Ocena stomatologicznych zachowań zdrowotnych dzieci niepełnosprawnych badania ankietowe rodziców*

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Ocena stomatologicznych zachowań zdrowotnych dzieci niepełnosprawnych badania ankietowe rodziców*"

Transkrypt

1 Czas. Stomatol., 2008, 61, 11, Polish Dental Society Ocena stomatologicznych zachowań zdrowotnych dzieci niepełnosprawnych badania ankietowe rodziców* Evaluation of oral health behaviour of disabled children questionnaire investigation of parents Patrycja Proc, Małgorzata Daszkowska, Aleksandra Hilt, Renata Filipińska-Skąpska, Magdalena Wochna-Sobańska Z Katedry i Zakładu Stomatologii Wieku Rozwojowego Szpitala Klinicznego nr 6, UM w Łodzi Kierownik: prof. dr hab. M. Wochna-Sobańska Summary Introduction: Children with mental or physical disabilities rely on help of other people, so their dental state will correlate with knowledge and awareness of dental needs of their parents. Aim of the study: To evaluate the oral health behaviour of disabled children from Łódź based on a questionnaire investigation of their parents or carers. Materials and methods: The questionnaire investigation involved parents or carers of 223 disabled individuals aged between 5 and 21 years. The questionnaire mainly concerned methods of caries prophylaxis, frequency and availability of dental visits, hygienic and dietary habits. Results: Difficulties in making dental appointments were reported by 2/3 (59.5%) of the studied population. Only one in ten children (10.3%) was referred by a pediatrician to a dentist. 18 (8%) of children had their first visit under the age of 3, 106 (47.5%) between 4-6 years of age, and 58 (28%) at school age. 89 (39.9%) of parents found it impossible to answer how often their disabled children go to see a dentist. Conclusion: Hygienic and dietary habits of disabled children are not satisfactory. Streszczenie Wstęp: dzieci z zaburzeniami somatycznymi lub psychicznymi w szczególny sposób uzależnione są od pomocy osób trzecich. Od wiedzy i stopnia świadomości rodziców zależy stan ich uzębienia. Cel pracy: oceniono stomatologiczne zachowania zdrowotne u dzieci z łódzkich szkół specjalnych na podstawie badania ankietowego rodziców. Materiał i metody: badaniem ankietowym objęto rodziców lub opiekunów 223 niepełnosprawnych osób w wieku od 5 do 21 lat. Ankieta dotyczyła m.in. metod stosowanej profilaktyki próchnicy, częstości i dostępności wizyt u stomatologa, nawyków higienicznych i dietetycznych dziecka. Wyniki: trudności w dostępie do stomatologa napotyka 2/3 niepełnosprawnych dzieci (59,5%). Zaledwie co 10 niepełnosprawne dziecko (10,3%) zostało skierowane przez pediatrę do stomatologa. Pierwszą wizytę u stomatologa odbyło 18 (8%) dzieci w wieku poniżej 3 r.ż, w wieku przedszkolnym 106 (47,5%) spośród badanych, a 58 (26%) w wieku szkolnym, zaś 89 (39,9%) rodziców nie umiało odpowiedzieć jak częste są wizyty ich dziecka u lekarza dentysty. Wnioski: nawyki higieniczne i dietetyczne dzieci niepełnosprawnych są na niezadowalającym poziomie. KEYWORDS: people with disabilities, hygienic and dietary habits HASŁA INDEKSOWE: osoby niepełnosprawne, nawyki higieniczne i żywieniowe *Praca finansowana z funduszu statutowego nr

2 P. Proc i in. Czas. Stomatol., Wprowadzenie W Karcie Praw Osób Niepełnosprawnych (z 1997 roku) jest zapis, że niepełnosprawną jest osoba, której sprawność fizyczna, psychiczna lub umysłowa, trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza lub uniemożliwia życie codzienne, naukę, pracę oraz pełnienie ról społecznych zgodnie z normami prawnymi i obyczajowymi. Zaburzenia mogą być spowodowane wadami wrodzonymi, długotrwałą chorobą lub uszkodzeniem organizmu, które powodują konieczność zapewnienia całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych [2]. Im większy jest stopień niepełnosprawności tym większe uzależnienie osoby niepełnosprawnej od pomocy osób trzecich. Zatem od wiedzy i stopnia świadomości rodziców czy opiekunów zależy stan zdrowia jamy ustnej ich niepełnosprawnych dzieci. Cel pracy Celem pracy była ocena stomatologicznych zachowań zdrowotnych dzieci z łódzkich szkół specjalnych na podstawie badania ankietowego rodziców. Materiał i metody Badaniem ankietowym objęto rodziców lub opiekunów 223 niepełnosprawnych osób, w tym 105 płci żeńskiej i 118 płci męskiej, w wieku od 5 do 21 lat (tab. 1). Badania wykonano na terenie czterech szkół specjalnych w Łodzi oraz w ośrodku zdrowia w Radomsku. Badanych podzielono wg występowania 4 głównych zaburzeń: 128 osób było upośledzonych umysłowo, 22 osoby z porażeniem mózgowym, 43 z upośledzeniem widzenia oraz 30 osób z padaczką. Niektóre osoby miały więcej niż jedno z wymienionych zaburzeń, ponadto u osób z badanej grupy stwierdzano m. in.: zespół Downa, ADHD, schizofrenię, zespół Lennoxa-Gastena, zespół Gillasa, zespół Angelmanna, łamliwość kości. Ankieta dla rodziców dotyczyła metod stosowanej profilaktyki próchnicy: częstości i jakości szczotkowania zębów, stosowania dodatkowych środków do pielęgnacji jamy ustnej, terminu pierwszej wizyty u lekarza dentysty, częstości i dostępności wizyt, barier napotykanych w kontaktach z lekarzem dentystą, sposobu odżywiania ze szczególnym uwzględnieniem stosowania specjalnych diet oraz dziennej liczby spożywanych posiłków. Wyniki Oceniając częstość szczotkowania zębów stwierdzono, że 163 (73%) dzieci myło zęby częściej niż raz dziennie, 38 (17%) badanych 2-6 razy w tygodniu, 8 (3,6%) osób raz w tygodniu, 5 (2,2%) rzadziej niż raz w tygodniu. Z kolei 7 (3,1%) rodziców nie wiedziało jak T a b e l a 1. Liczba niepełnosprawnych osób z podziałem na płeć Płeć Razem N % Mężczyźni ,9 Kobiety ,1 Razem ,0 768

3 2008, 61, 11 Zachowania zdrowotne dzieci niepełnosprawnych często ich niepełnosprawne dzieci myją zęby, a 2 rodziców przyznało, że ich dzieci w ogóle nie szczotkują zębów. Samodzielnie, bez nadzoru rodziców myło zęby aż 171 (76,8%) niepełnosprawnych dzieci, 36 (16,1%) badanym w trakcie szczotkowania zębów pomagali rodzice, zaś u 12 (5,4%) rodzice szczotkowali zęby. Na postawione pytanie nie odpowiedziało 4 (1,8%) rodziców. Szczotkę tradycyjną używało 185 (82,9%) dzieci, elektryczną 14 (6,3%) badanych, na przemian obydwie 24 (10,8%). Oprócz pasty do zębów płyny stosowało 12 (5,4%) osób oraz 7 (3,1%) używało nici dentystycznej (tab. 2). W badanej grupie 74 (33,2%) dzieci otrzymywało tabletki lub krople z fluorem. Pierwsza wizyta u lekarza dentysty w wieku poniżej 1 r.ż miała miejsce u 7 (3,1%) dzieci, w wieku żłobkowym u 11 (4,9%), w wieku przedszkolnym u 106 (47,5%) dzieci, zaś u 58 (26%) w wieku szkolnym. Daty pierwszej wizyty swojego dziecka nie pamiętało 29 (13%) rodziców, zaś na to pytanie nie odpowiedziało 10 (5,8%) rodziców. Dwoje dzieci nie było nigdy u lekarza dentysty jedno dziecko miało 6 lat a drugie 9. Częstość wizyt stomatologicznych była różna: raz w roku odbywało je 64 (28,6%) badanych, 2 razy w roku 41 (18,4%), a 4 razy w roku 27 (12,1%). Aż 89 (39,9%) rodziców nie umiało odpowiedzieć jak częste były wizyty ich dziecka u lekarza dentysty. Ostatnia wizyta u lekarza dentysty odbyła się przed 3 miesiącami w grupie 59 (26,4%) dzieci, pół roku temu w grupie 45 (20,2%) dzieci, rok temu u 39 (17,5%) oraz ponad rok temu u 66 (29,6%) dzieci. Nie udzieliło odpowiedzi 12 (5,4%) rodziców (tab. 3). Trudności T a b e l a 2. Nawyki higieniczne badanych osób niepełnosprawnych Częstość szczotkowania Samodzielność szczotkowania zębów Nawyki Odpowiedź N % częściej niż raz dziennie % 2-6 razy w tygodniu 38 17% raz w tygodniu 8 3,6% rzadziej 5 2,2% nie wiem 7 3,1% nie szczotkuje 2 0,9% samodzielnie ,7% pomagają rodzice 36 16,1% zęby myte przez rodziców 12 5,4% nie wiem 4 1,8% Rodzaj szczotki tradycyjna ,9% elektryczna 14 6,3% na przemian obydwie 24 10,8% Środki do higieny płyny do płukania 12 5,4% nici dentystyczne 7 3,1% 769

