Księgarnia PWN: Bogdan Sadowski - Biologiczne mechanizmy zachowania się ludzi i zwierząt

Transkrypt

1 Księgarnia PWN: Bogdan Sadowski - Biologiczne mechanizmy zachowania się ludzi i zwierząt Spis treści Przedmowa Zachowanie jako przedmiot badań Pojęcie i terminologia zachowania Poglądy na czynność mózgu Zagadnienie relacji psychika mózg Behawioryzm Redukcjonizm i kompozycjonizm Poglądy na lokalizację czynności w mózgu Nauki badające zachowanie Rozwój poglądów na interpretację zachowania Etologia i ekologia behawioralna Neurobiologia Metody badania czynności mózgu Eksperyment ostry i chroniczny. Bioetyka eksperymentowania na zwierzętach 30 Stereotaksja Pobudzanie ośrodków mózgowych Wyłączanie czynności ośrodków mózgowych Badanie aktywności ośrodków mózgowych metodą radioaktywnej 2-deoksyglukozy Metody genetyczne stosowane w badaniach zachowania Wykorzystanie zjawisk bioelektrycznych do badania czynności układu nerwowego Badanie czynności neuronów (34). Elektroencefalografia (35). Potencjały wywołane (36) Badanie czynności mózgu u ludzi Metody wizualizacji struktur mózgowych Tomografia komputerowa (37). Rezonans magnetyczny (38). Emisyjna tomografia pozytonowa (38) Perspektywy dalszych badań

2 2. Dynamiczna struktura organizmów żywych. Dziedziczenie cech Kodowanie struktury białek Rola kwasów nukleinowych w kodowaniu informacji genetycznej Powstawanie kopii cząsteczek DNA Przebieg syntezy białek w komórce Transkrypcja (46). Translacja (48) Ekspresja genu Dziedziczenie cech Struktura i funkcja chromosomów Podziały komórek Mitoza (53). Mejoza (54) Prawa Mendla Poligenia, plejotropia. Cechy jakościowe i ilościowe Pojęcie gatunku i populacji Pula genowa populacji i jej zmiany Mutacje (58). Rekombinacja genów (59). Równowaga genowa populacji. Teorem (prawo) Hardy ego i Weinberga (60) Zagadnienie inbredu i outbredu Dobór naturalny (selekcja naturalna) Doskonalenie populacji drogą selekcji naturalnej Specjacja Metody genetyczne w badaniach fizjologicznych Szczepy inbredowe i rekombinacyjne Selekcja na wybraną cechę fenotypową Zwierzęta transgeniczne Oligonukleotydy antysensowne Rozwój i budowa układu nerwowego Rozwój układunerwowego Rozwój filogenetyczny (rodowy) układu nerwowego Układ nerwowy pragębowców (68). Układ nerwowy wtórnogębowców (70) Rozwój ontogenetyczny (osobniczy) układu nerwowego Rozwój mikrostruktury układu nerwowego Migracja neuronów i wzrost aksonów (74). Współzawodnictwo neuronów. Czynniki neurotroficzne (75). Dojrzewanie funkcjonalne neuronów i synaps (77). Fizjologiczna śmierć neuronów (78) Budowa mikroskopowa układu nerwowego Komórkinerwowe Glej Włókna i osłonki nerwowe Istota szara i istota biała Nerwy Częściukładunerwowego Rdzeń kręgowy Istota szara Istotabiała Pień mózgu Rdzeń przedłużonyimost Śródmózgowie Nerwy czaszkowe

