Uczenie się i pamięć. Dr Irena Majkutewicz

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Uczenie się i pamięć. Dr Irena Majkutewicz"

Transkrypt

1 Uczenie się i pamięć Dr Irena Majkutewicz

2 Uczenie się i pamięć Uczenie się proces poznawczy w wyniku którego dochodzi do powstania nowych lub modyfikacji starych zachowań Umiem Raz jeszcze Raz jeszcze Raz jeszcze Raz jeszcze Raz jeszcze Zaczynam naukę Pamięć zdolność tworzenia i przechowywania śladów pamięciowych oraz wykorzystywania ich w określonych okolicznościach Hermann Ebbinghaus

3 Percepcyjne Zapoznanie się z cechami przedmiotów i terenu na podstawie informacji sensorycznej Uczenie się Pamięć rozpoznawcza Asocjacyjne Habituacja Tworzenie związków między bodźcami lub pomiędzy bodźcem i reakcją (m.in. warunkowanie) Uczenie się utajone Wpajanie Uczenie się metodą prób i błędów Uczenie się przez wgląd Uczenie się przez naśladowanie

4 Uczenie się utajone (bez wzmocnienia) Szczury, którym umożliwiono zwiedzanie labiryntu bez żadnej nagrody, szybciej niż inne szczury uczyły się później znajdować pokarm w podobnym labiryncie hipokamp

5 Wpajanie Szybkie uczenie się w wyniku którego młody osobnik nabywa szczególną formę zachowania np. podążanie za matką nie wymaga wzmocnienia zachodzi w pewnym krytycznym okresie życia wystarczy krótkotrwały kontakt osobnika z innym osobnikiem lub przedmiotem skutek trwały i nieodwracalny Wpajanie: Afiliacyjne Seksualne Topograficzne U ptaków podczas wpajania dochodzi do zmian morfologicznych i biochemicznych zmian w hyperstriatum ventrale

6 Warunkowanie jako uczenie się asocjacyjne Bezwarunkowe Wrodzone, po anatomicznie wyznaczonych drogach, na bodziec bezwarunkowy Odruchy Warunkowe wyuczone (nabyte), po nowych drogach, na bodziec warunkowy (pierwotnie obojętny) Klasyczne (Pawłowa) efektor wegetatywny, zwierze nie ma wpływu na to, czy dostanie wzmocnienie (bodziec bezwarunkowy) Apetytywne wzmocnieniem jest bodziec pozytywny (np. naciśnięcie dźwigni nagradzane pokarmem) Instrumentalne efektor somatyczny zwierze musi wykonać określoną reakcję ruchową, by otrzymać wzmocnienie Awersyjne wzmocnienie to uniknięcie lub przerwanie bodźca bólowego Unikania Ucieczki

7 Uczenie się metodą prób i błędów Eliminowanie ruchów, które kilkakrotnie były nieskuteczne i utrwalanie tych prowadzących do celu. Ta metoda stosowana przy wytwarzaniu odruchów instrumentalnych. Habituacja wygasanie odruchów instrumentalnych

8 Eksperymenty Wolfganga Köhlera na szympansach Uczenie się przez wgląd (insight) Przeorganizowanie uprzedniego doświadczenia i przeniesienie go na aktualną sytuację. Znalezienie wspólnych elementów w nowej i poprzednich sytuacjach Metoda eliminuje działania przypadkowe Zachowanie poprzedzające osiągnięcie celu jest wzmacniane

9 Uczenie się przez naśladowanie Przejęcie cudzego zachowania i przejawianie go później bez obserwowania wzoru W Wielkiej Brytanii, w końcu lat 60. mleko dostarczano do domów stawiając na schodach szklane butelki zamknięte folią aluminiową. Od połowy lat 80. dostarcza się mleko w kartonach. Sprawiła to sprytna sikorka, która odkryła, że po przebiciu folii dziobkiem można się dostać do śmietanki. W ciągu kilku lat, obserwując się wzajemnie, wszystkie sikorki w Anglii nauczyły się spijać śmietankę.

10 Długotrwałe wzmocnienie synaptyczne (LTP) neuronalne podłoże uczenia się i pamięci hipokamp Gdy pobudzenie neuronu nadawczego wielokrotnie współistnieje z pobudzeniem neuronu odbiorczego dochodzi do zwiększonej aktywności synaps łączących te neurony Zmiany morfologiczne i biochemiczne w synapsie Długotrwały wzrost wydajności połączenia synaptycznego

11 Pamięć Krótkotrwała do kilku minut Pamięć sensoryczna (ultrakrótkotrwała) np. przechowywanie śladu liter przy czytaniu wyrazu (móżdżek) Pamięć operacyjna (robocza) bufor pamięci np. nr telefonu. niezbędne powtarzanie w myślach (pętla fonologiczna 2-3 s) lub diagram wzrokowo-przestrzenny (37x9=?) Kora przedczołowa, hipokamp Opisowa (declarative memory) synonim: Świadoma zdarzenia, fakty, osoby, przedmioty Epizodyczna (fakty i zdarzenia) Semantyczna (Nazwy: -przedmiotów -narzędzi -zwierząt -roślin -nazwiska osób -nazwy geograficzne) Autobiograficzna Rozpoznawcza Prospektywna (zamiary, plany) Hipokamp i kora sąsiadująca, ciało migdałowate, podstawne międzymózgowie, płaty czołowe Długotrwała Nieopisowa (nondeclarative m.) Nieświadoma Nawyki Procedury Poprzedzanie (priming) Proste odruchy warunkowe Uczenie się nieasocjacyjne Prążkowie, kora przedczołowa

12 Testy na pamięć Na pamięć krótkotrwałą: Czytanie serii: chata, meta, barka, tata, folia, bajka, mata, jabłko (1 wyraz / 2s) Powtórzyć je w dowolnej kolejności Na pamięć semantyczną: podanie definicji przedmiotu po usłyszeniu nazwy podanie nazwy przedmiotu po zapoznaniu się z rysunkiem (przechowywanie nazw) anomia podaniu który rysunek odpowiada usłyszanej nazwie (utrudniony dostęp) Zaburzenia pamięci semantycznej często mają wybiórczy charakter Testy na pamięć nieopisową Testy rozpozna wcze Testy procedu ralne Kategorie testów Testy percepcyjne Werbalne Niewer balne Testy koncepcyjne Czuciowo-ruchowe Oparte na znajomości reguł postępowania Rodzaje testów Uzupełniania brakujących liter w wyrazie Rozwiązywanie anagramów Decyzja leksykalna Identyfikacja niekompletnego rysunku Ocena realności rysunku Oparte na semantycznym znaczeniu słów Oparte na asocjacjach Oparte na wiedzy ogólnej Czytanie w lustrze Wodzenie za ruchomym się przedmiotem Rozwiązywanie zadań typu Wieża Hanoi Gry komputerowe t-r-s sytryg ytgyrs, gyrsyt, tygrys, rygsyt Wieża Hanoi

13 Pamięć a hipokamp Głównym objawem chorób mózgu, w których dochodzi do uszkodzenia hipokampa są zaburzenia pamięci opisowej (fakty, zdarzenia, nazwy, przedmioty, osoby) Kora śródwęchowa sklepienie zakręt zębaty (DG) CA3 SC CA1 MF Podkładka (Sb) - U zwierząt pamięć przestrzenna (topografia terenu), znaczenia bodźców oraz pamięć operacyjna (robocza) zależna jest od hipokampa - U naczelnych w tym człowieka w pamięć przestrzenną i operacyjną zaangażowana jest głównie kora przedczołowa podkładka (Sb) zakręt zębaty Kora śródwęchowa

14 Hipokamp rola w pamięci przestrzennej i operacyjnej u zwierząt Labirynt wodny Morrisa Test pamięci przestrzennej. Zwierzęta z uszkodzonymi hipokampami nie potrafią szybko znaleźć platformy mimo że wcześniej na niej były. Labirynt promienisty (radial maze) Test pamięci przestrzennej i operacyjnej. Głodne szczury wchodzą do ramion w celu zjedzenia umieszczonego tam pokarmu według określonego porządku (po kolei, nigdy nie omijają żadnego ramienia). Po uszkodzeniu hipokampów czynią to chaotycznie (upośledzona pamięć przestrzeni) i odwiedzają ramiona już spenetrowane (upośledzona pamięć operacyjna)