4 P. Proc i in. Czas. Stomatol., T a b e l a 3. Zachowania zdrowotne wizyty u lekarza dentysty Zachowania Odpowiedź N % Pierwsza wizyta poniżej 1 r.ż 7 3,1% wiek żłobkowy 11 4,9% wiek przedszkolny ,5% wiek szkolny 58 26% nie pamiętam 29 13% nie wiem 12 5,4% Częstość wizyt raz w roku 64 28,6% 2 razy w roku 41 18,4% 4 razy w roku 27 12,1% nie wiem 89 39,9% nie było 2 0,9% Ostatnia wizyta 3 m-ce temu 59 26,4% 6 m-cy temu 45 20,2% 12 m-cy temu 39 17,5% ponad 12 m-cy temu 66 29,6% nie wiem 12 5,4% nie było 2 0,9% Miejsce leczenia gabinet prywatny 52 23,3% gabinet NFZ ,4% szpital 33 14,2% w dostępie do stomatologa napotyka 2/3 niepełnosprawnych dzieci (59,5%), najczęściej wymieniane zestawiono w tabeli 4. Zaledwie, co 10 niepełnosprawne dziecko (10,3%) zostało skierowane przez pediatrę do stomatologa. Z usług prywatnych gabinetów korzysta 52 (23,3%) osób, z NFZ 148 (66,4%) dzieci, 33 (14,2%) było leczone stomatologicznie w znieczuleniu ogólnym w szpitalu. Pomiędzy posiłkami słodkie przekąski spożywało 145 (65%) dzieci, przy czym po wieczornym szczotkowaniu 95 (42,6%) z nich. Na pytanie czy dzieci pojadają między posiłkami nie umiało odpowiedzieć 11 rodziców (4,9%). Specjalną dietę, opartą najczęściej na spożywaniu miękkich pokarmów, stosowało 15 (6,7%) badanych (tab. 5). W domu rodzinnym mieszka 204 (91,5%) badanych osób, 6 (2,7%) dzieci przebywa na stałe w rodzinie zastępczej, a 15 (6,7%) w instytucjach opiekuńczych. Ankietę najczęściej wypełniała matka 175 (78,5%), w 18 (8%) przypadkach ojciec, w 11 (4,9%) babcia, w 19 (8,5%) inny opiekun. 770

5 2008, 61, 11 Zachowania zdrowotne dzieci niepełnosprawnych T a b e l a 4. Trudności napotykane przez niepełnosprawne dzieci i ich rodziców w dostępie do stomatologa Problem N % długi okres oczekiwania na wizytę 55 24,6% nie można się dodzwonić 3 1,3% stomatolog nie chce podjąć się leczenia dziecka 22 9,8% gabinet nie jest czynny, kiedy jest taka potrzeba 14 6,3% gabinet znajduje się za daleko 18 8% ograniczenia architektoniczne w gabinecie (np. brak podjazdu dla wózka) 11 4,9% leczenie stomatologiczne jest za drogie 42 18,8% rodzice nie wiedzą gdzie się zgłosić 12 5,4% dziecko się boi 1 - T a b e l a 5. Nawyki dietetyczne badanych osób niepełnosprawnych Nawyki Odpowiedź N % Pojadanie między posiłkami tak % nie 67 30% nie wiem 11 4,9% Wieczorne pojadanie po szczotkowaniu tak 95 42,6% nie ,3% nie wiem 18 8% Specjalna dieta tak 15 6,7% nie ,6% nie wiem 6 2,7% Omówienie wyników i dyskusja Osoby niepełnosprawne napotykają w swoim życiu wiele barier, w tym również mieści się dostęp do opieki medycznej. Pomimo podejmowanych prób stworzenia programów profilaktyki próchnicy dla dzieci niepełnosprawnych, nadal brakuje planowej i przemyślanej strategii leczenia tych dzieci. Nie ma wystarczającej współpracy między pediatrami a lekarzami dentystami, głównie z powodu lekceważenia problemów stomatologicznych wobec innych bardziej widocznych zaburzeń [12, 13, 16]. Tylko 10% dzieci z badanej grupy zostało skierowane przez pediatrę do stomatologa i jest to niestety zgodne z obserwacjami innych autorów. W badaniach Rump [13] z grupy 989 niepełno- 771

6 P. Proc i in. Czas. Stomatol., sprawnych osób tylko 9% było skierowane przez pediatrę. Wielokrotnie rodzice, czy opiekunowie są nieświadomi problemu, ale również, jak sami mówią, brakuje informacji gdzie mogą uzyskać pomoc stomatologiczną dla swoich dzieci. Leczenie osób niepełnosprawnych wymaga odpowiedniego sprzętu i umiejętności, przy czym jest mało opłacalne z ekonomicznego punktu widzenia. U osób niepełnosprawnych umysłowo, czy fizycznie bardzo często zdarzają się inne ogólnomedyczne schorzenia, które dodatkowo stwarzają problemy podczas bardziej inwazyjnych zabiegów. W badanej grupie np. znajdowały się 23 osoby z zespołem Downa, w którym występuje zaburzona odporność immunologiczna oraz bardzo często wady serca [8, 9, 14]. Największe problemy w leczeniu stomatologicznym wynikają z ograniczonego kontaktu z osobą niepełnosprawną umysłowo, który jest tym trudniejszy im większy jest stopień upośledzenia [3,6]. Jednak wyniki badań dotyczące stanu higieny jamy ustnej u osób z różnym stopniem upośledzenia umysłowego są bardzo różne. W niektórych publikacjach niższe wskaźniki OHI miały osoby ze średnim i głębokim upośledzeniem umysłowym, niż te z lekkim. Tłumaczone to jest w ten sposób, że zabiegi są częściej wykonywane osobiście przez opiekunów osób głęboko upośledzonych i dlatego są bardziej skuteczne, niż szczotkowanie wykonywane samodzielnie przez osoby w mniejszym stopniu niepełnosprawne [4, 15]. W dużym stopniu jakość i częstość wykonywanych zabiegów zależy od zamożności rodziny. Rodzina, w której rodzi się niepełnosprawne dziecko zostaje obciążona dodatkowymi wydatkami, związanymi z chorobą dziecka. Ponadto często dzieci niepełnosprawne wychowywane są tylko przez jednego rodzica najczęściej matkę, co dodatkowo powoduje obniżenie statusu ekonomicznego rodziny i nieuchronnie prowadzi do obniżenia standardu zabiegów higienicznych jamy ustnej. Jednak niepełnosprawne dzieci mieszkające w domach rodzinnych mają lepszą higienę jamy ustnej oraz relatywnie lepszy stan uzębienia od niepełnosprawnych dzieci z placówek społecznych [5, 7]. Większość, z badanych dzieci (91,5%) mieszkała w domach rodzinnych, niekiedy w rodzinach zastępczych (przeważnie u dziadków lub krewnych), sporadycznie w placówkach społecznych. W badanej grupie prawie 77% dzieci samodzielnie bez pomocy i nadzoru rodziców, szczotkowało zęby. Wyniki te choć niezadowalające, są lepsze od wyników uzyskiwanych przez innych autorów. Gizani i wsp. [4] badając 626 w różnym stopniu niepełnosprawnych, belgijskich 12-letnich dzieci stwierdzili, że ponad 84% z nich nie otrzymywało żadnej pomocy od rodziców czy opiekunów podczas szczotkowania zębów. Większość z badanych miała obniżone zdolności ruchowe lub problemy z widzeniem, w związku z tym samodzielne szczotkowanie zębów mogło być nieskuteczne, przy czym tylko 14 (6,3%) osób używało na stałe szczotki elektrycznej, a czasami używało jej 24 (10,8%) badanych. Jest to niewielki procent zwłaszcza, że osoby niepełnosprawne powinny posiadać szczotki elektryczne, które są przeznaczone głównie dla osób z mniejszymi zdolnościami manualnymi. Również niewielu badanych stosowało inne środki do higieny jamy ustnej, tj. płyny czy nici dentystyczne i tylko 33,7% dzieci otrzymywało fluor endogennie. Termin pierwszej wizyty jest wskaźnikiem świadomości prozdrowotnej rodziców w zakresie opieki stomatologicznej nad dzieckiem. W badaniach łódzkich, w grupie 927 zdrowych dzieci do lat 5, pierwszą wizytę do 3 roku ży- 772

