDROWEGO Z YWIENIA DZIECI 1. Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie. 2. Bądź codziennie aktywny fizycznie - ruch korzystnie wpływa na sprawność i prawidłową sylwetkę.
Bardziej szczegółowoZnaczenie pierwszego śniadania, czyli zdrowe odżywianie dzieci i młodzieży. Na podstawie materiałów ORE- Anna Pisowacka
Znaczenie pierwszego śniadania, czyli zdrowe odżywianie dzieci i młodzieży Na podstawie materiałów ORE- Anna Pisowacka JAK PRAWIDŁOWO SIĘ ODŻYWIAĆ? Zalecenia żywieniowe 6 + 1 U według S. Bergera Urozmaicenie
Bardziej szczegółowoOCENA CZĘSTOŚCI SPOŻYCIA WYBRANYCH PRODUKTÓW I POTRAW ORAZ POZIOMU WIEDZY NA TEMAT ZDROWEGO ODŻYWIANIA WŚRÓD STUDENTÓW ŁÓDZKICH SZKÓŁ WYŻSZYCH
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLVII, 2014, 1, str. 25 31 Agnieszka Szczodrowska, Wiesława Krysiak 1) OCENA CZĘSTOŚCI SPOŻYCIA WYBRANYCH PRODUKTÓW I POTRAW ORAZ POZIOMU WIEDZY NA TEMAT ZDROWEGO ODŻYWIANIA WŚRÓD
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV,
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 114 SECTIO D 2004 Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie Academy of Physical Education in Cracow MARIA GACEK, JAROŁAW
Bardziej szczegółowoPRODUKTY MLECZNE JAKO ŹRÓDŁO JODU W DIECIE DZIECI PRZEDSZKOLNYCH Z POZNANIA
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLII, 2009, 3, str. 252 256 Katarzyna Waszkowiak, Krystyna Szymandera-Buszka PRODUKTY MLECZNE JAKO ŹRÓDŁO JODU W DIECIE DZIECI PRZEDSZKOLNYCH Z POZNANIA Katedra Technologii Żywienia
Bardziej szczegółowo1.Odżywiam się zdrowo
Opracowane wyników ankiety przeprowadzonej w ramach Programu Trzymaj Formę Ankietowanych 195 uczniów klas pierwszych, drugich i trzecich. Termin wypełniania ankiety od 8.10 do 17.10.2013 roku 1.Odżywiam
Bardziej szczegółowoOcena sposobu żywienia osób chorujących na cukrzycę typu 1 i 2
Szewczyk Probl Hig A Epidemiol i wsp. Ocena 11, sposobu 92(2): 267-271 żywienia osób chorujących na cukrzycę typu 1 i 2 267 Ocena sposobu żywienia osób chorujących na cukrzycę typu 1 i 2 Evaluation of
Bardziej szczegółowoCzęstotliwość spożycia wybranych grup produktów spożywczych przez sportowców trenujących piłkę nożną
Kopeć KOmunikaty A i wsp. Częstotliwość / Announcement spożycia wybranych grup produktów spożywczych przez sportowców trenujących piłkę nożną 151 Częstotliwość spożycia wybranych grup produktów spożywczych
Bardziej szczegółowoJak dbać o swoją kondycję fizyczną, jak żyć i odżywiać się zdrowo? Sondaż
Jak dbać o swoją kondycję fizyczną, jak żyć i odżywiać się zdrowo? Sondaż Sprawozdanie z zadania numer 2 SP2 im. Marii Skłodowskiej Curie w Sobótce W dn. 5 listopada 2014 r. w kl. III VI (75 uczniów) przeprowadzono
Bardziej szczegółowoAndrzej Tokarz, Agnieszka Stawarska, Magdalena Kolczewska
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XL, 2007, 4, str. 359 364 Andrzej Tokarz, Agnieszka Stawarska, Magdalena Kolczewska OCENA JAKOŚCIOWA SPOSOBU ŻYWIENIA LUDZI STARSZYCH ZRZESZONYCH W WYBRANYCH WARSZAWSKICH STOWARZYSZENIACH
Bardziej szczegółowoPALENIE A PROKREACJA I POLITYKA LUDNOŚCIOWA
XIV konferencja Tytoń albo Zdrowie im. prof. F. Venuleta Warszawa 8 9 grudnia 2011 roku VI sesja plenarna Społeczne wymiary działalności antytytoniowej w latach 1991-2011: polityka ludnościowa, edukacja.
Bardziej szczegółowoREALIZACJA PROGRAMOWYCH DZIAŁAŃ. SZKOŁY PROMUJĄCEJ ZDROWIE W LISTOPADZIE 2014 r.
REALIZACJA PROGRAMOWYCH DZIAŁAŃ SZKOŁY PROMUJĄCEJ ZDROWIE W LISTOPADZIE 2014 r. W listopadzie obchodziliśmy Światowy Dzień Rzucania Palenia. W holu szkoły umieszczono gazetkę pod hasłem: 20 listopada Światowym
Bardziej szczegółowoOcena zachowań i zwyczajów żywieniowych gimnazjalistów z terenu Białegostoku
Maksymowicz-Jaroszuk Hygeia Public Health 2010, J, Karczewski 45(2): 167-172 J. Ocena zachowań i zwyczajów żywieniowych gimnazjalistów z terenu Białegostoku 167 Ocena zachowań i zwyczajów żywieniowych
Bardziej szczegółowoTRYB ŻYCIA I PRZYJMOWANE SUPLEMENTY DIETY raport z badania. Warszawa, Grudzień 2017
TRYB ŻYCIA I PRZYJMOWANE SUPLEMENTY DIETY raport z badania Warszawa, Grudzień 2017 O badaniu Grupa docelowa Próba Realizacja Metodologia All 20+ użytkownicy Internetu N=220 Grudzień 2017 CAWI (online)
Bardziej szczegółowo