3 Nerw trójdzielny (93). Nerw twarzowy (93). Nerw statyczno-słuchowy (93). Nerwy językowo-gardłowy, błędny i dodatkowy (94). Nerw podjęzykowy (95) Komoraczwarta Międzymózgowie Nadwzgórze Wzgórze Zawzgórze Podwzgórze Niskowzgórze Komora trzecia Półkule mózgu i kora mózgu Budowa makroskopowa kory nowej Węchomózgowie Istota biała półkul mózgu Budowa mikroskopowa kory mózgu Budowa isocortex Pola cytoarchitektoniczne kory Unaczynienie mózgowia Bariera krew mózg Przestrzenie płynowe w układzie nerwowym. Płyn mózgowo-rdzeniowy Narządy okołokomorowe Czynność neuronów i przekaźnictwo synaptyczne Budowa i czynność poszczególnych części neuronu Transport aksonalny Przekazywanie informacji między neuronami Potencjały elektryczne neuronu Kanały jonowe Pompa sodowo-potasowa Pobudzenie neuronu Uwalnianie przekaźnika na zakończeniach synaptycznych Hamowanie neuronu Hamowanie postsynaptyczne Hamowanie presynaptyczne Przekaźniki i modulatory Receptory przekaźników Aminokwasy pobudzające Aminokwasy hamujące Acetylocholina Aminy katecholowe i 5-hydroksytryptamina Receptory dopaminy Hydroksytryptamina (serotonina) Przekazywanie informacji za pomocą przekaźników wtórnych BiałkaG Cykliczny kwas adenozynomonofosforowy (camp) Pochodne fosfatydyloinozytolu Cykliczny kwas guanozynomonofosforowy (cgmp) i tlenek azotu Wapń Mechanizm działania przekaźników wtórnych Kinazy białkowe (141). Fosforylacja białek (141). Wpływ kinaz białkowych na ekspresję genów (142) Czynniki wzrostu (neurotroficzne)

4 Przewodzenie impulsów we włóknach nerwowych Przewodzenie impulsów skokowe i ciągłe Pobudliwość włókien nerwowych. Szybkość przewodzenia impulsów w zależności od kalibru włókna Siecinerwowe Ogólne właściwości układów sensorycznych Etapy poznania Pojęcie bodźca Rodzaje bodźców Środowisko zewnętrzne jako źródło bodźców Bodźce kluczowe i wyzwalacze Zmysły Budowa i czynność receptorów Pobudzenie receptora Adaptacja receptorów Psychofizyczny pomiar intensywności bodźców Budowa dróg czuciowych Przebieg impulsów na kolejnych etapach drogi czuciowej Organizacja ośrodków sensorycznych kory mózgu Czucie somatyczne i czucie równowagi Czucie powierzchniowe Receptory dotyku Receptory termiczne Czucie głębokie Drogi i ośrodki czucia somatycznego Organizacja czucia somatycznego w obszarze tułowia i kończyn Organizacja czucia somatycznego w obszarze głowy Funkcjonalne znaczenie dwóch systemów dróg czuciowych Ośrodki czuciowe wzgórza Budowa kory somatosensorycznej Lokalizacja czynności w korze czuciowej Objawy uszkodzenia kory somatosensorycznej Czucie równowagi Funkcjonowanie receptorów w narządzie równowagi Reakcje statyczne i dynamiczne receptorów równowagi Jądra przedsionkowe Funkcjonowanie mechanizmów utrzymujących równowagę ciała Układ wzrokowy Rodzaje narządów wzroku Budowa oka ssaków Oko jako układ optyczny Refrakcja oka ludzkiego Siatkówka Budowa siatkówki Pobudzenie siatkówki

5 Przenoszenie informacji wzrokowej w siatkówce Efekty pobudzenia czopków (188). Efekty pobudzenia pręcików (189). Zdolność rozdzielcza oka (189) Widzenie w różnych warunkach oświetlenia. Adaptacja do światła i ciemności. 189 Adaptacja fotochemiczna Mechanizm nerwowy adaptacji Zmiany procesu transdukcji Mechanizm fototopowy i skototopowy w procesie widzenia u człowieka Zjawisko Purkinjego Pola recepcyjne komórekzwojowych Organizacja pól recepcyjnych w siatkówce Reakcje ON i OFF komórek zwojowych siatkówki (193). Kontrastowość widzenia (194). Stopniowanie reakcji komórek zwojowych (195). Rodzaje komórek zwojowych (197) Kanały informacji wzrokowej Widzenie barw Teoria Younga i Helmholtza (198). Reagowanie komórek zwojowych siatkówki na barwy dopełniające (199) Pole widzenia Konsekwencje widzenia stereoskopowego Organizacja dróg i ośrodków wzroku Ciało kolankowate boczne Okolice wzrokowe kory mózgu Reagowanie układu wzrokowego na wzorce bodźców Reakcje komórek kory mózgu na bodźce o różnej konfiguracji Kolumnowy układ neuronów w korze wzrokowej Ruchy gałek ocznych Rodzaje ruchów gałek ocznych Ośrodki kontrolujące ruchy gałek ocznych Unerwienie wegetatywne oka. Akomodacja Uwaga wzrokowa Zespół Bálinta Pomijanie boczne Widzenie mimo ślepoty Układ słuchowy Budowa i czynność narządu słuchu Przenoszenie fali akustycznej w uchu wewnętrznym Pobudzenie komórek włoskowatych Właściwości morfologiczne i elektrochemiczne komórek włoskowatych Komórki włoskowate zewnętrzne jako układ rezonatorowy Kodowanie informacji słuchowej w nerwie ślimakowym Zasada częstotliwości Zasada miejsca Podkorowe ośrodki słuchu Reakcje komórek jąder ślimakowych na bodźce akustyczne Ocena kierunku źródła dźwięku Wzgórki pokrywy śródmózgowia dolne i ciała kolankowate przyśrodkowe. 229 Organizacja okolicy słuchowej kory mózgu Psychofizyczny pomiar natężenia dźwięku Echolokacja

