Mothers Knowledge and Awareness of Their up to 3 Years Old Children s Oral Health
|
|
- Janusz Komorowski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 PRACE ORYGINALNE Dent. Med. Probl. 2004, 41, 1, ISSN X IWONA GRZESIAK, URSZULA KACZMAREK Wiedza prozdrowotna matek i świadomość stanu uzębienia ich dzieci w wieku do 3 lat Mothers Knowledge and Awareness of Their up to 3 Years Old Children s Oral Health Katedra i Zakład Stomatologii Zachowawczej i Stomatologii Dziecięcej AM we Wrocławiu Streszczenie Cel pracy. Ocena wiedzy i zachowań prozdrowotnych matek oraz świadomości stanu uzębienia ich dzieci. Materiał i metody. Badaniem objęto wybrane losowo 174 matki dzieci w wieku 6 36 miesięcy. Na podstawie ba dań ankietowych oceniono wiedzę o chorobie próchnicowej, nawyki żywieniowe i sposoby oczyszczania jamy ust nej dziecka oraz źródła wiedzy prozdrowotnej. U dzieci zbadano stan uzębienia, określając liczbę zębów wyrznię tych i objętych procesem próchnicowym (pw/z, pw/p) oraz higienę jamy ustnej (OHI). Wyniki poddano analizie za pomocą testu χ 2. Wyniki. Uzyskano około 80% prawidłowych odpowiedzi na pytania dotyczące choroby próchnicowej. Głównym źródłem wiedzy prozdrowotnej matek były książki (68%) i prasa (59%). Wykonywanie zabiegów higienicznych w bezzębnej jamie ustnej dziecka deklarowało 48% matek, po wyrznięciu pierwszego zęba 71%, a zębów przed nich 83%. W większości przypadków do oczyszczania stosowano szczoteczkę i pastę do zębów dla dzieci (76%). Weryfikując ocenę uzębienia dzieci przez matki z badaniem stomatologicznym stwierdzono, że 32% matek nie do strzegało zębów dotkniętych procesem próchnicowym. Próchnica występowała u 51% ogółu badanych dzieci, obejmując 13% wyrzniętych zębów. Średnia wartość pw/z wynosiła 2,2 (pw/p 4,1), a OHI 0,6. Mniejszą liczbę zę bów objętych próchnicą i niższe wartości OHI zauważono u dzieci matek z wyższym wykształceniem. Wniosek. Uzyskane dane sugerują konieczność instytucjonalnej implementacji programów edukacyjnych dla ma tek małych dzieci (Dent. Med. Probl. 2004, 41, 1, 59 66). Słowa kluczowe: wiedza prozdrowotna, stan uzębienia dzieci. Abstract Objectives. Evaluation of mothers health knowledge feeding and hygienic habits and awareness of their child ren s oral health. Materials and Methods. The study comprised, randomly selected, 174 mothers of children from 6 to 36 months of age. The knowledge a caries, feeding habits and child s oral hygiene practices as well as the source of the health knowledge were assessed basing on the questionnaire. The children s teeth condition was determined using the number of erupted and caries affected teeth (df/t and df/s scores) and oral hygiene (OHI). The data were analysed using χ 2 test. Results. Ca 80% of correct responses were obtained to the caries related questions. Books (68%) as well as news papers and magazines (59%) were the major source of the health knowledge. 48% of mothers declared oral hygene practices in children s toothless oral cavity, 71% after eruption of first tooth and 83% after anterior teeth eruption. In vast majority of cases (76%), a toothbrush with toothpaste for children were used for cleaning the teeth. Com paring the mother s assessment of their children s teeth condition with the dentist s evaluation it was found out that 32% of mothers failed to notice the teeth affected by caries. In total examined subjects, caries prevalence was 51% comprising 13% of total erupted teeth. The mean df/t value was 2.2 (df/s 4.1) and OHI was 0.6. Fewer carious teeth and lower OHI values were found for children of mothers with higher education. Conclusion. The obtained data suggest the necessity of implementation established health education programs for mothers of children (Dent. Med. Probl. 2004, 41, 1, 59 66). Key words: health knowledge, teeth condition, children.
2 60 I. GRZESIAK, U. KACZMAREK Nazwą próchnica wczesna określa się wystę powanie zmian próchnicowych u dzieci do 3 roku życia. Charakteryzuje się ona wczesnym, tuż po wyrznięciu zębów mlecznych, pojawieniem się zmian próchnicowych na wielu powierzchniach zębów, gwałtownym przebiegiem, doprowadzają cym w krótkim czasie do znacznej utraty korony zęba, chorób miazgi i zmian tkanek okołowierz chołkowych [1, 2]. Dziecko rodzi się z jamą ustną niezakażoną bakteriami próchnicotwórczymi. Na skutek nieprawidłowych nawyków, np. używania przyborów dziecka (oblizywanie smoczka, łyżecz ki), następuje transmisja bakterii próchnicotwór czych pochodzących z jamy ustnej matki/opieku nów [1, 3, 4]. Kolonizacja jamy ustnej dziecka bakteriami Streptococcus mutans sobrinus, uzna wanymi za inicjatorów procesu próchnicotwórcze go, wymaga obecności twardych powierzchni zębów [5]. Z tego powodu przy częstym dowozie węglowodanów i braku higieny jamy ustnej próch nica może rozwinąć się niemal bezpośrednio po wyrznięciu pierwszych zębów. Zaobserwowaną między 7 a 24 miesiącem życia dziecka podatność na kolonizację jamy ustnej przez paciorkowce określa się mianem okna infekcyjności (window of infectivity) lub pierwszym okresem infekcji (first window of infectivity). Drugi okres infekcji (se cond window of infectivity) przypada na 6 12 roku życia, czyli podczas wyrzynania się zębów stałych [2]. Wymienia się wiele czynników ryzyka po wstawania próchnicy wczesnej, dzieląc je na: 1) czynniki związane z matką: młody wiek, niski po ziom wykształcenia, choroby w czasie ciąży oraz 2) czynniki związane z dzieckiem: wcześniactwo, ciąża mnoga, niska masa urodzeniowa, częstość zachorowań, przyjmowanie leków w postaci słod kich i lepkich syropów, wczesne wyrzynanie zę bów. Do czynników związanych z dzieckiem nale żą również: a) czynniki związane z karmieniem (sposób karmienia, karmienie piersią krócej niż 6 miesięcy i dłużej niż 12 miesięcy, karmienie butel ką w nocy); b) czynniki związane z drobnoustroja mi: wczesna kolonizacja jamy ustnej przez bakte rie S. mutans, brak rutynowej higieny jamy ustnej; c) czynniki związane z podażą substratu węglowo danowego (słodzone mleko, napoje, odżywki po dawane przed snem) oraz d) czynniki związane z gospodarzem (niskie wydzielanie śliny w nocy, świeżo wyrznięte, niedojrzałe zęby, niedojrzały układ immunologiczny) [6 9]. Czynniki ryzyka związane z dzieckiem mogą być eliminowane lub modyfikowane przez mat kę/opiekuna w wyniku wdrożenia działań kario statycznych wynikających z wiedzy zdrowotnej. Takie działania przyczynią się ponadto do zacho wania prawidłowych nawyków higienicznych i żywieniowych w późniejszym okresie życia. Niestety, zdecydowana większość matek zgłasza się do stomatologa po raz pierwszy w chwili poja wienia się zmian próchnicowych, a niejednokrot nie gdy pojawiają się dolegliwości bólowe [10, 11]. Optymalnie, pierwsza wizyta w gabinecie sto matologicznym dziecka powinna nastąpić zaraz po wyrznięciu się pierwszych zębów, tj. między 6 a 12 miesiącem życia [12]. Jest to nie tylko ba danie stomatologiczne, ale również udzielanie praktycznych wskazówek matkom odnośnie do pie lęgnacji jamy ustnej dziecka i wdrażanie kariosta tycznych nawyków żywieniowych zapobieganie tradycyjne [3]. Uświadomienie matce dróg prze noszenia drobnoustrojów kariogennych i czynni ków warunkujących ich namnażanie i kolonizację przyczyni się do przerwania łańcucha infekcji zapobieganie pierwotne [3]. Celem pracy jest ocena wiedzy i zachowań prozdrowotnych matek oraz świadomości stanu uzębienia ich dzieci. Materiał i metody Badaniem objęto 174 matki w wieku lat (średnia wieku 29 lat) o różnym poziomie wy kształcenia, a także ich dzieci w tej samej liczbie w wieku od 6 miesiąca do 3 roku życia, uczęszcza jące do trzech losowo wybranych żłobków wro cławskich. Spośród zbadanych matek 57% miało wykształcenie wyższe, 37% średnie, a 6% zawo dowe. Przed przystąpieniem do badania dzieci, matki wypełniały ankietę, która była podzielona na kilka części. W pierwszej matki podawały su biektywną ocenę uzębienia swojego dziecka, ter min i przyczynę pierwszej wizyty dziecka u sto matologa. Dalsza część ankiety zawierała pytania dotyczące sposobu i czasu trwania karmienia natu ralnego, sztucznego lub mieszanego, karmienia na żądanie, zasypiania z butelką, dosładzania pokar mów, częstości podawania przekąsek oraz używa nia utensyliów dziecka (łyżeczki, smoczka) i spo sobu oczyszczania jamy ustnej dziecka. W kolej nej części ankiety zawarto 16 stwierdzeń dotyczą cych wiedzy o chorobie próchnicowej. Sformuło wano je następująco: (P1) Jeśli rodzice mają dużą aktywność próchnicy, to również dzieci będą mia ły dużą aktywność próchnicy niezależnie od opie ki stomatologicznej; (P2) Jeśli dziecko ma zęby mleczne zniszczone próchnicą, to również zęby stałe będą zniszczone próchnicą; (P3) Próchnicę wywołują bakterie, które mogą być przeniesione z jamy ustnej matki/opiekuna do jamy ustnej dziecka; (P4) Zęby mleczne nie wymagają lecze nia, gdyż zostaną zastąpione przez zęby stałe; (P5) Jamę ustną dziecka należy oczyszczać przed wy rznięciem zębów; (P6) Jamę ustną dziecka należy
