VAT. Jerzy Martini Przemys aw Skorupa Marek Wojda. Wydanie 2.

Transkrypt

1 VAT 2010 Jerzy Martini Przemys aw Skorupa Marek Wojda Wydanie 2.

2 VAT

3

4 VAT 2010 Jerzy Martini Przemys aw Skorupa Marek Wojda Wydanie 2. Wydawnictwo C.H. Beck Warszawa 2010

5 Stan prawny: maj 2010 r. Redakcja: Emilia Kasperowicz-Medyńska Seria: Podatkowe Komentarze Becka Projekt okładki i stron tytułowych: GRAFOS Wydawnictwo C.H. Beck 2010 Wydawnictwo C.H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, Warszawa Skład i łamanie w systemie TeX: Wydawnictwo C.H. Beck Druk i oprawa: Poznańskie Zakłady Graficzne ISBN

6 Spis treści Przedmowa... Wykazskrótów... Bibliografia... IX XI XV Ustawa o podatku od towarów i usług Dział I. Przepisy ogólne... 3 Art Dział II. Zakres opodatkowania Rozdział1.Przepisyogólne Art Rozdział 2. Dostawa towarów i świadczenie usług Art Rozdział 3. Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów i wewnątrzwspólnotowadostawatowarów Art Rozdział 4. Opodatkowanie przy likwidacji działalności spółki i zaprzestaniu działalności przez osobę fizyczną Art Dział III. Podatnicy i płatnicy Art Dział IV. Obowiązek podatkowy Rozdział1.Zasadyogólne Art Rozdział 2. Obowiązek podatkowy w wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów i w wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów Art b Rozdział 3. Obowiązek podatkowy u małych podatników Art Dział V. Miejsce świadczenia Rozdział 1. Miejsce świadczenia przy dostawie towarów Art Rozdział 2. Miejsce świadczenia przy wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów Art Rozdział 3. Miejsce świadczenia przy świadczeniu usług Wprowadzenie Art o V

7 Spis treści Dział VI. Podstawa opodatkowania Art Dział VII. Zasady wymiaru i poboru podatku z tytułu importu towarów 460 Art Dział VIII. Wysokość opodatkowania Rozdział1.Stawki Art Rozdział2.Zwolnienia Art Rozdział 3. Zwolnienia z tytułu importu towarów Art Rozdział 4. Szczególne przypadki zastosowania stawki 0% Art Rozdział 5. Szczególne przypadki określania wysokości podatku należnego 627 Art Dział IX. Odliczenie i zwrot podatku. Odliczanie częściowe Rozdział 1. Odliczenie i zwrot podatku Art Rozdział 1a. Rozliczenie podatku w odniesieniu do nieściągalnych wierzytelności Art. 89a 89b Rozdział 2. Odliczanie częściowe podatku oraz korekta podatku naliczonego Art Dział X. Rejestracja. Deklaracje i informacje podsumowujące. Zapłata podatku Rozdział1.Rejestracja Art Rozdział2.Deklaracje Art Rozdział 3. Informacje podsumowujące Art Rozdział 4. Zapłata podatku Art Dział XI. Dokumentacja Rozdział1.Faktury Art Rozdział2.Ewidencje Art Rozdział3.Kasyrejestrujące Art Rozdział4.Terminyprzechowywaniadokumentów Art Dział XII. Procedury szczególne Rozdział 1. Szczególne procedury dotyczące drobnych przedsiębiorców Art VI

8 Spis treści Rozdział 2. Szczególne procedury dotyczące rolników ryczałtowych Art Rozdział 3. Szczególne procedury przy świadczeniu usług turystyki Art Rozdział 4. Szczególne procedury w zakresie dostawy towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków Art Rozdział 5. Szczególne procedury dotyczące złota inwestycyjnego Art Rozdział 6. System zwrotu podatku podróżnym Art Rozdział 7. Procedury szczególne dotyczące podmiotów zagranicznych świadczących na terytorium Wspólnoty usługi elektroniczne osobom niepodlegającym opodatkowaniu Art Rozdział 8. Wewnątrzwspólnotowe transakcje trójstronne procedura uproszczona Art Dział XIII. Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy przejściowe ikońcowe Rozdział 1. Zmiany w przepisach obowiązujących Art Rozdział2.Przepisyprzejścioweikońcowe Art Załącznik Załącznik Załącznik Załącznik Załącznik Załącznik Załącznik Załącznik Załącznik Indeks rzeczowy VII

