Fizjologia z elementami patofizjologii BLOK 1 Wyższe czynności życiowe
|
|
- Wacława Wrona
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 UKŁAD LIMBICZNY, UCZENIE SIĘ, PAMIĘĆ, EMOCJE. Mózg jest organem, który pozwala nam odczuwać i myśleć, uczyć się i pamiętać, tworzyć i marzyć, nabywać i przejawiać stany emocjonalne. Emocje, uczenie się i pamięć są wyjątkowo złożonymi przejawami aktywności mózgu, a najbardziej istotnymi obszarami mózgu, stanowiącymi podłoże strukturalne wymienionych procesów, są układ brzeżny (limbiczny) i kora mózgowa. Główną funkcją układu limbicznego jest analiza bodźców środowiska zewnętrznego i wewnętrznego ustroju pod kątem ich znaczenia emocjonalnego i kierowanie zachowaniem popędowo-emocjonalnym (pobieranie pokarmu i wody, rekcje agresji itd.) Funkcje układu limbicznego: - powstawanie stanów emocjonalnych, - koordynacja czynności układu somatycznego i autonomicznego, - procesy poznawcze, procesy uczenia się i pamięci, Bliski związek anatomiczny wyjaśnia, dlaczego emocje i pamięć są ze sobą ściśle związane, dlaczego lepiej przechowujemy pamięć, która powstała przy odpowiednim poziomie emocji niż wtedy, gdy poziom wzbudzenia był zbyt niski lub nadmiernie wysoki. Poziom wzbudzenia (arousal) oraz stan emocjonalny stanowią tzw. nieasocjacyjne czynniki uczenia się i zapamiętywania. Przejawy ludzkich zachowań, których ekspresja związana jest z czynnością układu limbicznego: ODCZUCIA DOZNANIA PERCEPCJA UCZUCIA NAPĘDY DOTYKOWA Nastroje Niepokój Emocje Krótkotrwałe Długotrwałe wynikające z usposobienia (skłonności) Zaburzenia emocjonalne Postawy emocjonalne UKŁAD LIMBICZNY (Układ brzeżny = limbiczny = rąbkowy) - budowa Układ limbiczny należy do filogenetycznie starych struktur przodomózgowia. Obejmuje struktury kresomózgowia położone na powierzchni przyśrodkowej mózgu. Zawiera struktury znajdujące się na brzegu rąbka półkul mózgowych w miejscu zetknięcia tych półkul z pniem mózgu. Układ brzeżny ma wiele połączeń z innymi częściami mózgowia poprzez drogi wewnętrzne i drogi zespalające ten układ z międzymózgowiem i pniem mózgu. Drogi wewnętrzne przebiegają między poszczególnymi strukturami układu limbicznego, a do najliczniejszych zalicza się połączenia ciała migdałowatego z pozostałymi ośrodkami. Drogi zespalające w obrębie międzymózgowia docierają głównie do jąder wzgórza i podwzgórza, a w pniu mózgu do jąder tworu siatkowatego. Dzięki tym połączeniom układ limbiczny otrzymuje informacje zarówno z części autonomicznej ośrodkowego układu nerwowego, jak i z ośrodków utrzymania homeostazy organizmu w tworze siatkowatym. W stosunku do licznych połączeń ze strukturami podkorowymi, połączenia układu brzeżnego z korą nową są mniej liczne. Układ limbiczny obejmuje struktury korowe i podkorowe. Struktury układu limbicznego, leżące poza korą, odpowiedzialne są za pierwotne, instynktowne i spontaniczne objawy emocji będące zaprogramowane w układzie nerwowym (wyrzut adrenaliny, przyspieszenie akcji serca, drżenie mięśni i inne pojawiające się w stanach strachu, uniesienia, wzburzenia). Struktury obejmujące część kory mózgu zajmują się świadomym przeżywaniem stanów emocjonalnych, kontrolą i modyfikacjami zachowań. 1
2 Kora limbiczna obejmuje fragmenty zakrętów płata czołowego, ciemieniowego i skroniowego, a zawłaszcza zakręt oczodołowo-czołowy i zakręt obręczy. Nie ma jednak zgodności co do tego, jakie struktury mózgu wchodzą w skład układu brzeżnego z powodu dynamicznego rozwoju wiedzy i trudności w ustaleniu podłoża anatomicznego dla czynności charakteryzujących ten układ. Główne struktury układu limbicznego: - Hipokamp (hippocampus) - Ciało migdałowate (corpus amygdaloideum) - Przegroda przezroczysta (septum pellucidium) - Sklepienie (fornix) - Zakręt obręczy (gyrus cinguli) - Płat skroniowy po stronie przyśrodkowej - zakręty oczodołowe(gyri orbitales) Rola poszczególnych struktur: 1) Obszar hipokampa (formatio hippocampi) Struktura: - hipokamp właściwy (hippocampus) - zakręt zębaty (gyrus dentatus) - przedpora (prescubiculum) - podpora (subiculum) - obszar kory mózgowej położony w obrębie zakrętu przyhipokampalnego (gyrus parahippokampalis) i okołohipokampalnego (gyrus perihippokampalis) - kora śródwęchowa (cortex entorhinalis) - procesy uwagi - uczenie się - procesy pamięci - kory śródwęchowa przez drogę przeszywającą - boczna przegroda - jądra przegrody (mniej liczne) - obszar podpory - jądro półleżące - wzgórze - podwzgórze - jądro prążka krańcowego Uszkodzenie mózgu w obrębie hipokampa, powstałe w wyniku wylewu, zatoru, guza, wypadku lub interwencji chirurgicznej, mogą prowadzić do zaburzeń procesów uwagi i pamięci (amnezji). - Amnezja anterogradna (następcza) występuje w przypadku obustronnego uszkodzenia przyśrodkowych części płatów skroniowych, w tym także hipokampa. Amnezja retrogradna (wsteczna) jest bardziej nasilona u pacjentów z uszkodzeniami w tylnej części płata skroniowego (w tym tylnej części hipokampa). - Obustronne uszkodzenie zakrętu przyhipokampalnego prowadzi do zespołu amnestycznego (niemożność tworzenia nowej pamięci). - u pacjentów z chorobą Alzheimera wybiórcze zmiany patologiczne pojawiają się w pierwszej kolejności w warstwie II i IV kory śródwęchowej. 2) Jądra przegrody Przegroda przezroczysta (septum pellucidum) to cienka ścianka złożona z dwóch blaszek, oddzielających rogi przednie komór bocznych, rozpięta między ciałem modzelowatym i sklepieniem mózgu. 2
3 - kontrola agresji - zachowania seksualne - zachowania pokarmowe - procesy poznawcze - hipokamp - hipokamp - podwzgórze - podwzgórze - kora zakrętu obręczy - kora zakrętu obręczy - wzgórze - ciało migdałowate - nakrywka 3) Ciało migdałowate (corpus amygdaloideum) Położone w samym środku układu brzeżnego, na granicy między korą i podkorowymi częściami mózgu w obu półkulach. Trzy główne grupy jąder: pole migdałowate przednie, część podstawno-boczna, część korowoprzyśrodkowa. - Procesy pamięci - Integracja wielomodalnych bodźców czuciowych - Integracja procesów kontrolujących emocje i czynności autonomiczne - opuszka węchowa - głównie charakter reciprokalny - podwzgórze w stosunku do połączeń aferentnych - jądra układu trzewnego w pniu mózgu - obszary kory mózgowej (czuciowej, przedczołowej, zakrętu obręczy) - obszar hipokampa - przegroda - wzgórze - podwzgórze Wybiórcze drażnienie ciała migdałowatego powoduje oblizywanie się, ruchy żucia, ślinienie się, wzmożone wydzielanie soków żołądkowych, a jego usunięcie prowadzi do wzrostu łaknienia. Wybiórcze drażnienie ciała migdałowatego prowadzi także do wyraźnych zmian w reakcjach emocjonalnych, wzrasta agresywność. Usunięcie ciała migdałowatego wraz z przylegającą korą okołohipokampową wywołuje zespół objawów Klüvera i Bucky ego charakteryzujący się agnozją wzrokową (prawidłowe widzenie obiektów bez ich rozpoznawania) 4) Zakręt obręczy (gyrus cinguli) i zakręt oczodołowo-czołowy (gyrus orbitalis frontalis) Oba zakręty należą do kory limbicznej i tworzą dolną i przyśrodkową powierzchnię płata czołowego. Zakręt obręczy leży na powierzchni przyśrodkowej mózgu i przebiega równolegle co ciała modzelowatego. - Regulacja procesów (bólowych, uwagi, uczenia się i pamięci) - Kontrola układu autonomicznego i czuciowo-ruchowego - kora asocjacyjna (czołowa, ciemieniowa, potyliczna) - kora ruchowa - podpora - przednie jądra wzgórza - wzgórze - jądra podstawy - rdzeń kręgowy 3