7 2008, 61, 11 Zachowania zdrowotne dzieci niepełnosprawnych cia odbyło 9,6% [10]. W badanej grupie dzieci niepełnosprawnych do 3 roku życia odsetek wynosił 8%. Wielu autorów wskazuje, że niepełnosprawność bardzo często wiąże się z upośledzeniem procesu żucia i przełykania pokarmów, dlatego dzieci niepełnosprawne często wymagają długoletniej rehabilitacji narządu żucia poprzez odpowiednie leczenie protetyczno-ortodontyczne [1, 11]. Papkowata dieta oraz nieprawidłowe nawyki dietetyczne w badanej grupie były dodatkowymi czynnikami mogącymi sprzyjać rozwojowi próchnicy. Podsumowanie Nawyki higieniczne i dietetyczne dzieci niepełnosprawnych są na niezadowalającym poziomie, co może wynikać ze zbyt małej wiedzy ich rodziców na temat profilaktyki próchnicy. Informacja dla rodziców i opiekunów dzieci niepełnosprawnych dotycząca profilaktyki próchnicy jest w wysokim stopniu niewystarczająca, zaś dostępność do leczenia stomatologicznego ograniczona. Piśmiennictwo 1. Chaushu S, Backer A: Behavior management needs for the orthodontic treatment of children with disabilities. Eur J Orthod 2000, 22, 2: Chlebna-Sokół D, Loba-Jakubowska E, Krenc Z, Śniegułki T, Łaska B, Chudzik E: Niepełnosprawność w wieku rozwojowym. Problemy dzieci i młodzieży niepełnosprawnych ruchowo. Opracowanie zbiorowe. Wydawnictwo U M, Łódź, 2005 str Dziedzic A: Specyfika, możliwości i ograniczenia opieki stomatologicznej nad pacjentami ze schorzeniami psychicznymi. Mag Stomatol 2000, 10: Gizani S, Declereck D, Vinckier F, Martens L, Marks L, Goffin G: Oral health condition of 12-year-old handicapped children in Flandres (Belgium). Community Dent Oral Epidemiol 1997, 25, 5: Górski M, Buczkowska-Radlińska J: Stan zębów, przyzębia oraz higieny jamy ustnej u osób w wieku lat upośledzonych umysłowo w stopniu umiarkowanym przebywających w domach rodzinnych. Czas Stomatol 2006, LIX, 11: Jarząb G: Zabiegi stomatologiczne u dzieci z autyzmem. Mag Stomatol 2006, 10: Kozak R, Buczkowska-Radlińska J: Stan zębów dzieci upośledzonych umysłowo w wieku lat przebywających w specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych. Czas Stomatol 2005, LVIII, 8: Pels E: Ocena stanu higieny jamy ustnej i stanu przyzębia u dzieci z zespołem Downa. Przegl Stomatol Wieku Rozwoj 1999, 25, 1: Postek-Stefańska L, Ziętek P: Stan narządu żucia i problemy związane z leczeniem stomatologicznym dzieci chorujących na padaczkę. Mag Stomatol 2005, 11: Proc P: Próchnica uzębienia mlecznego u dzieci do lat 5 w świetle badań socjologicznych, epidemiologicznych i klinicznych. Praca doktorska, Łódź, 2004: Radwańska E, Szklarska E, Żmuda-Stawowiak D: Rehabilitacja układu stomatognatycznego u dzieci niepełnosprawnych opracowana i stosowana w krakowskiej poradni stomatologicznej na podstawie 10 letnich doświadczeń. Por Stomatol 2006, 53, 3: Rump Z: Promocja zdrowia jamy ustnej: strategia i treści merytoryczne dla populacji dzieci przewlekle upośledzonych. Przegl Stomatol Wieku Rozwoj 1994, 6-7: Rump Z, Przybylska J: Rola współpracy pediatry ze stomatologiem w utrzymaniu zdrowia jamy ustnej przewlekle chorych: standardy postępowania. Przegl Stomatol Wieku Rozwoj 1998, 2-3, 22-23: Seagriff-Curtin P, Pugliese S, Romer M: 773

8 P. Proc i in. Czas. Stomatol., Dental consideration for individuals with Down syndrome. N Y State Dent J 2006: 72, 2, Szatko F, Wierzbicka M, Włostek A, Rabęda -Drobnik A, Pierzynowska E: Stan i potrzeby stomatologiczne 18-letniej młodzieży z grupy szczególnego ryzyka. Nowa Stomatol 2006, 1: Wójciak L, Anholcer H, Haber-Milewska T: O konieczności zwiększenia opieki stomatologicznej nad dziećmi umysłowo upośledzonymi. Czas Stomatol 1980, XXXIII, 2: Otrzymano: dnia 29.II.2008 r. Adres autorek: Łódź, ul. Pomorska 251 Tel./Fax: pedodoncja@o2.pl K O M U N I K A T Komitet Organizacyjny XII Zjazdu Polskiego Towarzystwa Chirurgii Plastycznej, Rekonstrukcyjnej i Estetycznej uprzejmie informuje o organizowanym w dniach r. w Łodzi XII Zjeździe Polskiego Towarzystwa Chirurgii Plastycznej, Rekonstrukcyjnej i Estetycznej. Tematami zjazdu będą: 1) wady wrodzone, 2) zniekształcenia pourazowe, 3) zniekształcenia pochorobowe, 4) procedury estetyczne, 5) plastyka narządów płciowych, 6) tematy wolne. Organizator Zjazdu: Klinika Chirurgii Plastycznej, Rekonstrukcyjnej i Estetycznej UM w Łodzi Łódź, ul. Kopcińskiego 22 Tel fax klinchirplast@toya.net. Pl Dr med. Tomasz Zieliński 774

ZALECENIA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY U DZIECI NIEPEŁNOSPRAWNYCH. Opracowanie

ZALECENIA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY U DZIECI NIEPEŁNOSPRAWNYCH. Opracowanie Projekt współfinansowany przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej oraz ze środków Ministerstwa Zdrowia ZALECENIA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA

Bardziej szczegółowo

Program zapobiegania próchnicy dla dzieci w wieku szkolnym

Program zapobiegania próchnicy dla dzieci w wieku szkolnym Program zapobiegania próchnicy dla dzieci w wieku szkolnym Program zapobiegania próchnicy dla dzieci w wieku szkolnym powstał we współpracy z Wojewódzkim Centrum Zdrowia Publicznego w Łodzi oraz Konsultantem

Bardziej szczegółowo

PROGRAM ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY DLA DZIECI W WIEKU SZKOLNYM

PROGRAM ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY DLA DZIECI W WIEKU SZKOLNYM PROGRAM ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY DLA DZIECI W WIEKU SZKOLNYM Program powstał we współpracy z Wojewódzkim Centrum Zdrowia Publicznego w Łodzi oraz Konsultantem Wojewódzkim w dziedzinie stomatologii dziecięcej,

Bardziej szczegółowo

PROGRAM ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY DLA DZIECI W WIEKU SZKOLNYM

PROGRAM ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY DLA DZIECI W WIEKU SZKOLNYM PROGRAM ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY DLA DZIECI W WIEKU SZKOLNYM Program powstał we współpracy z Wojewódzkim Centrum Zdrowia Publicznego w Łodzi oraz Konsultantem Wojewódzkim w dziedzinie stomatologii dziecięcej,

Bardziej szczegółowo

Zachorowalność na próchnicę dzieci łódzkich w wieku przedszkolnym zakwalifikowanych do zabiegów profilaktyki fluorkowej

Zachorowalność na próchnicę dzieci łódzkich w wieku przedszkolnym zakwalifikowanych do zabiegów profilaktyki fluorkowej Czas. Stomat., 2005, LVIII, 5 Zachorowalność na próchnicę dzieci łódzkich w wieku przedszkolnym zakwalifikowanych do zabiegów profilaktyki fluorkowej Incidence of caries in preschool children living in

Bardziej szczegółowo

PROGRAM ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY DLA DZIECI W WIEKU SZKOLNYM

PROGRAM ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY DLA DZIECI W WIEKU SZKOLNYM Załącznik nr 1 do Umowy Nr z dnia 2011 roku PROGRAM ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY DLA DZIECI W WIEKU SZKOLNYM Łódź, listopad 2009 roku Wprowadzenie Program zapobiegania próchnicy dla dzieci w wieku szkolnym powstał

Bardziej szczegółowo

Problemy stomatologiczne polskich dzieci i młodzieży propozycje działań do rozważenia

Problemy stomatologiczne polskich dzieci i młodzieży propozycje działań do rozważenia Problemy stomatologiczne polskich dzieci i młodzieży propozycje działań do rozważenia Posiedzenie Plenarne Rady Naukowej przy Ministrze Zdrowia Warszawa 15.12.2010r. prof.. dr hab.. Barbara Adamowicz-Klepalska

Bardziej szczegółowo

Ocena stomatologicznych zachowań prozdrowotnych dzieci i młodzieży niepełnosprawnej z wybranych województw Polski badania socjomedyczne

Ocena stomatologicznych zachowań prozdrowotnych dzieci i młodzieży niepełnosprawnej z wybranych województw Polski badania socjomedyczne Czas. Stomatol., 20, 63,, 8-26 20 Polish Dental Society http://www.czas.stomat.net Ocena stomatologicznych zachowań prozdrowotnych dzieci i młodzieży niepełnosprawnej z wybranych województw Polski badania

Bardziej szczegółowo

Stan zdrowia jamy ustnej i opieka stomatologiczna dla dzieci i młodzieży w Polsce

Stan zdrowia jamy ustnej i opieka stomatologiczna dla dzieci i młodzieży w Polsce Stan zdrowia jamy ustnej i opieka stomatologiczna dla dzieci i młodzieży w Polsce prof. dr n. med. Dorota Olczak-Kowalczyk Konsultant krajowy w dziedzinie stomatologii dziecięcej Zakład Stomatologii Dziecięcej

