Móżdżek. Móżdżek położony jest w dole tylnym czaszki pod namiotem móżdżku. Sąsiaduje z płatem skroniowym, potylicznym oraz z pniem mózgu.

Transkrypt

1 Móżdżek 1) Budowa i położenie Móżdżek położony jest w dole tylnym czaszki pod namiotem móżdżku. Sąsiaduje z płatem skroniowym, potylicznym oraz z pniem mózgu. Składa się z dwóch półkul oddzielonych od siebie robakiem oraz z trzech płatów: -przedniego (docierają do niego informacje z wrzecionek mięsniowych oraz nerwowościegnistych, odpowiada za regulację napięcia mięsni) -tylnego (docierają do niego informacje z kory nowej, jest odpowiedzialny za koordynację ruchów zamiarowych) -gruzdkowo-kłaczkowego (docierają do niego inforacje z układu przedsionkowego, odpowiada za utrzymanie równowagi oraz postawy). Ryc. 1. Schemat budowy móżdżku

2 Płat przedni oddzielony jest szczeliną pierwszą od płata tylnego, ten natomiast od gruzdkowo- kłaczkowego odgrodzony szczeliną tylno-boczną. Móżdżek zbudowany jest z: 1. Kory móżdżku (istota szara) 2. Ciała rdzennego (istota biała) Ad 1.) Kora móżdzku dzieli się na trzy warstwy: Drobinową -charakteryzuje się niewielką liczbą komórek; -posiada poziome włókna komórek ziarnistych oraz rozgałęzienia dendrytów komórek Purkyniego; -znajdują się w niej komórki gwiaździste zewnętrzne oraz wewnętrzne (koszyczkowe). Zwojową (tzw. warstwa komórek Purkyniego) - położona jest pomiędzy ziarnistą a drobinową. Ziarnistą -usytuowana jest między istotą białą a warstwą zwojową kory; -posiada komórki ziarniste, Golgiego oraz kłębuszki móżdżkowe (synaptyczne połączenia włókien kiciastych z dendytami małych komórek ziarnistych). Komórki kory móżdżku i ich główne funkcje: 1) Komórka Purkyniego: - przewodzi impuls z kory móżdżku; -wysyła impuls hamujący do jąder przedsionkowych i jąder móżdżku; -hamują ją komórki Golgiego oraz komórki warstwy drobinowej tj. gwiaździste oraz koszyczkowe. 2) Komórka ziarnista: -wysyła impuls pobudzający do komórek : Pukryniego, Golgiego, komórek koszyczkowych oraz gwiaździstych; -pobudzana jest przez włókna mszyste. 3) Włókna mszyste: -główne włókna pobudzające dróg: * rdzeniowo-móżdżkowej * mostowo-móżdżkowej; -wysyłają impuls pobudzający do komórek ziarnistych. 4) Włókna pnące: -wychodzą z dolnej oliwy opuszki; -bardzo silnie i długotrwało (1s) pobudzają komórki Purkyniego (tzw. zespół iglicowy); -pobudzają również drogi oliwkowo- móżdżkowe.

3 Ad. 2.) Istota biała: Znajduje się wewnątrz móżdzku; Tworzy konary móżdżku: -górny; -środkowy; -dolny. Posiada cztery jądra: -wierzchu (w robaku) -kulkowate i czopowate, razem tworzą tzw. jądro wsunięte (w strefie przyśrodkowej półkuli móżdżku) -zębate (w strefie bocznej półkuli móżdżku) 2) Połączenia aferentne i eferentne móżdżku (konary móżdżku) 1) Konar górny (jest to główna droga wyjścia z móżdżku. Asocjuje móżdżek z mostem oraz śródmózgowiem): Aferentne: - pień mózgu - rdzeń kręgowy (droga rdzeniowo-móżdżkowa przednia przekazuje informacje bólu ze skóry i tkanek głębokich) Eferentne: - jądro czerwienne (droga móżdżkowo-czerwienno-rdzeniowa) - wzgórze (jądro brzuszno-boczne [VL] oraz jądro brzuszne pośrednie [VI]) - twór siatkowaty (droga móżdżkowo-siatkowo-rdzeniowa) 2) Konar środkowy (asocjuje móżdżek z mostem. Posiada tylko połączenia aferentne): Aferenetne: - jądra mostu (droga mostowo-móżdżkowa) 3) Konar dolny (asocjuje móżdżek z rdzeniem przedłużonym. Podzielony jest na 2 części: ciało powrózkowe i przypowrózkowe): Aferentne: - rdzeń przedłużony (droga oliwokow-móżdżkowa i przedsionkowomóżdżkowa) - rdzeń kręgowy (droga rdzeniowo-móżdżkowa tylna przekazuje informacje dotyku i ucisku ze skóry oraz z mięśni, droga klinowo-móżdżkowa) Eferentne: - rdzeń przedłużony (droga móżdzkowo-przedsionkowa)

4 3)Zaburzenia czynności móżdżku Przy uszkodzeniu móżdżku, lub zaburzeniu jego czynności dochodzi do triady objawów: -zaburzenia równowagi(ataksja tułowia i chodu); -ataksji(bezład, zaburzenie koordynacji, niezborność. Upośledzenie sprawnego i dokładnego wykonania ruchów. Wyróżnia się dwa typy: 1) móżdżkową 2) tylnosznurową.); -obniżenia napięcia mięśniowego (hipotoni, pacjent sprawia wrażenie pijanego). 1) Ataksja charakteryzuje się występowaniem następujących objawów: -mowa skandowana( sylabowa ); -dystaksja(brak koordynacji w trakcie ruchów zamierzonych); -drżenie zamiarowe; -dysmetria(pacjent ma problem z zatrzymaniem ruchu w danym punkcie np. próbując złapać kubek, chory łapie przestrzeń przed przedmiotem); -zjawisko odrzutu(utrata dostosowania napięcia mięśni do zmieniających się warunków zewnętrznych np. stawiając opór na przedramię w trakcie próby wyprostu w stawie łokciowym, pacjent nie jest w stanie zatrzymać ruchu wyprostu po nagłym odpuszczeniu oporu i uderza ręką w stół); -oczopląs; -dekompozycja ruchu (niezgrabność ruchu, pacjent ma trudność w wykonaniu płynnego ruchu, rozkłada go na części składowe); -adiadochokineza(chory nie jest w stanie wykonać szybkich naprzemiennych ruchów). 2) Zespół móżdżkowy czyli uszkodzenie struktur móżdżku, charakteryzuje się objawami: -obniżeniem napięcia mięśniowego; -oczopląsem; -mową skandowaną; -makrografią; -adiadochokinezą; -drżeniem namiarowym; -zaburzeniami równowagi; -ataksją. 3) Zespół robaka przedniego: -wynik zaniku części górnej robaka(najczęściej spowodowany przez nadużywanie alkoholu); -występuje ataksja kończyn dolnych, tułowia i chodu.

5 4) Zespół robaka tylnego: -ataksja tułowia. 5) Zespół półkulowy: -po tej samej stronie co uszkodzenie występuje ataksja kończyn dolnych i górnych, chodu i tułowia. 6) Guzy móżdżku: - gwiaździak, 30% wszystkich guzów mózgu (u dzieci); - rdzenniak zarodkowy, 20% (u dzieci); - wyściółczak, 10% (u dzieci). Bibliografia: 1) James D. Fix, Neuroanatomia, wydanie I polskie pod redakcją Janusza Morysia, wyd. Urban & Partner, Wrocław 1997; 2) Stanisław Konturek, Fizjologia człowieka, tom IV, wydanie VI, wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1998.