Afazja i inne zespoły neuropsychologiczne B E A T A T A R N A C K A

Transkrypt

1 Afazja i inne zespoły neuropsychologiczne B E A T A T A R N A C K A

2 Rehabilitacja neuropsychologiczna W grupie chorych po udarze mózgu terapią obejmowani są przede wszystkim chorzy z: afazją, aleksją, agrafią, akalkulią, zespołem zaniedbywania, zaburzeniami wzrokowo przestrzennymi, oraz z tzw. dysfunkcjami wykonawczymi (inicjowanie, programowanie i kontrola celowego zachowania).

3 Poudarowe deficyty neuropsychologiczne uwagi, spostrzegania (w zakresie różnych modalności zmysłowych), komunikowania się językowego (tworzenia wypowiedzi słownych oraz ich rozumienia, pisania, czytania), pamięci, orientacji przestrzennej, zdolności konstruowania oraz myślenia, planowania i kontrolowania własnego zachowania. Zaburzeniom poznawczym mogą towarzyszyć zmiany cech osobowości, czyli względnie stałych wzorców zachowania m.in. w rolach rodzinnych, zawodowych i społecznych, utrata dotychczasowych zainteresowań, planów, zachwianie systemu wartości, zmiana wizerunku własnej osoby i samooceny. Zaburzenia emocjonalne - np. stany depresyjne, lękowe, drażliwość, impulsywność, niedostosowanie afektu, zobojętnienie mogą powstawać jako skutek nieprawidłowego funkcjonowania struktur mózgowych regulujących emocje oraz jako reakcja psychologiczna na dramat utraty zdrowia a w konsekwencji wielu wartości i dóbr.

4 Zaburzenia psychiczne deficyty neuropsychologiczne w dominujący sposób wpływają na efektywność procesu zdrowienia i rehabilitacji pacjenta po udarze świadome uczestnictwo w programach rehabilitacyjnych w poważny sposób jest utrudnione, jeśli chory nie rozumie instrukcji słownych i nie potrafi słownie wypowiadać się, ma trudności w koncentracji uwagi, zapamiętywaniu, myśleniu, orientacji przestrzennej, prawidłowym spostrzeganiu itp. jeśli uszkodzenie dotyczy półkuli dominującej (u większości osób lewej) najczęstszym deficytem neuropsychologicznym jest zespół afazji czyli zaburzeń językowych o złożonym obrazie klinicznym

5 Dyzartria Występują również często problemy z mową. Zależy od poziomu uszkodzenia, która funkcja jest zaburzona. I tak, gdy jest uszkodzony układ somatyczny i czuciowy występują zaburzenia w obrębie artykulacji, fonacji oraz rezonansu. Stwarza to problemy w wydawaniu artykułowanych dźwięków. Mowa jest wówczas bełkotliwa, niewyraźna a zabarwienie głosu nieprawidłowe.

6 Afazja

7 Afazja, dysfazja polega na zaburzeniu mowy, czego przyczyną jest uszkodzenie korowe, w których mowa powstaje. obejmuje ona percepcję i ekspresję mowy zarówno w postaci mówionej, jak i pisanej. Zaburzenia ekspresji powodują niezdolność do: tworzenia słowa, znalezienia odpowiedniego słowa ułożenia słów w odpowiedniej kolejności, także trudność w doborze wyrazów oraz gramatycznej konstrukcji zdania.

8 Afazja czuciowa Zaburzenia rozumienia wypowiedzi językowych zaburzenia odbioru i przetwarzania słuchowego materiału językowego głównie przy uszkodzeniu okolicy Wernicke go; zaburzenia interpretacji znaczenia słowa (przy prawidłowej percepcji) - pacjent zwykle może słowo powtórzyć, ale nie wie co dokładnie znaczy; zaburzenia rozumienia złożonych wypowiedzi, z aluzją, metaforą, dowcipem Agrafia, aleksja, akalkulia