15 Nagroda Nobla z fizjologii i medycyny w 2014r. John O Keefe (50%) May-Britt i Edvard Moserowie (50%) Za system pozycjonowania w mózgu mózgowy GPS 1. Odkrycie komórek miejsca w hipokampie przez Johna O Keefe place cells W 1971 roku John O Keefe odkrył, że określone komórki w hipokampie są aktywne, gdy szczur znajduje się w określonym miejscu w przestrzeni. Te komórki miejsca budują w hipokampie wewnętrzną mapę środowiska O'Keefe, J., and Dostrovsky, J. (1971). The hippocampus as a spatial map. Preliminary evidence from unit activity in the freely-moving rat. Brain Research 34, O'Keefe, J. (1976). Place units in the hippocampus of the freely moving rat. Experimental Neurology 51,

16 Nagroda Nobla z fizjologii i medycyny w 2014r. 2. Mózgowy układ współrzędnych May-Britt Moser Edvard Moser W 2005 roku, małżeństwo Moser odkryło kolejny kluczowy składnik systemu GPS. Zidentyfikowali neurony w korze śródwęchowej, które generują układ współrzędnych oparty o sieć heksagonalną. Komórki te uwzględniają położenie głowy i granice pomieszczenia, więc pozwalają na precyzyjne pozycjonowanie oraz rejestrowanie przebytej wcześniej ścieżki. grid cells Dana komórka jest aktywna, gdy zwierzę jest w lokacjach tworzących układ heksagonalny Fyhn, M., Molden, S., Witter, M.P., Moser, E.I., Moser, M.B. (2004) Spatial representation in the entorhinal cortex. Science 305, Hafting, T., Fyhn, M., Molden, S., Moser, M.B., and Moser, E.I. (2005). Microstructure of spatial map in the entorhinal cortex. Nature 436, Sargolini, F., Fyhn, M., Hafting, T., McNaughton, B.L., Witter, M.P., Moser, M.B., and Moser, E.I. (2006). Conjunctive representation of position, direction, and velocity in the entorhinal cortex. Science 312,

17 mózgowy GPS Badania z zastosowaniem neuroobrazowania potwierdziły istnienie podobnego mózgowego systemu pozycjonowania u ludzi. Biorą w nim udział także rejony kory ciemieniowej, skroniowej i przyśrodkowej kory przedczołowej

18 Hipokamp rola w pamięci przestrzennej i operacyjnej u zwierząt U małp znaleziono komórki zmieniające aktywność, gdy zwierzę patrzy w określone miejsce w przestrzeni Aktywność pola CA1 hipokampa i tylnej kory węchowej badana ekspresją genu c-fos była wyższa po ekspozycji na nowe otoczenie w porównaniu do mierzonej w znajomych układach bodźców W zakręcie zębatym hipokampie i podkładce znajome układy bodźców wywołały większą aktywację niż nowe

19 Kora przedczołowa rola w pamięci przestrzennej i operacyjnej u naczelnych A. Przestrzenna pamięć operacyjna B. Przestrzenna pamięć operacyjna zadania z własnego nakazu C. Pamięć operacyjna przedmiotów, słów, przestrzeni, zadań własnych, myślenie analityczne D. Pamięć operacyjna przedmiotów, myślenie analityczne

20 Badanie pamięci operacyjnej i przestrzennej u małp Test przestrzennych reakcji odroczonych z zastosowaniem podwójnego wyboru Małpy z uszkodzoną grzbietowo-boczną korą przedczołową o wiele gorzej wykonywały ten test

21 Badanie pamięci operacyjnej i przestrzennej u małp Test przestrzennych reakcji odroczonych (wersja okoruchowa) Aktywność komórek grzbietowo-bocznej kory przedczołowej wzrasta w okresie odroczenia

22 Rola grzbietowo-bocznej kory przedczołowej w pamięci operacyjnej u ludzi Grzbietowo-boczna kora przedczołowa badaniach FMRI i PET była wybiórczo w zadaniach, które wymagały aktywnego monitorowania lub manipulowania reprezentacjami obiektów przechowywanymi w pamięci operacyjnej np. liczenie wspak, zapamiętanie kilku przedmiotów i eliminacja ich po odroczeniu

23 Rola brzusznych i przyśrodkowych części kory przedczołowej w pamięci rozpoznawczej u ludzi Pamięć rozpoznawcza- uznanie spostrzeganego przedmiotu za tożsamy z tym jaki widziało się wcześniej i wskazanie go wśród innych. Pamięć przedmiotów, faktów i zdarzeń, zarówno świeżych, jak i starych Rola w pamięci opisowej (a więc długotrwałej)

24 Badania Mishkina i Squire a nad rolą płatów skroniowych w pamięci rozpoznawczej Test dobierania nie według wzoru - DNMS (delayed non-matching-to-sample) Faza nabywania: Tacka z 3-ma otworami. W jednym umieszczona nagroda (np. rodzynek). Otwór przykrywa się przedmiotem. Małpa odsuwa obiekt i wyjmuje nagrodę. Odroczenie 10 s (tacka zasłonięta) Faza testowania: Kładzie się 2 obiekty, znajomy i nowy. Nagroda pod nowym. Reakcja? Powtarza się próby z nowymi obiektami, małpa uczy się zapamiętywać obiekty ostatnio pokazywane i wybierać nowe. Operacja uszkodzenia struktur; Grupa 1. przednie cz. płatów skroniowych (c.migdałowate i korę sąsiadującą) Grupa 2. tylne cz. płatów skroniowych (hipokamp i kora węchowa) Grupa 3. (łączne uszkodzenia płatów skroniowych) Po operacji trening NMDS Pamięć rozpoznawcza najbardziej zaburzona w grupie 3. Udział przedniej i tylnej cz płata skroniowego we wzrokowej pamięci rozpoznawczej jest jednakowy

25 Czy zaburzenia pamięci obserwowane po resekcjach płatów skroniowych są wynikiem uszkodzenia ciała migdałowatego i hipokampa, czy kory węchowej i przyhipokampalnej? 1. Uszkodzono wybiórczo sam hipokamp i ciało migdałowate. Zaburzenie pamięci mierzonej w teście NMDS następowało tylko przy odroczeniach powyżej 10 min. 2. Uszkodzono wybiórczo samą korę węchową Silne zaburzenie wzrokowej pamięci rozpoznawczej To kora węchowa jest istotna dla pamięci rozpoznawczej zarówno wzrokowej jak i dotykowej (ale nie słuchowej) Brown i wsp. Wykryli w korze okołowęchowej neurony świeżości obniżające aktywność przy kolejnych prezentacjach bodźca i neurony znajomości siła ich odpowiedzi nie zależy od tego czy bodziec był widziany ostatnio, reagują tylko na znajomość bodźca

26 Rozpoznawanie twarzy zakręt wrzecionowaty (płat skroniowy) Zakręt wrzecionowaty może być neuronalnym podłożem pamięci wzorców. Szachistka Susan Polgar (mistrzyni świata ) potrafi zapamiętać układ szachownicy w 3s lub grać w pamięci. Badania fmri wykazały zwiększoną aktywność prawego zakrętu wrzecionowatego

27 Zaburzenia pamięci (amnezja) Amnezja wsteczna - zatarcie śladów pamięciowych zdarzeń minionych niedawnych zdarzeń po napadzie padaczki lub urazie czaszki często nie pamięta się zdarzeń bezpośrednio poprzedzających uraz obejmująca długoletnie okresy życia typowe dla zespołu Korsakowa czy choroby Alzheimera, ale mogą występować w przebiegu udarów, urazów i nowotworów mózgu Prawo Regresji (Ribota) nowe zanika przed starym Amnezja następcza niemożność trwałego zapamiętania toczących się zdarzeń Amnezja globalna = Amnezja wsteczna + Amnezja następcza Mężczyźnie H.M. z powodu lekoopornej padaczki skroniowej usunięto struktury przyśrodkowej części płatówskroniowych (hak, część ciała migdałowatego, przednie 2/3 hipokampa i cz. zakrętu przyhipokampowego amnezja globalna Przy niedokrwieniu samego hipokampa CA1 amnezja globalna łagodniejsza

28 Choroba Alzheimera postępująca, degeneracyjna choroba ośrodkowego układu nerwowego, charakteryzująca się występowaniem otępienia. Złogi β-amyloidu i białka tau w korze mózgowej, dodatkowo metabolizmu prowadzący do transmisji cholinergicznej wzbudzajacej korę. Etap 1: kłopoty z zapamiętywaniem nowych informacji i podzielnością uwagi Etap 2: zaburzenia afastyczne gotowości słowa, pamięci przestrzennej, pamięci przedmiotów i osób Etap 3: zapominania faktów z życia, utrata umiejętności (np samodzielnego jedzenia i.t.p.), zaburzenia świadomości układ cholinergiczny Obraz PET: Obniżenie metabolizmu w korze mózgu j. podstawne Meynerta Objawy choroby Alzheimera można wywołać u zwierząt niszcząc jądro podstawne Meynerta

