GPS Albert Einstein na orbicie okołoziemskiej

Transkrypt

1 GPS Albert Einstein na orbicie okołoziemskiej (GPS Global Positioning System) Włodzimierz Salejda, Instytut Fizyki PWr XI DFN 008, Wrocław, 19 września 008

2 GPS Albert Einstein na orbicie okołoziemskiej Najważniejsze przesłanie prezentacji Zgodnie z ogólną teorią względności podstawowe właściwości czasoprzestrzeni określa metryka układ współrzędnych przestrzenno-czasowych. Metryka jest rozwiązaniem równań polowych Einsteina i zawiera niezbędne dane do analizy zjawisk grawitacyjnych (obliczanie orbit) i rozchodzenia się fal elekromagnetycznych (czas propagacji sygnału na zegarach obserwatora).

3 GPS Albert Einstein na orbicie okołoziemskiej Najważniejsze przesłanie prezentacji Zgodnie z ogólną teorią względności nie istnieje: Wyróżniony układ odniesienia Absolutny czas; tempo upływu czasu zależy od: ruchu zegara, pola grawitacyjnego.

4 GPS Albert Einstein na orbicie okołoziemskiej Najważniejsze przesłania prezentacji GPS i każdy inny system satelitarnego pozycjonowania działa efektywnie dzięki temu, że jego pomysłodawcy, projektanci i konstruktorzy uwzględnili efekty przewidziane teorią względności Alberta Einsteina!

5 GPS Albert Einstein na orbicie okołoziemskiej Plan prezentacji 1. Fantazje nt. GPS, czyli futurologia stosowana. Budowa i funkcjonowanie 3. Wyznaczanie położenia obiektu 4. GPS a teoria względności A.Einsteina 5. Podsumowanie

6 GPS Albert Einstein na orbicie okołoziemskiej Fantazje nt. GPS, czyli futurologia stosowana 1. Rodzice są informowani na bieżąco (on line), gdzie przebywają ich niepełnoletnie lub pełnoletnie dzieci. I odwrotnie!. Żona (mąż) monitoruje (on line) poczynania męża (żony). 3. Uczniowie, studenci wiedzą czy nauczyciel/nauczycielka lub pani/pan profesor przyjdzie lub nie na lekcję lub wykład.

7 GPS Albert Einstein na orbicie okołoziemskiej Fantazje nt. GPS, czyli futurologia stosowana 4. Członkowie GOPR są natychmiast informowani o zejściu lawiny i dokładnym miejscu położenia przysypanych turystów. 5. Prezydent RP monitoruje na bieżąco wyjazdy ministra spraw zagranicznych rządu Najjaśniejszej. 6. Dyktator niedemokratycznego państwa śledzi ruchy przeciwników politycznych. I vice versa. 7. Pociski rakietowe (np. balistyczne, typu Patriot itp) wysłane przez państwo/organizację X trafiają ze 100% skutecznością w cel. A innego/innej nie!

8 GPS Albert Einstein na orbicie okołoziemskiej Fantazje nt. GPS, czyli futurologia stosowana 8. Bezzałogowe samoloty transportują ludzi. 9. Przestępcy, recydywiści, pedofile są monitorowani; nie mają możliwości zbliżania się do swoich ofiar lub świadków przestępstwa. 10. Kurator sądowy (PC) śledzi na bieżąco, ruchy swoich podopiecznych. 11. Nie ma spornych problemów o miedzę (Sami Swoi, Kargul podorał miedzę i zawłaszczył nieco ziemi pola Pawlaków).

9 GPS Albert Einstein na orbicie okołoziemskiej Fantazje nt. GPS, czyli futurologia stosowana 1. Polacy nie giną masowo w wypadkach drogowych. Ruch drogowy jest bezkolizyjny. Firmy ubezpieczające kierowców i pasażerów od następstw nieszcześliwych wypadków drogowych i odpowiedzialności cywilnej znikają z rynku i bankrutują. Nie zdajemy egzaminów na prawa jazdy!

10 GPS Albert Einstein na orbicie okołoziemskiej Fantazje nt. GPS, czyli futurologia stosowana Czy w niedalekiej przyszłości może istnieć takie społeczeństwo?