3 Wiedza prozdrowotna matek i świadomość stanu uzębienia ich dzieci w wieku do 3 lat 61 oczyszczać dopiero po wyrznięciu pierwszych zę bów mlecznych; (P7) Jamę ustną dziecka należy oczyszczać dopiero po wyrznięciu wszystkich zę bów mlecznych; (P8) Szczotkowanie zębów zapo biega próchnicy zębów; (P9) Dzieciom do 10 roku życia należy pomagać (kontrolować) przy oczy szczaniu zębów; (P10) Jedzenie między posiłkami głównymi pojadanie sprzyja rozwojowi próch nicy; (P11) Częste spożywanie słodyczy powodu je próchnicę; (P12) W trosce o zęby należy zmniejszyć częstość spożywania słodyczy przez dzieci; (P13) W trosce o zęby należy zmniejszyć ilość, a nie częstość spożywania słodyczy przez dzieci; (P14) Częste picie napojów owocowych (słodzonych) sprzyja powstaniu próchnicy; (P15) Dzieci do lat 3 mogą używać pasty do zębów dla dorosłych; (P16) Dzieci do lat 7 mogą używać pa sty do zębów dla dorosłych. Ustosunkowanie się matek do tych stwierdzeń kategoryzowano jako prawda, fałsz, nie wiem, przypisując im od powiednio wartości 1, ( 1), 0. Stwierdzenia te ce lowo zostały zamieszczone w ankiecie w sposób niezbyt uporządkowany, aby odpowiedzi na wcze śniejsze pytanie nie sugerowały odpowiedzi na ko lejne. Po usystematyzowaniu stwierdzenia P1 P4 dotyczyły wiedzy o chorobie próchnicowej, P5 P9, P15 i P16 znajomości zasad higieny, P10 P14 nawyków żywieniowych. Matki podawały także źródła, z których najczęściej czerpały informacje na temat pielęgnacji jamy ustnej dziecka. Badanie kliniczne dzieci przeprowadzono za pomocą lusterka i zgłębnika w oświetleniu natu ralnym. Stan uzębienia oceniano za pomocą liczby pw/z, gdyż żadne dziecko nie utraciło zęba z po wodu próchnicy. Stan higieny jamy ustnej nato miast określano według kryteriów wskaźnika OHI, przy czym jego wartość stanowił wyłącznie składnik DI (debris index). Osad (DI) oceniano na dwóch powierzchniach (wargowo policzkowej i podniebienno językowej) wszystkich wyrznię tych zębów. Uzyskane wyniki badań poddano analizie sta tystycznej za pomocą testu chi kwadrat, przyjmu jąc za poziom istotności p 0,05. Zbadano zależ ność między wartościami pw/z i OHI u dzieci od wykształcenia i wiedzy matek o chorobie próchni cowej oraz sposobu żywienia. próchnicowo w 40%. Różnice między osądem ma tek a wynikiem badania stomatologicznego uzę bienia dzieci były istotne statystycznie na pozio mie p < 0,001 (ryc. 1). Zbliżona do wyników włas nych subiektywna ocena matki stanu uzębienia dziecka w porównaniu z obiektywną wyrażoną wartością puw/z wynika z badań przeprowadzo nych przez Wierzbicką et al. [13], bowiem 78,4% matek dzieci w wieku 3 lat oceniło prawidłowo stan uzębienia. Ryc. 1. Ocena stanu zębów dzieci przez matki i stoma tologa Fig. 1. Children s tooth condition evaluation by mothers and dentist Ogółem pierwszy kontakt ze stomatologiem miało 30% dzieci, w tym 12% z powodu dostrze żonych zmian próchnicowych (średnia wieku dzieci 21 miesięcy i 2 tygodnie), a 18% w celu kontroli uzębienia (średnia wieku dzieci 24 mie siące i 2 tygodnie) (ryc. 2.). Podobne dane uzyska no w skali kraju dla dzieci 3 letnich 61,5% zba danych nie było dotąd u stomatologa [13]. Dzieci do 6 miesiąca życia w przeważającej większości (71%) były karmione wyłącznie natu ralnie, pozostałe otrzymywały pokarm mieszany (15%) lub wyłącznie sztuczny (14%). W wieku 6 12 miesiąca 13% dzieci było karmionych tylko Wyniki i omówienie Spośród badanych matek 81% sądziło, że ich dzieci miały zdrowe zęby, a pozostałe były prze konane, że dzieci mają zęby dotknięte procesem próchnicowym. W przypadku zębów zdrowych ocena matek w 60% pokrywała się z badaniem kli nicznym, a w przypadku zębów zmienionych Ryc. 2. Odsetek dzieci badanych przez stomatologa Fig. 2. Percentage of children examined by dentist
4 62 I. GRZESIAK, U. KACZMAREK naturalnie, pokarmem mieszanym 41%, a najwię cej 46% otrzymywało wyłącznie pokarm sztuczny. Od 12 do 18 miesiąca życia tylko 4% dzieci przyjmowało wyłącznie pokarm naturalny, 25% mieszany, a 71% sztuczny. W okresie między 18 a 24 miesiącem życia 1% matek naturalnie kar mił dzieci, pokarm mieszany podawało 11%, a sztuczny 88% (ryc. 3). Na żądanie karmiło w sposób naturalny 68% matek, mieszany 17%, a sztuczny 15%. Z butelką zasypiało 28% dzieci, a 35% miało dosładzane pożywienie. Używając utensyliów dziecka, 44% matek przed podaniem jedzenia sprawdzało jego ciepłotę lub/i smak. Da ne z piśmiennictwa wskazują na istotny związek sposobu karmienia z występowaniem próchnicy wczesnej. Zaobserwowano dodatnią korelację z karmieniem piersią krócej niż 6 miesięcy i dłużej niż 12 miesięcy [14], karmieniem piersią lub bu telką po 18 miesiącu życia [15, 16], wyłącznym karmieniem butelką w porównaniu do karmienia naturalnego [17], używaniem przez matkę utensy liów dziecka (np. łyżeczki) [18]. Karmienie przed snem, w nocy i zasypianie z butelką napełnioną pożywieniem zawierającym cukry (słodzone mle ko, słodkie napoje owocowe) [18, 19] w połącze niu z małą szybkością wydzielania śliny podczas snu jest ważnym czynnikiem rozwoju próchnicy. Zabiegi higieniczne w bezzębnej jamie ustnej dziecka wykonywało 48% matek, po wyrznięciu pierwszego zęba 71%, a po wyrznięciu zębów przednich 83%. Po wyrznięciu wszystkich zębów mlecznych niemal wszystkie matki (98%) oczy szczały zęby dziecka (ryc. 4). Przeważająca liczba matek (92%) u dzieci w wieku miesięcy do oczyszczania jamy ustnej stosowało szczoteczkę i pastę dla dzieci, 56% w wieku miesięcy, a 33% w wieku 6 18 miesięcy. Szczoteczkę i pa stę dla dorosłych stosowały dwie matki dzieci na leżących do najstarszej podgrupy wiekowej (28 36 miesięcy), co stanowiło 2%. Samą szczo teczką uzębienie dzieci w wieku miesięcy oczyszczało 42% matek, w wieku 6 18 miesięcy 29%, a w przedziale wiekowym miesięcy 6%. Za pomocą gazy nawiniętej na palec 29% ma tek oczyszczało jamę ustną jedynie u dzieci z naj młodszej podgrupy wiekowej (tab. 1). Częstość oczyszczania zębów wzrastała wraz z wiekiem dzieci. Przynajmniej dwa razy dziennie oczyszczano jamę ustną u 29% dzieci z najmłod szej, a u 71% z najstarszej podgrupy wiekowej. U 33% dzieci z najmłodszej i 16,5% ze średniej podgrupy wiekowej nie wykonywano zabiegów hi gienicznych lub przeprowadzano je sporadycznie. U 5% dzieci z najstarszej podgrupy zabiegi wyko nywano okazjonalnie. Ogółem uzębienie oczy szczano u 60% wszystkich badanych dwa i więcej razy dziennie, u 29% raz dziennie, a u pozostałych (11%) sporadycznie lub nie oczyszczano (tab. 2). Z badań ogólnopolskich dotyczących dzieci w wie ku 3 lat wynika, że tylko 37,1% dzieci i 76,7% ma tek szczotkuje zęby dzieci przynajmniej dwa razy dziennie, raz dziennie 38,1% dzieci i 14,9% matek, a ponad 10% dzieci nie czyści zębów wcale lub je dynie sporadycznie [13]. Dane dotyczące wiedzy matek na temat próch nicy przedstawiono na rycinie 5. Wynika z nich, że najwięcej trudności sprawiało matkom ustosunko wanie się do stwierdzeń: P1, P2 i P13, na które uzyskano najwięcej nieprawidłowych odpowiedzi lub ich brak. Odpowiedzi na dwa pierwsze pytania ( Jeśli rodzice mają dużą aktywność próchnicy, to również dzieci będą miały dużą aktywność próch Ryc. 3. Sposób karmienia dzieci Fig. 3. Child s feeding practices Ryc. 4. Rozpoczęcie wykonywania zabiegów higieny w jamie ustnej dziecka Fig. 4. Child s hygiene practices started