4 Kręgi funkcjonalne w układzie limbicznym zapewniają prawidłową pobudliwość ośrodków sterujących zachowaniem popędowo-emocjonalnym i uczestniczą w procesach zapamiętywania. Pomiędzy neuronami układu siatkowatego śródmózgowia a układem limbicznym krążą ustawicznie impulsacje za pośrednictwem sieci neuronalnych przebiegających poprzez podwzgórze. Dzięki tym kręgom impulsy aferentne ze śródmózgowia po drodze pobudzają ośrodki podwzgórza, a po dotarciu do układu limbicznego zostają przekształcone w eferentne impulsy modulujące zwrotnie czynności podwzgórza i hamujące ośrodki układu siatkowatego śródmózgowia. UKŁAD NAGRODY I KARY Mechanizmy te kierują w dużym stopniu zachowaniem organizmu i utrzymują się we wzajemnej równowadze, dopóki nie pojawi się nowa potrzeba biologiczna, która może być wynikiem braku lub nadmiaru jakiegoś czynnika w organizmie lub działania na niego bodźców otaczającego środowiska. Pod wpływem czynników motywacyjnych tej nowej potrzeby, jaką może być np. uczucie zimna, ciepła, głodu itd., następuje zakłócenie tej równowagi i zmiana zachowania mająca na celu zaspokojenie określonej potrzeby biologicznej lub ucieczka przed działaniem czynnika szkodliwego. Popędy są wynikiem pobudzenia pewnych zespołów struktur mózgowych, głównie związanych z układem limbicznym i podwzgórzem. Zaspokojenie popędów wiąże się ze zmianą zachowania, czynności dokrewnych i wegetatywnych co daje subiektywny obraz odczuć określanych mianem emocji. Układ nagrody - Układ nagrody kieruje pozytywnymi emocjami, jakie towarzyszą zaspokojeniu popędów apetytywnych (przyjmowaniem pokarmu, wody, kontakt z partnerem seksualnym) - odpowiedzialne ośrodki: zakręt obręczy i hipokamp, przegroda przezroczysta, zakręt przykrańcowy i ciało migdałowate, wzgórze, brzuszno-przyśrodkowa i boczna część podwzgórza i jądro brzuszne nakrywki, jądro półleżące - odpowiedzialne neurony: katecholaminergiczne i dopaminergiczne - związany jest z wytwarzaniem się uzależnień lekowych i od narkotyków Układ kary - układ kary ma związek z emocjami, jakie towarzyszą popędom awersyjnym (ból, głód, strach) - odpowiedzialne ośrodki: podwzgórze, niektóre jądra wzgórza, nakrywka konarów mózgu - neurony cholinergiczne ODRUCHY WARUNKOWE reakcje organizmu na bodźce środowiska. Odruchy bezwarunkowe są reakcjami wrodzonymi, występującymi u wszystkich osobników danego gatunku i nie podlegają działaniu naszej woli (odruchy animalne- ruchowe i wegetatywne naczynioruchowe, wydzielnicze, itp.). Odruchy warunkowe powstają w ciągu życia, są zmienne i podlegają różnym wpływom. Istotnym warunkiem w powstawaniu odruchów warunkowych jest odpowiedni stan pobudzenia ośrodka motywacyjnego w podwzgórzu (w przypadku odruchów pokarmowych jest nim ośrodek głodu w podwzgórzu). Klasyczne (bodziec-wzmocnienie-reakcja) Zapoczątkowane przez Pawłowa, powstają przez czasowe kojarzenie bodźca bezwarunkowego z bodźcem do tej pory obojętnym, ale bodziec obojętny musi wyprzedzić działanie bodźca bezwarunkowego. W mózgu powstają dwa niezależne ogniska pobudzenia, a powtarzane jednoczasowe wytworzenie tych ognisk prowadzi do powstania między nimi związku czasowego. Gastant wysunął koncepcję, że zamykanie łuku odruchu warunkowego może odbywać się na trzech poziomach: w jądrach nieswoistych wzgórza, w układzie siatkowatym pnia mózgu oraz w obszarach kojarzeniowych kory mózgowej. Siła odruchu warunkowego, zależy od siły bodźca. Im bodziec warunkowy jest silniejszy, tym szybciej występuje odruch warunkowy po zadziałaniu tego bodźca i tym silniejszy jest ten odruch. Po przekroczeniu progu dalsze zwiększanie siły bodźca nie wzmaga, a wręcz hamuje reakcję ruchową. Trwałość odruchu zależy 4
5 od znaczenia biologicznego i okresowego wzmacniania. W miarę zwiększania doświadczenia życiowego zakres skojarzeń i reakcji poszerza zasób nowych odruchów będących wynikiem adaptacji do środowiska. Instrumentalne (bodziec-reakcja-wzmocnienie) Odruchy warunkowe, których efektem nie są reakcje wegetatywne, ale ruchowe. Zapoczątkowane przez badania Thorndike a w USA nad zwierzętami w klatce z dźwignią udostepniająca pokarm. Cechą warunkowania instrumentalnego jest to, że wzmacnia się reakcja zwierzęcia, a nie bodziec warunkowy jak w uwarunkowaniu klasycznym Hamowanie odruchów warunkowych następuje poprzez nieoczekiwane czynniki zewnętrzne (hamowanie zewnętrzne lub bezwarunkowe) lub w wyniku wielokrotnego powtarzania bodźca warunkowego, ale bez wzmocnienia bodźcem bezwarunkowym. MOWA Rozwój psychiczny człowieka, a zwłaszcza mowa ludzka i myślenie, wiążą się z odruchami warunkowymi (wg Pawłowa). Obok pionowej postawy ciała i rozwoju ręki jako narządu chwytnego i manipulacyjnego, mowa stanowi główną rolę decydującą o naczelnej pozycji człowieka w świecie zwierząt. Wszystko to zawdzięcza człowiek rozwojowi ośrodków mowy i okolic kojarzeniowych, z którymi związane są funkcje psychiczne wyższego rzędu, jak poznawanie i interpretowanie oraz myślenie. Wyróżniamy mowę zewnętrzną (wypowiadaną i pisaną) i mowę wewnętrzną (myślenie). Mowa i myślenie są ze sobą nierozerwalnie związane i zależą od struktury i funkcji określonych okolic kory mózgowej. Lokalizacja mowy u człowieka opiera się wyłącznie na klinicznych badaniach afazji (niemota niemożność wyrażania słowami myśli, mimo sprawnego aparatu mowy lub niemożność rozumienia mowy). Obszar mowy obejmuje korę płata czołowego, ciemieniowego i skroniowego w kształcie czworoboku sięgającego od przodu do tylnych części drugiego i trzeciego zakrętu czołowego, a od tyłu do zakrętu nadbrzeżnego i