9

10 Przedmowa Przepisy o podatku od towarów i usług stanowią niewątpliwie duże wyzwanie dla podmiotów, które muszą je stosować. Trudność wynika nie tylko ze znacznego skomplikowania regulacji krajowych, bowiem interpretując przepisy o podatku VAT należy każdorazowo uwzględnić prawo unijne. Po pierwsze, zawsze należy uwzględniać traktaty: Traktat o Unii Europejskiej (TUE) i Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) i wynikające z nich zasady ogólne prawa unijnego (np. zasada pierwszeństwa prawa unijnego, bezpośredniej skuteczności, proporcjonalności, efektywności). Ponadto coraz większy wpływ na interpretację i stosowanie przepisów o podatku VAT mają dyrektywy UE (przede wszystkim dyrektywa 2006/112). Jednocześnie pewne elementy unijnego systemu VAT zostały uregulowane w rozporządzeniach Rady, które mają charakter wiążący i obowiązują bezpośrednio. Wreszcie elementem Acquis Communautaire, który po wejściu do UE stał się również częścią systemu prawnego w Polsce, jest orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: ETS), co sprawia, że przy całej swojej specyfice, regulacje dotyczące ustawy o VAT i jej interpretacja nabierają dodatkowo dynamicznego charakteru. Inną trudnością, wynikającą z konieczności respektowania prawa unijnego, jest niewątpliwie różnorodność interakcji pomiędzy prawem unijnym a krajowym, czyli obowiązek wykładni prounijnej, obowiązek powstrzymania się od stosowania przepisów krajowych niezgodnych z prawem unijnym, bezpośrednia skuteczność przepisów dyrektyw oraz odpowiedzialność odszkodowawcza państwa członkowskiego. Przygotowując niniejszy komentarz Autorzy dokładali wszelkich starań, aby rozmaite zagadnienia związane ze stosowaniem przepisów ustawy o VAT przedstawiane były z uwzględnieniem odpowiednich regulacji prawa unijnego oraz orzecznictwa ETS. Jednocześnie mieli na uwadze, że publikacja ta powinna mieć również istotny wymiar praktyczny. Niniejsze wydanie komentarza uwzględnia istotne zmiany wprowadzone od początku 2010 r. w ramach tzw. pakietu VAT, dotyczące miejsca świadczenia usług, nowych obowiązków sprawozdawczych oraz zwrotów VAT dla podatników zagranicznych. Nowe przepisy ustawy zostały szczegółowo omówione na tle odpowiednich regulacji prawa unijnego. Autorzy uwzględnili również zmiany, przede wszystkim w nazewnictwie, wynikające z wejścia w życie Traktatu Lizbońskiego (np. pojęcie prawa unijnego, które obecnie powinno być stosowane w miejsce pojęcia prawo wspólnotowe ). Mimo wynikającej z Traktatu Lizbońskiego zmiany oficjalnej, pełnej nazwy z Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich na Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej nadal wykorzystywany w Komentarzu będzie skrót ETS. Jest on bowiem powszechnie znany i ma charakter potoczny, również w poprzednim stanie prawnym nie odzwierciedlał oficjalnej nazwy Trybunału. W tym wydaniu omówione zostało również najnowsze orzecznictwo ETS oraz krajowych sądów administracyjnych. Autorzy mają nadzieję, że komentarz ten będzie źródłem cennych informacji zarówno dla zainteresowanych poznaniem zasad funkcjonowania systemu VAT, a także dla osób szukających szybkiej i trafnej odpowiedzi na pytania związane z zastosowaniem komentowanych przepisów. W tym miejscu Autorzy chcieliby podziękować Pawłowi Kowalczykowi oraz Zbigniewowi Liptakowi, którzy wraz z nimi byli współautorami komentarza do ustawy o VAT wydanego w latach 2003, 2004 i Pracując nad niniejszą publikacją Autorzy wykorzystali fragmenty materiału przygotowane przez P. Kowalczyka i Z. Liptaka. Warszawa, maj 2010 r. Autorzy IX