5 Wiedza prozdrowotna matek i świadomość stanu uzębienia ich dzieci w wieku do 3 lat 63 Tabela 1. Sposób oczyszczania jamy ustnej Table 1. The oral cavity cleaning manner 6 18 miesiąc miesiąc miesiąc Ogółem (month) (month) (month) (Total) n % n % n % n % Szczotka z pastą dla dzieci (Toothbrush with toothpaste for children) Szczotka z pastą dla dorosłych (Toothbrush with toothpaste for adults) Szczotka bez pasty (Toothbrush without toothpaste) Palec z nawiniętą gazą (A finger with gauze wrapped around it) Wcale (None) Razem (Total) Tabela 2. Częstość wykonywania zabiegów higienicznych w jamie ustnej Table 2. The frequency of oral cavity hygiene practices 6 18 miesiąc miesiąc miesiąc Ogółem (month) (month) (month) (Total) n % n % n % n % Dwa razy dziennie (Twice a day) Po każdym posiłku (After each meal) Raz dziennie (Once a day) , Co kilka dni (A few times a week) 2 9,5 6 12, Czasem (Sometimes) Wcale (Never) 2 9, Razem (Total) nicy niezależnie od opieki stomatologicznej, Je śli dziecko ma zęby mleczne zniszczone próchni cą, to również zęby stałe będą zniszczone próchni cą ) świadczą o tym, że matki nie za bardzo wie rzą, że próchnicy można skutecznie zapobiegać, gdyż uważają ją za chorobę dziedziczną, a wcze sne jej wystąpienie w zębach mlecznych utwierdza ich w tym przekonaniu. Dotyczyło to zwłaszcza matek z niskim poziomem wykształcenia, z których 54% na pytania P1 i P2 oraz P13 odpo wiedziało nieprawidłowo. Pytania oznaczone symbolami P1, P3, P4, P8 i P11 zostały sformuło wane podobnie jak w badaniu socjomedycznym adresowanym w skali kraju do matek dzieci w wieku 3 lat [13]. W badaniu własnym uzyskano jednak wyższy odsetek prawidłowych odpowiedzi (P1 52% vs. 41,3%; P3 81% vs. 63%; P4 95% vs. 65,9%; P8 95% vs. 90,7%; P11 94% vs. 65,5%). Analiza statystyczna danych własnych nie wykazała zależności między prawidłową wiedzą matek o przyczynach próchnicy a poziomem wy kształcenia oraz wartościami pw/z i OHI u dzieci, z badań ogólnopolskich matek dzieci 3 letnich wynika natomiast, że niezależnie od poziomu wy kształcenia około 1/3 badanych charakteryzuje wysoka świadomość zdrowotna, która znajduje odzwierciedlenie w niższych wartościach liczby zębów dotkniętych procesem próchnicowy u dziecka w wieku 3 lat [13]. Uzyskane dane wskazują, że najczęstszym źródłem informacji dla matek o pielęgnacji jamy ustnej dziecka były książki (68%) i prasa (59%).
6 64 I. GRZESIAK, U. KACZMAREK Tabela 3. Źródło informacji dla matek na temat pielęgna cji jamy ustnej dziecka Table 3. The mothers source of information on their children s oral hygiene practices Źródła informacji Tak Nie (Source of information) (Yes) (No) n % n % Książki, poradniki (Books, guides) Prasa (Newspapers, magazines) Stomatolog (Dentist) Pediatra (Paediatrist) Telewizja (Television) Ryc. 5. Odpowiedzi matek na pytania dotyczące choroby próchnicowej Fig. 5. Mothers responses to questions concerning caries disease Rodzina (Family) Lekarz rodzinny (Family doctor) Znajoma (Friend) Radio (Radio) Pielęgniarka (Nurse) Tabela 4. Wartości badanych parametrów zdrowia jamy ustnej Table 4. The oral health analyzed parameters values Wiek (miesiące) pw/z pw/p Liczba wyrzniętych zębów średnia Odsetek zębów dotkniętych pw OHI Age (months) (df/t) (df/s) (No of erupted teeth mean value) (Percentage of teeth affected by df) Dane obliczone dla dzieci bez choroby próchnicowej (n = 85) (Data calculated for children without caries) (n = 85) 6 18 (n = 17) 0 0 6,1 0 0, (n = 34) ,9 0 0, (n = 34) ,5 0 0,40 Razem ,0 0 0,41 (Total) (n = 85) Dane obliczone dla dzieci z chorobą próchnicową (n = 89) (Data calculated for children affected by caries) (n = 89) 6 18 (n = 4) 2,5 5,0 10,0 25,0 0, (n = 14) 4,2 6,9 16,5 25,4 1, (n = 71) 4,5 8,5 19,8 23,0 0,81 Razem 4,4 8,0 19,0 23,0 0,80 (Total) (n = 89) Dane obliczone dla ogółu badanych (n = 174) (Data calculated for all subjects) (n = 174) 6 18 (n = 21) 0,5 0,9 6,8 7,0 0, (n = 48) 1,2 2,0 16,1 7,4 0, (n = 105) 3,0 5,7 19,7 15,4 0,66 Razem 2,2 4,1 17,0 13,0 0,65 (Total) (n = 174) Istotność różnic: p < 0,05 p < 0,01
7 Wiedza prozdrowotna matek i świadomość stanu uzębienia ich dzieci w wieku do 3 lat 65 Tabela 5. Średnie wartości pw i OHI u dzieci w odniesie niu do wykształcenia matek Table 5. Mean df and OHI values for children in terms of mothers education Wykształcenie matek pw/z pw/p OHI (Mother s education) df/t df/s n = 174 (100%) Wyższe (Higher) 2,1 3,8 0,6 n = 98 (57%) Średnie 2,3 4,0 0,6 (Secondary school) n = 65 (37%) Zawodowe 2,7 7,4 0,8 (Vocational) n = 11 (6%) W dalszej kolejności stomatolog (55%), pediatra (48%). Mniej częste źródła informacji stanowili: lekarz rodzinny (16%), znajoma (14%), radio/tele wizja (11%) i pielęgniarka (5%) (tab. 3). Badania socjomedyczne natomiast przeprowadzone w ska li kraju, wskazują na czasopisma (61,5%), stoma tologa (57,5%) i telewizję (41,2%) jako najczęst sze źródła informacji o sposobach pielęgnacji zę bów [13]. Ogółem stwierdzono wolnych od próchnicy 49% (85/174) dzieci, w tym 56% (48) dziewczy nek i 44% (37) chłopców. Przeciętnie 2,2 z 17 wy rzniętych zębów było objętych procesem próchni cowym, co stanowiło 13% (tab. 4). Badania ogól nopolskie [20] wykazały, że w wieku 3 lat wol nych od próchnicy dzieci było w 2002 r. 43,8% (w tym 43,4% dziewczynek) i dotkniętych próch nicą było przeciętnie 2,9 spośród 19,9 zębów mlecznych obecnych w jamie ustnej (około 15%). U zbadanych w ramach tych badań dzieci z woje wództwa dolnośląskiego zachorowalność na próchnicę była wyższa wynosiła 73,2%, a zmia nami objętych było 4,3 zębów. Z piśmiennictwa wynika zróżnicowana frekwencja próchnicy u ma łych dzieci, np. w Chinach w wieku miesię cy wynosiła 35,9% [17]. Davis et al. [21], badając 3 letnie dzieci mieszkające w Manchesterze, wy kazali 32% częstość występowania próchnicy i średnie wartości pw/z i pw/p wynoszące odpo wiednio 1,4 i 2,8. Nainar et al. [22] przeprowadzi li analizę częstości występowania próchnicy wczes nej u dzieci z różnych krajów. Wynika z niej, że chorobą jest objętych 0,5 2,0% dzieci w 1 roku życia, 7,7 26,6% w wieku 2 lat i 28 36,6% w wie ku 3 lat. W porównaniu z tymi danymi u dzieci wrocławskich występuje znacznie wyższa zacho rowalność na próchnicę, wynosił bowiem u dzieci do 1 roku życia 12,5%, w wieku 2 25% i aż u 62% w wieku 3 lat. Wyniki własne wskazują na nieco wyższą (ale nieistotną statystycznie) średnią liczbę wyrzniętych zębów u ogółu dzieci wolnych od próchnicy w po równaniu z dotkniętymi chorobą oraz 2 krotnie wy ższe średnie wartości wskaźnika OHI (p < 0,01; tab. 4). Rozpatrując analizowane parametry w zależno ści od przedziałów wiekowych badanych zauważa się, że przy naturalnie wzrastającej wraz z wiekiem dzieci liczbie wyrzniętych zębów mlecznych oraz rosnącej intensywności próchnicy (wartości pw/z i pw/p) odsetek zębów dotkniętych próchnicą utrzymuje się na stosunkowo stałym poziomie. W zależności od podgrupy wiekowej waha się w zakresie 23,0 25,4%. Porównując dane w pod grupach wiekowych spostrzega się ponadto, że dzieci wolne od próchnicy miały nieco mniej wy rzniętych zębów i znacznie niższe wartości OHI. Dane te potwierdzają dobrze udokumentowany związek higieny jamy ustnej z rozwojem próchnicy i zależność wcześniejszego ząbkowania z występo waniem próchnicy wczesnej. Dane uzyskane z badania jamy ustnej