kątowego. Ośrodek Położenie Uszkodzenie NADRZĘDNY OŚRODEK MOWY na styku płatów ciemieniowo-potylicznoskroniowego i w dolno-tylnej części płata (Penfield) miejsce powstawania idei słów i zdań, które przekazane ciemieniowego zostają do realizacji do pozostałych ośrodków mowy OŚRODEK RUCHOWY MOWY tylna część zakrętu czołowego, środkowego i afazja ruchowa (Broki) OŚRODEK CZUCIOWY MOWY (SŁUCHOWY) MOWY (Wernickego) OŚRODEK WZROKOWY MOWY OŚRODEK ROZPOZNAWANIA LICZB OŚRODEK PISANIA dolnego tylna część zakrętu skroniowego górnego i przylegające części płata potylicznego, skroniowego i ciemieniowego zakręt kątowy płata potylicznego dolny zakręt nadbrzeżny na pograniczu płata potylicznego i skroniowego tylne część zakrętu czołowego środkowego powyżej ośrodka ruchowego mowy afazja sensoryczna aleksja ślepota słowna akalkulia agrafia W obrębie obszaru mowy, struktury położone bardziej ku przodowi związane są z nadawaniem mowy, a położone bardziej ku tyłowi z odbiorem mowy. CZYNNOSĆI ODBIORU I NADAWANIA MOWY SĄ UMIEJSCOWIONE ZAZWYCZAJ W LEWEJ PÓŁKULI MÓZGU NIEZALEŻNIE OD TEGO CZY MAMY DO CZYNIENIA Z OSOBNIKIEM PRAWO- CZY LEWORĘCZNYM. Mimo niewielkich różnic strukturalnych, półkule mózgowe mogą różnić się pod względem funkcji. Przyjmuje się, że lewa półkula jest komunikatywna, a prawa ma posiadać uzdolnienia artystyczne. Różnice te jednak są niewykrywalne dzięki ciałom modzelowatym i spoidłu wielkiemu. Dominacja jednej półkuli dotyczy także kontroli aktywności motorycznych przez jedną z półkul mózgowych powstała w związku z częstym używaniem jednej z rąk. Ok. 90% ludzi jest praworęcznych. Ponieważ kora ruchowa i drogi piramidowe odpowiedzialne są za precyzyjne i wyuczone ruchy ręki, więc u praworęcznych te struktury mózgowe rozwijają się lepiej w lewej półkuli mózgu, ale możliwe jest przyuczenie we wczesnym dzieciństwie do używania lewej ręki i rozwoju struktur w 5
6 prawej części mózgu. Dominacja półkul w zakresie kontroli ruchów dowolnych może się zmieniać we wczesnych okresach życia człowieka. UCZENIE SIĘ I PAMIĘĆ Pamięć jest zdolnością mózgu do kodowania, przechowywania i odtwarzania informacji. Procesy pamięciowe nie są zjawiskami jednorodnymi, podlegają one zróżnicowaniu w zależności od czasu utzrymywania się śladu pamięciowego (engramu), stopnia świadomego zaangażowania się w zapamiętywanie i odtwarzanie informacji oraz rodzaju zapamiętywanej informacji. Formy pamięci wyróżnia się w zależności od czasu, w jakim powstaje i utrzymuje się w układzie nerwowym ślad pamięciowy, bądź w zależności od rodzaju nabywanej informacji. Uczenie się i pamięć wiążą się z jedną z najbardziej znaczących właściwości układu nerwowego jaką jest zdolność do zmian plastycznych. Plastyczność neuronów przejawia się wyraźnie podczas rozwoju układu nerwowego, ale właściwość tę zachowuje się przez całe życie. Uczenie się polega na zmianie siły połączeń synaptycznych, czyli na modulacji wagi synaps mechanizm zaproponowany przez Hebb a (Postulat Hebb a (1949): cells that fire together, wire together). W początkowej fazie nabywania informacji warunkiem koniecznym jej zapisu jest czasowa zbieżność wystąpienia dwóch lub więcej oddzielnych sygnałów na dwóch lub więcej wejściach (synapsach) komórki nerwowej. Integracja informacji docierającej do układu nerwowego wskutek niemal równoczesnego działania oddzielnych bodźców nazywana jest wykrywaniem równoczesności. Wydaje się, że jego podstawą są zmiany zachodzące na poziomie molekularnym. Zarówno nabywanie, jak i przechowywanie informacji zależy od tego samego układu wtórnych przekaźników, takich jak jony wapnia, kinazy i fosfatazy białkowe, camp i cgmp, trifosfoinozytole oraz NO. Cząsteczki te biorą udział w wykrywaniu i porządkowaniu informacji docierającej do komórki nerwowej w wyniku pojawienia się na jej wejściach dwu różnych, równoczesnych sygnałów. W wielu synapsach powtarzające się zmiany aktywności wywołują nie tylko skutki krótkotrwałe, lecz także modyfikacje przewodności utrzymujące się przez godziny, a nawet dni. Ten rodzaj zmian, polegający zarówno na zwiększeniu, jak i zmniejszeniu wagi synaps reprezentują dwa zjawiska długotrwałe wzmocnienie synaptyczne (long-term potentiation, LTP) i długotrwałe osłabienie synaptyczne (long-term depression, LTD). Uważa się, że przynajmniej niektóre rodzaje uczenia się polegają na wzmocnieniu siły (wagi) synaps, a długotrwałe wzmocnienie synaptyczne LTP i długotrwałe osłabienie synaptyczne LTD uważa się za elektrofizjologiczne analogi uczenia się i pamięci. LTP bada się najczęściej na synapsach między neuronami piramidalnymi hipokampa. LTP może utrzymywać się przez wiele godzin, a nawet dni. Podawanie środków farmakologicznych lub manipulacje genetyczne prowadzące do zaburzenia procesu wytwarzania LTP często powodują upośledzenie procesu uczenia się. Pojawienie się osłabienia synaptycznego LTD zaobserwowano po raz pierwszy w móżdżku jako wymagające równoczesnej aktywacji dwu oddzielnych wejść pobudzających komórki Purkinjego. LTD w móżdżku jest podstawą uczenia się zadań ruchowych. LTD można wywołać także w korze i hipokampie. KRĄG PAPEZA. Struktury mózgowia uczestniczące w tworzeniu się pamięci świeżej Hipokamp => sklepienie=> cała suteczkowate=> pęczek suteczkowo-wzgórzowy=> jądro przednie wzgórza => odnoga przednia torebki wewnętrznej=> zakręt obręczy => zakręt hipokampa =>hipokamp RODZAJE PAMIĘCI (Natychmiastowa, Krótkotrwała, Długotrwała) Opisowa Nieopisowa Epizodyczna (pamięć zdarzeń) Semantyczna (pamięć faktów) Pamięć sposobów Uruchamianie Gotowość Uczenie postepowania ułatwianie wykonania zadania, nieasocjacyjne (pamięć umiejętności: przypominania: reakcji; habituacja, ruchowych, reakcji, uczenie typu uwrażliwienie poznawczych, asocjacji warunkowania (sensytyzacja) asocjacyjnych, klasycznego percepcyjnych lub instrumentalnego 6
Neuroanatomia. anatomia móżdżku i kresomózgowia jądra podstawy układ limbiczny. dr Marek Binder
Neuroanatomia anatomia móżdżku i kresomózgowia jądra podstawy układ limbiczny dr Marek Binder 4 móżdżek funkcje utrzymanie równowagi i napięcia mięśniowego dostrojenie precyzji ruchów (objawy uszkodzenia:
Bardziej szczegółowoUkład limbiczny. Przetwarzanie informacji przez mózg. kognitywistyka III. Jacek Salamon Tomasz Starczewski
Jacek Salamon Tomasz Starczewski Przetwarzanie informacji przez mózg kognitywistyka III Co to takiego? Inaczej układ rąbkowy lub układ brzeżny. Jest zbiorczą nazwą dla różnych struktur korowych i podkorowych.