11 GPS Albert Einstein na orbicie okołoziemskiej Satelitarne systemy pozycjonowania (SSP) Istniejące SSP 1.GPS jednostka zarządzająca: Departament Obrony USA; inicjacja systemu: 1974 r.; pełna gotowość do działania od 1994 r.; udostępnienie użytkownikom cywilnym: 1993 r.; R. Reagan podjął tę decyzję w 1983 r. po zestrzeleniu w pobliżu wyspy Sachalin 1 IX 1983 przez myśliwiec ZSRR pasażerskiego samolotu Boeing-747 Korean Airlines z 69 osobami na pokładzie!. GLONASS (ГЛОНАСС; ГЛОбальная НАвигационная Спутниковая Система; Globalnaja Nawigacionnaja Sputnikowaja Sistiema) j. zarządzająca: Min. Obrony Rosji; inicjacja systemu: 198 r.; pełna gotowość do działania od 1996 r. SSP w budowie GALILEO system cywilny, jednostka zarządzająca UE i Europejska Agencja Kosmiczna; inicjacja systemu: 005 r.; pełna gotowość do działania od 010 r.

12 GPS Albert Einstein na orbicie okołoziemskiej Satelitarne systemy pozycjonowania Czym jest/będzie GALILEO, SSP? System operacyjny: wykonujący określone specyfikacją techniczną usługi dla użytkowników systemu, zapewniający ciągłość i niezawodność usług.

13 GPS Albert Einstein na orbicie okołoziemskiej Satelitarne systemy pozycjonowania Po co buduje się SSP? Do czego służą? Dlaczego wydaje się mld /$ na ich uruchomienie i funkcjonowanie? Koszt Galileo to ponad 3,5 mld. Cele 1. Poznawczy dokładne określenie kształtu i struktury Ziemi, zmian w czasie jej kształtu i struktury, co wpływa na właściwości pola grawitacyjnego, tj. przestrzeni okołoziemskiej.. Praktyczny możliwie dokładne określenie położenia obiektu w czasie i przestrzeni, co jest kluczowym elementem technologii przyszłości.

14 GPS Albert Einstein na orbicie okołoziemskiej Satelitarne systemy pozycjonowania Dwie podstawowe usługi SSP 1. Określenie z podaną niepewnością miejsca przebywania (położenia obiektu: długość i szerokość geograficzna, wysokość nad poziomem morza).. Określenie z podaną niepewnością czasu, w którym dokonano pomiaru współrzędnych miejsca przebywania.

15 GPS Albert Einstein na orbicie okołoziemskiej Budowa i funkcjonowanie GPS Elementy strukturalne Segment orbitalny: 4 (9) satelitów orbitujących na wysokości km w 6 różnych płaszczyznach nachylonych (wzajemne do siebie pod kątem 60 o ) do płaszczyzny równika pod kątem 55 o o czasie obiegu Ziemi równym 11 h i 58 minut wyposażonych w 4 zegary atomowe mierzące czas z dokładnością do 4 nanosekund(!) na dobę. Taka konstelacja zapewnia użytkownikowi systemu kontakt elektromagnetyczny z 5, 6, 7 lub 8 satelitami niezależnie od miejsca położenia na Ziemi. Satelity emitują elektromagnetyczne sygnały, które wykorzystują odbiorniki naziemne do wyznaczania położenia na powierzchni Ziemi oraz czasu.

16 GPS Albert Einstein na orbicie okołoziemskiej Budowa i funkcjonowanie GPS; segment satelitarny pajęczyna satelitów

17 GPS Albert Einstein na orbicie okołoziemskiej Budowa i funkcjonowanie GPS Elementy strukturalne (c.d.) Segment stacji naziemnych: monitorują funkcjonowanie i położenia satelitów, synchronizuje pokładowe i naziemne zegary atomowe, steruje funkcjonowaniem GPS.

18 GPS Albert Einstein na orbicie okołoziemskiej Budowa i funkcjonowanie GPS Elementy segmentu naziemnego Stacje monitorujące i sterujące GPS

19 Budowa i funkcjonowanie GPS Segment użytkowników to ważny element naziemnego GPS. Składa się z odbiorników GPS i społeczności użytkowników.