11

12 Wykaz skrótów 1. Akty prawne DVATU... ustawa z r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz.U. Nr 29, poz. 257 ze zm) KC... ustawa z r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) KPC... ustawa z r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z Nr 43, poz. 296 ze zm.) OrdPU... ustawa z r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) PCzyCywU... ustawa z r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 68, poz. 450 ze zm.) PDOFizU... ustawa z r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.) PDOPrU... ustawa z r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.) PostEgzAdmU... ustawa z r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (teks jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 229, poz ze zm.) RachU... ustawa z r. o rachunkowości (tekst jedn. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 ze zm.) TWE... Traktat Ustanawiający Wspólnotę Europejską WKC... Wspólnotowy Kodeks Celny VATR... rozporządzenie Ministra Finansów z r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 97, poz. 970 ze zm.) VATU... ustawa z r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535 ze zm.) 2. Organy orzekające ETS... NSA... SA... SN... TK... WSA... Europejski Trybunał Sprawiedliwości Naczelny Sąd Administracyjny Sąd Apelacyjny Sąd Najwyższy Trybunał Konstytucyjny Wojewódzki Sąd Administracyjny 3. Publikacje Dz.U.... Dz.Urz... M.P.... MoPod... PP... POP... Rz.... Dziennik Ustaw Dziennik Urzędowy Monitor Polski Monitor Podatkowy Przegląd Podatkowy Przegląd Orzecznictwa Podatkowego Rzeczpospolita XI

13 Wykaz skrótów 4. Inne skróty ang.... art.... aut... cm... CN CRCO... EC... ECS... EDI... EEC... ETS EUROCONTROL.... ew.... EWG EZIG ha... in... IS... ISBN... ISPA... ISSN... itd.... itp KE... kg... km... kw... lit m... m.in... MF... nast.... NATO... NBP... NIP np.... nr... OECD PESEL PHARE PKOB... pkt PKWiU... PL... por... poz.... PRS przyp... angielski artykuł autor centymetr Scalona Nomenklatura Towarów Handlu Zagranicznego CentralneBiuroOpłatTrasowych European Community (WE) SystemKontroliEksportu ElektronicznaWymianaDanych EWG(European Economic Community) Europejski Trybunał Sprawiedliwości Europejska Organizacja do Spraw Bezpieczeństwa Żeglugi Powietrznej ewentualnie Europejska Wspólnota Gospodarcza Europejskie Zgrupowanie Interesów Gospodarczych hektar inne IzbaSkarbowa International Standard Book Number Przedakcesyjny Instrument Polityki Strukturalnej (Instrument for Structural Policies for Pre-Accesion) InternationalStandardSerialNumber itakdalej i tym podobne KomisjaEuropejska kilogram kilometr Kilowat litera metr międzyinnymi MinisterstwoFinansów następne PaktPółnocnoatlantycki(North Atlantic Treaty Organization) NarodowyBankPolski numer identyfikacji podatkowej naprzykład numer Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (Organisation for Economic Co-operation and Development) Powszechny Elektroniczny System Ewidencji Ludności Program Pomocy w Przebudowie Gospodarczej Państw Europy Środkowej (Poland and Hungary Assistance for Reconstructing of their Economies) PolskaKlasyfikacjaObiektówBudowlanych punkt PolskaKlasyfikacjaWyrobówiUsług Polska porównaj pozycja usługi o podwyższonej płatności; usługi o wartości dodanej przypis XII

14 Wykaz skrótów r... rok red... redakcja(podredakcją) RP Rzeczpospolita Polska s.... strona SAD jednolity dokument celny Sapard Specjalny Program Akcesyjny na Rzecz Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Wiejskich (Special Accession Programme for Agriculture and Rural Development) sygn... sygnatura tekst jedn tekst jednolity tj... tojest tłum tłumaczenie tys... tysiąc tzn to znaczy tzw... takzwane UE... UniaEuropejska US... UrządSkarbowy ust... ustęp v versus (przeciwko) VAT podatek od wartości dodanej (Value Added Tax) VIES... ang.vat Information Exchange System wzw.... wzwiązku WE... WspólnotyEuropejskie wg... według WNiP... wartościniematerialneiprawne ww... wyżejwymienione z późn. zm z późniejszymi zmianami zezm... zezmianami zł... złoty zob.... zobacz ZUS Zakład Ubezpieczeń Społecznych XIII