Bardziej szczegółowoBUDOWA MÓZGU (100 MILIARDÓW NEURONÓW) NEUROFIZJOLOGICZNE PODSTAWY
NEUROFIZJOLOGICZNE PODSTAWY UCZENIA SIĘ I PAM IĘCI BUDOWA MÓZGU (100 MILIARDÓW NEURONÓW) Objętość ok. 1300 cm 3 Kora mózgowa powierzchnia ok. 1m 2 Obszary podkorowe: Rdzeń przedłużony (oddychanie, połykanie,
Bardziej szczegółowoEmocje. dr hab. Adriana Schetz IF US
Emocje dr hab. Adriana Schetz IF US adriana.schetz@gmail.com Emocje leżą u podłoża mechanizmów relacji społecznych oraz są kojarzone z aktywnością typu: Neurony lustrzane Empatia Samoświadomość Bezpieczeństwo
Bardziej szczegółowoAutonomiczny i Ośrodkowy Układ Nerwowy
Autonomiczny i Ośrodkowy Układ Nerwowy System Nerwowy Ośrodkowy System Nerwowy Analizuje, interpretuje i przechowuje informacje Zarządza organami Obwodowy System Nerwowy Transmisja informacji z i do OSN
Bardziej szczegółowoMechanoreceptory (dotyk, słuch) termoreceptory i nocyceptory
Mechanoreceptory (dotyk, słuch) termoreceptory i nocyceptory Iinformacja o intensywności bodźca: 1. Kodowanie intensywności bodźca (we włóknie nerwowym czuciowym) odbywa się za pomocą zmian częstotliwość
Bardziej szczegółowoZAJĘCIA 1. uczenie się i pamięć mechanizmy komórkowe. dr Marek Binder Zakład Psychofizjologii
ZAJĘCIA 1 uczenie się i pamięć mechanizmy komórkowe dr Marek Binder Zakład Psychofizjologii problem engramu dwa aspekty poziom systemowy które części mózgu odpowiadają za pamięć gdzie tworzy się engram?
Bardziej szczegółowoNeurologiczne podłoże zachowań emocjonalnych. Halszka Kwiatkowska
Neurologiczne podłoże zachowań emocjonalnych Halszka Kwiatkowska Co to są emocje? Termin wywodzi się od łacińskiego czasownika movere oznaczającego poruszyć Każde poruszenie czy zakłócenie umysłu, każdy
Bardziej szczegółowoPlaty kory mózgowej. Szczelina podłużna.
Kora mózgowa Platy kory mózgowej Szczelina podłużna http://www.daviddarling.info/encyclopedia/b/brain.html powierzchnia boczna: 1- część oczodołowa, 2- część trójkątna, 3- część wieczkowa zakrętu czołowego
Bardziej szczegółowoKresomózgowie 2. Krzysztof Gociewicz
Kresomózgowie 2 Krzysztof Gociewicz krzysztof.gociewicz@doctoral.uj.edu.pl Czas na Ciebie! :-) Kora mózgowa funkcje percepcja kontrola ruchowa uwaga pamięć emocje myślenie główne struktury płaty:
Bardziej szczegółowoSystemy odbioru i przetwarzania informacji cechuje: wieloetapowość (odbiór informacji przez receptory, dekodowanie,kodowanie)
Systemy odbioru i przetwarzania informacji cechuje: wieloetapowość (odbiór informacji przez receptory, dekodowanie,kodowanie) specjalizacja strukturalna i funkcjonalna ze względu na rodzaj bodźca oraz
Bardziej szczegółowoPo co nam uwaga? Podstawowe zadania uwagi to:
Uwaga Po co nam uwaga? Podstawowe zadania uwagi to: Orientowanie się organizmu ku bodźcom sensorycznym (szczególnie wzrokowym) Badanie elementów przestrzeni (zewnętrznej i wewnętrznej) Utrzymywanie organizmu
Bardziej szczegółowoĆwiczenie XII. Odruchy warunkowe
Ćwiczenie XII Odruchy warunkowe Odruchy Odruchy Warunkowe Bezwarunkowe Klasyczne (Pawłowowskie) Instrumentalne Animalne I rzędu II i wyższego rzędu Wegetatywne Odruchy bezwarunkowe Odruchy bezwarunkowe
Bardziej szczegółowoBIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA I UKŁADY WYKONAWCZE SYSTEM MOTORYCZNY. SYSTEMY ZSTĘPUJĄCE Korowe ośrodki motoryczne
BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA I UKŁADY WYKONAWCZE SYSTEM MOTORYCZNY SYSTEMY ZSTĘPUJĄCE Korowe ośrodki motoryczne Kora motoryczna (planowanie, inicjacja i kierowanie ruchami dowolnymi) Ośrodki pnia
Bardziej szczegółowow kontekście percepcji p zmysłów
Układ nerwowy człowieka w kontekście percepcji p zmysłów Układ nerwowy dzieli się ę na ośrodkowy i obwodowy. Do układu nerwowego ośrodkowego zalicza się mózgowie (mózg, móżdżek i pień mózgu) oraz rdzeń
Bardziej szczegółowoSen i czuwanie rozdział 9. Zaburzenia mechanizmów kontroli ruchowej rozdział 8
Sen i czuwanie rozdział 9 Zaburzenia mechanizmów kontroli ruchowej rozdział 8 SEN I CZUWANIE SEN I RYTMY OKOŁODOBOWE FAZY SNU CHARAKTERYSTYKA INDUKOWANIE SNU MECHANIZM I STRUKTURY MÓZGOWE RYTMY OKOŁODOBOWE
Bardziej szczegółowoośrodkowy układ nerwowy
receptory ośrodkowy układ nerwowy efektory układ autonomiczny ... ośrodkowy układ nerwowy receptory... układ autonomiczny obwodowy układ nerwowy Ogólny schemat połączeń systemu nerwowego... efektory układu
Bardziej szczegółowoBIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II JĄDRA PODSTAWY KRESOMÓZGOWIA I KONTROLA RUCHOWA
BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II JĄDRA PODSTAWY KRESOMÓZGOWIA I KONTROLA RUCHOWA MECHANIZMY KONTROLI RUCHOWEJ SYSTEMY ZSTĘPUJĄCE Korowe ośrodki motoryczne Kora motoryczna (planowanie, inicjacja i kierowanie
Bardziej szczegółowoWprowadzenie. ROZDZIAŁ 2 Neuroanatomia. Wprowadzenie 85 Układ ruchowy 86 Układ czuciowy 90 Układ wzrokowy 93 Pień mózgu 96 Móżdżek 100 Kora mózgu 103
ROZDZIAŁ 2 Neuroanatomia Wprowadzenie 85 Układ ruchowy 86 Układ czuciowy 90 Układ wzrokowy 93 Pień mózgu 96 Móżdżek 100 Kora mózgu 103 Wprowadzenie Udar mózgu jest schorzeniem uszkadzającym mózg. W związku
Bardziej szczegółowoBIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II JĄDRA PODSTAWY KRESOMÓZGOWIA I KONTROLA RUCHOWA
BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II JĄDRA PODSTAWY KRESOMÓZGOWIA I KONTROLA RUCHOWA MECHANIZMY KONTROLI RUCHOWEJ SYSTEMY ZSTĘPUJĄCE Korowe ośrodki motoryczne Kora motoryczna (planowanie, inicjacja i kierowanie
Bardziej szczegółowoUkład nerwowy składa się z ośrodkowego (centralnego) i obwodowego układu nerwowego. Zapewnia on stały kontakt organizmu ze środowiskiem zewnętrznym
Budowa i funkcje Układ nerwowy składa się z ośrodkowego (centralnego) i obwodowego układu nerwowego. Zapewnia on stały kontakt organizmu ze środowiskiem zewnętrznym oraz integrację narządów wewnętrznych.