9 Skale Skala Oceny Dynamiki Afazji SODA; Token Test; Test FAS; Test FAST

10 Inne zespoły z uszk.t.środkowej mózgu zespół zaniedbywania lewostronnego Uszkodzenie ciemienia i skroni półkuli prawej trudności z reagowaniem, odtwarzaniem i orientacją wobec bodźców prezentowanych po stronie przeciwległej do uszkodzenia mózgowego. defekt może obejmować połowę własnego ciała oraz przestrzeni pozaosobowej. znamienną cechą zespołu jest nieświadomość deficytu w swoim zachowaniu. zaniedbywanie jednej strony przestrzeni w czynnościach życia codziennego (np. chory goli tylko połowę twarzy, zakłada jedną skarpetę itp). W zadaniach czytania, rysowania, pisania, wykonywania pisemnych działań arytmetycznych chory zaniedbuje lewą stronę, co powoduje głęboką dezorganizację czynności. wysuwana najczęściej hipoteza co do patomechanizmu związana jest z zaburzeniem procesu tzw. kierowanej uwagi.

11 Z.zaniedbywania połowiczego

12 Uszkodzenie tętnicy tylnej mózgu Agnozja jest to niemożność rozpoznawania znajomych przedmiotów przy jednoczesnym niezaburzonym zmyśle wzroku, dotyku i słuchu. agnozją wzrokową ( trudności z rozpoznawaniem znaczenia złożonych obrazów, chociaż ma zachowane funkcje wzrokowe na podstawowym poziomie i nie ma uogólnionych zaburzeń intelektualnych).

13 Anozognozja jest to niemożność zdania sobie sprawy przez chorego lub zrozumienia, na czym polega jego ułomność, efekt udaru. Dlatego nie potrafi sobie radzić z porażeniami. Pacjent wie, że jest chory, ale nie przyjmuje tego do wiadomości. Apraksja i dyspraksja mimo, że nie ma niedowładu to występuje niemożność wykonania ruchów celowych wyuczonych Perseweracja polega na uporczywym powtarzaniu tej samej odpowiedzi, mimo że wywołujący ją bodziec przestał już działać.

14 Agnozja twarzy prozopagnozja

15 Zespół odpychania H A R N A C H,

16 Pojęcie Termin wprowadzony w 1985r Polega na aktywnym odpychaniu się od nieporażonej strony ciała, czyli zaburzenia orientacji ciała w płaszczyźnie czołowej na poziomie zakłóconego schematu ciała przez brak poczucia pozycji pionowej W skrajnej sytuacji dochodzi do upadku w kierunku strony porażonej w pozycji siedzącej lub stojącej

17 etiologia Udar mózgu (10%) Uraz czaszkowo-mózgowy Lokalizacja 1. Tylna część wzgórza, 2. wyspa, 3. zakręt zaśrodkowy Po uszkodzeniu lewej półkuli zespołowi często towarzyszy afazja Po uszkodzenia prawej półkuli często zespół zaniedbywania

18 A. MRI przed krwawieniem (ogniska niemych udarów lakunarnych, B. Obraz krwawienia do wzgórza

19 objawy W czasie leżenia Skośne leżenie na łóżku z aktywnym odpychaniem się nieporażona kończyną górną Leżenie tyłem na boku porażonym W czasie siedzenia Odchylenie boczne tułowia w stroną porażoną Aktywne odpychanie kończyną nieporażoną w kierunku strony porażonej, aż do upadku w bok Niepokój w czasie próby korekcji poziomu W czasie stania Odchylenie boczne tułowia w stronę porażoną, aż do upadku Aktywne odpychanie kończyną nieporażoną w kierunku strony porażonej W czasie stania z przyrządami (kula, laska) odpychanie się w kierunku porażonej strony i brak opierania się, odchylanie się od przyrządu NIE ROZPOZNANE OPÓŹNIA PROCES CHODZENIA

20 Rehabilitacja Wykorzystanie kontroli wzroku do poznania rzeczywistego pionu Układanie pacjenta symetrycznie Ciągłe przypominanie o innych ustawieniu pionu