Bardziej szczegółowo

Stan uzębienia i potrzeby lecznicze dzieci z zaburzeniami rozwoju somatycznego i psychicznego z województwa łódzkiego*

Stan uzębienia i potrzeby lecznicze dzieci z zaburzeniami rozwoju somatycznego i psychicznego z województwa łódzkiego* Czas. Stomatol., 2009, 62, 4, 262-270 2009 Polish Dental Society http://www.czas.stomat.net Stan uzębienia i potrzeby lecznicze dzieci z zaburzeniami rozwoju somatycznego i psychicznego z województwa łódzkiego*

Bardziej szczegółowo

Stan zębów dzieci upośledzonych umysłowo w wieku 11-13 lat przebywających w specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych

Stan zębów dzieci upośledzonych umysłowo w wieku 11-13 lat przebywających w specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych Czas. Stomat., 2005, LVIII, 8 Stan zębów dzieci upośledzonych umysłowo w wieku 11-13 lat przebywających w specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych Dental health of 11-13 year old institutionalized mentally

Bardziej szczegółowo

Higiena jamy ustnej oraz stan przyzębia dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu umiarkowanym

Higiena jamy ustnej oraz stan przyzębia dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu umiarkowanym Czas. Stomat., 2005, LVIII, 12 Higiena jamy ustnej oraz stan przyzębia dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu umiarkowanym Oral hygiene and periodontal condition in moderately mentally retarded children

Bardziej szczegółowo

Szczegółowe warunki konkursu ofert na świadczenia zdrowotne z zakresu: I. Stomatologia zachowawcza dla dzieci i młodzieży z gminy Polkowice

Szczegółowe warunki konkursu ofert na świadczenia zdrowotne z zakresu: I. Stomatologia zachowawcza dla dzieci i młodzieży z gminy Polkowice Szczegółowe warunki konkursu ofert na świadczenia zdrowotne z zakresu: I. Stomatologia zachowawcza dla dzieci i młodzieży z gminy Polkowice 1. CEL PROGRAMU: Walka z próchnicą u dzieci i młodzieży szkolnej

Bardziej szczegółowo

dr Przemysław Bury Centrum Stomatologii Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu

dr Przemysław Bury Centrum Stomatologii Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu Projekt badań profilaktycznych z zakresu zdrowia jamy ustnej, skierowany do dzieci uczęszczających w roku szkolnym 2010/2011 do klas I i VI szkół podstawowych prowadzonych przez Gminę Śrem Opracowanie:

Bardziej szczegółowo

23 kwietnia 2015 r. Epidemia próchnicy w Polsce! Lekarze alarmują: zły stan opieki stomatologicznej nad dziećmi!

23 kwietnia 2015 r. Epidemia próchnicy w Polsce! Lekarze alarmują: zły stan opieki stomatologicznej nad dziećmi! 23 kwietnia 2015 r. Epidemia próchnicy w Polsce! Lekarze alarmują: zły stan opieki stomatologicznej nad dziećmi! 1 Epidemia próchnicy w Polsce (1) Częstość występowania próchnicy u dzieci w wieku 3-18

Bardziej szczegółowo

Program profilaktyki próchnicy dla dzieci w wieku 12 lat z terenu Miasta Kościerzyna na lata

Program profilaktyki próchnicy dla dzieci w wieku 12 lat z terenu Miasta Kościerzyna na lata Program profilaktyki próchnicy dla dzieci w wieku 12 lat z terenu Miasta Kościerzyna na lata 2017-2019 UCHWAŁA NR XXXVII/./2016 RADY MIASTA KOŚCIERZYNA z dnia 26 października 2016 r. w sprawie przystąpienia

Bardziej szczegółowo

Program profilaktyki próchnicy zębów u dzieci w wieku przedszkolnym, 3-5 lat

Program profilaktyki próchnicy zębów u dzieci w wieku przedszkolnym, 3-5 lat Program profilaktyki próchnicy zębów u dzieci w wieku przedszkolnym, 3-5 lat 1. Podstawy prawne działań Gminy w obszarze zdrowia publicznego 1. Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym Rozdział

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA Nr RADY MIEJSKIEJ w ŁODZI z dnia...

UCHWAŁA Nr RADY MIEJSKIEJ w ŁODZI z dnia... UCHWAŁA Nr RADY MIEJSKIEJ w ŁODZI z dnia... Druk BRM nr 118/2011 Projekt z dnia... 2011 r. w sprawie przyjęcia Miejskiego Programu Profilaktyki Próchnicy Dla Dzieci i Młodzieży do 18 roku życia. Na podstawie

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR XXXIX/291/2014 RADY GMINY W DOBRONIU. z dnia 24 kwietnia 2014 r. w sprawie przyjęcia do realizacji programu zdrowotnego na rok 2014

UCHWAŁA NR XXXIX/291/2014 RADY GMINY W DOBRONIU. z dnia 24 kwietnia 2014 r. w sprawie przyjęcia do realizacji programu zdrowotnego na rok 2014 UCHWAŁA NR XXXIX/291/2014 RADY GMINY W DOBRONIU z dnia 24 kwietnia 2014 r. w sprawie przyjęcia do realizacji programu zdrowotnego na rok 2014 Na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 8 marca 1990

Bardziej szczegółowo

Evaluation of Oral Hygiene and Dietary Habits of Children Based on the Survey of Their Parents

Evaluation of Oral Hygiene and Dietary Habits of Children Based on the Survey of Their Parents Prace oryginalne Dent. Med. Probl. 2012, 49, 2, 279 285 ISSN 1644-387X Copyright by Wroclaw Medical University and Polish Dental Society Elżbieta Pels A, D F, Maria Mielnik-Błaszczak A, D, Justyna Pietrak

Bardziej szczegółowo

Leczenie stomatologiczne jako część wymaganej opieki medycznej nad dziećmi niepełnosprawnymi opinia rodziców

Leczenie stomatologiczne jako część wymaganej opieki medycznej nad dziećmi niepełnosprawnymi opinia rodziców Prace oryginalne Dent. Med. Probl. 2011, 48, 1, 45 53 ISSN 1644-387X Copyright by Wroclaw Medical University and Polish Dental Society Maria Borysewicz-Lewicka 1, Karolina Gerreth 1, Katarzyna Wiśniewska

Bardziej szczegółowo

WSTĘP PRZYGOTOWANIE BADAŃ

WSTĘP PRZYGOTOWANIE BADAŃ Raport z realizacji Programu profilaktyki próchnicy skierowanego do dzieci uczęszczających w roku szkolnym 2009/2010 do klas I i VI szkół podstawowych finansowanego przez Miasto Poznań WSTĘP Stomatologiczne

Bardziej szczegółowo

Powiedz tak. pięknym zębom! zdrowym, r Viv

Powiedz tak. pięknym zębom! zdrowym, r Viv Powiedz tak zdrowym, pięknym zębom! ade r Viv en d a i-kids Ivoclar Vivadent Pediatric Dental Solutions Lakier z fluorem mocna i trwała ochrona zębów Zdrowe, piękne zęby na całe życie Dlaczego zdrowie

Bardziej szczegółowo

Kierunek Lekarsko- dentystyczny Wydziału Lekarskiego Oddziału Stomatologicznego

Kierunek Lekarsko- dentystyczny Wydziału Lekarskiego Oddziału Stomatologicznego Kierunek Lekarsko- dentystyczny Wydziału Lekarskiego Oddziału Stomatologicznego KARTA PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu, typ przedmiotu (podstawowy, kierunkowy) Stomatologia dziecięca i profilaktyka stomatologiczna

Bardziej szczegółowo

Analiza zachowań prozdrowotnych młodzieży 18-letniej uczęszczającej do szkół średnich w Łodzi

Analiza zachowań prozdrowotnych młodzieży 18-letniej uczęszczającej do szkół średnich w Łodzi Borgis Analiza zachowań prozdrowotnych młodzieży 18-letniej uczęszczającej do szkół średnich w Łodzi Praca oryginalna Original paper Katarzyna Ćwiklak 1, Jacek Pypeć 2, *Lidia Pijankowska-Beksa 1, Joanna

Bardziej szczegółowo

Kierunek Lekarsko- dentystyczny Wydziału Lekarskiego Oddziału Stomatologicznego

Kierunek Lekarsko- dentystyczny Wydziału Lekarskiego Oddziału Stomatologicznego Kierunek Lekarsko- dentystyczny Wydziału Lekarskiego Oddziału Stomatologicznego KARTA PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu, typ przedmiotu (podstawowy, kierunkowy) Stomatologia dziecięca i profilaktyka stomatologiczna

Bardziej szczegółowo

Ocena opieki stomatologicznej sprawowanej nad dziećmi z obniżoną sprawnością na podstawie badania socjomedycznego rodziców/opiekunów

Ocena opieki stomatologicznej sprawowanej nad dziećmi z obniżoną sprawnością na podstawie badania socjomedycznego rodziców/opiekunów PRACE ORYGINALNE Borgis Nowa Stomatol 2018; 23(1): 3-8 Maria Borysewicz-Lewicka 1, *Karolina Gerreth 1, Dominika Wychowaniec 1, Ewa Nitschke 1, Anna Klimiuk 2, Magdalena Choromańska 2, Anna Zalewska 2