dzieci odniesiono do poziomu wykształcenia matek (tab. 5). Mniejszą liczbę zębów objętych procesem próch nicowym (pw/z = 2,1; pw/p. = 3,8) i lepszą higie nę jamy ustnej (OHI = 0,6) zaobserwowano u dzieci matek z wyższym wykształceniem w po równaniu z wykształceniem średnim (pw/z = 2,3; pw/p = 4,0; OHI = 0,6) i zawodowym (pw/z = 2,7; pw/p. = 7,4, a OHI = 0,8). Stwierdzono wysoce statystycznie znamienną zależność (p = 0,0007) między poziomem wykształcenia a higieną jamy ustnej dzieci (wartość OHI) i/oraz między wy kształceniem a intensywnością próchnicy (warto ści pw/z). Prawdopodobnie jest to związane z większą wiedzą zdrowotną i jej praktycznym wykorzystaniem przez matki z wyższym wy kształceniem. Podobny wniosek wynika z wcze śniej przeprowadzonych badań [13, 23]. W podsumowaniu można stwierdzić, iż uzy skane wyniki wskazują na konieczność instytucjo nalnej implementacji programów edukacyjnych dla matek małych dzieci. Piśmiennictwo [1] KACZMAREK U.: Czy próchnicy zębów można skutecznie zapobiegać? Część I. Etiopatogeneza próchnicy. Pol. Med. Rodz. 2002, 4, [2] ANTONY U., MUNSHI A. K.: Sibling versus maternal S. mutans levels as related to dental caries. J. Clin. Pediatr. Dent. 1997, 21, [3] KACZMAREK U.: Czy próchnicy zębów można skutecznie zapobiegać? Część II. Sposoby zapobiegania próchnicy. Pol. Med. Rodz. 2002, 4,
8 66 I. GRZESIAK, U. KACZMAREK [4] WEINSTEIN P., RIEDY C. A.: The eliability and validity of the RAPIDD scale: Readiness assessment of parents con cerning infant dental decay. J. Dent. Child. 2001, 68, [5] ANDERSON M. H., BRATTHALL D., EINWAG J., ELDERTON R. J., ERNST C. P., LEVIN R. P., TYNELIUS BRATTHALL G., WILLERSHAUSEN ZÖNNCHEN B.: Professional prevention in dentistry. Williams & Wilkins, Baltimore 1994, [6] KREULEN C. M., DE SOET H. J., HOGEVEEN R., VEERKAMP J., S., J.: Streptococcus mutans in children using nur sing bottles, J. Dent. Child. 1997, 64, [7] SZPRINGER NODZAK M., JANICHA J., REMISZEWSKI A., STAŃCZAK SIONEK D., GOLIŃSKI A.: Próba oceny czynników etiologicznych próchnicy wczesnej u dzieci. Przegl. Stomat. Wieku Rozw. 1994, 6, [8] SZPRINGER NODZAK M., GOLIŃSKI A.: Czynniki próchnicy u dzieci z próchnicą wczesną. Pediatr. Pol. 1997, 77, [9] SZPRINGER NODZAK M., REMISZEWSKI A., JANICHA J., GIEORGIJEWSKA J., BOGUSZEWSKA GUTENBAUM H.: Ocena niektórych czynników etiologicznych związanych z wczesną próchnicą u dzieci. Czas. Stomat. 1992, 45, [10] GIERMAKOWSKA A., GIELNIEWSKA E., CHRANIUK Z., KAWKA P., OKOŃSKI P., FRELEK B., WYSOCKI R.: Wpływ hi gieny i diety na występowanie próchnicy u dzieci po 3 roku życia. Magazyn Stomat. 1994, 4, 9, [11] CHŁAPOWSKA J.: Sterowanie dietą dziecka w profilaktyce przeciwpróchnicowej. Poz. Stom. 1992, [12] SZPRINGER NODZAK M., JANICHA J., REMISZEWSKI A., STAŃCZAK SIONEK D., GOLIŃSKI A.: Problem zapobiegania próchnicy wczesnej u dzieci. Przegl. Stomat. Wieku Rozw. 1995, 2, 4 7. [13] WIERZBICKA M., SZATKO F., PIERZYNOWSKA E., ZAWADZIŃSKI M., DYBIŻBAŃSKA E., MAŁKIEWICZ E., GANOWICZ M., STRUŻYCKA I., IWANICKA FRANKOWSKA E.: Świadomość i zachowania zdrowotne matek małych dzieci w Polsce z początkiem nowego tysiąclecia. Stomat. Współczesna 2003, 10, 4, [14] OLLILA P., NIEMELA M., UHARI M., LARMAS M.: Prolonged pacifer sucking and use of nursing bottle at night: po ssible risk factors for dental caries in children. Acta Odont. Scand. 1998, 56, [15] TADA A., ANDO Y., HANADA N.: Caries risk among three year old children in Chiba, Japan. Asia Pac. J. Public Health 1999, 11, [16] BEHRENDT A., SZIEGOLEIT F., MULER LESSMANN V., IPEK OZDEMIR G., WETZEL W. E.: Nursing bottle syndrome caused by prolonged drinking from vessels with bill shaped extensions. J. Dent. Child. 2001, 68, [17] DU M., BIAN Z., GUO L., HOLT R., CHAMPION J., BEDI R.: Caries patterns and their relationship to infant feeding and socio economic status in 2 4 year old Chin. Child. Int. Dent. J. 2000, 50, [18] MILGRAM P., RIEDY C. A., WEINSTEIN P. et al.: Dental caries and its relationship to bacterial infection, hypoplasia, diet, and oral hygiene in 6 to 36 month old children. Commun. Dent. Oral Epidemiol. 2000, 28, [19] DOUGLASS J. M., TINANOFF N., TANG J. M. et al.: Dental caries patterns and oral health behaviors in Arizona in fants and toddlers. Commun. Dent. Oral Epidemiol. 2001, 19, [20] WIERZBICKA M., ZAWADZIŃSKI M., PIERZYNOWSKA E., STRUŻYCKA I., DYBIŻAŃSKA E., IWANICKA FRANKOWSKA E.: Ogólnokrajowy monitoring zdrowia jamy ustnej i jego uwarunkowań. Polska Ministerstwo Zdrowia, [21] DAVIES G. M., BLINKHORN F. A., DUXBURY J. T.: Caries among 3 year olds in greater Manchester. Br. Dent. J. 2001, 190, [22] NAINAR S. M. H., CRALL J. J.: Caries experience in inner pre schools at the time of their initial dental visit. J. Dent. Child. 1997, 64, [23] WILLIAMS N., WHITTLE J., GATRELL A.: The relationship between socio demographic characteristics and dental knowledge and attitudes of parents with young children. Brit. Dent. J. 2002, 193, Adres do korespondencji: Iwona Grzesiak Katedra i Zakład Stomatologii Zachowawczej i Stomatologii Dziecięcej AM ul. Kuźnicza 43/ Wrocław tel.: (+48 71) Praca wpłynęła do Redakcji: r. Po recenzji: r. Zaakceptowano do druku: r. Received: Revised: Accepted:
Zachorowalność na próchnicę dzieci łódzkich w wieku przedszkolnym zakwalifikowanych do zabiegów profilaktyki fluorkowej
Czas. Stomat., 2005, LVIII, 5 Zachorowalność na próchnicę dzieci łódzkich w wieku przedszkolnym zakwalifikowanych do zabiegów profilaktyki fluorkowej Incidence of caries in preschool children living in
Bardziej szczegółowoPróchnica wczesna analiza wybranych czynników biologicznych. Early Childhood Caries Analysis of Selected Biological Factors
PRACE ORYGINALNE Dent. Med. Probl. 2008, 45, 3, 260 270 ISSN 1644 387X Copyright by Silesian Piasts University of Medicine in Wrocław and Polish Stomatological Association URSZULA KACZMAREK, IWONA GRZESIAK,
Bardziej szczegółowoStomatologiczne zachowania prozdrowotne 4 5-letnich dzieci w świetle badań ankietowych rodziców*
Prace oryginalne Dent. Med. Probl. 2012, 49, 2, 272 278 ISSN 1644-387X Copyright by Wroclaw Medical University and Polish Dental Society Agnieszka Bruzda-Zwiech B F, Renata Filipińska B, D, F, Beata Szydłowska-Walendowska
Bardziej szczegółowoPróchnica uzębienia dzieci łódzkich do lat 5. IV. Higiena i profilaktyka fluorkowa*
PRACE ORYGINALNE Dent. Med. Probl. 2006, 43, 4, 530 534 ISSN 1644 387X Copyright by Silesian Piasts University of Medicine in Wrocław and Polish Stomatological Association PATRYCJA PROC, RENATA FILIPIŃSKA
Bardziej szczegółowo, Maria Borysewicz-Lewicka. Ocena dynamiki próchnicy u 6-letnich dzieci z województwa lubuskiego
Prace oryginalne Dent. Med. Probl. 0, 49,, ISSN -38X Copyright by Wroclaw Medical University and Polish Dental Society Joanna Chłapowska A, B, D, E, Karolina Gerreth A, B, D, E, Kristina Pilipczuk-Paluch
Bardziej szczegółowoPRACE ORYGINALNE. Prognozowanie występowania próchnicy wczesnej u dzieci. Predicting the Early Childhood Caries IWONA GRZESIAK, URSZULA KACZMAREK
PRACE ORYGINALNE Dent. Med. Probl. 2005, 42, 1, 69 75 ISSN 1644 387X IWONA GRZESIAK, URSZULA KACZMAREK Prognozowanie występowania próchnicy wczesnej u dzieci Predicting the Early Childhood Caries Katedra
Bardziej szczegółowoFrekwencja i intensywność próchnicy u dzieci 6-letnich z rejonu Krakowa
Borgis Frekwencja i intensywność próchnicy u dzieci 6-letnich z rejonu Krakowa *Anna Jurczak, Jadwiga Ciepły, Iwona Gregorczyk-Maga, Iwona Kołodziej, Joanna Słowik, Dorota Kościelniak, Małgorzata Staszczyk
Bardziej szczegółowoAktualny stan wiedzy na temat indywidualnej profilaktyki fluorkowej choroby próchnicowej u dzieci i młodzieży
Aktualny stan wiedzy na temat indywidualnej profilaktyki fluorkowej choroby próchnicowej u dzieci i młodzieży Niezależny Panel Ekspertów Prof. dr hab. n. med. Barbara Adamowicz - Klepalska Prof. dr hab.