20 Budowa i funkcjonowanie GPS. Odbiorniki GPS

21 Budowa i funkcjonowanie GPS. Wybrani użytkownicy Naukowcy, laboratoria naukowe, sportowcy, farmerzy (USA), żołnierze, piloci, ratownicy, turyści, kierowcy samochodów dostawczych i transportowych, firmy transportowe (dyspozytorzy), systemy penitencjarne, żeglarze, drwale, strażacy, geografowie, geodeci już dziś używają odbiorników GPS, co zwiększa ich produktywność, czyni życie bezpieczniejszym i łatwiejszym.

22 Wyznaczanie położenia obiektu. Jak działa GPS? 1. Odbiornik GPS wyznacza odległość od satelity ze wzoru (przy założenie stałej wartości prędkości fal elektromagnetycznych: ODLEGŁOŚĆ = PRĘDKOŚĆ CZAS. GPS (segment naziemnych stacji monitorujących i/lub orbitalny): odmierza i mierzy bardzo dokładnie CZAS; monitoruje trajektorie satelitów oraz wysyła informacje o ich parametrach; znajomość dokładnego położenia satelitów w przestrzeni jest niezbędna. 3. Odpowiednie algorytmy zaimplementowane w odbiorniku: w oparciu o otrzymane dane wyznaczają położenie obiektu na powierzchni Ziemi lub w przestrzeni okołoziemskiej, wprowadzają poprawki wynikające z położenia satelitów oraz drogi przebywanej przez sygnał elektromagnetyczny w warstwach atmosfery

23 Algorytm (metoda) wyznaczania położenia i czasu, czyli jak pozycjonuje GPS? Wyznaczanie odległości d 1, d, d 3 i d 4 : d i = c t i, gdzie i = 1,, 3, 4 numerują kolejne satelity, od których odbiornika zarejestrował depesze sygnały. Czynnikami decydującymi o dokładności d 1, d, d 3 i d 4 są: 1. Pomiary czasów t 1, t, t 3 i t 4.. Znajomość prędkości rozchodzenia się fal elektromagnetycznych w atmosferze ziemskiej.

24 Algorytm (metoda) wyznaczania położenia i czasu, czyli jak pozycjonuje GPS? Odbiornik GPS używa satelitów krążących po orbitach jako układu odniesienia, w którym wyznacza położenie danego obiektu. Załóżmy, że znamy położenie r 1 satelity i odległość d 1 obiektu od pierwszego satelity. Gdzie znajduje się z całą pewnością nasz obiekt? Geometria podpowiada: Gdzieś na sferze S 1 o: 1. Środku w punkcie r 1 chwilowego położenia satelity pierwszego.. Promieniu d 1.

25 Algorytm (metoda) wyznaczania położenia i czasu, czyli jak pozycjonuje GPS? Załóżmy, że znamy położenie r i odległość d od drugiego satelity. Gdzie znajduje się z całą pewnością nasz obiekt? Intuicja geometryczna podpowiada: Gdzieś na sferze S o: 1. Środku w punkcie r chwilowego położenia drugiego satelity.. Promieniu d. Odpowiedź dokładniejsza: Na okręgu O 1,, który wyznaczają punkty przecięcia się sfer S 1 i S.

26 Algorytm (metoda) wyznaczania położenia i czasu, czyli jak pozycjonuje GPS? Załóżmy, że znamy położenie r 3 i odległość d 3 do trzeciego satelity. Gdzie znajduje się z całą pewnością nasz obiekt? W oparciu o poprzednie rozumowania odpowiadamy: Gdzieś na sferze S 3 o: 1. Środku w punkcie r 3 chwilowego położenia trzeciego satelity.. Promieniu d 3. Odpowiedź precyzyjniejsza: W jednym z punktów r 3,1 lub r 3,, w których sfera S 3 przecina okrąg O 1,.

27 Algorytm (metoda) wyznaczania położenia i czasu, czyli jak pozycjonuje GPS? Załóżmy, że znamy położenie r 4 i odległość d 4 do czwartego satelity. Gdzie znajduje się z całą pewnością nasz obiekt? Gdzieś na sferze S 4 o: 1. Środku w punkcie r 4 chwilowego położenia czwartego satelity.. Promieniu d 4. Odpowiedź dokładna/precyzyjna: W jednym punkcie, w którym cztery sfery S 1, S, S 3 i S 4 przecinają się!