29 Choroba Alzheimera

30 zespół Korsakowa ostre zaburzenia pamięci bieżącej i niedawnych zdarzeń (przy zachowaniu wspomnień sprzed choroby), luki pamięciowe wypełniane konfabulacjami zwykle o treści wielkościowej Bardzo często występuje u alkoholików. Pojawia się także w następstwie urazów, nowotworów mózgu, powikłań kiły, zatrucia tlenkiem węgla. Badania neuropatologiczne sugerują uszkodzenia w obrębie międzymózgowia: grzbietowo-przyśrodkowe części wzgórza i ciała suteczkowate podwzgórza. W zespole Korsakowa występują także dysfunkcje płatów czołowych Projekcje z przedniej cz. płata skroniowego wzgórze podwzgórze ciała suteczkowate

31 Alkoholizm - zespół Korsakowa Płodowy zespół alkoholowy (FAS)

32 Zaburzenia pamięci związane z wiekiem pogorszenie pamięci lub innych funkcji poznawczych prosta codzienna aktywność niezaburzona nieznacznie pogarsza się planowanie, analizowanie Demencja (patologia procesu starzenia się) - zaburzenie w zakresie zapamiętywania nowych informacji (progresywne) Starzeniu się towarzyszą zmiany w strukturze mózgu, m.in. : zmniejszenie ogólnej objętości mózgu, kora mózgowa staje się cieńsza, atrofia zakrętów degradacja istoty białej

33 Rola zwojów podstawy w pamięci proceduralnej Jądro ogoniaste, skorupa, gałka blada, jądro niskowzgórzowe i istota czarna są niezbędne do formowania trwałych umiejętności praktycznych i procedur Pacjenci z amnezją najczęściej mają zachowaną pamięć proceduralną, oraz prymowanie (priming) przebiega bez zakłóceń. U parkinsoników jest odwrotnie. PET ukazuje zwiększenie aktywności jądra ogoniastego przy uczeniu się czytania tekstu w lustrze

34 Pamięć nieopisowa w różnych chorobach i urazach mózgu

35 Konsolidacja śladu pamięciowego utrwalanie nabytych śladów pamięciowych, przejście informacji z pamięci krótkotrwałej do pamięci długotrwałej Faza synaptyczna: związana z LTP (trwa minuty, godziny). Mogą zachodzić zmiany w ekspresji genów i produkcji białek, mających wpływ na strukturę synaps. Związana z okolicą hipokampa. Faza systemowa: engram utrwalony w rejonie hipokampa zostaje zapisany w korze nowej. Proces ten może trwać nawet kilka lat.

36 Giuilio Tononi, Chiara Cirelli. Zasnąć! Może Śnić? Świat Nauki 9(265) Wrzesień Cirelli C. Sleep and synaptic changes. Curr Opin Neurobiol (5):

37

Neuroanatomia. anatomia móżdżku i kresomózgowia jądra podstawy układ limbiczny. dr Marek Binder

Neuroanatomia. anatomia móżdżku i kresomózgowia jądra podstawy układ limbiczny. dr Marek Binder Neuroanatomia anatomia móżdżku i kresomózgowia jądra podstawy układ limbiczny dr Marek Binder 4 móżdżek funkcje utrzymanie równowagi i napięcia mięśniowego dostrojenie precyzji ruchów (objawy uszkodzenia:

Bardziej szczegółowo

Pamięć i uczenie się Zaburzenia pamięci

Pamięć i uczenie się Zaburzenia pamięci Pamięć i uczenie się Zaburzenia pamięci W 9 Definicja: amnezja pourazowa tzn. występująca po urazie mózgu. dr Łukasz Michalczyk Pamięć utajona urazy głowy urazy głowy zapalenie mózgu wirus opryszczki prostej

Bardziej szczegółowo

BUDOWA MÓZGU (100 MILIARDÓW NEURONÓW) NEUROFIZJOLOGICZNE PODSTAWY

BUDOWA MÓZGU (100 MILIARDÓW NEURONÓW) NEUROFIZJOLOGICZNE PODSTAWY NEUROFIZJOLOGICZNE PODSTAWY UCZENIA SIĘ I PAM IĘCI BUDOWA MÓZGU (100 MILIARDÓW NEURONÓW) Objętość ok. 1300 cm 3 Kora mózgowa powierzchnia ok. 1m 2 Obszary podkorowe: Rdzeń przedłużony (oddychanie, połykanie,

Bardziej szczegółowo

Wykład 7. pamięć (mechanizmy systemowe) dr Marek Binder Zakład Psychofizjologii

Wykład 7. pamięć (mechanizmy systemowe) dr Marek Binder Zakład Psychofizjologii Wykład 7 pamięć (mechanizmy systemowe) dr Marek Binder Zakład Psychofizjologii Co to jest pamięć? oddziaływanie przeszłości na aktualne zachowanie realizowane za pomocą układu nerwowego zdolność do nabywania,

Bardziej szczegółowo

Pamięć i uczenie się Zaburzenia pamięci

Pamięć i uczenie się Zaburzenia pamięci Egzamin TEN SLAJD JUŻ ZNAMY 1. Warunkiem przystąpienia do egzaminu: zaliczenie ćwiczeń. 2. Egzamin: test 60 pytań (wyboru: a,b,c,d i otwarte) treść: ćwiczenia i wykłady minimum 50% punktów punkty uzyskane

Bardziej szczegółowo

ZAJĘCIA 1. uczenie się i pamięć mechanizmy komórkowe. dr Marek Binder Zakład Psychofizjologii

ZAJĘCIA 1. uczenie się i pamięć mechanizmy komórkowe. dr Marek Binder Zakład Psychofizjologii ZAJĘCIA 1 uczenie się i pamięć mechanizmy komórkowe dr Marek Binder Zakład Psychofizjologii problem engramu dwa aspekty poziom systemowy które części mózgu odpowiadają za pamięć gdzie tworzy się engram?

Bardziej szczegółowo

Układ limbiczny. Przetwarzanie informacji przez mózg. kognitywistyka III. Jacek Salamon Tomasz Starczewski

Układ limbiczny. Przetwarzanie informacji przez mózg. kognitywistyka III. Jacek Salamon Tomasz Starczewski Jacek Salamon Tomasz Starczewski Przetwarzanie informacji przez mózg kognitywistyka III Co to takiego? Inaczej układ rąbkowy lub układ brzeżny. Jest zbiorczą nazwą dla różnych struktur korowych i podkorowych.

Bardziej szczegółowo

WYKŁAD 5: PAMIĘĆ. Psychologia poznawcza. dr Mateusz Hohol

WYKŁAD 5: PAMIĘĆ. Psychologia poznawcza. dr Mateusz Hohol WYKŁAD 5: PAMIĘĆ Psychologia poznawcza dr Mateusz Hohol MAGAZYNOWY MODEL ATKINSONA I SHIFFRINA (1968) (ultrakrótkotrwała) od kilkudziesięciu do kilkuset milisekund jeśli informacje nie są powtarzane, znikają

Bardziej szczegółowo

Fizjologia z elementami patofizjologii BLOK 1 Wyższe czynności życiowe

Fizjologia z elementami patofizjologii BLOK 1 Wyższe czynności życiowe UKŁAD LIMBICZNY, UCZENIE SIĘ, PAMIĘĆ, EMOCJE. Mózg jest organem, który pozwala nam odczuwać i myśleć, uczyć się i pamiętać, tworzyć i marzyć, nabywać i przejawiać stany emocjonalne. Emocje, uczenie się

Bardziej szczegółowo

Badanie procesów poznawczych na modelu szczurzym. The study of cognitive behavior in a rat model. MAGORZATA J. WĘSIERSKA

Badanie procesów poznawczych na modelu szczurzym. The study of cognitive behavior in a rat model. MAGORZATA J. WĘSIERSKA Badanie procesów poznawczych na modelu szczurzym. The study of cognitive behavior in a rat model. MAGORZATA J. WĘSIERSKA II Konferencja Zwierzęta w badaniach naukowych Warszawa, SGGW- 5-7-września 2011

Bardziej szczegółowo

Anatomia pamięci. Systemy pamięci a przetwarzanie informacji. Opracowała: Karolina Finc

Anatomia pamięci. Systemy pamięci a przetwarzanie informacji. Opracowała: Karolina Finc Anatomia pamięci Systemy pamięci a przetwarzanie informacji Opracowała: Karolina Finc Zagadnienia Jakie są główne systemy pamięci w mózgach ssaków i jak jest przetwarzana w nich informacja? Jaki jest sens