6 9. Zmysły chemiczne Węch Budowa narządu węchu Budowa i czynność komórek węchowych Białka receptorowe (235). Transdukcja sygnału w komórce węchowej (236) Opuszka węchowa Sieć nerwowa opuszki (238). Komórki okołokłębuszkowe i komórki ziarniste (239). Osmatyczna i przestrzenna organizacja opuszki węchowej (240). Wybiórczość percepcji węchowej (241) Ośrodki węchowe Plastyczność układu węchowego. Pamięć węchowa Biologiczna rola węchu Smak Receptory smakowe Drogi czucia smaku. Fizjologiczna rola smaku Ból Ból fizjologiczny Receptory bólu (nocyceptory) Mechanizm pobudzenia receptorów bólowych. Ból ostry i piekący Dopływ impulsów czucia bólu do rdzenia kręgowego. Bramka rdzeniowa. 250 Ból patologiczny Drogi i ośrodki czucia bólu Metody badania bólu u zwierząt Metody badania bólu u ludzi Odruchy nocyceptywne jako miernik wrażliwości bólowej Badanie czucia bólu metodą potencjałów wywołanych Ocena intensywności bólu patologicznego Ośrodkowy system tłumienia bólu Przejawy działania ośrodkowego systemu tłumienia bólu Analgezja spowodowana stresem (259). Przeciwbólowe działanie akupunktury (260) Neurochemiczne podłoże analgezji opioidowej Receptory opioidowe Endorfiny Terapia bólu Bóle pooperacyjne Bóle w chorobie nowotworowej Bóle fantomowe i zespół fantomu Czynności ruchowe Organizacja czynności ruchowych u zwierząt bezkręgowych Organizacja sterowania czynnościami ruchowymi u ssaków Jednostka ruchowa Skurcz mięśnia Energia skurczu mięśnia Mechanizm pobudzenia komórki mięśniowej Skurcz izotoniczny i izometryczny Stopniowanie siły skurczu mięśnia