Bardziej szczegółowo, Anna Turska-Szybka. Świadomość kobiet ciężarnych na temat zapobiegania próchnicy wczesnego dzieciństwa
PRACE ORYGINALNE Dent. Med. Probl. 2015, 52, 1, 93 100 ISSN 1644-387X Copyright by Wroclaw Medical University and Polish Dental Society Martyna Sienicka 1, A D 2, A, E, F, Anna Turska-Szybka Świadomość
Bardziej szczegółowoCHOROBA PRÓCHNICOWA U DZIECI W WIEKU 0-5 LAT W POLSCE I NA ŚWIECIE.
CHOROBA PRÓCHNICOWA U DZIECI W WIEKU 0-5 LAT W POLSCE I NA ŚWIECIE Próchnica zębów o przewlekła, bakteryjna, wieloczynnikowa choroba zakaźna, która aktualnie pozostaje najczęstszym schorzeniem wieku dziecięcego,
Bardziej szczegółowoŚwiadomość stomatologiczna kobiet w ciąży
ROZDZIAŁ XIX PROFILAKTYKA I EDUKACJA ZDROWOTNA Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu The Jan Kochanowski University The Faculty of Medicine and Health Sciences GRAŻYNA
Bardziej szczegółowoZnaczenie sposobu odżywiania w zapobieganiu chorobie próchnicowej u dzieci poniżej 3. roku życia
Borgis Znaczenie sposobu odżywiania w zapobieganiu chorobie próchnicowej u dzieci poniżej 3. roku życia Adrianna Polewaczyk 1, Marta Plichta 1, Paulina Modzelewska 1, Magda Matyjaszczyk 1, *Anna Turska-Szybka
Bardziej szczegółowoProgram zapobiegania próchnicy dla dzieci w wieku szkolnym
Program zapobiegania próchnicy dla dzieci w wieku szkolnym Program zapobiegania próchnicy dla dzieci w wieku szkolnym powstał we współpracy z Wojewódzkim Centrum Zdrowia Publicznego w Łodzi oraz Konsultantem
Bardziej szczegółowoUszczelnianie bruzd na powierzchni żującej zębów trzonowych jako jedna z metod zapobiegania próchnicy
Czas. Stomatol., 2010, 63, 11, 672-681 2010 Polish Dental Society http://www.czas.stomat.net Uszczelnianie bruzd na powierzchni żującej trzonowych jako jedna z metod zapobiegania próchnicy Fissure sealing
Bardziej szczegółowoOcena gotowości do zmian postaw i zachowań prozdrowotnych matek dzieci do trzech lat
PRACE ORYGINALNE Dent. Med. Probl. 2003, 40, 2, 287 293 ISSN 1644 387X IWONA GRZESIAK, URSZULA KACZMAREK Ocena gotowości do zmian postaw i zachowań prozdrowotnych matek dzieci do trzech lat Evaluation
Bardziej szczegółowoProgram profilaktyki próchnicy zębów u dzieci w wieku przedszkolnym, 3-5 lat
Program profilaktyki próchnicy zębów u dzieci w wieku przedszkolnym, 3-5 lat 1. Podstawy prawne działań Gminy w obszarze zdrowia publicznego 1. Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym Rozdział
Bardziej szczegółowoAnaliza zachowań prozdrowotnych młodzieży 18-letniej uczęszczającej do szkół średnich w Łodzi
Borgis Analiza zachowań prozdrowotnych młodzieży 18-letniej uczęszczającej do szkół średnich w Łodzi Praca oryginalna Original paper Katarzyna Ćwiklak 1, Jacek Pypeć 2, *Lidia Pijankowska-Beksa 1, Joanna
Bardziej szczegółowoAnaliza wpływu programu profilaktycznego na stan uzębienia i nawyki prozdrowotne kobiet ciężarnych badania kliniczne i ankietowe
PRACE ORYGINALNE Dent. Med. Probl. 2006, 43, 1, 59 64 ISSN 1644 387X Copyright by Silesian Piasts University of Medicine in Wrocław and Polish Stomatological Association JOANNA CHŁAPOWSKA, JUSTYNA OPYDO
Bardziej szczegółowoPRACE POGLĄDOWE. Pierwsza wizyta dziecka w gabinecie stomatologicznym. The Child s First Dental Visit IWONA GRZESIAK, URSZULA KACZMAREK.
PRACE POGLĄDOWE Dent. Med. Probl. 2006, 43, 3, 433 437 ISSN 1644 387X Copyright by Silesian Piasts University of Medicine in Wrocław and Polish Stomatological Association IWONA GRZESIAK, URSZULA KACZMAREK
Bardziej szczegółowoPRACE ORYGINALNE. Wybrane elementy profilaktyki próchnicy zębów dzieci w wieku przedszkolnym. II. Profilaktyka instytucjonalna
PRACE ORYGINALNE Dent. Med. Probl. 13, 5, 1, 52 56 ISSN 1644-387X Copyright by Wroclaw Medical University and Polish Dental Society Urszula Marcinkowska a, c f, Tomasz Piekarz a, B, D, e, Bartosz Mosler
Bardziej szczegółowoEvaluation of Oral Hygiene and Dietary Habits of Children Based on the Survey of Their Parents
Prace oryginalne Dent. Med. Probl. 2012, 49, 2, 279 285 ISSN 1644-387X Copyright by Wroclaw Medical University and Polish Dental Society Elżbieta Pels A, D F, Maria Mielnik-Błaszczak A, D, Justyna Pietrak
Bardziej szczegółowoStan pierwszych zębów trzonowych stałych studentów medycyny i stomatologii Akademii Medycznej w Białymstoku
Czas. Stomat., 2005, LVIII, 11 Stan pierwszych zębów trzonowych stałych studentów medycyny i stomatologii Akademii Medycznej w Białymstoku The dental status of permanent first molars in students of Dental
Bardziej szczegółowoPROGRAM ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY DLA DZIECI W WIEKU SZKOLNYM
PROGRAM ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY DLA DZIECI W WIEKU SZKOLNYM Program powstał we współpracy z Wojewódzkim Centrum Zdrowia Publicznego w Łodzi oraz Konsultantem Wojewódzkim w dziedzinie stomatologii dziecięcej,
Bardziej szczegółowoPRACE ORYGINALNE. Wpływ nawyków higienicznych i żywieniowych na stan uzębienia dzieci w wieku przedszkolnym
PRACE ORYGINALNE Dent. Med. Probl. 2005, 42, 2, 267 272 ISSN 1644 387X AGNIESZKA BRUZDA ZWIECH, BEATA SZYDŁOWSKA WALENDOWSKA, MAGDALENA WOCHNA SOBAŃSKA, MAŁGORZATA DASZKOWSKA, RENATA FILIPIŃSKA SKĄPSKA,
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji, Warszawa, Polska 2
PRACE ORYGINALNE Dent. Med. Probl. 2015, 52, 3, 316 323 ISSN 1644-387X Copyright by Wroclaw Medical University and Polish Dental Society Agnieszka Kargul 1, A D, Magdalena Koperny 1, A, D, Małgorzata Bała
Bardziej szczegółowoNZOZ CENTRUM UŚMIECHU PRÓCHNICA ZĘBÓW. lek. dent. Joanna Goraś lek. dent. Paulina Pieniążek
PRÓCHNICA ZĘBÓW lek. dent. Joanna Goraś lek. dent. Paulina Pieniążek Czym jest próchnica? Jest chorobą zakaźną tkanek twardych zęba wywołaną przez bakterie. Aby doszło do rozwoju próchnicy muszą zaistnieć
Bardziej szczegółowoZachorowalność na próchnicę zębów dzieci 12-letnich w województwie łódzkim w latach 1978-2003*
Czas. Stomat., 2006, LIX, 1 Zachorowalność na próchnicę zębów dzieci 12-letnich w województwie łódzkim w latach 1978-2003* Prevalence of caries in 12-year-old children in the region of Łódź between 1978-2003
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE PAWEŁ ŚLUSARSKI ZAGADNIENIA PROFILAKTYKI STOMATOLOGICZNEJ U DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM I WCZESNOSZKOLNYM
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE PAWEŁ ŚLUSARSKI ZAGADNIENIA PROFILAKTYKI STOMATOLOGICZNEJ U DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM I WCZESNOSZKOLNYM PRACA NA STOPIEŃ DOKOTORA NAUK MEDYCZNYCH - streszczenie PROMOTOR:
Bardziej szczegółowoPROGRAM ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY DLA DZIECI W WIEKU SZKOLNYM
Załącznik nr 1 do Umowy Nr z dnia 2011 roku PROGRAM ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY DLA DZIECI W WIEKU SZKOLNYM Łódź, listopad 2009 roku Wprowadzenie Program zapobiegania próchnicy dla dzieci w wieku szkolnym powstał
Bardziej szczegółowoZapobieganie. próchnicy wczesnego dzieciństwa. zadanie także dla lekarza pediatry
Zapobieganie próchnicy wczesnego dzieciństwa zadanie także dla lekarza pediatry..szczególna rola w zapobieganiu próchnicy u dzieci przypada lekarzom pediatrom i lekarzom rodzinnym, którzy powinni prowadzić
Bardziej szczegółowoAnaliza czynników ryzyka występowania choroby próchnicowej u 3-letnich dzieci*