Bardziej szczegółowo

Po co nam uwaga? Podstawowe zadania uwagi to:

Po co nam uwaga? Podstawowe zadania uwagi to: Uwaga Po co nam uwaga? Podstawowe zadania uwagi to: Orientowanie się organizmu ku bodźcom sensorycznym (szczególnie wzrokowym) Badanie elementów przestrzeni (zewnętrznej i wewnętrznej) Utrzymywanie organizmu

Bardziej szczegółowo

Kresomózgowie 2. Krzysztof Gociewicz

Kresomózgowie 2. Krzysztof Gociewicz Kresomózgowie 2 Krzysztof Gociewicz krzysztof.gociewicz@doctoral.uj.edu.pl Czas na Ciebie! :-) Kora mózgowa funkcje percepcja kontrola ruchowa uwaga pamięć emocje myślenie główne struktury płaty:

Bardziej szczegółowo

Neurologiczne podłoże zachowań emocjonalnych. Halszka Kwiatkowska

Neurologiczne podłoże zachowań emocjonalnych. Halszka Kwiatkowska Neurologiczne podłoże zachowań emocjonalnych Halszka Kwiatkowska Co to są emocje? Termin wywodzi się od łacińskiego czasownika movere oznaczającego poruszyć Każde poruszenie czy zakłócenie umysłu, każdy

Bardziej szczegółowo

WYKŁAD 6: PAMIĘĆ. Psychologia poznawcza. dr Mateusz Hohol

WYKŁAD 6: PAMIĘĆ. Psychologia poznawcza. dr Mateusz Hohol WYKŁAD 6: PAMIĘĆ Psychologia poznawcza dr Mateusz Hohol MAGAZYNOWY MODEL ATKINSONA I SHIFFRINA (1968) (ultrakrótkotrwała) od kilkudziesięciu do kilkuset milisekund jeśli informacje nie są powtarzane, znikają

Bardziej szczegółowo

BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II JĄDRA PODSTAWY KRESOMÓZGOWIA I KONTROLA RUCHOWA

BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II JĄDRA PODSTAWY KRESOMÓZGOWIA I KONTROLA RUCHOWA BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II JĄDRA PODSTAWY KRESOMÓZGOWIA I KONTROLA RUCHOWA MECHANIZMY KONTROLI RUCHOWEJ SYSTEMY ZSTĘPUJĄCE Korowe ośrodki motoryczne Kora motoryczna (planowanie, inicjacja i kierowanie

Bardziej szczegółowo

Systemy odbioru i przetwarzania informacji cechuje: wieloetapowość (odbiór informacji przez receptory, dekodowanie,kodowanie)

Systemy odbioru i przetwarzania informacji cechuje: wieloetapowość (odbiór informacji przez receptory, dekodowanie,kodowanie) Systemy odbioru i przetwarzania informacji cechuje: wieloetapowość (odbiór informacji przez receptory, dekodowanie,kodowanie) specjalizacja strukturalna i funkcjonalna ze względu na rodzaj bodźca oraz

Bardziej szczegółowo

Ośrodkowy układ nerwowy. Zmiany morfologiczne i funkcjonalne.

Ośrodkowy układ nerwowy. Zmiany morfologiczne i funkcjonalne. Ośrodkowy układ nerwowy. Zmiany morfologiczne i funkcjonalne. Prof. dr hab. med. Monika Puzianowska-Kuznicka Zakład Geriatrii i Gerontologii, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego Zespół Kliniczno-Badawczy

Bardziej szczegółowo

Pamięć i uczenie się. Pamięć utajona. Pamięć utajona. Pamięć utajona. Pamięć utajona W 10

Pamięć i uczenie się. Pamięć utajona. Pamięć utajona. Pamięć utajona. Pamięć utajona W 10 Pamięć i uczenie się W 10 przypadek Daniela - uszkodzenia hipokampa i płatów skroniowych skutkując u niego amnezją następczą. w 80 % prób wskazywa dobrego i prawie nigdy złego... choć na poziomie świadomym

Bardziej szczegółowo

Paweł Stróżak. Rola mózgu w procesach uczenia się i zapamiętywania

Paweł Stróżak. Rola mózgu w procesach uczenia się i zapamiętywania Paweł Stróżak Rola mózgu w procesach uczenia się i zapamiętywania Dla tworzenia i przechowywania wspomnień szczególnie istotną częścią mózgu są płaty skroniowe, a zwłaszcza ich przyśrodkowa część. Znajduje

Bardziej szczegółowo

BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II JĄDRA PODSTAWY KRESOMÓZGOWIA I KONTROLA RUCHOWA

BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II JĄDRA PODSTAWY KRESOMÓZGOWIA I KONTROLA RUCHOWA BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II JĄDRA PODSTAWY KRESOMÓZGOWIA I KONTROLA RUCHOWA MECHANIZMY KONTROLI RUCHOWEJ SYSTEMY ZSTĘPUJĄCE Korowe ośrodki motoryczne Kora motoryczna (planowanie, inicjacja i kierowanie

Bardziej szczegółowo

STAROSTWO POWIATOWE W SOKÓŁCE

STAROSTWO POWIATOWE W SOKÓŁCE STAROSTWO POWIATOWE W SOKÓŁCE DIAGNOZA TRUDNOŚCI NOWATORSKIE NARZĘDZIA - neuromodulacja (EEG Biofeedback), - neuroobrazowanie (EEG/QEEG), - rehabilitacja funkcji poznawczych (FORBRAIN), - diagnostyka i

Bardziej szczegółowo

Pamięć i uczenie się Organizacja pamięci: systemy i procesy

Pamięć i uczenie się Organizacja pamięci: systemy i procesy Pamięć i uczenie się Organizacja pamięci: systemy i procesy Pamięć (Tulving) to hipotetyczny system w umyśle (mózgu) przechowujący informacje W 4 dr Łukasz Michalczyk Pamięć to zdolność, to procesy poznawcze,

Bardziej szczegółowo

Pamięć i uczenie się Pamięć długotrwała: semantyczna i epizodyczna

Pamięć i uczenie się Pamięć długotrwała: semantyczna i epizodyczna Pamięć i uczenie się Pamięć długotrwała: semantyczna i epizodyczna W 5 dr Łukasz Michalczyk pamięć składa się z różnych magazynów pamięć sensoryczna pamięć krótkotrwała (STM) pamięć długotrwała (LTM) model

Bardziej szczegółowo

ZAJĘCIA 1. uczenie się i pamięć mechanizmy komórkowe. dr Marek Binder Zakład Psychofizjologii

ZAJĘCIA 1. uczenie się i pamięć mechanizmy komórkowe. dr Marek Binder Zakład Psychofizjologii ZAJĘCIA 1 uczenie się i pamięć mechanizmy komórkowe dr Marek Binder Zakład Psychofizjologii problem engramu dwa aspekty poziom systemowy które części mózgu odpowiadają za pamięć gdzie tworzy się engram?

Bardziej szczegółowo

Neurofizjologia WYKŁAD 15

Neurofizjologia WYKŁAD 15 Neurofizjologia WYKŁAD 15 Pamięć, uczenie się, plastyczność Prof. Krzysztof Turlejski Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Pamięć Pamięć to zdolność organizmu do zapisywania, przechowywania i przywoływania

Bardziej szczegółowo

Emocje. dr hab. Adriana Schetz IF US

Emocje. dr hab. Adriana Schetz IF US Emocje dr hab. Adriana Schetz IF US adriana.schetz@gmail.com Emocje leżą u podłoża mechanizmów relacji społecznych oraz są kojarzone z aktywnością typu: Neurony lustrzane Empatia Samoświadomość Bezpieczeństwo

Bardziej szczegółowo

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2014/2015

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2014/2015 Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Karta przedmiotu obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2014/2015 Wydział Psychologii i Nauk Humanistycznych Kierunek studiów:

Bardziej szczegółowo

Trening funkcji poznawczych u osób starszych

Trening funkcji poznawczych u osób starszych Trening funkcji poznawczych u osób starszych Dr n. med. Adrianna Maria Borowicz Wyższa Szkoła Edukacji i Terapii w Poznaniu Polskie Towarzystwo Gerontologiczne, Oddział w Poznaniu Funkcje poznawcze to

Bardziej szczegółowo

Mechanoreceptory (dotyk, słuch) termoreceptory i nocyceptory

Mechanoreceptory (dotyk, słuch) termoreceptory i nocyceptory Mechanoreceptory (dotyk, słuch) termoreceptory i nocyceptory Iinformacja o intensywności bodźca: 1. Kodowanie intensywności bodźca (we włóknie nerwowym czuciowym) odbywa się za pomocą zmian częstotliwość