Bardziej szczegółowo

HIGIENISTKA STOMATOLOGICZNA

HIGIENISTKA STOMATOLOGICZNA HIGIENISTKA STOMATOLOGICZNA Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie higienistka stomatologiczna będzie przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych: 1. Przygotowywania gabinetu i stanowiska

Bardziej szczegółowo

Wady zgryzu i potrzeby leczenia ortodontycznego u dzieci z upośledzeniem umysłowym*

Wady zgryzu i potrzeby leczenia ortodontycznego u dzieci z upośledzeniem umysłowym* Czas. Stomat., 2006, LIX, 1 Wady zgryzu i potrzeby leczenia ortodontycznego u dzieci z upośledzeniem umysłowym* Malocclusion and orthodontic treatment needs of children with mental retardation Grażyna

Bardziej szczegółowo

Kierunek Lekarsko- dentystyczny Wydziału Lekarskiego Oddziału Stomatologicznego

Kierunek Lekarsko- dentystyczny Wydziału Lekarskiego Oddziału Stomatologicznego Kierunek Lekarsko- dentystyczny Wydziału Lekarskiego Oddziału Stomatologicznego KARTA PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu, typ przedmiotu (podstawowy, kierunkowy) Stomatologia dziecięca i profilaktyka stomatologiczna

Bardziej szczegółowo

Premature loss of milk teeth by preschool children

Premature loss of milk teeth by preschool children Premature loss of milk teeth by preschool children Przedwczesna utrata zębów mlecznych u dzieci przedszkolnych Ewa Ogłodek, Danuta Moś stres maxeve@ caries of deciduous teeth in children is an important

Bardziej szczegółowo

Miejski Program Profilaktyki Próchnicy dla Dzieci i Młodzieży do 18 roku życia.

Miejski Program Profilaktyki Próchnicy dla Dzieci i Młodzieży do 18 roku życia. 1 Załącznik do uchwały Nr XXI/358/11 Rady Miejskiej w Łodzi z dnia 14 września 2011 r. Podstawowym schorzeniem jamy ustnej jest próchnica zębów, polegająca na progresywnym procesie demineralizacji i rozpadu

Bardziej szczegółowo

STAN ZĘBÓW I PRZYZĘBIA DZIECI Z UPOŚLEDZENIEM UMYSŁOWYM UMIARKOWANYM A ŚWIADOMOŚĆ ZDROWOTNA ICH RODZICÓW

STAN ZĘBÓW I PRZYZĘBIA DZIECI Z UPOŚLEDZENIEM UMYSŁOWYM UMIARKOWANYM A ŚWIADOMOŚĆ ZDROWOTNA ICH RODZICÓW A N N A L E S A C A D E M I A E M E D I C A E S T E T I N E N S I S R O C Z N I K I P O M O R S K I E J A K A D E M I I M E D Y C Z N E J W S Z C Z E C I N I E 2007, 53, 2, 92 99 MACIEJ GÓRSKI, JADWIGA

Bardziej szczegółowo

PROGRAM PROFILAKTYKI ZDROWEGO UZĘBIENIA DLA UCZNIÓW KLAS I III SZKÓŁ PODSTAWOWYCH. / opracowała mgr Beata Ciurla /

PROGRAM PROFILAKTYKI ZDROWEGO UZĘBIENIA DLA UCZNIÓW KLAS I III SZKÓŁ PODSTAWOWYCH. / opracowała mgr Beata Ciurla / PROGRAM PROFILAKTYKI ZDROWEGO UZĘBIENIA DLA UCZNIÓW KLAS I III SZKÓŁ PODSTAWOWYCH / opracowała mgr Beata Ciurla / 1 GŁÓWNE ZAŁOŻENIA I CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU Dbałość o zęby nie jest naszą cechą narodową.

Bardziej szczegółowo

Opieka stomatologiczna nad pacjentem niepełnosprawnym intelektualnie potrzeby i ograniczenia

Opieka stomatologiczna nad pacjentem niepełnosprawnym intelektualnie potrzeby i ograniczenia Czas. Stomatol., 2009, 62, 1, 34-41 2009 Polish Dental Society http://www.czas.stomat.net Opieka stomatologiczna nad pacjentem niepełnosprawnym intelektualnie potrzeby i ograniczenia Dental care of the

Bardziej szczegółowo

Aktualny stan wiedzy na temat indywidualnej profilaktyki fluorkowej choroby próchnicowej u dzieci i młodzieży

Aktualny stan wiedzy na temat indywidualnej profilaktyki fluorkowej choroby próchnicowej u dzieci i młodzieży Aktualny stan wiedzy na temat indywidualnej profilaktyki fluorkowej choroby próchnicowej u dzieci i młodzieży Niezależny Panel Ekspertów Prof. dr hab. n. med. Barbara Adamowicz - Klepalska Prof. dr hab.

Bardziej szczegółowo

ZAŚWIADCZENIE LEKARSKIE O stanie zdrowia osoby ubiegającej się o skierowanie do Domu Pomocy Społecznej

ZAŚWIADCZENIE LEKARSKIE O stanie zdrowia osoby ubiegającej się o skierowanie do Domu Pomocy Społecznej ZAŚWIADCZE LEKARSKIE O stanie zdrowia osoby ubiegającej się o skierowanie do Domu Pomocy Społecznej Osobie wymagającej całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, niemogącej samodzielnie

Bardziej szczegółowo

Ocena świadomości stomatologicznej matek dzieci sześcioletnich w województwie mazowieckim

Ocena świadomości stomatologicznej matek dzieci sześcioletnich w województwie mazowieckim Borgis Ocena świadomości stomatologicznej matek dzieci sześcioletnich w województwie mazowieckim *Agnieszka Zanio-Kulaszewska, Aneta Zduniak, Marcin Zawadziński, Elżbieta Jodkowska Zakład Stomatologii

Bardziej szczegółowo

Otwarty konkurs ofert

Otwarty konkurs ofert 29/06/2011 ogłaszany jest zwyczajowo w I kwartale danego roku. Ogłoszenie o konkursie zawierające wszelkie szczegóły i warunki uczestnictwa w nim, publikowane jest na naszej stronie w zakładce Konkursy

Bardziej szczegółowo

Działania ania Gminy Miasto Szczecin w zakresie profilaktyki i promocji zdrowia

Działania ania Gminy Miasto Szczecin w zakresie profilaktyki i promocji zdrowia Działania ania Gminy Miasto Szczecin w zakresie profilaktyki i promocji zdrowia Wydział Zdrowia i Polityki Społecznej Urząd Miasta Szczecin Szczecin, listopad 2011 KIERUNKI PODEJMOWANYCH DZIAŁAŃ 1. Utrzymanie

Bardziej szczegółowo

Maria Borysewicz Lewicka 1, Magdalena Wochna-Sobańska 2

Maria Borysewicz Lewicka 1, Magdalena Wochna-Sobańska 2 Czas. Stomatol., 2007, LX, 6, 377-383 2007 Polish Dental Society http://www.czas.stomat.net Stomatologiczne zachowania prozdrowotne ludności Polski w świetle badań epidemiologicznych wykonanych w roku

Bardziej szczegółowo

As zdolny do zajęć bez ograniczeń, uprawiający dodatkowo sport; B zdolny do zajęć WF z ograniczeniami; Bk zdolny do zajęć WF z ograniczeniami,

As zdolny do zajęć bez ograniczeń, uprawiający dodatkowo sport; B zdolny do zajęć WF z ograniczeniami; Bk zdolny do zajęć WF z ograniczeniami, Pielęgniarka szkolna Pielęgniarka szkolna od 1992 roku jest jedynym profesjonalnym pracownikiem ochrony zdrowia na terenie placówki szkolno-wychowawczej. Pełni ona główną rolę w profilaktycznej opiece

Bardziej szczegółowo

*Karolina Gerreth 1, Dorota Olczak-Kowalczyk 2, Maria Borysewicz-Lewicka 3. Streszczenie. Słowa kluczowe. 32 Nowa Stomatologia 1/2018

*Karolina Gerreth 1, Dorota Olczak-Kowalczyk 2, Maria Borysewicz-Lewicka 3. Streszczenie. Słowa kluczowe. 32 Nowa Stomatologia 1/2018 PRACE POGLĄDOWE Borgis Nowa Stomatol 2018; 23(1): 32-37 *Karolina Gerreth 1, Dorota Olczak-Kowalczyk 2, Maria Borysewicz-Lewicka 3 Stanowisko Polskiego Towarzystwa Stomatologii Dziecięcej (PTSD), Sekcji

Bardziej szczegółowo

A N K I E T A OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE DZIECI I MŁODZIEŻ DO 18 ROKU ŻYCIA

A N K I E T A OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE DZIECI I MŁODZIEŻ DO 18 ROKU ŻYCIA A N K I E T A OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE DZIECI I MŁODZIEŻ DO 18 ROKU ŻYCIA Niniejsza ankieta jest adresowana do wszystkich osób niepełnosprawnych i ich rodzin. Celem ankiety jest pozyskanie informacji o sytuacji

Bardziej szczegółowo

Akcji Profilaktyki Stomatologicznej

Akcji Profilaktyki Stomatologicznej Rada Opolskiego Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia oraz Dyrekcja Opolskiego Oddziału Wojewódzkiego NFZ zaprasza do kontynuacji w nowym roku szkolnym 2016/2017 Akcji Profilaktyki Stomatologicznej.