Czas. Stomatol., 2007, LX, 3, 162-170 2007 Polish Dental Association http://www.czas.stomat.net Analiza czynników ryzyka występowania choroby próchnicowej u 3-letnich dzieci* Analysis of risk factors for
Bardziej szczegółowoPRACE ORYGINALNE. Wybrane elementy profilaktyki próchnicy zębów dzieci w wieku przedszkolnym. I. Profilaktyka w rodzinie
PRACE ORYGINALNE Dent. Med. Probl. 213, 5, 1, 45 51 ISSN 1644-387X Copyright by Wroclaw Medical University and Polish Dental Society Urszula Marcinkowska a, c f, Tomasz Piekarz a, B, D, e, Bartosz Mosler
Bardziej szczegółowoKristina Pilipczuk-Paluch, Joanna Chłapowska, Maria Borysewicz-Lewicka
Ocena zależności pomiędzy występowaniem próchnicy uzębienia mlecznego a jej rozwojem w zębach pierwszych trzonowych stałych praceoryginalne Assessment of the relationship between caries in milk teeth and
Bardziej szczegółowoOcena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją
234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle
Bardziej szczegółowoZachowania prozdrowotne rodziców w zakresie profilaktyki i higieny jamy ustnej u dzieci przegląd literatury
ASPEKTY ZDROWIA I CHOROBY Tom 2, Nr 1, Rok 2017, s. 9 17 Zachowania prozdrowotne rodziców w zakresie profilaktyki i higieny jamy ustnej u dzieci przegląd literatury Kinga Bernat 1, Jacek Majewski 1, Mirosław
Bardziej szczegółowoWiedza rodziców na temat zdrowia jamy ustnej w odniesieniu do intensywności próchnicy u ich dzieci w wieku 6 7 lat
PRACE ORYGINALNE Dent. Med. Probl. 2015, 52, 2, 184 191 ISSN 1644-387X Copyright by Wroclaw Medical University and Polish Dental Society Iwona Grzesiak-Gasek B, C, Urszula Kaczmarek A F Wiedza rodziców
Bardziej szczegółowoOcena stanu uzębienia u pacjentów w wieku 15 i 18 lat z regionu Polski południowo-wschodniej (województwo podkarpackie)
Borgis Ocena stanu uzębienia u pacjentów w wieku 15 i 18 lat z regionu Polski południowo-wschodniej (województwo podkarpackie) Maria Mielnik-Błaszczak, *Dorota Krawczyk, Piotr Stachurski Katedra i Zakład
Bardziej szczegółowoAkcji Profilaktyki Stomatologicznej
Rada Opolskiego Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia oraz Dyrekcja Opolskiego Oddziału Wojewódzkiego NFZ zaprasza do kontynuacji w nowym roku szkolnym 2016/2017 Akcji Profilaktyki Stomatologicznej.
Bardziej szczegółowoProgram profilaktyki próchnicy dla dzieci w wieku 12 lat z terenu Miasta Kościerzyna na lata
Program profilaktyki próchnicy dla dzieci w wieku 12 lat z terenu Miasta Kościerzyna na lata 2017-2019 UCHWAŁA NR XXXVII/./2016 RADY MIASTA KOŚCIERZYNA z dnia 26 października 2016 r. w sprawie przystąpienia
Bardziej szczegółowoWSTĘP PRZYGOTOWANIE BADAŃ
Raport z realizacji Programu profilaktyki próchnicy skierowanego do dzieci uczęszczających w roku szkolnym 2009/2010 do klas I i VI szkół podstawowych finansowanego przez Miasto Poznań WSTĘP Stomatologiczne
Bardziej szczegółowoRadiologiczna ocena progresji zmian próchnicowych po zastosowaniu infiltracji. żywicą o niskiej lepkości (Icon). Badania in vivo.
Renata Zielińska Radiologiczna ocena progresji zmian próchnicowych po zastosowaniu infiltracji żywicą o niskiej lepkości (Icon). Badania in vivo. Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Zakład Stomatologii
Bardziej szczegółowoPROGRAM ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY DLA DZIECI W WIEKU SZKOLNYM
PROGRAM ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY DLA DZIECI W WIEKU SZKOLNYM Program powstał we współpracy z Wojewódzkim Centrum Zdrowia Publicznego w Łodzi oraz Konsultantem Wojewódzkim w dziedzinie stomatologii dziecięcej,
Bardziej szczegółowofoliogramy przedstawiające budowę jamy ustnej oraz rodzaje zębów, lusterka
Metadane scenariusza Higiena jamy ustnej 1. Cele lekcji a) Wiadomości Uczeń: - zna budowę jamy ustnej, - zna ogólny plan budowy zęba i wymienia rodzaje zębów, - zna ogólne zasady profilaktyki jamy ustnej,
Bardziej szczegółowoWpływ zwyczajów żywieniowych na ryzyko występowania próchnicy wczesnego dzieciństwa*
Czas. Stomatol., 2007, LX, 4, 249-256 2007 Polish Dental Association http://www.czas.stomat.net Wpływ zwyczajów żywieniowych na ryzyko występowania próchnicy wczesnego dzieciństwa* Influence of dietary
Bardziej szczegółowoProfilaktyka próchnicy u kobiet ciężarnych zalecenia dla lekarzy stomatologów
Profilaktyka próchnicy u kobiet ciężarnych zalecenia dla lekarzy stomatologów W 2014 roku, z inicjatywy Polskiego Towarzystwa Stomatologii Dziecięcej i firmy Colgate powołany został Polski Oddział Sojuszu
Bardziej szczegółowoNawyki żywieniowe kobiet w ciąży
Czas. Stomatol., 2009, 62, 10, 800-808 2009 Polish Dental Society http://www.czas.stomat.net Nawyki żywieniowe kobiet w ciąży Dietary habits of pregnant women Teresa Bachanek, Marta Nakonieczna-Rudnicka
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA Nr RADY MIEJSKIEJ w ŁODZI z dnia...
UCHWAŁA Nr RADY MIEJSKIEJ w ŁODZI z dnia... Druk BRM nr 118/2011 Projekt z dnia... 2011 r. w sprawie przyjęcia Miejskiego Programu Profilaktyki Próchnicy Dla Dzieci i Młodzieży do 18 roku życia. Na podstawie
Bardziej szczegółowoAlicja Drohomirecka, Katarzyna Kotarska
ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 384 PRACE INSTYTUTU KULTURY FIZYCZNEJ NR 20 2003 ALICJA DROHOMIRECKA KATARZYNA KOTARSKA SPRAWNOŚĆ FIZYCZNA DZIECI PRZEDSZKOLNYCH ZE STARGARDU SZCZECIŃSKIEGO
Bardziej szczegółowoŚwiadomość stomatologiczna i zachowania zdrowotne opiekunów dzieci, zainteresowanych programami profilaktycznymi
90 Probl Hig Epidemiol 2012, 93(1): 90-96 Świadomość stomatologiczna i zachowania zdrowotne opiekunów dzieci, zainteresowanych programami profilaktycznymi Dental health awareness and health-promoting behaviors
Bardziej szczegółowoWyniki Monitoringu Stanu Zdrowia Jamy Ustnej populacji młodych dorosłych w Polsce w 2012 roku
Borgis Wyniki Monitoringu Stanu Zdrowia Jamy Ustnej populacji młodych dorosłych w Polsce w 2012 roku *Izabela Strużycka 1, Maria Wierzbicka 2, Elżbieta Jodkowska 3, Ewa Rusyan 3, Michał Ganowicz 4, Katarzyna
Bardziej szczegółowoOcena stanu i trend próchnicy u dzieci 5-, 7- i 12-letnich z województwa małopolskiego w porównaniu do populacji polskiej
Borgis Nowa Stomatol 2018; 23(2): 55-65 https://doi.org/10.25121/ns.2018.23.2.55 *Małgorzata Staszczyk, Magdalena Kępisty, Iwona Kołodziej, Dorota Kościelniak, Iwona Gregorczyk-Maga, Jadwiga Ciepły, Anna
Bardziej szczegółowoOcena świadomości stomatologicznej matek dzieci sześcioletnich w województwie mazowieckim
Borgis Ocena świadomości stomatologicznej matek dzieci sześcioletnich w województwie mazowieckim *Agnieszka Zanio-Kulaszewska, Aneta Zduniak, Marcin Zawadziński, Elżbieta Jodkowska Zakład Stomatologii
Bardziej szczegółowoAnaliza zachowań prozdrowotnych kobiet ciężarnych w aspekcie utrzymania zdrowia jamy ustnej badanie ankietowe
Borgis Med Rodz 2017; 20(2): 98-104 Agnieszka Kuchta 1, Barbara Kochańska 2 Analiza zachowań prozdrowotnych kobiet ciężarnych w aspekcie utrzymania zdrowia jamy ustnej badanie ankietowe Health behaviour
Bardziej szczegółowoWOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO. ORAL HEALTH PROBLEMS OF YEAR-OLD INHABITANTS of THE LODZ REGION