28 Algorytm (metoda) wyznaczania położenia i czasu, czyli jak pozycjonuje GPS? Fizyczna zasada pozycjonowania Wyznaczenie czasoprzestrzennego położenia obiektu na powierzchni Ziemi (czterowektora) (T Z,R Z ) wymaga rozwiązania układu 4 równań względem 4 niewiadomych: R Z r i = c ( ) T t, Z i gdzie i = 1,, 3, 4 a t i oraz r i są czasem i położeniem i-tego satelity. Satelity przekazują do obiektu naziemnego swoje położenia r i oraz czasy t i wysłania sygnału. Położenie (T Z,R Z ) wyznacza odbiornik GPS rozwiązując układ 4 powyższych równań względem 4 niewiadowych, tj. (T Z,R Z ), gdzie R Z jest wektorem.

29 Algorytm (metoda) wyznaczania położenia i czasu ilustracja geometryczna Prosta animacja działania GPS

30 Algorytm (metoda) wyznaczania położenia i czasu, czyli jak pozycjonuje GPS? Podsumowanie 1. Położenie obiektu jest wyznaczane na podstawie znajomości jego odległości od 4 satelitów.. Konieczna jest dokładna znajomość (efemerydy) położenia 4 satelitów i czasów wysłania sygnałów.

31 Jak pozycjonuje GPS? Korekty Kwestią najważniejszą jest dokładny pomiar czasu. GPS wyznacza czas potrzebny na przebycie drogi od satelitów do odbiornika uwzględniając m.in.: różne wartości prędkości rozchodzenia się fal elektromagnetycznych w warstwach atmosfery, teorię względności A. Einsteina

32 Jak pozycjonuje GPS? Korekcja odległości Korekta wyznaczonych wartości odległości uwzględnia strukturę atmosfery ziemskiej Prędkość fal elektromagnetycznych jest stała w ośrodku jednorodnym (np. w próżni). Fale elektromagnetyczny z satelity docierają do odbiornika GPS poprzez przestrzeń okołoziemską przechodząc po drodze przez jonosferę (obszar zjonizowanych cząsteczek gazu) oraz przez troposferę, w której zawarta jest para wodna. Powoduje to okreslone niepewności w pomiarze odległości.

33 Jak pozycjonuje GPS? Korekcja odległości Niepewności dotyczące prędkości fal elektromagnetycznych są uzględniane i na podstawie przyjętych modeli jonosfery oraz troposfery są wyznaczane stosowne poprawki/korekty odległości d 1, d, d 3 i d 4 dzielących obiekt od 4 lub większej liczby satelitów.

34 GPS a teoria względności Alberta Einsteina Co to jest czas? Odpowiedzi fizyków. Podstawowa wielkość fizyczna Czwarta współrzędna 4-ro wymiarowej czasoprzestrzeni (płaski 4-ro wymiarowy Wszechświat) rewolucyjna idea A. Einsteina

35 GPS a teoria względności Alberta Einsteina Koncepcja klasyczna wedle I. Newtona czas jest wielkością bezwzględną, absolutną (czas absolutny), niezależną od przestrzeni i jakichkolwiek czynników fizycznych; upływa, w jednakowym tempie we wszystkich układach odniesienia. W teorii względności A. Einsteina czas i przestrzeń są traktowane równoprawnie, tworząc czterowymiarowe continuum czasoprzestrzeń (czas jest czwartą współrzędną obok współrzędnych przestrzennych). W myśl tej teorii pojęcie jednoczesności zdarzeń zależy od układu odniesienia (czas własny, dylatacja czasu); czas nie ma charakteru absolutnego; tempo upływu czasu zależy od ruchu zegara/zegarów i od właściwości pola grawitacyjnego.

36 GPS a teoria względności Alberta Einsteina Ogólna teoria względności określa związek czasoprzestrzeni z polem grawitacyjnym i rozkładem materii; zgodnie z tą teorią czas jest zależny od rozkładu materii; niezmienniczy, niezależny od wyboru układu odniesienia charakter mają nie przedziały czasu i odległości przestrzenne, ale odległości między zdarzeniami w czasoprzestrzeni.