Bardziej szczegółowo

Zachorowalność na próchnicę zębów dzieci 12-letnich w województwie łódzkim w latach 1978-2003*

Zachorowalność na próchnicę zębów dzieci 12-letnich w województwie łódzkim w latach 1978-2003* Czas. Stomat., 2006, LIX, 1 Zachorowalność na próchnicę zębów dzieci 12-letnich w województwie łódzkim w latach 1978-2003* Prevalence of caries in 12-year-old children in the region of Łódź between 1978-2003

Bardziej szczegółowo

Stan pierwszych zębów trzonowych stałych studentów medycyny i stomatologii Akademii Medycznej w Białymstoku

Stan pierwszych zębów trzonowych stałych studentów medycyny i stomatologii Akademii Medycznej w Białymstoku Czas. Stomat., 2005, LVIII, 11 Stan pierwszych zębów trzonowych stałych studentów medycyny i stomatologii Akademii Medycznej w Białymstoku The dental status of permanent first molars in students of Dental

Bardziej szczegółowo

The status of dental health, oral hygiene and periodontium in non-institutionalized, moderately mentally retarded. children aged 15-18 years with

The status of dental health, oral hygiene and periodontium in non-institutionalized, moderately mentally retarded. children aged 15-18 years with Czas. Stomatol., 2006, LIX, 11, 769-776 2006 Polish Stomatological Association http://www.czas.stomat.net Stan zębów, przyzębia oraz higieny jamy ustnej u osób w wieku 15-18 lat upośledzonych umysłowo

Bardziej szczegółowo

OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE. Z. Nowak - Kapusta

OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE. Z. Nowak - Kapusta OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE Z. Nowak - Kapusta Osoba niepełnosprawna to osoba, która posiadała odpowiednie orzeczenie wydane przez organ do tego uprawniony (osoba niepełnosprawna prawnie) lub osoba, która takiego

Bardziej szczegółowo

Stomatologiczne zachowania prozdrowotne 4 5-letnich dzieci w świetle badań ankietowych rodziców*

Stomatologiczne zachowania prozdrowotne 4 5-letnich dzieci w świetle badań ankietowych rodziców* Prace oryginalne Dent. Med. Probl. 2012, 49, 2, 272 278 ISSN 1644-387X Copyright by Wroclaw Medical University and Polish Dental Society Agnieszka Bruzda-Zwiech B F, Renata Filipińska B, D, F, Beata Szydłowska-Walendowska

Bardziej szczegółowo

TEMATY KURSU: 1. Psychologiczno pedagogiczny:

TEMATY KURSU: 1. Psychologiczno pedagogiczny: OFERTA SZKOLENIOWA - BESKIDZKIEGO CENTRUM OPIEKI DOMOWEJ BONA: Zapraszamy na kursy dla opiekunek(ów) osób starszych i niepełnosprawnych oraz dla niań, opiekunek dziecięcych. Organizujemy kursy pierwszej

Bardziej szczegółowo

Orzekanie o niepełnosprawności i stopnie niepełnosprawności

Orzekanie o niepełnosprawności i stopnie niepełnosprawności Vademecum dla osób niepełnosprawnych - przewodnik zawodowy Część I. Podstawowe pojęcia Orzekanie o niepełnosprawności i stopnie niepełnosprawności 1 SPIS TREŚCI: Orzekanie o niepełnosprawności i stopnie

Bardziej szczegółowo

Pan Ząbek i przyjaciele

Pan Ząbek i przyjaciele Zdrowie jamy ustnej jest niedocenianym warunkiem zdrowia ogólnego człowieka oraz elementem jakości jego życia. Monika Saladra PROGRAM WŁASNY Pan Ząbek i przyjaciele dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną

Bardziej szczegółowo

CHOROBA PRÓCHNICOWA U DZIECI W WIEKU 0-5 LAT W POLSCE I NA ŚWIECIE.

CHOROBA PRÓCHNICOWA U DZIECI W WIEKU 0-5 LAT W POLSCE I NA ŚWIECIE. CHOROBA PRÓCHNICOWA U DZIECI W WIEKU 0-5 LAT W POLSCE I NA ŚWIECIE Próchnica zębów o przewlekła, bakteryjna, wieloczynnikowa choroba zakaźna, która aktualnie pozostaje najczęstszym schorzeniem wieku dziecięcego,

Bardziej szczegółowo

Jama ustna zwierciadłem organizmu

Jama ustna zwierciadłem organizmu Światowy Dzień Zdrowia Jamy Ustnej Jama ustna zwierciadłem organizmu Anna Lella Przewodnicząca Komisji ds. Współpracy Międzynarodowej NRL Prezydent ERO-FDI Dlaczego o tym mówimy? FDI podaje kluczowe fakty

Bardziej szczegółowo

Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji, Warszawa, Polska 2

Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji, Warszawa, Polska 2 PRACE ORYGINALNE Dent. Med. Probl. 2015, 52, 3, 316 323 ISSN 1644-387X Copyright by Wroclaw Medical University and Polish Dental Society Agnieszka Kargul 1, A D, Magdalena Koperny 1, A, D, Małgorzata Bała

Bardziej szczegółowo

PROGRAM PROFILAKTYCZNY MÓJ ŚNIEŻNOBIAŁY UŚMIECH Program realizowany będzie w roku szkolnym 2002/2003 w klasie I w Szkole Podstawowej w Jankowicach

PROGRAM PROFILAKTYCZNY MÓJ ŚNIEŻNOBIAŁY UŚMIECH Program realizowany będzie w roku szkolnym 2002/2003 w klasie I w Szkole Podstawowej w Jankowicach PROGRAM PROFILAKTYCZNY MÓJ ŚNIEŻNOBIAŁY UŚMIECH Program realizowany będzie w roku szkolnym 2002/2003 w klasie I w Szkole Podstawowej w Jankowicach Opracowała Anna Seidel Próchnica jest najczęstszym schorzeniem

Bardziej szczegółowo

Badania predyspozycji dziedzicznych do nowotworów złośliwych

Badania predyspozycji dziedzicznych do nowotworów złośliwych Badania predyspozycji dziedzicznych do nowotworów złośliwych Onkologiczne Poradnictwo Genetyczne Profilaktyka, diagnostyka i leczenie Postęp, jaki dokonuje się w genetyce, ujawnia coraz większy udział

Bardziej szczegółowo

LRZ /2012 P/12/124 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE

LRZ /2012 P/12/124 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE LRZ 4101-11-03/2012 P/12/124 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE I. Dane identyfikacyjne kontroli Numer i tytuł kontroli Jednostka przeprowadzająca kontrolę P/12/124 Dostępność i finansowanie opieki stomatologicznej

Bardziej szczegółowo

Agencja Oceny Technologii Medycznych

Agencja Oceny Technologii Medycznych Agencja Oceny Technologii Medycznych Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych nr 133/2012 z dnia 16 lipca 2012 r. o projekcie programu Program profilaktyczny zapobieganie chorobie próchnicowej

Bardziej szczegółowo

Świadomość stomatologiczna i zachowania zdrowotne opiekunów dzieci, zainteresowanych programami profilaktycznymi

Świadomość stomatologiczna i zachowania zdrowotne opiekunów dzieci, zainteresowanych programami profilaktycznymi 90 Probl Hig Epidemiol 2012, 93(1): 90-96 Świadomość stomatologiczna i zachowania zdrowotne opiekunów dzieci, zainteresowanych programami profilaktycznymi Dental health awareness and health-promoting behaviors

Bardziej szczegółowo

UWAGA: Załączone materiały przeznaczone są wyłącznie do indywidualnego użytku edukacyjnego. Nie wolno ich rozpowszechniać ani też wykorzystywać w

UWAGA: Załączone materiały przeznaczone są wyłącznie do indywidualnego użytku edukacyjnego. Nie wolno ich rozpowszechniać ani też wykorzystywać w UWAGA: Załączone materiały przeznaczone są wyłącznie do indywidualnego użytku edukacyjnego. Nie wolno ich rozpowszechniać ani też wykorzystywać w innych celach. Karwat J. D. (red.), Niepełnosprawność i

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI. Wprowadzenie Irena Obuchowska... 9

SPIS TREŚCI. Wprowadzenie Irena Obuchowska... 9 SPIS TREŚCI Wprowadzenie Irena Obuchowska... 9 CZĘŚĆ I RODZINA A DZIECKO NIEPEŁNOSPRAWNE 1. Sytuacja rodzin dzieci niepełnosprawnych Andrzej Twardowski... 18 1.1. Systemowy model funkcjonowania rodziny...