PRZEGL EPIDEMIOL 212; 66: 133-138 Zdrowie publiczne Aleksandra Hilt, Ewa Rybarczyk-Townsend, Beata Lubowiedzka-Gontarek, Magdalena Wochna-Sobańska PROBLEMY ZDROWOTNE JAMY USTNEJ 35-44-LETNICH MIESZKAŃCÓW
Bardziej szczegółowoPróchnica uzębienia dzieci łódzkich do lat 5 III. Czynniki etiologiczne próchnicy*
PRACE ORYGINALNE Dent. Med. Probl. 2006, 43, 1, 65 70 ISSN 1644 387X Copyright by Silesian Piasts University of Medicine in Wrocław and Polish Stomatological Association PATRYCJA PROC, RENATA FILIPIŃSKA
Bardziej szczegółowoStan mlecznych zębów trzonowych i ocena następstw ich przedwczesnej utraty u dzieci w wieku przedszkolnym
PRACE ORYGINALNE Dent. Med. Probl. 2003, 40, 2, 313 317 ISSN 1644 387X TERESA MATTHEWS BRZOZOWSKA 1, AGNIESZKA NĘCKA 1, TOMASZ BABIJCZUK 2 Stan mlecznych zębów trzonowych i ocena następstw ich przedwczesnej
Bardziej szczegółowoStan uzębienia 4 5 letnich dzieci wrocławskich. State of dentition of 4 5 year old children from the city of Wroclaw
PRACE ORYGINALNE Dent. Med. Probl. 2002, 39, 2, 227 231 ISSN 1644 387X URSZULA KACZMAREK, KATARZYNA JANKOWSKA, ELżBIETA SOŁTAN Stan uzębienia 4 5 letnich dzieci wrocławskich State of dentition of 4 5 year
Bardziej szczegółowoOcena wpływu lakieru fluorowego Duraphat na uzębienie mleczne dzieci w wieku 3 i 4 lat badania roczne*
Czas. Stomat., 2005, LVIII, 2 Ocena wpływu lakieru fluorowego Duraphat na uzębienie mleczne dzieci w wieku 3 i 4 lat badania roczne* Evaluation of the effect of Duraphat fluoride varnish on the primary
Bardziej szczegółowoPróchnica uzębienia dzieci łódzkich do 5 lat. I. Frekwencja i intensywność występowania choroby*
PRACE ORYGINALNE Dent. Med. Probl. 2005, 42, 2, 249 253 ISSN 1644 387X PATRYCJA PROC, RENATA FILIPIŃSKA SKĄPSKA, MAGDALENA WOCHNA SOBAŃSKA Próchnica uzębienia dzieci łódzkich do 5 lat. I. Frekwencja i
Bardziej szczegółowoBorgis Nowa Stomatol 2017; 22(4): DOI:
PRACE ORYGINALNE ORIGINAL PAPERS Borgis Nowa Stomatol 2017; 22(4): 159-170 DOI: https://doi.org/10.25121/ns.2017.22.4.159 *Iwona Soika 1, Anna Turska-Szybka 1, Małgorzata Dudek 1, Dariusz Gozdowski 2,
Bardziej szczegółowoTerminy i kolejność wyrzynania zębów mlecznych u dzieci łódzkich
Czas. Stomat., 2005, LVIII, 3 Terminy i kolejność wyrzynania zębów mlecznych u dzieci łódzkich Times and sequence of eruption of the deciduous teeth in children from Łódź Renata Filipińska-Skąpska, Patrycja
Bardziej szczegółowoZdrowy uśmiech wśród najmłodszych model. profilaktyka stomatologiczna, dzieci w wieku przedszkolnym,
Czas. Stomatol., 2009, 62, 6, 502-508 2009 Polish Dental Society http://www.czas.stomat.net Zdrowy uśmiech wśród najmłodszych model profilaktyki stomatologicznej dla dzieci w wieku przedszkolnym Healthy
Bardziej szczegółowoPierwsza wizyta dziecka w gabinecie stomatologicznym wiek dziecka oraz przyczyna zgłoszenia się. Przegląd piśmiennictwa
PRACE POGLĄDOWE Borgis Nowa Stomatol 2019; 24(2):43-47 DOI: https://doi.org/10.25121/ns.2019.24.2.43 *Anna Mika¹, Maria Mituś-Kenig², Anna Mizerska-Żurowska³ Pierwsza wizyta dziecka w gabinecie stomatologicznym
Bardziej szczegółowoProblemy stomatologiczne polskich dzieci i młodzieży propozycje działań do rozważenia
Problemy stomatologiczne polskich dzieci i młodzieży propozycje działań do rozważenia Posiedzenie Plenarne Rady Naukowej przy Ministrze Zdrowia Warszawa 15.12.2010r. prof.. dr hab.. Barbara Adamowicz-Klepalska
Bardziej szczegółowoPremature loss of milk teeth by preschool children
Premature loss of milk teeth by preschool children Przedwczesna utrata zębów mlecznych u dzieci przedszkolnych Ewa Ogłodek, Danuta Moś stres maxeve@ caries of deciduous teeth in children is an important
Bardziej szczegółowoOcena stomatologicznych zachowań zdrowotnych dzieci niepełnosprawnych badania ankietowe rodziców*
Czas. Stomatol., 2008, 61, 11, 767-774 2008 Polish Dental Society http://www.czas.stomat.net Ocena stomatologicznych zachowań zdrowotnych dzieci niepełnosprawnych badania ankietowe rodziców* Evaluation
Bardziej szczegółowoPIELĘGNACJA ZĘBÓW DZIECKA.
PIELĘGNACJA ZĘBÓW DZIECKA. Dzieci czują się dobrze mając czyste i zdrowe zęby. Rodzice odgrywają kluczową rolę w pielęgnacji zębów swoich dzieci. Regularne wizyty u dentysty, prawidłowa higiena jamy ustnej
Bardziej szczegółowoRozmieszczenie próchnicy w zębach mlecznych u wrocławskich dzieci w wieku miesięcy
PRACE ORYGINALNE Dent. Med. Probl. 2006, 43, 2, 215 221 ISSN 1644 387X Copyright by Silesian Piasts University of Medicine in Wrocław and Polish Stomatological Association IWONA GRZESIAK, URSZULA KACZMAREK
Bardziej szczegółowoZALECENIA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY U DZIECI NIEPEŁNOSPRAWNYCH. Opracowanie
Projekt współfinansowany przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej oraz ze środków Ministerstwa Zdrowia ZALECENIA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA
Bardziej szczegółowodr Przemysław Bury Centrum Stomatologii Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu
Projekt badań profilaktycznych z zakresu zdrowia jamy ustnej, skierowany do dzieci uczęszczających w roku szkolnym 2010/2011 do klas I i VI szkół podstawowych prowadzonych przez Gminę Śrem Opracowanie:
Bardziej szczegółowoZACHOROWANIA DZIECI NA CUKRZYCĘ W WIEKU SZKOLNYM (7-12 LAT)
Autor: EDYTA LENDZION Opiekun badań: dr Beata Trzpil-Zwierzyk ZACHOROWANIA DZIECI NA CUKRZYCĘ W WIEKU SZKOLNYM (7-12 LAT) Badanie przeprowadzone zostało w czerwcu 2014 roku w poradni diabetologicznej w
Bardziej szczegółowoOcena wyników ankiet wypełnionych przez pediatrów i lekarzy rodzinnych dotyczących zdrowia jamy ustnej
Czas. Stomatol., 2010, 63, 11, 693-702 2010 Polish Dental Society http://www.czas.stomat.net Ocena wyników ankiet wypełnionych przez pediatrów i lekarzy rodzinnych dotyczących zdrowia jamy ustnej Evaluation
Bardziej szczegółowoPROGRAM PROFILAKTYCZNY MÓJ ŚNIEŻNOBIAŁY UŚMIECH Program realizowany będzie w roku szkolnym 2002/2003 w klasie I w Szkole Podstawowej w Jankowicach
PROGRAM PROFILAKTYCZNY MÓJ ŚNIEŻNOBIAŁY UŚMIECH Program realizowany będzie w roku szkolnym 2002/2003 w klasie I w Szkole Podstawowej w Jankowicach Opracowała Anna Seidel Próchnica jest najczęstszym schorzeniem
Bardziej szczegółowoJama ustna zwierciadłem organizmu
Światowy Dzień Zdrowia Jamy Ustnej Jama ustna zwierciadłem organizmu Anna Lella Przewodnicząca Komisji ds. Współpracy Międzynarodowej NRL Prezydent ERO-FDI Dlaczego o tym mówimy? FDI podaje kluczowe fakty
Bardziej szczegółowoDental health practices versus oral health condition in 12-year-old children from West Pomerania Province
J Stoma 2017; 70, 3: 272-280 DOI: 10.5604/01.3001.0010.5020 O R I G I N A L A R T I C L E 2017 Polish Dental Association Dental health practices versus oral health condition in 12-year-old children from
Bardziej szczegółowoprace oryginalne Stan uzębienia osób z prawidłową i nadmierną masą ciała z łódzkich szkół ponadpodstawowych
prace oryginalne Dent. Med. Probl. 2012, 49, 3, 351 357 ISSN 1644-387X Copyright by Wroclaw Medical University and Polish Dental Society Aleksandra Hilt A F A, C, F, Małgorzata Daszkowska Stan uzębienia
Bardziej szczegółowoLek. Joanna Królewska-Gaworzyńska STRESZCZENIE PRACY
Lek. Joanna Królewska-Gaworzyńska STRESZCZENIE PRACY Badania kliniczne i socjodemograficzne przeprowadzono wśród 369 uczniów z losowo wybranych szkół łódzkich. Badaniami objęto dzieci i młodzież obojga