Bardziej szczegółowo

Tajemnice uczenia się i pamięci

Tajemnice uczenia się i pamięci Tajemnice uczenia się i pamięci Pamięć Proces, dzięki któremu dana osoba: - zapisuje - przechowuje - odtwarza informacje dotyczące przeszłości własnej i nie tylko oraz planów, zamiarów i zadań, które musi

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie XII. Odruchy warunkowe

Ćwiczenie XII. Odruchy warunkowe Ćwiczenie XII Odruchy warunkowe Odruchy Odruchy Warunkowe Bezwarunkowe Klasyczne (Pawłowowskie) Instrumentalne Animalne I rzędu II i wyższego rzędu Wegetatywne Odruchy bezwarunkowe Odruchy bezwarunkowe

Bardziej szczegółowo

BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA I UKŁADY WYKONAWCZE SYSTEM MOTORYCZNY. SYSTEMY ZSTĘPUJĄCE Korowe ośrodki motoryczne

BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA I UKŁADY WYKONAWCZE SYSTEM MOTORYCZNY. SYSTEMY ZSTĘPUJĄCE Korowe ośrodki motoryczne BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA I UKŁADY WYKONAWCZE SYSTEM MOTORYCZNY SYSTEMY ZSTĘPUJĄCE Korowe ośrodki motoryczne Kora motoryczna (planowanie, inicjacja i kierowanie ruchami dowolnymi) Ośrodki pnia

Bardziej szczegółowo

Procesy poznawcze ; spostrzeganie tworzenie doświadczenia za pomocą zmysłów. Przedmioty postrzegamy za pomocą zmysłów, ale poprzez myślenie

Procesy poznawcze ; spostrzeganie tworzenie doświadczenia za pomocą zmysłów. Przedmioty postrzegamy za pomocą zmysłów, ale poprzez myślenie Procesy poznawcze ; spostrzeganie tworzenie doświadczenia za pomocą zmysłów Przedmioty postrzegamy za pomocą zmysłów, ale poprzez myślenie Poznawcze zachowanie człowieka ; fundamentalną funkcją jest zdolność

Bardziej szczegółowo

Uwaga: wykład autorski do bezpośredniego wykorzystania, bez możliwości rozpowszechniania i powielania. Świadomość. Michał Biały

Uwaga: wykład autorski do bezpośredniego wykorzystania, bez możliwości rozpowszechniania i powielania. Świadomość. Michał Biały Uwaga: wykład autorski do bezpośredniego wykorzystania, bez możliwości rozpowszechniania i powielania Świadomość Michał Biały Aspekty świadomości: tło i doznania bieżące Tło poczucie odrębności jako osoby,

Bardziej szczegółowo

Podstawowe zagadnienia. Mgr Monika Mazurek Instytut Psychologii Uniwersytet Jagielloński

Podstawowe zagadnienia. Mgr Monika Mazurek Instytut Psychologii Uniwersytet Jagielloński Podstawowe zagadnienia Mgr Monika Mazurek Instytut Psychologii Uniwersytet Jagielloński NEUROPLASTYCZNOŚĆ - zdolność neuronów do ulegania trwałym zmianom w procesie uczenia się (Konorski,, 1948) Główne

Bardziej szczegółowo

Sen i czuwanie rozdział 9. Zaburzenia mechanizmów kontroli ruchowej rozdział 8

Sen i czuwanie rozdział 9. Zaburzenia mechanizmów kontroli ruchowej rozdział 8 Sen i czuwanie rozdział 9 Zaburzenia mechanizmów kontroli ruchowej rozdział 8 SEN I CZUWANIE SEN I RYTMY OKOŁODOBOWE FAZY SNU CHARAKTERYSTYKA INDUKOWANIE SNU MECHANIZM I STRUKTURY MÓZGOWE RYTMY OKOŁODOBOWE

Bardziej szczegółowo

w kontekście percepcji p zmysłów

w kontekście percepcji p zmysłów Układ nerwowy człowieka w kontekście percepcji p zmysłów Układ nerwowy dzieli się ę na ośrodkowy i obwodowy. Do układu nerwowego ośrodkowego zalicza się mózgowie (mózg, móżdżek i pień mózgu) oraz rdzeń

Bardziej szczegółowo

Pamięć. Funkcja i jej zaburzenia. Maciej Kopera

Pamięć. Funkcja i jej zaburzenia. Maciej Kopera Pamięć Funkcja i jej zaburzenia Maciej Kopera Definicja Czynność poznawcza umożliwiająca chwilowe lub trwałe zachowanie (zapamiętywanie), przechowywanie (magazynowanie), odtwarzanie (przypominanie) informacji.

Bardziej szczegółowo

Szkoła Główna Handlowa 9 listopada 2016 r.

Szkoła Główna Handlowa 9 listopada 2016 r. Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Gimnastyka umysłu czyli jak uczyć się szybciej i osiągać lepsze efekty dr Katarzyna Mikołajczyk Szkoła Główna Handlowa 9 listopada 2016 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY

Bardziej szczegółowo

Zespoły neurodegeneracyjne. Dr n. med. Marcin Wełnicki III Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii II WL Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

Zespoły neurodegeneracyjne. Dr n. med. Marcin Wełnicki III Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii II WL Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Zespoły neurodegeneracyjne Dr n. med. Marcin Wełnicki III Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii II WL Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Neurodegeneracja Choroby przewlekłe, postępujące, prowadzące

Bardziej szczegółowo

Rozwój emocjonalny i społeczny dziecka w młodszym wieku szkolnym

Rozwój emocjonalny i społeczny dziecka w młodszym wieku szkolnym Rozwój emocjonalny i społeczny dziecka w młodszym wieku szkolnym Ewa Pohorecka 08.06.2015 Kraków Rozwój emocjonalny dziecka kładzie podwaliny pod rozwój każdej innej zdolności umysłowej Na długo przed

Bardziej szczegółowo

Różnicowanie pomiędzy chorobą Alzheimera a innymi otępieniami. Anna Barczak IMDiK, PAN Oddział Alzheimerowski, CSK MSWiA Warszawa

Różnicowanie pomiędzy chorobą Alzheimera a innymi otępieniami. Anna Barczak IMDiK, PAN Oddział Alzheimerowski, CSK MSWiA Warszawa Różnicowanie pomiędzy chorobą Alzheimera a innymi otępieniami Anna Barczak IMDiK, PAN Oddział Alzheimerowski, CSK MSWiA Warszawa Diagnoza różnicowa otępienia Niezbędna dla właściwego rozpoznania i podjęcia

Bardziej szczegółowo

ZESPOŁY PSYCHOPATOLOGICZNE

ZESPOŁY PSYCHOPATOLOGICZNE ZESPOŁY PSYCHOPATOLOGICZNE MÓZG BUDOWA Kora czołowa hipokamp c.migd ałowat e Układ limbiczny wzgórze podwzgórze Płaty czołowe mózgu Kora przedczołowa, zakręt środkowy, Lewa: wygasza, wyłącza emocje, kieruje

Bardziej szczegółowo

Multi-sensoryczny trening słuchowy

Multi-sensoryczny trening słuchowy Multi-sensoryczny trening słuchowy Rozumienie mowy w hałasie Co daje trening słuchowy? Trening słuchowy gwarantuje powiększenie i polepszenie pracy ośrodków odpowiedzialnych za słyszenie na 5 lat. Pacjent,

Bardziej szczegółowo

Wykład X. Krótka historia neurobiologii poznawczej (cognitive neuroscience)

Wykład X. Krótka historia neurobiologii poznawczej (cognitive neuroscience) Wykład X Krótka historia neurobiologii poznawczej (cognitive neuroscience) Historia badań nad mózgiem Joseph Gall, Johann Spurzheim (1810): frenologia 35 specyficznych funkcji mózgu anatomiczna personologia

Bardziej szczegółowo

Percepcja wzrokowa jest zdolnością do rozpoznawania i rozróżniania bodźców

Percepcja wzrokowa jest zdolnością do rozpoznawania i rozróżniania bodźców Percepcja wzrokowa jest zdolnością do rozpoznawania i rozróżniania bodźców wzrokowych a także do ich interpretowania przez odniesienie do poprzednich doświadczeń. Nie jest wyłącznie zdolnością do dokładnego