Bardziej szczegółowoCzęści OUN / Wzgórze / Podwzgórze / Śródmózgowie / Most / Zespoły naprzemienne
Części OUN / Wzgórze / Podwzgórze / Śródmózgowie / Most / Zespoły naprzemienne 1) Schemat OUN: Ośrodkowy Układ Nerwowy składa się z: a) Kresomózgowia b) Międzymózgowia: - wzgórze; -zawzgórze; -nadwzgórze;
Bardziej szczegółowobiologia w gimnazjum OBWODOWY UKŁAD NERWOWY
biologia w gimnazjum 2 OBWODOWY UKŁAD NERWOWY BUDOWA KOMÓRKI NERWOWEJ KIERUNEK PRZEWODZENIA IMPULSU NEROWEGO DENDRYT ZAKOŃCZENIA AKSONU CIAŁO KOMÓRKI JĄDRO KOMÓRKOWE AKSON OSŁONKA MIELINOWA Komórka nerwowa
Bardziej szczegółowoPodstawowe zagadnienia. Mgr Monika Mazurek Instytut Psychologii Uniwersytet Jagielloński
Podstawowe zagadnienia Mgr Monika Mazurek Instytut Psychologii Uniwersytet Jagielloński NEUROPLASTYCZNOŚĆ - zdolność neuronów do ulegania trwałym zmianom w procesie uczenia się (Konorski,, 1948) Główne
Bardziej szczegółowoGrant NCN 2011/03/B/ST7/03649. Model anatomiczno-neurologiczno-radiologiczny: obszar unaczynienia objawy neurologiczne - lokalizacja
Grant NCN 2011/03/B/ST7/03649 Model anatomiczno-neurologiczno-radiologiczny: obszar unaczynienia objawy neurologiczne - lokalizacja obszar unaczynienia objawy lokalizacja TĘTNICA SZYJNA WEWNĘTRZNA (OCZNA
Bardziej szczegółowoUwaga: wykład autorski do bezpośredniego wykorzystania, bez możliwości rozpowszechniania i powielania. Świadomość. Michał Biały
Uwaga: wykład autorski do bezpośredniego wykorzystania, bez możliwości rozpowszechniania i powielania Świadomość Michał Biały Aspekty świadomości: tło i doznania bieżące Tło poczucie odrębności jako osoby,
Bardziej szczegółowoKrakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2014/2015
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Karta przedmiotu obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2014/2015 Wydział Psychologii i Nauk Humanistycznych Kierunek studiów:
Bardziej szczegółowoSopockie Centrum Terapii Poznawczo-Behawioralnej Michał Kuchczyński
Sopockie Centrum Terapii Poznawczo-Behawioralnej Michał Kuchczyński 81-703 Sopot; ul. Marii Skłodowskiej-Curie 7/1, tel. kom. 604 858 808; e-mail: michal@terapiasopot-sctpb.pl www.terapiasopot-sctpb.pl
Bardziej szczegółowoTEST - BIOLOGIA WERONIKA GMURCZYK
TEST - BIOLOGIA WERONIKA GMURCZYK Temat: Układ nerwowy i hormonalny Zadanie 1. Zaznacz poprawną odpowiedź. Co to są hormony? a) związki chemiczne wytwarzane w gruczołach łojowych, które regulują pracę
Bardziej szczegółowoSTAROSTWO POWIATOWE W SOKÓŁCE
STAROSTWO POWIATOWE W SOKÓŁCE DIAGNOZA TRUDNOŚCI NOWATORSKIE NARZĘDZIA - neuromodulacja (EEG Biofeedback), - neuroobrazowanie (EEG/QEEG), - rehabilitacja funkcji poznawczych (FORBRAIN), - diagnostyka i
Bardziej szczegółowoSomatosensoryka. Marcin Koculak
Somatosensoryka Marcin Koculak Systemy czucia somatycznego CZUCIE POWIERZCHNIOWE DOTYK, BÓL, TEMPERATURA CZUCIE GŁĘBOKIE PROPRIOCEPCJA MIĘŚNIE, STAWY, ŚCIĘGNA CZUCIE Z NARZĄDÓW RUCHU CZUCIE TRZEWNE WISCEROCEPCJA
Bardziej szczegółowoPamięć i uczenie się Zaburzenia pamięci
Egzamin TEN SLAJD JUŻ ZNAMY 1. Warunkiem przystąpienia do egzaminu: zaliczenie ćwiczeń. 2. Egzamin: test 60 pytań (wyboru: a,b,c,d i otwarte) treść: ćwiczenia i wykłady minimum 50% punktów punkty uzyskane
Bardziej szczegółowoOŚRODKI UKŁADU POZAPIRAMIDOWEGO: podkorowego układu ruchu
OŚRODKI UKŁADU POZAPIRAMIDOWEGO: podkorowego układu ruchu 1. Nadrzędne dne ośrodki o układu pozapiramidowego; jądra kresomózgowia (jj podstawy mózgu, jj podstawne) - corpus striatum: jądro ogoniaste, skorupa
Bardziej szczegółowoFizjologia człowieka
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski
Bardziej szczegółowoPODSTAWY NEUROANATOMII
ROZDZIAŁ 1 PODSTAWY NEUROANATOMII Urok neurologii, w porównaniu z innymi dziedzinami medycyny praktycznej, polega na sposobie, w jaki zmusza nas do codziennego kontaktu z naukami podstawowymi. Aby wyjaśnić
Bardziej szczegółowoWstęp do neuroanatomii. Kacper Łukasiewicz
Wstęp do neuroanatomii Kacper Łukasiewicz Płaszczyzny przekrojów czołowa poprzeczna strzałkowa Rozwój Źródło: Anatomia Ośrodkowego Układu Nerwowego dla Studentów H. Dobaczewska Neurulacja: ektoderma, czyli
Bardziej szczegółowoRozwój emocjonalny i społeczny dziecka w młodszym wieku szkolnym
Rozwój emocjonalny i społeczny dziecka w młodszym wieku szkolnym Ewa Pohorecka 08.06.2015 Kraków Rozwój emocjonalny dziecka kładzie podwaliny pod rozwój każdej innej zdolności umysłowej Na długo przed
Bardziej szczegółowoMóżdżek. Móżdżek położony jest w dole tylnym czaszki pod namiotem móżdżku. Sąsiaduje z płatem skroniowym, potylicznym oraz z pniem mózgu.