7 Pojęcie odruchu Ośrodki ruchowe rdzenia kręgowego Unerwienie czuciowe mięśnia Odruch na rozciąganie (miotatyczny) Napięcie mięśniowe Integracja czynności ruchowych Niższy poziom integracji Rola rdzenia kręgowego w czynnościach ruchowych Rdzeniowe odruchy obronne (281). Czynności ruchowe sterowane przez rdzeń kręgowy (281) Rola opuszki i mostu w integracji czynności ruchowych Zstępująca część tworu siatkowatego (282). Jądro czerwienne, pokrywa śródmózgowia i jądra przedsionkowe (284) Średni poziom integracji Kora czuciowo-ruchowa Działanie kory czuciowo-ruchowej na rdzeń kręgowy Opracowanie planu i wysłanie rozkazu wykonania ruchu Znaczenie informacji o stanie narządu ruchu Sterowanie ruchami szybkimi (288). Somatotopowe i funkcjonalne zróżnicowanie okolicy ruchowej (289) Jądra podstawne Połączenia pobudzające i hamujące jądra podstawne (290). Oddziaływania jąder podstawnych na korowe i podkorowe ośrodki ruchowe (292) Objawy uszkodzenia jąder podstawnych Choroba Parkinsona (294). Zespoły hiperkinetyczne (294) Rola jąder podstawnych w sterowaniu ruchem Wyższy poziom integracji Czynność neuronów kory ruchowej w zależności od typu ruchu dowolnego 296 Organizacja sterowania ruchami dowolnymi Móżdżek Kora móżdżku Dopływ informacji do móżdżku Drogi rdzeniowo-móżdżkowe (301). Drogi korowo-móżdżkowe (302) Drogi odmóżdżkowe Mechanizm korekcji ruchów przez móżdżek Tłumienie ruchów oscylacyjnych Korekcja ruchu aktualnie wykonywanego Korekcja planu czynności ruchowej Ruchy balistyczne Rytmika czynności fizjologicznych Rodzaje rytmów biologicznych. Podstawowe pojęcia i terminologia Genetyczny mechanizm rytmiki czynności biologicznych Neurofizjologiczny mechanizm sterowania rytmem okołodobowym Jądro nadskrzyżowaniowe Synchronizacja rytmów dobowych Okołodobowa rytmika czynności fizjologicznych i psychicznych u człowieka Rytmika czuwania i snu Rytmika czynności fizjologicznych Rytmika czynności psychicznych Choroba transatlantycka (jet lag) Rola melatoniny w rytmice czynności fizjologicznych

8 13. Czuwanie i sen Badanie czynności czuwającego mózgu metodą elektroencefalografii Twór siatkowaty i układ nieswoisty. Nieswoiste działanie na korę mózgu Czynnościukładusiatkowatego Dopływ impulsów do układu siatkowatego Zróżnicowane oddziaływania układu siatkowatego Drogi noradrenergiczne Drogi dopaminergiczne Drogi cholinergiczne i serotoninergiczne Diagnostyka stanów czuwania i snu Elektroencefalograficzne korelaty czuwania u zwierząt Elektroencefalograficzne korelaty czuwania u człowieka Wewnątrzmózgowy system sterujący czuwaniem i rola bodźców zewnętrznych 333 Sen Czynność EEG podczas snu u zwierząt Fazyiokresysnuuczłowieka Sen REM Podłoże neuroanatomiczne snu REM Mechanizmy synchronizacji i desynchronizacji EEG Pochodzenie fal wolnych podczas snu Blokowanie wolnych oscylacji. Desynchronizacja EEG Marzenia senne Właściwości czuwania i snu u zwierząt Potrzeba snu a skłonność dosnu Biologiczna rola snu Zaburzenia wynikające z przesunięcia faz snu i czuwania Regulacja homeostazy wewnątrzustrojowej Homeostaza wewnątrzustrojowa Mechanizmy regulacji homeostazy wewnątrzustrojowej Regulacja homeostazy wewnątrzustrojowej przez hormony Powstawanie i wydzielanie hormonów Mechanizm działania hormonów na narządy Hormony przysadki Płat przedni przysadki Regulacja wydzielania hormonów przedniego płata przysadki przez podwzgórze (353). Hormon adrenokortykotropowy i kora nadnerczy (354). Oś podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczowa. Glikokortykosteroidy (355). Hormon wzrostu (356). Prolaktyna (357). Hormony tarczycy (357) Hormony tylnego płata przysadki Regulacja homeostazy wewnątrzustrojowej przez układ wegetatywny Budowa układu współczulnego Budowa układu przywspółczulnego Przekaźnictwo synaptyczne w układzie wegetatywnym Działanie układu wegetatywnego na narządy Receptory adrenergiczne (363). Napięcie (tonus) układu wegetatywnego (364) Regulacja czynności układu krążenia Unerwienie wegetatywne serca (364). Unerwienie naczyń krwionośnych. Ciśnienie tętnicze krwi (365). Ośrodkowa kontrola czynności układu krążenia (365). Regulacja objętości krwi (367) Gospodarka wodno-elektrolitowa Stężenie osmotyczne i ciśnienie osmotyczne