Bardziej szczegółowo

PROFILAKTYKA WAD NARZĄDU ŻUCIA. Zakład Ortodoncji IS Warszawski Uniwersytet Medyczny

PROFILAKTYKA WAD NARZĄDU ŻUCIA. Zakład Ortodoncji IS Warszawski Uniwersytet Medyczny PROFILAKTYKA WAD NARZĄDU ŻUCIA Zakład Ortodoncji IS Warszawski Uniwersytet Medyczny PROFILAKTYKA WAD NARZĄDU ŻUCIA kierowanie wzrostem i rozwojem narządu żucia w każdym okresie rozwojowym dziecka poprzez:

Bardziej szczegółowo

Agencja Oceny Technologii Medycznych

Agencja Oceny Technologii Medycznych Agencja Oceny Technologii Medycznych Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych nr 293/2013 z dnia 10 grudnia 2013 r. o projekcie Programu profilaktyki stomatologicznej prowadzony w latach 2013-2015

Bardziej szczegółowo

Sprawozdanie o działalności i pracujących w podstawowej ambulatoryjnej opiece zdrowotnej

Sprawozdanie o działalności i pracujących w podstawowej ambulatoryjnej opiece zdrowotnej MINISTERSTWO ZDROWIA CENTRUM SYSTEMÓW INFORMACYJNYCH OCHRONY ZDROWIA Nazwa i adres podmiotu wykonującego działalność leczniczą. MZ- Nazwa i adres przedsiębiorstwa podmiotu leczniczego Numer księgi rejestrowej

Bardziej szczegółowo

TERAPEUTYCZNE ASPEKTY ŻYWIENIA PACJENTÓW W SZPITALACH czy obecne stawki na żywienie są wystarczające

TERAPEUTYCZNE ASPEKTY ŻYWIENIA PACJENTÓW W SZPITALACH czy obecne stawki na żywienie są wystarczające TERAPEUTYCZNE ASPEKTY ŻYWIENIA PACJENTÓW W SZPITALACH czy obecne stawki na żywienie są wystarczające dr hab. inż. Monika Bronkowska, prof. nadzw. UP Konferencja firm cateringowych - CATERING SZPITALNY

Bardziej szczegółowo

Wyniki badania ankietowego przeprowadzonego dla mieszkańców Torunia

Wyniki badania ankietowego przeprowadzonego dla mieszkańców Torunia Wyniki badania ankietowego przeprowadzonego dla mieszkańców Torunia 1. Jak Pani/Pan ocenia swój ogólny stan zdrowia? zdecydowanie dobry 13,45% raczej dobry 48,90% ani dobry, ani zły 21,52% raczej zły 14,18%

Bardziej szczegółowo

Profilaktyczna opieka zdrowotna nad uczniami w małopolskich szkołach

Profilaktyczna opieka zdrowotna nad uczniami w małopolskich szkołach KURATORIUM OŚWIATY W KRAKOWIE Profilaktyczna opieka zdrowotna nad uczniami w małopolskich szkołach Spis treści Wstęp... 3 Wyniki badao... 4 Podsumowanie... 9 Ankieta skierowana do szkół... 10 Wyniki zbiorcze

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR XXIX/355/2016 RADY MIEJSKIEJ KALISZA. z dnia 27 października 2016 r.

UCHWAŁA NR XXIX/355/2016 RADY MIEJSKIEJ KALISZA. z dnia 27 października 2016 r. UCHWAŁA NR XXIX/355/2016 RADY MIEJSKIEJ KALISZA z dnia 27 października 2016 r. w sprawie przyjęcia Programu polityki zdrowotnej profilaktyki stomatologicznej wśród dzieci pięcioletnich- zamieszkałych na

Bardziej szczegółowo

WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH STACJONARNYCH PSYCHIATRYCZNYCH ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI

WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH STACJONARNYCH PSYCHIATRYCZNYCH ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI Załączniki do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia29 kwietnia 2011 r. Załącznik nr 1 WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH STACJONARNYCH PSYCHIATRYCZNYCH ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI

Bardziej szczegółowo

Świadomość stomatologiczna kobiet w ciąży

Świadomość stomatologiczna kobiet w ciąży ROZDZIAŁ XIX PROFILAKTYKA I EDUKACJA ZDROWOTNA Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu The Jan Kochanowski University The Faculty of Medicine and Health Sciences GRAŻYNA

Bardziej szczegółowo

OPIEKA NAD PACJENTEM CHORYM PRZEWLEKLE

OPIEKA NAD PACJENTEM CHORYM PRZEWLEKLE OPIEKA NAD PACJENTEM CHORYM PRZEWLEKLE Zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy i opiekuńczo-leczniczy Zadaniem zakładu opiekuńczego jest okresowe objęcie całodobową pielęgnacją oraz kontynuacją leczenia świadczeniobiorców

Bardziej szczegółowo

12C- całościowe zaburzenia rozwojowe. W przypadku braku symboli niepełnosprawności należy, brać pod uwagę schorzenia zawarte we wniosku lekarskim.

12C- całościowe zaburzenia rozwojowe. W przypadku braku symboli niepełnosprawności należy, brać pod uwagę schorzenia zawarte we wniosku lekarskim. UWAGA: Wnioskodawca może dokonać rezerwacji miejsca na turnusie rehabilitacyjnym dopiero po rozpatrzeniu wniosku przez Dyrektora Centrum i otrzymaniu informacji o przyznanym dofinansowaniu do uczestnictwa

Bardziej szczegółowo

Dental 4You 10 RZECZY, KTÓRE MUSISZ WIEDZIEĆ PRZED WYBOREM DENTYSTY.

Dental 4You 10 RZECZY, KTÓRE MUSISZ WIEDZIEĆ PRZED WYBOREM DENTYSTY. 10 RZECZY, KTÓRE MUSISZ WIEDZIEĆ PRZED WYBOREM DENTYSTY Zespół ekspertów 1 Bez wątpienia tym, co tworzy klinikę stomatologiczną jest zespół ekspertów. Jeśli właśnie zastanawiasz się nad wyborem idealnego

Bardziej szczegółowo

Agencja Oceny Technologii Medycznych

Agencja Oceny Technologii Medycznych Agencja Oceny Technologii Medycznych Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych nr 56/2014 z dnia 22 kwietnia 2014 r. o projekcie programu Program profilaktyczny dotyczący profilaktyki próchnicy

Bardziej szczegółowo

ZACHOROWANIA DZIECI NA CUKRZYCĘ W WIEKU SZKOLNYM (7-12 LAT)

ZACHOROWANIA DZIECI NA CUKRZYCĘ W WIEKU SZKOLNYM (7-12 LAT) Autor: EDYTA LENDZION Opiekun badań: dr Beata Trzpil-Zwierzyk ZACHOROWANIA DZIECI NA CUKRZYCĘ W WIEKU SZKOLNYM (7-12 LAT) Badanie przeprowadzone zostało w czerwcu 2014 roku w poradni diabetologicznej w

Bardziej szczegółowo

Badania pokazują, że jedynie w 1/5 zbadanych przedszkoli realizowana jest profilaktyka próchnicy zębów (Marcinkowska U. i wsp., 2013).

Badania pokazują, że jedynie w 1/5 zbadanych przedszkoli realizowana jest profilaktyka próchnicy zębów (Marcinkowska U. i wsp., 2013). Przedszkolny Program Zdrowia Jamy Ustnej i Zapobiegania Próchnicy skierowany do dzieci z województwa zachodniopomorskiego pod hasłem Zdrowe zęby mamy - marchewkę zajadamy I. Diagnoza potrzeb. W Polsce

Bardziej szczegółowo

Agencja Oceny Technologii Medycznych

Agencja Oceny Technologii Medycznych Agencja Oceny Technologii Medycznych Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych nr 129/2012 z dnia 16 lipca 2012 r. o projekcie programu Program profilaktyki próchnicy u dzieci na lata 2013-2015

Bardziej szczegółowo

Próchnica zębów. Antonina Kawecka PSSE w Kamieniu Pomorskim 2015roku

Próchnica zębów. Antonina Kawecka PSSE w Kamieniu Pomorskim 2015roku Antonina Kawecka PSSE w Kamieniu Pomorskim 2015roku Rodzaje zębów Zęby (łac. dens ząb, l.mn. dentes) złożone, twarde twory anatomiczne w jamie ustnej. Stanowią element układu trawienia i służą do rozdrabniania

Bardziej szczegółowo

program profilaktyczny

program profilaktyczny program profilaktyczny I. WSTĘP Zdrowe i piękne zęby świadczą o zdrowym i dobrym samopoczuciu. W stosunku do dzieci w wieku przedszkolnym potrzebny jest nie program leczenia, ale zapobiegania próchnicy

Bardziej szczegółowo

Ustaloną niepełnosprawność datuje się na czas określony (podany w orzeczeniu), maksymalnie do ukończenia 16 roku życia.

Ustaloną niepełnosprawność datuje się na czas określony (podany w orzeczeniu), maksymalnie do ukończenia 16 roku życia. Orzeczenia dla osób do 16 roku życia W przypadku dzieci poniżej 16 roku życia ustala się tylko niepełnosprawność wraz z podaniem jej przyczyny w formie kodu bez podziału na stopnie niepełnosprawności.