Bardziej szczegółowo

Autonomiczny i Ośrodkowy Układ Nerwowy

Autonomiczny i Ośrodkowy Układ Nerwowy Autonomiczny i Ośrodkowy Układ Nerwowy System Nerwowy Ośrodkowy System Nerwowy Analizuje, interpretuje i przechowuje informacje Zarządza organami Obwodowy System Nerwowy Transmisja informacji z i do OSN

Bardziej szczegółowo

Pamięć i uczenie się Proces zapominania i wydobywania informacji z pamięci

Pamięć i uczenie się Proces zapominania i wydobywania informacji z pamięci ZADANIE Przykład Pamięć i uczenie się Proces zapominania i wydobywania informacji z pamięci 1.... kiedy tak na mnie patrzysz Zupa Mały Uwielbiam Miś W 8 dr Łukasz Michalczyk przechowywanie informacji w

Bardziej szczegółowo

Układ nerwowy składa się z ośrodkowego (centralnego) i obwodowego układu nerwowego. Zapewnia on stały kontakt organizmu ze środowiskiem zewnętrznym

Układ nerwowy składa się z ośrodkowego (centralnego) i obwodowego układu nerwowego. Zapewnia on stały kontakt organizmu ze środowiskiem zewnętrznym Budowa i funkcje Układ nerwowy składa się z ośrodkowego (centralnego) i obwodowego układu nerwowego. Zapewnia on stały kontakt organizmu ze środowiskiem zewnętrznym oraz integrację narządów wewnętrznych.

Bardziej szczegółowo

1. Neuroplastyczność a uczenie się i pamięć

1. Neuroplastyczność a uczenie się i pamięć Wstęp Sen jest nieodzownym elementem naszego życia. Wielopoziomowe badania dostarczają zbieżnych wyników wskazujących na jego istotną rolę w procesach uczenia się oraz pamięci, co w dzisiejszych czasach

Bardziej szczegółowo

Platy kory mózgowej. Szczelina podłużna.

Platy kory mózgowej. Szczelina podłużna. Kora mózgowa Platy kory mózgowej Szczelina podłużna http://www.daviddarling.info/encyclopedia/b/brain.html powierzchnia boczna: 1- część oczodołowa, 2- część trójkątna, 3- część wieczkowa zakrętu czołowego

Bardziej szczegółowo

Wstęp do kognitywistyki. Wykład 6: Psychologia poznawcza

Wstęp do kognitywistyki. Wykład 6: Psychologia poznawcza Wstęp do kognitywistyki Wykład 6: Psychologia poznawcza Sześciokąt nauk kognitywnych I. Psychologia poznawcza Poznanie to zdolność człowieka do odbierania informacji z otoczenia i przetwarzania ich w celu

Bardziej szczegółowo

PSYCHOLOGIA ZEZNAŃ ŚWIADKA. prof. dr hab. Ewa Gruza

PSYCHOLOGIA ZEZNAŃ ŚWIADKA. prof. dr hab. Ewa Gruza PSYCHOLOGIA ZEZNAŃ ŚWIADKA prof. dr hab. Ewa Gruza PSYCHOLOGIA ZEZNAŃ ŚWIADKA Podstawą oceny każdego dowodu: ZASADA SWOBODNEJ OCENY DOWODÓW art. 7 k.p.k. Kształtowanie przekonania na podstawie: - wszystkich

Bardziej szczegółowo

Neurodydaktyka - rewolucja czy rozsądek? Dr n.med.tomasz Srebnicki

Neurodydaktyka - rewolucja czy rozsądek? Dr n.med.tomasz Srebnicki Neurodydaktyka - rewolucja czy rozsądek? Dr n.med.tomasz Srebnicki Jak świat światem, nikt nikogo niczego nie nauczył. Można tylko się nauczyć. Nikt z nas nie został nauczony chodzenia, my nauczyliśmy

Bardziej szczegółowo

Pamięć operacyjna. Paulina Ziomkowska Kognitywistyka 3 rok

Pamięć operacyjna. Paulina Ziomkowska Kognitywistyka 3 rok Pamięć operacyjna Paulina Ziomkowska Kognitywistyka 3 rok Pamięć operacyjna (WM) cześć pamięci krótkotrwałej Jest definiowana jako system, który aktywnie przechowuje informacje w umyśle aby wykonać werbalne

Bardziej szczegółowo

Mózgowe porażenie dziecięce - postepowanie rehabilitacyjne BEATA TARNACKA

Mózgowe porażenie dziecięce - postepowanie rehabilitacyjne BEATA TARNACKA Mózgowe porażenie dziecięce - postepowanie rehabilitacyjne BEATA TARNACKA Podziały Patofizjologiczna: spastyczność, atetoza, ataksja, atonia, drżenie Topograficzna: monoplegia, paraplegia, hemiplegia,

Bardziej szczegółowo

Rafał Czajkowski. Tom Numer 2 (307) Strony

Rafał Czajkowski. Tom Numer 2 (307) Strony Tom 64 2015 Numer 2 (307) Strony 197 202 Rafał Czajkowski Pracownia Modeli Zwierzęcych Centrum Neurobiologii Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN Pasteura 3, 02-093 Warszawa E-mail: r.czajkowski@nencki.gov.pl

Bardziej szczegółowo

PSYCHOTERAPIA W ŚWIETLE NEURONAUKI. Prof. dr hab. Dominika Dudek Zakład Zaburzeń Afektywnych Katedra Psychiatrii CMUJ

PSYCHOTERAPIA W ŚWIETLE NEURONAUKI. Prof. dr hab. Dominika Dudek Zakład Zaburzeń Afektywnych Katedra Psychiatrii CMUJ PSYCHOTERAPIA W ŚWIETLE NEURONAUKI Prof. dr hab. Dominika Dudek Zakład Zaburzeń Afektywnych Katedra Psychiatrii CMUJ Sigmund Freud 1856-1939 Początkowo neurolog Zniechęcony panującym w medycynie akademickiej

Bardziej szczegółowo

kurs treser psów moduł 1 teoria uczenia, elementy etologii i psychologii

kurs treser psów moduł 1 teoria uczenia, elementy etologii i psychologii kurs treser psów moduł 1 teoria uczenia, elementy etologii i psychologii espziwp uczenie Uczenie się to nabywanie nowych informacji i umiejętności. Wyróżniamy 2 główne rodzaje uczenia się: - percepcyjne

Bardziej szczegółowo

Regulacja nerwowo-hormonalna. 1. WskaŜ strzałkami na rysunku gruczoły i napisz ich nazwy: przysadka mózgowa, tarczyca, jajniki, nadnercza.

Regulacja nerwowo-hormonalna. 1. WskaŜ strzałkami na rysunku gruczoły i napisz ich nazwy: przysadka mózgowa, tarczyca, jajniki, nadnercza. Regulacja nerwowo-hormonalna 1. WskaŜ strzałkami na rysunku gruczoły i napisz ich nazwy: przysadka mózgowa, tarczyca, jajniki, nadnercza. 2. Zaznacz nazwę struktury, która koordynuje działalność wszystkich

Bardziej szczegółowo

AD/HD ( Attention Deficit Hyperactivity Disorder) Zespół Nadpobudliwości Psychoruchowej z Zaburzeniami Koncentracji Uwagi

AD/HD ( Attention Deficit Hyperactivity Disorder) Zespół Nadpobudliwości Psychoruchowej z Zaburzeniami Koncentracji Uwagi AD/HD ( Attention Deficit Hyperactivity Disorder) Zespół Nadpobudliwości Psychoruchowej z Zaburzeniami Koncentracji Uwagi GENETYCZNIE UWARUNKOWANA, NEUROLOGICZNA DYSFUNKCJA, CHARAKTERYZUJĄCA SIĘ NIEADEKWATNYMI

Bardziej szczegółowo

FUNKCJI POZNAWCZYCH DLA OSÓB CHORYCH NA ZABURZENIA Z KRĘGU SCHIZOFRENII

FUNKCJI POZNAWCZYCH DLA OSÓB CHORYCH NA ZABURZENIA Z KRĘGU SCHIZOFRENII T R E N I N G FUNKCJI POZNAWCZYCH DLA OSÓB CHORYCH NA ZABURZENIA Z KRĘGU SCHIZOFRENII mgr Kaja Wojciechowska, psycholog III Klinika Psychiatryczna, Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie TRENING

Bardziej szczegółowo

Wstęp. Przedmowa. 2o Psychologia rozwoju człowieka 63

Wstęp. Przedmowa. 2o Psychologia rozwoju człowieka 63 Wstęp Przedmowa n 1. Cele, założenia i zastosowanie psychologii 13 1.1. Analiza zachowania i doznawania jako zadanie psychologii 14 1.2. Psychologia jako dziedzina badań 16 1.2.1. Cele badań naukowych