Móżdżek 1) Budowa i położenie Móżdżek położony jest w dole tylnym czaszki pod namiotem móżdżku. Sąsiaduje z płatem skroniowym, potylicznym oraz z pniem mózgu. Składa się z dwóch półkul oddzielonych od
Bardziej szczegółowoPamięć i uczenie się Zaburzenia pamięci
Pamięć i uczenie się Zaburzenia pamięci W 9 Definicja: amnezja pourazowa tzn. występująca po urazie mózgu. dr Łukasz Michalczyk Pamięć utajona urazy głowy urazy głowy zapalenie mózgu wirus opryszczki prostej
Bardziej szczegółowoAnatomia pamięci. Systemy pamięci a przetwarzanie informacji. Opracowała: Karolina Finc
Anatomia pamięci Systemy pamięci a przetwarzanie informacji Opracowała: Karolina Finc Zagadnienia Jakie są główne systemy pamięci w mózgach ssaków i jak jest przetwarzana w nich informacja? Jaki jest sens
Bardziej szczegółowoRegulacja nerwowo-hormonalna. 1. WskaŜ strzałkami na rysunku gruczoły i napisz ich nazwy: przysadka mózgowa, tarczyca, jajniki, nadnercza.
Regulacja nerwowo-hormonalna 1. WskaŜ strzałkami na rysunku gruczoły i napisz ich nazwy: przysadka mózgowa, tarczyca, jajniki, nadnercza. 2. Zaznacz nazwę struktury, która koordynuje działalność wszystkich
Bardziej szczegółowoZastosowanie terapii Neurofeedback w leczeniu zaburzeń psychicznych
Zastosowanie terapii Neurofeedback w leczeniu zaburzeń psychicznych Kasper Czech Zakład Psychologii Klinicznej i Sądowej Uniwersytet Śląski Definicja metody Biofeedback Metoda umożliwiająca zmianę wybranych
Bardziej szczegółowoAsymetria i ewolucja języka. Magdalena Ferdek Marcin Koculak
Asymetria i ewolucja języka Magdalena Ferdek Marcin Koculak 2 - komórki nerwowe dwubiegunowe - komórki wzrokowo zwojowe (zwój nerwu wzrokowego) - nerwy wzrokowe - skrzyżowanie wzrokowe 3 Spoidło Wielkie
Bardziej szczegółowow kontekście percepcji zmysłów Przygotowała: Bożena Kostek
Układ nerwowy człowieka w kontekście percepcji zmysłów Przygotowała: yg Bożena Kostek recepto ory ośrodkowy układ nerwowy efektory układ autonomiczny ... ośrodkowy układ nerwowy re eceptory... układ autonomiczny
Bardziej szczegółowoĆwiczenie VIII Wzgórze i układy niespecyficznego pobudzenia
Ćwiczenie VIII Wzgórze i układy niespecyficznego pobudzenia WZGÓRZE - leży w międzymózgowiu i stanowi jego największą część - otrzymuje informacje czuciowe ze wszystkich układów czuciowych za wyjątkiem
Bardziej szczegółowoMulti-sensoryczny trening słuchowy
Multi-sensoryczny trening słuchowy Rozumienie mowy w hałasie Co daje trening słuchowy? Trening słuchowy gwarantuje powiększenie i polepszenie pracy ośrodków odpowiedzialnych za słyszenie na 5 lat. Pacjent,
Bardziej szczegółowoProgram terapeutyczno-edukacyjny Zmyślne ruchy, które doskonalą umysł - gimnastyka mózgu
Opracowała: Katarzyna Szydłowska Wprowadzenie Dziecko rodzi się z kompleksem naturalnych sił- odruchów i instynktów. Naturalnie dane odruchy i pierwotne ruchy w procesie ich przyswajania w okresie niemowlęcym,
Bardziej szczegółowoZAJĘCIA 1. uczenie się i pamięć mechanizmy komórkowe. dr Marek Binder Zakład Psychofizjologii
ZAJĘCIA 1 uczenie się i pamięć mechanizmy komórkowe dr Marek Binder Zakład Psychofizjologii problem engramu dwa aspekty poziom systemowy które części mózgu odpowiadają za pamięć gdzie tworzy się engram?
Bardziej szczegółowoKresomózgowie parzyste, boczne półkule mózgu. Kora mózgu (cortex cerebri) z wyspą (insula) i hipokampem (hippocampus)
Wydział Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego Kresomózgowie Biologiczne Mechanizmy Zachowania I Wykład 9-10 dr Marta Sobańska Kresomózgowie 2 Kresomózgowie parzyste, boczne półkule mózgu Kora mózgu (cortex
Bardziej szczegółowotel:
Miękki model mózgu, 8 części Nr ref: MA00741 Informacja o produkcie: Miękki model mózgu, 8 części Wysokiej jakości, realistyczny model mózgu człowieka, wykonany z miękkiego materiału, przypominającego
Bardziej szczegółowoWykład 7. pamięć (mechanizmy systemowe) dr Marek Binder Zakład Psychofizjologii
Wykład 7 pamięć (mechanizmy systemowe) dr Marek Binder Zakład Psychofizjologii Co to jest pamięć? oddziaływanie przeszłości na aktualne zachowanie realizowane za pomocą układu nerwowego zdolność do nabywania,
Bardziej szczegółowoAfazja i inne zespoły neuropsychologiczne B E A T A T A R N A C K A
Afazja i inne zespoły neuropsychologiczne B E A T A T A R N A C K A Rehabilitacja neuropsychologiczna W grupie chorych po udarze mózgu terapią obejmowani są przede wszystkim chorzy z: afazją, aleksją,
Bardziej szczegółowoInfantylny autyzm. prof. MUDr. Ivo Paclt, CSc.
Infantylny autyzm prof. MUDr. Ivo Paclt, CSc. Infantilny autyzm Podstawowy symptom: niezdolność do ukazywania przyjacielskiej mimiki, unikanie kontaktu wzrokowego, zaburzenia komunikacji społecznej, dziwne
Bardziej szczegółowoPSYCHOLOGIA EMOCJI I MOTYWACJI. 1. Co to są emocje. 2. Emocje a nastrój 3. Składniki procesu emocjonalnego 4. Źródła emocji.
PSYCHOLOGIA EMOCJI I MOTYWACJI 1. Co to są emocje. 2. Emocje a nastrój 3. Składniki procesu emocjonalnego 4. Źródła emocji. 1 LITERATURA OBOWIĄZKOWA Strelau J., Dolińki D. (2010), Psychologia. Tom 1, wyd.