Bardziej szczegółowo

ORZECZNICTWO DOTYCZĄCE ORZEKANIA O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI LUB O STOPNIU NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI

ORZECZNICTWO DOTYCZĄCE ORZEKANIA O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI LUB O STOPNIU NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI ORZECZNICTWO DOTYCZĄCE ORZEKANIA O NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI LUB O STOPNIU NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI Orzeczenia o niepełnosprawności (w przypadku osób do 16 roku życia) oraz o stopniu niepełnosprawności (w przypadku

Bardziej szczegółowo

WNIOSEK osoby ubiegającej się o umieszczenie w Domu Pomocy Społecznej Misericordia ul. ks. prał. Mariana Szczęsnego 5, Ełk

WNIOSEK osoby ubiegającej się o umieszczenie w Domu Pomocy Społecznej Misericordia ul. ks. prał. Mariana Szczęsnego 5, Ełk ... WNIOSEK osoby ubiegającej się o umieszczenie w Domu Pomocy Społecznej Misericordia ul. ks. prał. Mariana Szczęsnego 5, 19-300 Ełk 1. Imię i nazwisko... 2. Data i miejsce urodzenia... 3. Adres zamieszkania...

Bardziej szczegółowo

Profilaktyka próchnicy u kobiet ciężarnych zalecenia dla lekarzy stomatologów

Profilaktyka próchnicy u kobiet ciężarnych zalecenia dla lekarzy stomatologów Profilaktyka próchnicy u kobiet ciężarnych zalecenia dla lekarzy stomatologów W 2014 roku, z inicjatywy Polskiego Towarzystwa Stomatologii Dziecięcej i firmy Colgate powołany został Polski Oddział Sojuszu

Bardziej szczegółowo

Frekwencja i intensywność próchnicy u dzieci 6-letnich z rejonu Krakowa

Frekwencja i intensywność próchnicy u dzieci 6-letnich z rejonu Krakowa Borgis Frekwencja i intensywność próchnicy u dzieci 6-letnich z rejonu Krakowa *Anna Jurczak, Jadwiga Ciepły, Iwona Gregorczyk-Maga, Iwona Kołodziej, Joanna Słowik, Dorota Kościelniak, Małgorzata Staszczyk

Bardziej szczegółowo

Agencja Oceny Technologii Medycznych

Agencja Oceny Technologii Medycznych Agencja Oceny Technologii Medycznych Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych nr 130/2012 z dnia 16 lipca 2012 r. o projekcie programu Intensyfikacja zapobiegania próchnicy dzieci i młodzieży

Bardziej szczegółowo

Opieka nad niepełnosprawnymi i niesamodzielnymi osobami starszymi. Mgr Rafał Bakalarczyk

Opieka nad niepełnosprawnymi i niesamodzielnymi osobami starszymi. Mgr Rafał Bakalarczyk Opieka nad niepełnosprawnymi i niesamodzielnymi osobami starszymi Mgr Rafał Bakalarczyk w jakich sytuacjach seniorzy mogą wymagać pomocy społecznej i innych form wsparcia? Jak wygląda sytuacja socjalna,

Bardziej szczegółowo

LGD-4101-016-04/2012 P/12/124 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE

LGD-4101-016-04/2012 P/12/124 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE LGD-4101-016-04/2012 P/12/124 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE I. Dane identyfikacyjne kontroli Numer i tytuł kontroli Jednostka przeprowadzająca kontrolę Kontroler Jednostka kontrolowana P/12/124 Dostępność i

Bardziej szczegółowo

PROGRAM PROFILAKTYCZNY ZDROWY ZĄBEK PRZEDSZKOLA SAMORZĄDOWEGO NR 14 W WAŁBRZYCHU ROK SZKOLNY 2014/2015

PROGRAM PROFILAKTYCZNY ZDROWY ZĄBEK PRZEDSZKOLA SAMORZĄDOWEGO NR 14 W WAŁBRZYCHU ROK SZKOLNY 2014/2015 PROGRAM PROFILAKTYCZNY ZDROWY ZĄBEK PRZEDSZKOLA SAMORZĄDOWEGO NR 14 W WAŁBRZYCHU ROK SZKOLNY 2014/2015 Założenia programu: Wiek przedszkolny to czas w życiu dziecka, w którym kształtują się przyzwyczajenia

Bardziej szczegółowo

DEFINICJE. OPIEKA DŁUGOTERMINOWA Opieka długoterminowa w Polsce jest realizowana w dwóch obszarach: pomocy społecznej i służby zdrowia.

DEFINICJE. OPIEKA DŁUGOTERMINOWA Opieka długoterminowa w Polsce jest realizowana w dwóch obszarach: pomocy społecznej i służby zdrowia. PROJECT - TRAINING FOR HOMECARE WORKERS IN THE FRAME OF LOCAL HEALTH CARE INITIATIVES PILOT TRAINING IN INOWROCŁAW, POLAND 22-23.02.2014 DEFINICJE W Polsce w ramach świadczeń poza szpitalnych wyróżniamy

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR XX/79/2015 RADY GMINY GRĘBOCICE. z dnia 24 listopada 2015 r.

UCHWAŁA NR XX/79/2015 RADY GMINY GRĘBOCICE. z dnia 24 listopada 2015 r. UCHWAŁA NR XX/79/2015 RADY GMINY GRĘBOCICE z dnia 24 listopada 2015 r. w sprawie realizacji Programu Polityki Zdrowotnej dla Gminy Grębocice na lata 2016-2020 Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt. 15 w związku

Bardziej szczegółowo

Dr Mariola Seń z Zespołem. Zakład Promocji Zdrowia, Katedra Zdrowia Publicznego Akademia Medyczna im.piastów Śląskich we Wrocławiu

Dr Mariola Seń z Zespołem. Zakład Promocji Zdrowia, Katedra Zdrowia Publicznego Akademia Medyczna im.piastów Śląskich we Wrocławiu Dr Mariola Seń z Zespołem Zakład Promocji Zdrowia, Katedra Zdrowia Publicznego Akademia Medyczna im.piastów Śląskich we Wrocławiu Opieka długoterminowa Według diagnozy Grupy Roboczej ds. przygotowania

Bardziej szczegółowo

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005 ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 5 1 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Białej Podlaskiej Instytut Pielęgniarstwa Higher State Vocational School

Bardziej szczegółowo

Radiologiczna ocena progresji zmian próchnicowych po zastosowaniu infiltracji. żywicą o niskiej lepkości (Icon). Badania in vivo.

Radiologiczna ocena progresji zmian próchnicowych po zastosowaniu infiltracji. żywicą o niskiej lepkości (Icon). Badania in vivo. Renata Zielińska Radiologiczna ocena progresji zmian próchnicowych po zastosowaniu infiltracji żywicą o niskiej lepkości (Icon). Badania in vivo. Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Zakład Stomatologii

Bardziej szczegółowo

Higiena jamy ustnej osób z niepełnosprawnością intelektualną konteksty zdrowotne i edukacyjne

Higiena jamy ustnej osób z niepełnosprawnością intelektualną konteksty zdrowotne i edukacyjne 10.17951/j.2018.31.2.161-174 ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN POLONIA VOL. XXXI, 2 SECTIO J 2018 Uniwersytet Rzeszowski. Wydział Pedagogiczny ORCID: 0000-0003-4023-287X olamach@ur.edu.pl

Bardziej szczegółowo

OGÓLNOPOLSKI PROGRAM EDUKACJI ZDROWOTNEJ DLA PRZEDSZKOLAKÓW W ROKU SZKOLNYM 2016/2017 AKADEMIA AQUAFRESH

OGÓLNOPOLSKI PROGRAM EDUKACJI ZDROWOTNEJ DLA PRZEDSZKOLAKÓW W ROKU SZKOLNYM 2016/2017 AKADEMIA AQUAFRESH OGÓLNOPOLSKI PROGRAM EDUKACJI ZDROWOTNEJ DLA PRZEDSZKOLAKÓW W ROKU SZKOLNYM 2016/2017 AKADEMIA AQUAFRESH I. WSTĘP W roku szkolnym 2016/2017 Akademia Aquafresh rozpoczęła szóstą edycję Ogólnopolskiego Programu

Bardziej szczegółowo

Specjalistyczne usługi opiekuńcze

Specjalistyczne usługi opiekuńcze Specjalistyczne usługi opiekuńcze Specjalistyczne usługi opiekuńcze określone zostały w Rozporządzeniu Ministra Polityki Społecznej z dnia 22 września 2005 roku w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych

Bardziej szczegółowo

Zalecenia w zakresie higieny jamy ustnej dla kobiet w ciąży.

Zalecenia w zakresie higieny jamy ustnej dla kobiet w ciąży. Zalecenia w zakresie higieny jamy ustnej dla kobiet w ciąży. W 2014 roku, z inicjatywy Polskiego Towarzystwa Stomatologii Dziecięcej i firmy Colgate powołany został Polski Oddział Sojuszu dla Przyszłości

Bardziej szczegółowo

PROJEKT EDUKACYJNY DLA DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM

PROJEKT EDUKACYJNY DLA DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM Publiczne Przedszkole w Kotowiecku PROJEKT EDUKACYJNY DLA DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM Opracowanie projektu: Wstęp Projekt edukacyjny Zdrowy ząbek dotyczy działań profilaktycznych w przedszkolu, związanych

Bardziej szczegółowo