9 Utrzymanie stałego stężenia osmotycznego płynu zewnątrzkomórkowego Sprzężenie osmoregulacji z mechanizmem utrzymującym stałą objętość krwi 371 Rola układu renina angiotensyna w regulacji ciśnienia i objętości krwi Pragnienie Rola bodźca osmotycznego (371). Rola bodźca objętościowego (371) Głód jonów sodu Regulacja wewnętrznej temperatury organizmu Wytwarzanie i utrata ciepła Sposoby utraty ciepła Mechanizmy regulujące temperaturę ciała Termodetekcja i ośrodki termoregulacji (376). Termoregulacja behawioralna (378) 15. Zachowania popędowe i instynktowe. Regulacja nastroju 379 Terminologia zjawisk popędowo-emocjonalnych. Klasyfikacja popędów Emocje Emocje nabyte. Biologiczne znaczenie emocji Emocjeczłowieka Pojęcie instynktu Fazy i etapy zachowania instynktowego Reakcje przerzutowe i upustowe. Rytualizacja zachowań Neuroanatomiczne podłoże czynności popędowo-emocjonalnych Ośrodki korowe układu limbicznego Zakręt obręczy (388). Zakręty oczodołowe (389) Ciało migdałowate Połączenia ciała migdałowatego (390). Czynność ciała migdałowatego (391) Podwzgórze Połączenia podwzgórza (393) Jądro półleżące Przegroda przezroczysta Systemy o jednolitym neurochemicznym podłożu transmisji synaptycznej Systemy noradrenergiczne (396). Systemy dopaminergiczne (397). System serotoninergiczny (398). Systemy cholinergiczne (398) Istota szara okołowodociągowa Nastrój Depresja Neuroanatomiczne podłoże depresji (400). Neurochemiczne podłoże depresji (400) Zwierzęce modele depresji Modele etologiczne (402). Wyuczona bezradność (403) Stany przyjemności i przykrości wywołane elektrycznym drażnieniem mózgu 403 Samodrażnienie (403). Efekty awersyjne drażnienia mózgu (406) 16. Pobieranie pokarmu i gospodarowanie energią Pobieranie pokarmu Optymalne żerowanie Adaptacja zwierząt doróżnych warunków zdobywania pokarmu Składniki pokarmów Glukoza Kwasy tłuszczowe Aminokwasy

10 Regulacja procesów przemiany materii. Insulina Głód i sytość Rozwój badań nad regulacją pobierania pokarmu Związki chemiczne regulujące przyjmowanie pokarmu Związki zwiększające pobieranie pokarmu (oreksygeny) Neuropeptyd Y (413). Galanina (414). Neuroprzekaźniki o budowie aminokwasów (414). Peptydy opioidowe (414) Związki hamujące pobieranie pokarmu (anoreksygeny) Hormon -melanotropowy (415). Hormon uwalniający kortykotropinę (415) Ośrodki sterujące przyjmowaniem pokarmu Jądro łukowate Jądro przykomorowe Jądro brzuszno-przyśrodkowe Boczna okolica podwzgórza Rytmika pobierania pokarmu Przyjmowanie różnych składników pokarmowych Rola sygnałów z przewodu pokarmowego Homeostaza energetyczna ustroju Sytość długotrwała Zaburzenia przyjmowania pokarmu Otyłość Jadłowstręt psychiczny Bulimia Czynności ochronne Popędy sterujące reakcjami obronnymi Strach Wściekłość Walki w świecie zwierząt Agresja a zachowania agonistyczne Obronaterytorium Laboratoryjne badania agresji Agresja wywołana drażnieniem mózgu Modele agresji u szczurów Ochrona przed niebezpieczeństwem Ochrona bierna Zachowanie w przypadku ryzyka spotkania z napastnikiem Ochrona czynna (zachowania obronne) Ucieczka (431). Samoobrona (431) Neurofizjologiczny mechanizm agresji i czynności obronnych Pobudzanie i hamowanie agresji Ośrodki sterujące agresywnością uczłowieka Wyzwalanie czynności obronnych Hamowanie czynności obronnych Agresywność ahormony Rola testosteronu w dominacji u małp Hormony płciowe a agresywność i dominacja u człowieka Stany lękowe Klasyfikacja stanów lękowych Leczenie stanów lękowych Eksperymentalne badania lęku Stany lękowe z napadami paniki