Bardziej szczegółowo

Umysł-język-świat 2012

Umysł-język-świat 2012 Umysł-język-świat 2012 Wykład X: Między psycholingwistyką a neurolingwistyką Teorie neurolingwistyczne John Hughlings Jackson (1835-1911) badał jak bodźce wywołują reakcje i złożoność reakcji Dwa poziomy

Bardziej szczegółowo

Pamiêæ, uczenie siê i koncentracja

Pamiêæ, uczenie siê i koncentracja Pamiêæ, uczenie siê i koncentracja Układ nerwowy reaguje na bodźce działające aktualnie i pochodzące z otoczenia, ale także przechowuje wzorce bodźców, które działały w przeszłości. Zdolność przechowywania

Bardziej szczegółowo

Elementy kognitywistyki III: Modele i architektury poznawcze

Elementy kognitywistyki III: Modele i architektury poznawcze Elementy kognitywistyki III: Modele i architektury poznawcze Wykład VIII: Architektury poznawcze (symboliczne) I: ACT Zintegrowana teoria umysłu ACT-R (adaptive control of thought rational) hipoteza dotycząca

Bardziej szczegółowo

biologia w gimnazjum OBWODOWY UKŁAD NERWOWY

biologia w gimnazjum OBWODOWY UKŁAD NERWOWY biologia w gimnazjum 2 OBWODOWY UKŁAD NERWOWY BUDOWA KOMÓRKI NERWOWEJ KIERUNEK PRZEWODZENIA IMPULSU NEROWEGO DENDRYT ZAKOŃCZENIA AKSONU CIAŁO KOMÓRKI JĄDRO KOMÓRKOWE AKSON OSŁONKA MIELINOWA Komórka nerwowa

Bardziej szczegółowo

OŚRODKI UKŁADU POZAPIRAMIDOWEGO: podkorowego układu ruchu

OŚRODKI UKŁADU POZAPIRAMIDOWEGO: podkorowego układu ruchu OŚRODKI UKŁADU POZAPIRAMIDOWEGO: podkorowego układu ruchu 1. Nadrzędne dne ośrodki o układu pozapiramidowego; jądra kresomózgowia (jj podstawy mózgu, jj podstawne) - corpus striatum: jądro ogoniaste, skorupa

Bardziej szczegółowo

SPECYFICZNE TRUDNOŚCI W UCZENIU SIĘ MATEMATYKI DYSKALKULIA

SPECYFICZNE TRUDNOŚCI W UCZENIU SIĘ MATEMATYKI DYSKALKULIA SPECYFICZNE TRUDNOŚCI W UCZENIU SIĘ MATEMATYKI DYSKALKULIA DEFINICJA DYSKALKULII Dyskalkulia rozwojowa jest strukturalnym zaburzeniem zdolności matematycznych, mającym swe źródło w genetycznych lub wrodzonych

Bardziej szczegółowo

Pamięć i jej rola w procesie twórczym.

Pamięć i jej rola w procesie twórczym. Pamięć i jej rola w procesie twórczym. Źródło: www.theguardian.com Marta Witkowska Neurokognitywistyka w patologii i zdrowiu Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie Pojęcie pamięci i jej znaczenie.

Bardziej szczegółowo

Neuronalne korelaty przeżyć estetycznych (Rekonstrukcja eksperymentu)

Neuronalne korelaty przeżyć estetycznych (Rekonstrukcja eksperymentu) Neuronalne korelaty przeżyć estetycznych (Rekonstrukcja eksperymentu) NEUROESTETYKA PIOTR PRZYBYSZ Wykład monograficzny. UAM Poznań 2010 Rozumienie piękna na gruncie psychologii sztuki i w neuroestetyce

Bardziej szczegółowo

Przedmowa do wydania polskiego Wstęp do wydania trzeciego Wstęp do wydania drugiego Podziękowania

Przedmowa do wydania polskiego Wstęp do wydania trzeciego Wstęp do wydania drugiego Podziękowania Przedmowa do wydania polskiego Wstęp do wydania trzeciego Wstęp do wydania drugiego Podziękowania 1. Historia neuropsychologii Cywilizacja starożytna Kraniotomia Grecja w epoce klasycznej Hipoteza lokalizacji

Bardziej szczegółowo

www.prototo.pl MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO

www.prototo.pl MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO Wszystkie materiały tworzone i przekazywane przez Wykładowców NPDN PROTOTO są chronione prawem autorskim i przeznaczone wyłącznie do użytku prywatnego. MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO www.prototo.pl

Bardziej szczegółowo

Techniki szybkiego uczenia się

Techniki szybkiego uczenia się Akademia Młodego Ekonomisty Techniki szybkiego uczenia się dr Katarzyna Mikołajczyk Szkoła Główna Handlowa w Warszawie 21 listopada 2017 r. AKADEMIA MŁODEGO EKONOMISTY WWW.GIMVERSITY.PL = organ, który

Bardziej szczegółowo

Pamięć i uczenie się. Pamięć (prof. Edward Nęcka) Pamięć (Tulving) to hipotetyczny system w umyśle (mózgu) przechowujący informacje

Pamięć i uczenie się. Pamięć (prof. Edward Nęcka) Pamięć (Tulving) to hipotetyczny system w umyśle (mózgu) przechowujący informacje Pamięć i uczenie się Wprowadzenie w problematykę zajęć Pamięć (prof. Edward Nęcka) to zdolność do przechowywania informacji i późniejszego jej wykorzystania. W 1 dr Łukasz Michalczyk Pamięć (prof. Edward

Bardziej szczegółowo

Asymetria i ewolucja języka. Magdalena Ferdek Marcin Koculak

Asymetria i ewolucja języka. Magdalena Ferdek Marcin Koculak Asymetria i ewolucja języka Magdalena Ferdek Marcin Koculak 2 - komórki nerwowe dwubiegunowe - komórki wzrokowo zwojowe (zwój nerwu wzrokowego) - nerwy wzrokowe - skrzyżowanie wzrokowe 3 Spoidło Wielkie

Bardziej szczegółowo

Kresomózgowie parzyste, boczne półkule mózgu. Kora mózgu (cortex cerebri) z wyspą (insula) i hipokampem (hippocampus)

Kresomózgowie parzyste, boczne półkule mózgu. Kora mózgu (cortex cerebri) z wyspą (insula) i hipokampem (hippocampus) Wydział Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego Kresomózgowie Biologiczne Mechanizmy Zachowania I Wykład 9-10 dr Marta Sobańska Kresomózgowie 2 Kresomózgowie parzyste, boczne półkule mózgu Kora mózgu (cortex

Bardziej szczegółowo

Moduł IIIb. Rozpoznawanie ryzyka występowania specyficznych trudności w uczeniu się. Wg materiałów prof. Marty Bogdanowicz

Moduł IIIb. Rozpoznawanie ryzyka występowania specyficznych trudności w uczeniu się. Wg materiałów prof. Marty Bogdanowicz Moduł IIIb Rozpoznawanie ryzyka występowania specyficznych trudności w uczeniu się Wg materiałów prof. Marty Bogdanowicz (prezentacja wykorzystana na kursie e-learningowym nt. Rozpoznawanie ryzyka dysleksji

Bardziej szczegółowo

Wykład 3. metody badania mózgu I. dr Marek Binder Zakład Psychofizjologii

Wykład 3. metody badania mózgu I. dr Marek Binder Zakład Psychofizjologii Wykład 3 metody badania mózgu I dr Marek Binder Zakład Psychofizjologii ośrodkowy układ nerwowy (OUN) mózgowie rdzeń kręgowy obwodowy układ nerwowy somatyczny układ nerwowy: przewodzi informacje z i do

Bardziej szczegółowo

Wprowadzenie. ROZDZIAŁ 2 Neuroanatomia. Wprowadzenie 85 Układ ruchowy 86 Układ czuciowy 90 Układ wzrokowy 93 Pień mózgu 96 Móżdżek 100 Kora mózgu 103

Wprowadzenie. ROZDZIAŁ 2 Neuroanatomia. Wprowadzenie 85 Układ ruchowy 86 Układ czuciowy 90 Układ wzrokowy 93 Pień mózgu 96 Móżdżek 100 Kora mózgu 103 ROZDZIAŁ 2 Neuroanatomia Wprowadzenie 85 Układ ruchowy 86 Układ czuciowy 90 Układ wzrokowy 93 Pień mózgu 96 Móżdżek 100 Kora mózgu 103 Wprowadzenie Udar mózgu jest schorzeniem uszkadzającym mózg. W związku

Bardziej szczegółowo

Afazja i inne zespoły neuropsychologiczne B E A T A T A R N A C K A

Afazja i inne zespoły neuropsychologiczne B E A T A T A R N A C K A Afazja i inne zespoły neuropsychologiczne B E A T A T A R N A C K A Rehabilitacja neuropsychologiczna W grupie chorych po udarze mózgu terapią obejmowani są przede wszystkim chorzy z: afazją, aleksją,

Bardziej szczegółowo

Zdolności arytmetyczne

Zdolności arytmetyczne Zdolności arytmetyczne Zdolności arytmetyczne Nabywanie, przechowywanie i wydobywanie z pamięci długotrwałej wiedzy o faktach arytmetycznych Trwałe opanowywanie wiedzy proceduralnej i jej stosowanie Koncepcyjna

Bardziej szczegółowo

Infantylny autyzm. prof. MUDr. Ivo Paclt, CSc.