37 GPS a teoria względności GPS odmierza czas z dokładnością = 4 nanosekundy na dobę. Co to praktycznie oznacza? Doba ma = 8, nanosekund ns. Niepewność względna pomiaru wynosi = 4, = ,64 10 Oznacza to, że pomiar wielkości wykonano z dokładnością do 5. Niepewność względna wyrażona w procentach wynosi ( )%

38 GPS a teoria względności GPS odmierza czas z dokładnością sekundy na dobę! Co to praktycznie oznacza? Po upływie jednej doby zegary atomowe na pokładach satelitów muszą być korygowane z dokładnością do 4 nanosekund! Efekty przewidziane (szczególną i ogólną) teorią względności są rzędu setek i tysięcy nanosekund! Nie uwzględnienie tych efektów uczyniłoby GPS bezużytecznym!

39 GPS a teoria względności Efekty teorii względności Einsteina 1. Pole grawitacyjne wpływa na tempo upływu czasu zegary atomowe GPS spóźniają się lub spieszą się w zależności od ich odległości od źródła pola grawitacyjnego znajdującego się w środku Ziemi; oznacza to istnienie zjawiska zwanego przesunięciem ku fioletowi częstości fal elektromagnetycznych emitowanych z satelity w kierunku powierzchni Ziemi (zegary na powierzchni Ziemi idą wolniej od satelitarnych; silne pole grawitacyjne spowalnia tempo upływu czasu); jest to efekt będący konsekwencją przestrzennego rozdzielenia atomowych zegarów na powierzchni Ziemi i na orbitach umieszczonych w zmiennym polu grawitacyjnym naszej planety.

40 GPS a teoria względności Efekty relatywistyczne. Dylatacja czasu zegary atomowe orbitalne i ziemskie są w ruchu względnym, co powoduje przesunięcie dopplerowskie częstości (zmianę częstości; tempo upływu czasu na zegarach ruchomych jest wolniejsze; zegary satelitów będące w ruchu spóźniają się względem zegarów spoczywających na Ziemi). 3. Efekt Sagnac a dobowy ruch obrotowy Ziemi oraz ruch orbitalny satelitów; wnosi niepewność pomiaru czasu rzędu czyli 00 nanosekund (na dobę) 4. Efekt grawitomagnetyczny dobowy obrót pola magnetycznego Ziemi, wpływa na tempo upływu czasu; poprawki są rzędu pikosekund (10-1 sekundy) na dobę i są do zaniedbania!

41 GPS a teoria względności Efekty teorii względności zajmiemy się dalej oszacowaniem wpływu dwóch pierwszych (stacjonarnego pola grawitacyjnego oraz dylatacji czasu) na funkcjonowanie GPS, tj. pomiar czasu

42 GPS a teoria względności Metryka Schwarzschilda ds cdt = Φ c v c 1+, gdzie Φ = G M Z /r jest potencjałem Newtona pola grawitacyjnego Ziemi, t czasem mierzonym w inercjalnym układzie odniesienia umieszczonym w nieskończoności, ν prędkością styczną obiektu na orbicie kołowej; ds to przedział czasoprzestrzenny, c prędkość światła.

43 GPS a teoria względności Alberta Einsteina Zastosujemy metrykę Schwarzschilda dwukrotnie, tj. do zegara na powierzchni Ziemi i na orbicie; z otrzymanych wyrażeń tworzymy iloraz, 1 c v c t c s Φ + = d d gdzie τ Z (τ S ) to czas mierzony na Ziemi (satelicie), M Z masa Ziemi, R Z (R S ) promienie trajektorii kołowych zegara na powierzchni Ziemi (na orbicie); G stała grawitacyjna; dokładność ilorazu i tym samym GPS jest rzędu O(1/c ), 1 1 c v c R GM c v c R GM S S Z Z Z Z = S Z d d τ τ

44 dτ dτ GPS Albert Einstein na orbicie okołoziemskiej. GPS a teoria względności Szacowanie rzędu wielkości efektów relatywistycznych Przesunięcie grawitacyjne częstości w stronę fioletu Zaniedbujemy ruch względny zegara ziemskiego i satelitarnego Z S = 1 1 GM RZc GM R c S Z Z, R S =6,6 tys. km; (1-x) 1/ 1-x/; d Z =GM Z /(R Z c ) =6, i d S =GM Z /(R S c )=1, , otrzymujemy dτ dτ Z S = GM GM Z Z 1 + = 1 D Z S R c R c 1 Z S ( d d ) = 1, gdzie D=(d Z d S )/>0. Zatem stosunek częstości zegara na orbicie i na Ziemi f S /f Z =1 D<1. Innymi słowy sygnał wysłany z satelity o częst. f S odbierany na powierzchni Ziemi ma częst. f Z = f S /(1-D)> f S. Częstotliwość sygnału rośnie! Przesunięcie ku fioletowi!