Bardziej szczegółowoAnatomia i poznawcze funkcje układu nerwowego. Adriana Schetz
Anatomia i poznawcze funkcje układu nerwowego Adriana Schetz Ogólna budowa układu nerwowego MAMY DWA MÓZGI?! OUN PUN MÓZG RDZEŃ KRĘGOWY RUCHOWY CZUCIOWY SOMATYCZNY AUTONOMICZNY WSPÓŁCZÓLNY PRZYWSPÓŁCZÓLNY
Bardziej szczegółowoCZYNNOŚĆ BŁĘDNIKA, MECHANORECEPTORÓW I BÓL A D R I A N A S C H E T Z
CZYNNOŚĆ BŁĘDNIKA, MECHANORECEPTORÓW I BÓL A D R I A N A S C H E T Z NARZĄD CORTIEGO RZĘSKI ZEWNĘTRZNA KOMÓREK SŁUCHOWYCH JORASZ, U., WYKŁADY Z PSYCHOAKUSTYKI, WYDAWNICTWO NAUKOWE UAM, POZNAŃ 1998
Bardziej szczegółowoTrening funkcji poznawczych u osób starszych
Trening funkcji poznawczych u osób starszych Dr n. med. Adrianna Maria Borowicz Wyższa Szkoła Edukacji i Terapii w Poznaniu Polskie Towarzystwo Gerontologiczne, Oddział w Poznaniu Funkcje poznawcze to
Bardziej szczegółowoUczenie się i pamięć. Dr Irena Majkutewicz
Uczenie się i pamięć Dr Irena Majkutewicz Uczenie się i pamięć Uczenie się proces poznawczy w wyniku którego dochodzi do powstania nowych lub modyfikacji starych zachowań Umiem Raz jeszcze Raz jeszcze
Bardziej szczegółowoUkład nerwowy. /Systema nervosum/
Układ nerwowy /Systema nervosum/ Ośrodkowy układ nerwowy i drogi nerwowe Podział funkcjonalny układu nerwowego: 1. Układ nerwowy dośrodkowy (=aferentny=czuciowy=informacyjny) 2. Układ nerwowy odśrodkowy
Bardziej szczegółowo1. Neuroplastyczność a uczenie się i pamięć
Wstęp Sen jest nieodzownym elementem naszego życia. Wielopoziomowe badania dostarczają zbieżnych wyników wskazujących na jego istotną rolę w procesach uczenia się oraz pamięci, co w dzisiejszych czasach
Bardziej szczegółowoWybrane teorie neurolingwistyczne
Wybrane teorie neurolingwistyczne (5) stanowiska holistyczne cd. Kurt Goldstein: badania nad afazja amnestyczną afazję wywołuje niezdolność do zajmowania abstrakcyjnej postawy, tzn niezdolność do: podejmowania
Bardziej szczegółowoBadanie procesów poznawczych na modelu szczurzym. The study of cognitive behavior in a rat model. MAGORZATA J. WĘSIERSKA
Badanie procesów poznawczych na modelu szczurzym. The study of cognitive behavior in a rat model. MAGORZATA J. WĘSIERSKA II Konferencja Zwierzęta w badaniach naukowych Warszawa, SGGW- 5-7-września 2011
Bardziej szczegółowoCo nam siedzi w głowie?
Co nam siedzi w głowie? Mózg - organ znajdujący się pod czaszką, waży ponad kilogram. Mózgowie wyglądem przypomina orzech włoski, dlatego łatwo można wyobrazić sobie jego budowę. Na zewnątrz mózgu widać
Bardziej szczegółowoMózgowie móżdżek, międzymózgowie
Wydział Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego Mózgowie móżdżek, międzymózgowie Biologiczne Mechanizmy Zachowania Wykład 8 dr Marta Sobańska Móżdżek 2 Kora: Trójwarstwowa budowa: warstwa drobinowa komórki
Bardziej szczegółowoAnatomia funkcjonalna rdzenia kręgowego i pnia mózgu. Biologiczne podstawy zachowania KFZiE PŁ 2009/10
Anatomia funkcjonalna rdzenia kręgowego i pnia mózgu Biologiczne podstawy zachowania KFZiE PŁ 2009/10 Anatomia funkcjonalna rdzenia kręgowego i pnia mózgu I. Sprawdzian z lab. 7. II. Konwersatorium - sprawdzian
Bardziej szczegółowoCo nam siedzi w głowie?
Co nam siedzi w głowie? Mózg - organ znajdujący się pod czaszką, waży od 1200 do 1400 gramów. Cały mózg składa się z mózgowia, móżdżku i obszarów podkorowych. Mózgowie wyglądem przypomina orzech włoski,
Bardziej szczegółowoUKŁAD NERWOWY I HORMONALNY - PRZYKŁADOWE PYTANIA POWTORZENIOWE
UKŁAD NERWOWY I HORMONALNY - PRZYKŁADOWE PYTANIA POWTORZENIOWE Budowa i funkcje tkanki nerwowej 1. Narysuj neuron i podpisz jego elementy. 2. Wykaż zależność między budową i funkcją neuronu. 3. Jaką funkcję
Bardziej szczegółowoZ punktu widzenia kognitywisty: język naturalny
Z punktu widzenia kognitywisty: język naturalny Wykład VI: Elementy neurolingwistyki Teorie neurolingwistyczne Paul Broca (1824-1880) teoria oparta na badaniu symptomów pacjenta Leborgne i sekcji mózgu
Bardziej szczegółowoFizjologia człowieka
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski
Bardziej szczegółowoŻabno, dnia r.
Żabno, dnia 07.03.2014r. EUROPEJSKI DZIEŃ LOGOPEDY PPPP W TARNOWIE, FILIA ŻABNO NIEDOSŁUCH LUB GŁUCHOTA UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE ALALIA ALALIA PROLONGATA NIEDOKSZTAŁCENIE MOWY O TYPIE AFAZJI AFAZJA (DYZFAZJA)
Bardziej szczegółowoUmiejętności szkolne i ich wykorzystanie w podstawie funkcjonowania sensomotorycznego. Opracowała mgr Dorota Rudzińska-Friedel
Umiejętności szkolne i ich wykorzystanie w podstawie funkcjonowania sensomotorycznego Opracowała mgr Dorota Rudzińska-Friedel OGÓLNE Umiejętność, które wykorzystujemy we wszelkiego typu działaniach SAMOREGULACJI
Bardziej szczegółowoOd słowa do książki O ELEMENTARNEJ NAUCE CZYTANIA. malyska.edu.pl
Od słowa do książki O ELEMENTARNEJ NAUCE CZYTANIA malyska.edu.pl Proces dydaktyczny= U + N + materiał nauczania Uczeń główny podmiot procesu dydaktycznego Najwyższe dobro i prawo dziecka, to możliwość
Bardziej szczegółowogrupa a Klasa 7. Zaznacz prawidłowe zakończenie zdania. (0 1)
grupa a Regulacja nerwowo-hormonalna 37 pkt max... Imię i nazwisko Poniższy test składa się z 20 zadań. Przy każdym poleceniu podano liczbę punktów możliwą do uzyskania za prawidłową odpowiedź.... Za rozwiązanie
Bardziej szczegółowoCytoarchitektoniczna budowa kory mózgowej
Cytoarchitektoniczna budowa kory mózgowej Istota szara powierzchnia półkul, przedmurze, ciało prążkowane i ciało migdałowate Istota biała włókna spoidłowe, projekcyjne (w torebce wewnętrznej) i kojarzeniowe
Bardziej szczegółowoUkład nerwowy (II) ZAKŁAD FIZJOLOGII ZWIERZĄT, INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII, UNIWERSYTET WARSZAWSKI
Układ nerwowy (II) DR MAGDALENA MARKOWSKA ZAKŁAD FIZJOLOGII ZWIERZĄT, INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII, UNIWERSYTET WARSZAWSKI ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 2 Potencjał czynnościowy
Bardziej szczegółowoZakręt czołowy środkowy (gyrus frontalis medius)
Zakręt czołowy środkowy (gyrus frontalis medius) Glowa jądra ogoniastego (head of caudate nucleus) Nerwy wzrokowe (optic nerves) Tętnica środkowa mózgu (middle cerebral artery) Zbiornik skrzyżowania (chiasmatic
Bardziej szczegółowoCzym jest badanie czynnościowe rezonansu magnetycznego? Oraz jaki ma związek z neuronawigacją?
Czym jest badanie czynnościowe rezonansu magnetycznego? Oraz jaki ma związek z neuronawigacją? Dolnośląski Szpital Specjalistyczny im. T. Marciniaka Centrum Medycyny Ratunkowej stale podnosi jakość prowadzonego
Bardziej szczegółowoTopic: Funkcje wybranych części mózgu.