15

16 Bibliografia A. Bartosiewicz, R. Kubacki, VAT. Komentarz, Warszawa 2009 A. Bącal (red.), Podatek od towarów i usług, Orzecznictwo sądów administracyjnych w sprawach podatkowych, Warszawa 2008 J. Brolik, Prawnopodatkowe Konsekwencje Nadużycia Prawa do Odliczenia Podatku Naliczonego, Jurysdykcja Podatkowa 2007/5 H. Dzwonkowski (red.), Ordynacja podatkowa. Komentarz, Warszawa 2008 P. Karwat, Czy organy podatkowe powinny toczyć spory cywilne z podatnikami?, Prawo i Podatki, 2006/10 H. Litwińczuk, Prawo podatkowe przedsiębiorców, Warszawa 2003 J. Marciniuk, Podatek dochodowy od osób prawnych, Warszawa 2008 J. Martini (red.), Dyrektywa VAT 2006/112/WE. Komentarz, Wrocław 2008 J. Martini, Opodatkowanie VAT usług faktoringu, Jurysdykcja Podatkowa 2007/3 J. Martini (red.), Ustawa o VAT. Komentarz, Warszawa 2005 J. Martini, P. Kowalczyk, Z. Liptak, Ustawa o VAT. Komentarz, Warszawa 2003 Ł. Karpiesiuk, J. Martini, VAT w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, Warszawa 2007 J. Martini, P. Skorupa, Warunki stosowania stawki 0% przy wewnątrzwspólnotowych dostawach towarów, Jurysdykcja Podatkowa 2008/2 T. Michalik, VAT. Komentarz, Warszawa 2007 K. Sachs (red.), R. Namysłowski, Dyrektywa VAT. Komentarz, Warszawa 2008 M. Wojda, Polskie przepisy dotyczące fakturowania naruszają zasadę proporcjonalności, Prawo i Podatki 2006/17 J. Zubrzycki, Leksykon VAT 2008, Wrocław 2008 XV

17

18 Ustawa o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 r. (Dz.U. Nr 54, poz. 535) (zm.: Dz.U. 2005, Nr 14, poz. 113, Nr 90, poz. 756, Nr 143, poz. 1199, Nr 179, poz. 1484; 2006, Nr 143, poz i 1029; 2007, Nr 168, poz. 1187, Nr 192, poz. 1382; 2008, Nr 74, poz. 444, Nr 130, poz. 826, Nr 141, poz. 888, Nr 209, poz. 1320; 2009, Nr 3, poz. 11, Nr 116, poz. 979, Nr 195, poz. 1504, Nr 215, poz. 1666; 2010, Nr 57, poz. 357, Nr 75, poz. 473)

19

20 Dział I. Przepisy ogólne Art. 1. [Zakres przedmiotowy] 1. Ustawa reguluje opodatkowanie podatkiem od towarów i usług. 2. Podatek od towarów i usług stanowi dochód budżetu państwa. Spis treści Nb I. Przepisy krajowe dotyczące podatku VAT II. Podatekodtowarówiusług VAT... 5 III. Prawo wspólnotowe a stosowanie przepisów o podatku VAT IV. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (ETS) V. Zasadyogólneprawaunijnego VI. Unijny system podatku VAT VII. PodatekVATjakodochódbudżetupaństwa I. Przepisy krajowe dotyczące podatku VAT Przedmiotem niniejszego komentarza jest ustawa z r. o podatku od 1 towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535 ze zm.) (VATU), która w związku z wejściem Polski do Unii Europejskiej zastąpiła poprzednią ustawę dotyczącą tego podatku, tj. ustawę z r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (DVATU). Należy podkreślić, że nie ma formalnie kontynuacji pomiędzy przepisami poprzedniej ustawy o VAT a obecną ustawą 1. Stąd konieczność istnienia przepisów przejściowych zawartych w rozdziale drugim Działu XIII ustawy. Pomimo krótkiego okresu obowiązywania VATU była już wielokrotnie nowelizowana. W mocy prawnej jest ponadto szereg innych aktów obowiązujących, których zna- 2 jomość jest w wielu przypadkach niezbędna do dokonania prawidłowego rozliczenia podatkowego oraz wypełnienia innych obowiązków stawianych przez te przepisy. W szczególności należy zauważyć, że w odniesieniu do podatku VAT, oprócz ustawy wydanych zostało wiele rozporządzeń wykonawczych. Spośród nich można wymienić m.in.: rozporządzenie Ministra Finansów z r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 212, poz. 1337, ze zm.), 1 Warto jednak zaznaczyć, że w uchwale z r. (I FPS 2/05) NSA zawarł bardzo kontrowersyjne stanowisko, zgodnie z którym możliwe było stosowanie przepisów art. 109 nowej ustawy (tzw. sankcja VAT) w stosunku do okresów sprzed r. 3