Bardziej szczegółowoPróchnica uzębienia dzieci łódzkich do lat 5. II. Zachowania zdrowotne matek
PRACE ORYGINALNE Dent. Med. Probl. 2005, 42, 4, 567 571 ISSN 1644 387X PATRYCJA PROC, RENATA FILIPIŃSKA SKĄPSKA, MAGDALENA WOCHNA SOBAŃSKA Próchnica uzębienia dzieci łódzkich do lat 5. II. Zachowania zdrowotne
Bardziej szczegółowoOcena zachowań prozdrowotnych w zakresie higieny jamy ustnej obywateli
Uniwersytet Medyczny w Lublinie lek. dent. Adriana Kleinert Ocena zachowań prozdrowotnych w zakresie higieny jamy ustnej obywateli polskich przebywających za granicą Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych
Bardziej szczegółowoStan uzębienia i potrzeby lecznicze dzieci i młodzieży z województwa dolnośląskiego*
Prace oryginalne Dent. Med. Probl. 2012, 49, 2, 173 183 ISSN 1644-387X Copyright by Wroclaw Medical University and Polish Dental Society Justyna Składnik-Jankowska A F, Urszula Kaczmarek A, D Stan uzębienia
Bardziej szczegółowoZakład Stomatologii Zachowawczej Uniwersytetu Medycznego w Warszawie, Fundacja Promocji Zdrowia Jamy Ustnej w Warszawie 2
EDITORIAL Dent. Med. Probl. 2009, 46, 2, 149 156 ISSN 1644 387X Copyright by Wroclaw Medical University and Polish Stomatological Association MARIA WIERZBICKA 1, URSZULA KACZMAREK 2 Trend choroby próchnicowej
Bardziej szczegółowoZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH
S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Władimir Bożiłow 1, Małgorzata Roślak 2, Henryk Stolarczyk 2 1 Akademia Medyczna, Bydgoszcz 2 Uniwersytet Łódzki, Łódź ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ
Bardziej szczegółowoWydział Lekarski UM w Łodzi Kierunek lekarsko dentystyczny Kierunek Stomatologia Nazwa Przedmiotu Stomatologia dziecięca i profilaktyka
Wydział Lekarski UM w Łodzi Kierunek lekarsko dentystyczny Kierunek Stomatologia Nazwa Przedmiotu Stomatologia dziecięca i profilaktyka stomatologiczna Jednostka prowadząca zajęcia Katedra i Zakład Stomatologii
Bardziej szczegółowoStan zdrowia jamy ustnej i opieka stomatologiczna dla dzieci i młodzieży w Polsce
Stan zdrowia jamy ustnej i opieka stomatologiczna dla dzieci i młodzieży w Polsce prof. dr n. med. Dorota Olczak-Kowalczyk Konsultant krajowy w dziedzinie stomatologii dziecięcej Zakład Stomatologii Dziecięcej
Bardziej szczegółowoTerminy i kolejność wyrzynania zębów stałych u dzieci łódzkich
Czas. Stomat., 2005, LVIII, 4 Terminy i kolejność wyrzynania zębów stałych u dzieci łódzkich Dates and sequence of the eruption of permanent teeth in children from Lodz Beata Szydłowska-Walendowska, Magdalena
Bardziej szczegółowoProgram profilaktyki próchnicy dla dzieci miasta Katowice
Program profilaktyki próchnicy dla dzieci miasta Katowice Okres realizacji programu: 2014-2020 Autor programu: - dr hab. n. med. Lidia Postek-Stefańska Opinia Agencji Technologii Medycznych: - pozytywna
Bardziej szczegółowoPróchnica zębów. Antonina Kawecka PSSE w Kamieniu Pomorskim 2015roku
Antonina Kawecka PSSE w Kamieniu Pomorskim 2015roku Rodzaje zębów Zęby (łac. dens ząb, l.mn. dentes) złożone, twarde twory anatomiczne w jamie ustnej. Stanowią element układu trawienia i służą do rozdrabniania
Bardziej szczegółowo2010 Polish Dental Society, Czas Stomatol, 2010, 63, 9, http://www.czas.stomat.net
2010 Polish Dental Society, Czas Stomatol, 2010, 63, 9, http://www.czas.stomat.net TREŚĆ U. K a c z m a r e k, B. I w a ń c z a k, T. P y t r u s, I. G r z e s i a k - G a s e k : Postawa i wiedza pediatrów
Bardziej szczegółowoOcena wiedzy matek na temat zasad profilaktyki i higieny jamy ustnej w okresie ciąży oraz u ich dzieci w wieku niemowlęcym
Borgis Nowa Stomatol 2016; 21(4): 225-232 DOI: 10.5604/14266911.1231638 Małgorzata Lipczyńska 1, Anna Kuzańska 1, Joanna Szczepańska 2, *Patrycja Proc 2 Ocena wiedzy matek na temat zasad profilaktyki i
Bardziej szczegółowoJak przygotować dziecko do dbania o zęby podczas wakacyjnych wyjazdów bez rodziców?
Jak przygotować dziecko do dbania o zęby podczas wakacyjnych wyjazdów bez rodziców? usmiech_wakacje.jpg [1] Strona 1 z 5 Strona 2 z 5 Strona 3 z 5 12 czerwca 2018 Kolonie, obozy sportowe i inne formy wyjazdów
Bardziej szczegółowoPowiedz tak. pięknym zębom! zdrowym, r Viv
Powiedz tak zdrowym, pięknym zębom! ade r Viv en d a i-kids Ivoclar Vivadent Pediatric Dental Solutions Lakier z fluorem mocna i trwała ochrona zębów Zdrowe, piękne zęby na całe życie Dlaczego zdrowie
Bardziej szczegółowoZalecenia w zakresie higieny jamy ustnej dla kobiet w ciąży.
Zalecenia w zakresie higieny jamy ustnej dla kobiet w ciąży. W 2014 roku, z inicjatywy Polskiego Towarzystwa Stomatologii Dziecięcej i firmy Colgate powołany został Polski Oddział Sojuszu dla Przyszłości
Bardziej szczegółowodzie ki wsparciu rodziców
także dzie ki wsparciu rodziców Drodzy rodzice, Państwa dziecko uczęszcza do przedszkola Kita mit Biss (placówki dziennej opieki z uśmiechem), w której wychowawcy i personel kuchenny dbają o to, aby Państwa
Bardziej szczegółowoKierunek Lekarsko- dentystyczny Wydziału Lekarskiego Oddziału Stomatologicznego
Kierunek Lekarsko- dentystyczny Wydziału Lekarskiego Oddziału Stomatologicznego KARTA PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu, typ przedmiotu (podstawowy, kierunkowy) Stomatologia dziecięca i profilaktyka stomatologiczna
Bardziej szczegółowoMaria Borysewicz Lewicka 1, Magdalena Wochna-Sobańska 2
Czas. Stomatol., 2007, LX, 6, 377-383 2007 Polish Dental Society http://www.czas.stomat.net Stomatologiczne zachowania prozdrowotne ludności Polski w świetle badań epidemiologicznych wykonanych w roku
Bardziej szczegółowoPRACE POGLĄDOWE. Aspekt bakteryjny próchnicy zębów mlecznych. Bacterial Aspect of Deciduous Teeth Caries URSZULA KACZMAREK. Streszczenie.
PRACE POGLĄDOWE Dent. Med. Probl. 2004, 41, 3, 509 514 ISSN 1644 387X URSZULA KACZMAREK Aspekt bakteryjny próchnicy zębów mlecznych Bacterial Aspect of Deciduous Teeth Caries Katedra i Zakład Stomatologii
Bardziej szczegółowoWYKORZYSTANIE KOMPUTERÓW W WYBRANYCH GOSPODARSTWACH RODZINNYCH LUBELSZCZYZNY
Inżynieria Rolnicza 7(105)/2008 WYKORZYSTANIE KOMPUTERÓW W WYBRANYCH GOSPODARSTWACH RODZINNYCH LUBELSZCZYZNY Sławomir Kocira, Edmund Lorencowicz Katedra Eksploatacji Maszyn i Zarządzania w Inżynierii Rolniczej,
Bardziej szczegółowoJak dbać o higinę jamy ustnej dziecka już od pierwszego dnia życia? Praktyczny poradnik dla rodziców
Jak dbać o rosnące ząbki? Jak dbać o higinę jamy ustnej dziecka już od pierwszego dnia życia? Praktyczny poradnik dla rodziców Mama, tata i buzia, która się zmienia O higienę jamy ustnej dziecka należy
Bardziej szczegółowoWiedza dzieci i młodzieży z województwa lubelskiego na temat zastosowania przyborów higienicznych w profilaktyce próchnicy zębów
PRACA ORYGINALNA Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2014, Tom 20, Nr 3, 335 340 www.monz.pl Wiedza dzieci i młodzieży z województwa lubelskiego na temat zastosowania przyborów higienicznych w profilaktyce
Bardziej szczegółowoWpływ zachowań higieniczno-żywieniowych na występowanie próchnicy u 12-letnich dzieci łódzkich
746 Probl Hig Epidemiol 2012, 93(4): 746-751 Wpływ zachowań higieniczno-żywieniowych na występowa próchnicy u 12-letnich dzieci łódzkich Influence of hygienic-nutritional behaviors on the occurrence of
Bardziej szczegółowo