Nerwy czaszkowe. Topic: Funkcje wybranych części mózgu. Tomi:11 V 2000 r. 17 V 2000 r. 18 V 2000 r. Patrz. układ autonomiczny Nr Nazwa Wg. Tomi Wg. Hosera Wg. Wiśniewskiego Co robi? I. Węchowy Czuciowy
Bardziej szczegółowoNeurodydaktyka - rewolucja czy rozsądek? Dr n.med.tomasz Srebnicki
Neurodydaktyka - rewolucja czy rozsądek? Dr n.med.tomasz Srebnicki Jak świat światem, nikt nikogo niczego nie nauczył. Można tylko się nauczyć. Nikt z nas nie został nauczony chodzenia, my nauczyliśmy
Bardziej szczegółowoCytoarchitektoniczna budowa kory mózgowej
Cytoarchitektoniczna budowa kory mózgowej Istota szara powierzchnia półkul, przedmurze, ciało prążkowane i ciało migdałowate Istota biała włókna spoidłowe, projekcyjne (w torebce wewnętrznej) i kojarzeniowe
Bardziej szczegółowoBIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA I SYSTEMY PERCEPCYJNE UKŁAD WZROKOWY ŹRENICA ROGÓWKA KOMORA PRZEDNIA TĘCZÓWKA SOCZEWKI KOMORA TYLNA MIĘŚNIE SOCZEWKI
BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA I SYSTEMY PERCEPCYJNE UKŁAD WZROKOWY MIĘŚNIE SOCZEWKI TĘCZÓWKA ŹRENICA ROGÓWKA KOMORA PRZEDNIA KOMORA TYLNA SOCZEWKA MIĘŚNIE SOCZEWKI NACZYNIÓWKA TWARDÓWKA CIAŁKO SZKLISTE
Bardziej szczegółowoNeurofizjologia WYKŁAD 15
Neurofizjologia WYKŁAD 15 Pamięć, uczenie się, plastyczność Prof. Krzysztof Turlejski Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Pamięć Pamięć to zdolność organizmu do zapisywania, przechowywania i przywoływania
Bardziej szczegółowoZespoły neurodegeneracyjne. Dr n. med. Marcin Wełnicki III Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii II WL Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Zespoły neurodegeneracyjne Dr n. med. Marcin Wełnicki III Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii II WL Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Neurodegeneracja Choroby przewlekłe, postępujące, prowadzące
Bardziej szczegółowoWstęp. Przedmowa. 2o Psychologia rozwoju człowieka 63
Wstęp Przedmowa n 1. Cele, założenia i zastosowanie psychologii 13 1.1. Analiza zachowania i doznawania jako zadanie psychologii 14 1.2. Psychologia jako dziedzina badań 16 1.2.1. Cele badań naukowych
Bardziej szczegółowoWyższe funkcje ośrodkowego układu nerwowego
Wyższe funkcje ośrodkowego układu nerwowego Uszkodzenia mózgu powodują odmienne skutki u kobiet i mężczyzn Podział funkcji półkul mózgowych i lokalizacja funkcji poznawczych u kobiet nie jest tak wyraźna
Bardziej szczegółowospis treści Część i: Podstawy neuroanatomii i neurofizjologii... 15 Cele rozdziałów... 16 Słowa kluczowe... 16
spis treści Część i: Podstawy neuroanatomii i neurofizjologii... 15 Cele rozdziałów... 16 Słowa kluczowe... 16 1. Rozwój i podział układu nerwowego Janusz Moryś... 17 1.1. Rozwój rdzenia kręgowego... 17
Bardziej szczegółowoPamięć i uczenie się Behawioryzm. Uczenie się jako wytwarzanie odruchów warunkowych
Pamięć i uczenie się Behawioryzm. Uczenie się jako wytwarzanie odruchów warunkowych W 2 dr Łukasz Michalczyk 1 behawioryzm to kierunek psychologii skupiający się na badaniu zachowania, o r a z pomijaniu
Bardziej szczegółowoPodstawową jednostką budulcowa i funkcjonalną układu nerwowego jest - neuron
Układ nerwowy człowieka Podstawową jednostką budulcowa i funkcjonalną układu nerwowego jest - neuron Przewodnictwo skokowe w neuronach (kanały sodowe i potasowe) W aksonach mających osłonki mielinowe potencjały
Bardziej szczegółowoCzłowiek układ nerwowy, zmysły, odruchy
Człowiek układ nerwowy, zmysły, odruchy Paweł Strumiłło Zakład Elektroniki Medycznej Człowiek - anatomia i fizjologia Anatomia (budowa organizmu) Fizjologia (funkcjonownie organizmu) http://www.youtube.com/watch?v=ncpoio1fq5q&nr=1
Bardziej szczegółowoReakcje obronne a agresja. Dr Irena Majkutewicz
Reakcje obronne a agresja Dr Irena Majkutewicz Popędy wyzwalające reakcje obronne Strach emocjonalna reakcja na realne zagrożenie Lęk emocjonalna reakcja na przewidywany, wyobrażany lub wspominany bodziec
Bardziej szczegółowoMózgowe porażenie dziecięce - postepowanie rehabilitacyjne BEATA TARNACKA
Mózgowe porażenie dziecięce - postepowanie rehabilitacyjne BEATA TARNACKA Podziały Patofizjologiczna: spastyczność, atetoza, ataksja, atonia, drżenie Topograficzna: monoplegia, paraplegia, hemiplegia,
Bardziej szczegółowoMózgowy obwód empatii według Simona Baron-Cohena. Renata Ziemińska
Mózgowy obwód empatii według Simona Baron-Cohena Renata Ziemińska Definicja empatii Empatia występuje wtedy, gdy zawieszamy jednoogniskową (singleminded) koncentrację uwagi i przyjmujemy perspektywę dwuogniskową
Bardziej szczegółowoPamięć. Funkcja i jej zaburzenia. Maciej Kopera
Pamięć Funkcja i jej zaburzenia Maciej Kopera Definicja Czynność poznawcza umożliwiająca chwilowe lub trwałe zachowanie (zapamiętywanie), przechowywanie (magazynowanie), odtwarzanie (przypominanie) informacji.
Bardziej szczegółowoSYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Fizjologia ogólna i fizjologia wysiłku
SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2015-2018 (skrajne daty) 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki prowadzącej kierunek)
Bardziej szczegółowoKsięgarnia PWN: Bogdan Sadowski - Biologiczne mechanizmy zachowania się ludzi i zwierząt
Księgarnia PWN: Bogdan Sadowski - Biologiczne mechanizmy zachowania się ludzi i zwierząt Spis treści Przedmowa... 19 1. Zachowanie jako przedmiot badań... 21 Pojęcie i terminologia zachowania.........................
Bardziej szczegółowoPsychologiczne podstawy interpretacji zachowań niepożądanych/niepokojących u osób z rozpoznanym autyzmem. Autor: Dr Jadwiga Kamińska-Reyman
Psychologiczne podstawy interpretacji zachowań niepożądanych/niepokojących u osób z rozpoznanym autyzmem Autor: Dr Jadwiga Kamińska-Reyman Ustalenia przedinterpretacyjne Interpretacja zachowań niepożądanych
Bardziej szczegółowoKrakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2015/2016
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Karta przedmiotu obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2015/2016 WydziałPsychologii i Nauk Humanistycznych Kierunek studiów:
Bardziej szczegółowoDr inż. Marta Kamińska
Nowe techniki i technologie dla medycyny Dr inż. Marta Kamińska Układ nerwowy Układ nerwowy zapewnia łączność organizmu ze światem zewnętrznym, zezpala układy w jedną całość, zprawując jednocześnie nad
Bardziej szczegółowoWykład 6. asymetria funkcjonalna i język. dr Marek Binder Zakład Psychofizjologii
Wykład 6 asymetria funkcjonalna i język dr Marek Binder Zakład Psychofizjologii Spoidło wielkie (ciało modzelowate) Największe spoidło ludzkiego mózgu ok. 200 mln włókien dojrzewa (procesy eliminacji i
Bardziej szczegółowo