Infantylny autyzm. prof. MUDr. Ivo Paclt, CSc. Infantylny autyzm prof. MUDr. Ivo Paclt, CSc. Infantilny autyzm Podstawowy symptom: niezdolność do ukazywania przyjacielskiej mimiki, unikanie kontaktu wzrokowego, zaburzenia komunikacji społecznej, dziwne

Bardziej szczegółowo

Akademia Młodego Ekonomisty. Techniki szybkiego uczenia się Praktyczne zastosowanie technik zapamiętywania. Sylwester Mariusz Pilipczuk.

Akademia Młodego Ekonomisty. Techniki szybkiego uczenia się Praktyczne zastosowanie technik zapamiętywania. Sylwester Mariusz Pilipczuk. Akademia Młodego Ekonomisty Techniki szybkiego uczenia się Praktyczne zastosowanie technik zapamiętywania Sylwester Mariusz Pilipczuk Uniwersytet w Białymstoku 24 listopada 2011 r. Cele: Zaznajomienie

Bardziej szczegółowo

Metoda opracowana przez prof. Jagodę Cieszyńską opiera się na wieloletnich doświadczeniach w pracy z dziećmi z zaburzona komunikacją językową.

Metoda opracowana przez prof. Jagodę Cieszyńską opiera się na wieloletnich doświadczeniach w pracy z dziećmi z zaburzona komunikacją językową. Metoda Krakowska Metoda opracowana przez prof. Jagodę Cieszyńską opiera się na wieloletnich doświadczeniach w pracy z dziećmi z zaburzona komunikacją językową. Jest to metoda sylabowa oparta na wspomaganiu

Bardziej szczegółowo

Mózgowy obwód empatii według Simona Baron-Cohena. Renata Ziemińska

Mózgowy obwód empatii według Simona Baron-Cohena. Renata Ziemińska Mózgowy obwód empatii według Simona Baron-Cohena Renata Ziemińska Definicja empatii Empatia występuje wtedy, gdy zawieszamy jednoogniskową (singleminded) koncentrację uwagi i przyjmujemy perspektywę dwuogniskową

Bardziej szczegółowo

Neurokognitywistyka. Mózg jako obiekt zainteresowania w

Neurokognitywistyka. Mózg jako obiekt zainteresowania w Neurokognitywistyka. Mózg jako obiekt zainteresowania w psychologii poznawczej Małgorzata Gut Katedra Psychologii Poznawczej WyŜsza Szkoła Finansów i Zarządzania w Warszawie http://cogn.vizja.pl Wykład

Bardziej szczegółowo

Inteligencja. Skala inteligencji Davida Wechslera (WISC R)

Inteligencja. Skala inteligencji Davida Wechslera (WISC R) Inteligencja Skala inteligencji Davida Wechslera (WISC R) Co to jest inteligencja? Inteligencja to ogólna zdolność jednostki do rozumienia otaczającego świata i radzenia sobie z nim Iloraz inteligencji

Bardziej szczegółowo

Układ nerwowy (II) ZAKŁAD FIZJOLOGII ZWIERZĄT, INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII, UNIWERSYTET WARSZAWSKI

Układ nerwowy (II) ZAKŁAD FIZJOLOGII ZWIERZĄT, INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII, UNIWERSYTET WARSZAWSKI Układ nerwowy (II) DR MAGDALENA MARKOWSKA ZAKŁAD FIZJOLOGII ZWIERZĄT, INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII, UNIWERSYTET WARSZAWSKI ANTROPOZOOLOGIA - PODSTAWY FIZJOLOGII ZWIERZĄT 2 Potencjał czynnościowy

Bardziej szczegółowo

ośrodkowy układ nerwowy

ośrodkowy układ nerwowy receptory ośrodkowy układ nerwowy efektory układ autonomiczny ... ośrodkowy układ nerwowy receptory... układ autonomiczny obwodowy układ nerwowy Ogólny schemat połączeń systemu nerwowego... efektory układu

Bardziej szczegółowo

Pamięć epizodyczna i semantyczna

Pamięć epizodyczna i semantyczna Pamięć epizodyczna i semantyczna Rozróżnia się dwie kategorie pamięci deklaratywnej - pamięć epizodyczną i pamięć semantyczną.. Pamięć epizodyczna jest pamięcią zdarzeń wraz z ich kontekstem czasowym i

Bardziej szczegółowo

WYKŁAD 8: ŚWIADOMOŚĆ. Psychologia poznawcza. dr Mateusz Hohol

WYKŁAD 8: ŚWIADOMOŚĆ. Psychologia poznawcza. dr Mateusz Hohol WYKŁAD 8: ŚWIADOMOŚĆ Psychologia poznawcza dr Mateusz Hohol CO TO JEST ŚWIADOMOŚĆ? Medyczna koncepcja świadomości: pacjent przytomny to pacjent świadomy pacjent w stanie wegetatywnym to pacjent nieświadomy

Bardziej szczegółowo

Sopockie Centrum Terapii Poznawczo-Behawioralnej Michał Kuchczyński

Sopockie Centrum Terapii Poznawczo-Behawioralnej Michał Kuchczyński Sopockie Centrum Terapii Poznawczo-Behawioralnej Michał Kuchczyński 81-703 Sopot; ul. Marii Skłodowskiej-Curie 7/1, tel. kom. 604 858 808; e-mail: michal@terapiasopot-sctpb.pl www.terapiasopot-sctpb.pl

Bardziej szczegółowo

Pamięć i uczenie się Behawioryzm. Uczenie się jako wytwarzanie odruchów warunkowych

Pamięć i uczenie się Behawioryzm. Uczenie się jako wytwarzanie odruchów warunkowych Pamięć i uczenie się Behawioryzm. Uczenie się jako wytwarzanie odruchów warunkowych W 2 dr Łukasz Michalczyk 1 behawioryzm to kierunek psychologii skupiający się na badaniu zachowania, o r a z pomijaniu

Bardziej szczegółowo

Czym jest badanie czynnościowe rezonansu magnetycznego? Oraz jaki ma związek z neuronawigacją?

Czym jest badanie czynnościowe rezonansu magnetycznego? Oraz jaki ma związek z neuronawigacją? Czym jest badanie czynnościowe rezonansu magnetycznego? Oraz jaki ma związek z neuronawigacją? Dolnośląski Szpital Specjalistyczny im. T. Marciniaka Centrum Medycyny Ratunkowej stale podnosi jakość prowadzonego

Bardziej szczegółowo

tel:

tel: Miękki model mózgu, 8 części Nr ref: MA00741 Informacja o produkcie: Miękki model mózgu, 8 części Wysokiej jakości, realistyczny model mózgu człowieka, wykonany z miękkiego materiału, przypominającego

Bardziej szczegółowo

CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA OTĘPIEŃ

CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA OTĘPIEŃ CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA OTĘPIEŃ Według raportu WHO z 2010 roku ilość osób z otępieniem na świecie wynosi 35,5 miliona, W Polsce oceniono w 2014 roku, że dotyczy ponad 500 000 osób z różnymi rodzajami otępienia,

Bardziej szczegółowo

Przyczyny specyficznych trudności w nauce czytania i pisania ze szczególnym uwzględnieniem rozpoznawania ryzyka dysleksji

Przyczyny specyficznych trudności w nauce czytania i pisania ze szczególnym uwzględnieniem rozpoznawania ryzyka dysleksji Przyczyny specyficznych trudności w nauce czytania i pisania ze szczególnym uwzględnieniem rozpoznawania ryzyka dysleksji Dr Teresa Opolska Polskie Towarzystwo Dysleksji Fakty i kontrowersje wokół dysleksji

Bardziej szczegółowo