45 GPS a teoria względności Jakiego rzędu są efekty relatywistyczne? Przesunięcie ku fioletowi oznacza, że zegar na orbicie spieszy się względem ziemnego (zegary na orbicie idą szybciej; tempo upływu czasu jest na orbicie większe), bo f S /f Z = 1 D < 1. W ciągu doby różnica we wskazaniach zegarów osiąga t= ns =45,7 mikrosekund. W tym czasie światło przebywa odległość l = m 14 km.

46 GPS a teoria względności Jakiego rzędu są efekty relatywistyczne? Przesunięcie kinematyczne częstości w stronę czerwieni. Uwzględniamy tylko ruch zegara ziemskiego i satelitarnego, 1 1 c v c v S Z = S Z d d τ τ v S =3 874 m/s, v Z =465 m/s; (1-x) 1/ 1-x/ ( ), B v v c c v c v Z S S Z + = + = + = S Z d d τ τ gdzie B>0. Oznacza to, że stosunek częstości zegara na orbicie i na Ziemi wynosi f S /f Z =1 + B>1. Zegary atomowe na orbicie spóźniają się (idą wolniej); czas na zegarach szybciej poruszających się idzie wolniej! Przesunięcie ku czerwieni!

47 GPS a teoria względności Jakiego rzędu są efekty relatywistyczne? Przesunięcie ku czerwieni powoduje, że zegar na orbicie spóźnia się względem ziemskiego (idzie wolniej), bo f S /f Z =1 + B>1. W ciągu doby różnica we wskazaniach zegarów osiąga t= ns =7,1 mikrosekundy. W tym czasie światło przebywa odległość l = 130 m km.

48 dτ dτ Z S GPS Albert Einstein na orbicie okołoziemskiej. GPS a teoria względności Jakiego rzędu są wspomniane efekty relatywistyczne? GM v Z vz GMZ S = = 1 D+ B> 1. R c c R c c Z Wypadkowa różnica czasu na zegarze ziemskich i satelitarnym (efekt przesunięcia częstości ku fioletowi i czerwieni) jest rzędu t= ns =39 mikrosekund. W rezultacie zegar atomowy na orbicie spieszy się względem ziemnego (idzie szybciej) o 39 mikrosekund na dobę. W tym czasie światło przebywa odległość l = m 1 km. S

49 GPS a teoria względności Jakiego rzędu są wyniki końcowe podejścia uwzględniającego wymienione efekty? Wypadkowa różnica czasu na zegarze ziemskich i satelitarnym jest rzędu t= ns/4 h =38,58 mikrosekund na dobę. Oznacza to, że zegar atomowy satelity spieszy się względem ziemnego (idzie szybciej) o 38,58 mikrosekund na dobę. Jak rozwiązano technicznie ten problem w GPS? Nominalna częstotliwość pracy systemu wynosi 10,3 MHz. Zmniejszono więc częstotliwość pracy zegarów satelitów do wartości ( 1 4, ) 10,3 MHz = = 10, MHz.

50 Dokładność pozycjonowania od 1 V 000 r. około 10 metrów w kierunku poziomym około 0 metrów w kierunku pionowym około 0 nanosekund W metodzie różnicowego GPS około 5 metrów w kierunku poziomym Fizyczna granica dokładności bez pomiaru fazy fali, to długość fali nośnej równa c/f= [m/s]/1, [Hz] = 0, m = 0 cm Większe dokładności pozycjonowania wymagają pomiaru fazy fali nośnej

51 GPS a teoria względności W celu udokładnienia pomiaru czasu (oprócz przesunięcia częstości ku fioletowi i czerwieni) i zwiększenia dokładności pozycjonowania GPS, używa się bardziej zaawansowanych metryk przestrzeni okołoziemskiej uwzględniających: efekt Sagnaca, rzeczywisty kształt Ziemi, która nie jest idealną kulą, dynamikę pola grawitacyjnego i magnetycznego Ziemi wynikającego z jej ruchu obrotowego względem osi północ-południe.

52 GPS a teoria względności Stwierdzenie końcowe GPS i każdy inny SSP funkcjonuje dzięki temu, że superdokładne pomiary czasu na odległych i ruchomych zegarach atomowych są w trybie ciągłym korygowane z uwzględnieniem przewidywań teorii względności Alberta Einsteina!

53 GPS Albert Einstein na orbicie okołoziemskiej GPS XXI wieku SYPOR (GALILEO) System POzycjonowania Relatywistecznego (GALILEO) Podsystem naziemnych stacji kontrolnych będzie przeniesiony w przestrzeń kosmiczną. Układem odniesienia (układem współrzędnych) będzie układ satelitarny!

54 GPS Albert Einstein na orbicie okołoziemskiej Optical cloks (Optyczne zegary) Encyclopedia of Laser Physics and Technology Przyszłe SSP będą mierzyły czas za pomocą zegarów optycznych z dokładnością do 10-1 sekundy (pikosekund) na dobę! Pozwoli to pozycjonować obiekty na Ziemi i w przestrzeni okołoziemskiej z co najmniej centymetrową dokładnością!

55 GPS Albert Einstein na orbicie okołoziemskiej Polecana literatura Systemy satelitarne GPS Galileo i inne, Januszewski Jacek, Wydawnictwo Naukowe PWN 007, ISBN: Opis: W książce omówiono podstawy ruchu sztucznego satelity Ziemi po orbicie okołoziemskiej, teoretyczne podstawy działania systemów sateli- tarnych, określenie za ich pomocą pozycji i ocenę jej dokładności, systemy GPS-NAVSTAR i GLONASS oraz najnowszy europejski system GALILEO. Przedstawiono odmiany różnicowe systemów satelitarnych. Podano najaktualniejsze informacje o funkcjonowaniu poszczególnych systemów. Książka przeznaczona dla studentów wydziałów transportu, nawigacji i geodezji politechnik i akademii morskich, pracowników naukowych tych uczelni oraz wszystkich zainteresowanych systemami satelitarnymi. System nawigacyjny Galileo. Aspekty strategiczne, naukowe i techniczne, WYDAWNICTWA KOMUNIKACJI I ŁĄCZNOŚCI WKŁ 006, ISBN: Opis książki: W książce opisano w przystępny sposób strukturę, zasady funkcjonowania i przewidywane zastosowania europejskiego, cywilnego, globalnego systemu nawigacji satelitarnej Galileo. Globalny system nawigacji satelitarnej Galileo, będzie zaspokajał potrzeby użytkowników na całym świecie w zakresie radionawigacji, lokalizacji i synchronizacji. Kompatybilny z obecnie już istniejącymi systemami GPS i GLONASS, Galileo będzie charakteryzował się lepszymi parametrami pracy (dokładność, dostepność, ciągłość). Będzie również dostarczał informacji na temat wiarygodności przesyłanych danych, dzięki czemu zaoferuje nowe możliwości zastosowań, zwiększając potencjał sektora nawigacji satelitarnej oraz stymulując rozwój nowych technologii. Publikacja stanowi przegląd zagadnień związanych z projektem Galileo. Została opracowana przez francuskie instytucje: Akademię Marynarki, Biuro Długości Geograficznej i Narodową Akademię Lotnictwa i Przestrzeni Kosmicznej. Budowany obecnie globalny system nawigacji satelitarnej Galileo, będzie zaspokajał potrzeby cywilnych użytkowników na całym świecie w zakresie radionawigacji, lokalizacji i synchronizacji.uruchomienie w systemie Galileo usług publicznie regulowanych (PRS) położy kres uzależnieniu Europy od USA w tej dziedzinie, ma więc kluczowe znaczenie dla suwerenności Europy.

56 GPS Albert Einstein na orbicie okołoziemskiej Dziękuję za uwagę! Dziękuję za uwagę!