11 18. Czynności rozrodcze Gruczoły płciowe Budowa i czynność jąder. Spermatogeneza Budowa i czynność jajników. Oogeneza Cykl jajnikowy Hormony płciowe Testosteron Estradiol Progesteron Hormony gonadotropowe Działanie hormonów gonadotropowych u samców Działanie hormonów gonadotropowych u samic Oś podwzgórze przysadka gonady Chromosomy płciowe i płeć chromosomalna Przekształcanie się pierwotnych gonad w jądralubjajniki Zaburzenia determinacji płci wynikające z nieprawidłowości chromosomowych 452 Funkcjonalne zróżnicowanie podwzgórza ze względu na płeć Płeć psychiczna Cykliczność żeńskich czynności rozrodczych Synchronizacja czynności rozrodczych Rola bodźców węchowych Systemy kojarzeń Wybór partnera seksualnego Gatunkowe mechanizmy izolacyjne Rola wpajania (imprinting) Wewnątrzgatunkowe preferencje seksualne Walki godowe Rola terytorializmu w osiąganiu sukcesu rozrodczego Współdziałanie samców w ubieganiu się o samicę Niezwykłość i nowość jako preferowane cechy partnera Rola hormonów w regulacji popędu płciowego u zwierząt Uczenie się i warunkowanie Pojęcie uczenia się Rodzaje uczenia się u zwierząt Uczenie się percepcyjne Uczenie się utajone (467). Wpajanie (imprinting) (468) Uczenie się asocjacyjne Uczenie się metodą prób i błędów (469). Uczenie się przez wgląd (insight) (470). Uczenie się przez naśladowanie (470) Habituacja Odruchy warunkowe Warunkowanie klasyczne Doświadczenia Pawłowa (472). Istota klasycznego odruchu warunkowego (475). Rodzaj asocjacji w odruchach warunkowych (478) Warunkowanie instrumentalne Rola popędu w warunkowaniu instrumentalnym (483). Zagadnienie bodźca warunkowego w warunkowaniu instrumentalnym (487). Wzmacnianie częściowe (487). Zachowanie zabobonne (488) Długotrwałe wzmocnienie synaptyczne

12 20. Pamięć Pamięć sensoryczna i pamięć krótkotrwała Pamięć operacyjna Pętla fonologiczna Diagram wzrokowo-przestrzenny Ośrodek wykonawczy Pamięć długotrwała Pamięć opisowa (deklaratywna) Lokalizacja pamięci opisowej w mózgu Pamięć semantyczna Pamięć autobiograficzna Pamięć nieopisowa Pamięć nieświadoma Badanie pamięci nieświadomej Lokalizacja procesów pamięci nieświadomej w mózgu Zaburzenia pamięci. Amnezja globalna Pamięć a hipokamp Budowa hipokampa i formacji hipokampalnej Rola hipokampa w mechanizmie pamięci u zwierząt Pamięć przestrzeni (509). Wybiórcza rola hipokampa w pamięci rozpoznawczej u małp (511) Badania pamięci operacyjnej u zwierząt Rola hipokampa w pamięci operacyjnej Rola okolicy przedczołowej w pamięci operacyjnej Konsolidacja śladu pamięciowego Co to jest ślad pamięciowy? Środowisko życia. Życie społeczne Miejsca bytowania zwierząt Wędrowność Terytorializm Życie zbiorowe zwierząt Rodzaje zbiorowości zwierząt Społeczeństwa owadów Skutki życia społecznego Rodziny zwierzęce Dominacja Dominacja w koloniach małp Biologiczne znaczenie dominacji Altruizm i dobro grupy Egoizm i altruizm u zwierząt Dobór krewniaczy Altruizm odroczony Dobór grupowy Myślenie, mowa, inteligencja Właściwościmowy Mowa a język Mowa a myślenie Mowa zewnętrzna i mowa wewnętrzna

13 Wrodzona predyspozycja człowieka do posługiwania się mową Rozwój mowy u dziecka Organizacja czynności mowy w świetle obserwacji klinicznych Ośrodki mowy i objawy ich uszkodzenia Afazje a funkcjonalne uszkodzenia mózgu Badanie mechanizmów mowy u ludzi zdrowych Badanie czynności mowy metodą PET Badania mowy za pomocą potencjałów wywołanych Interpretacja wyników badania mechanizmów mowy Funkcjonalna asymetria półkul mózgu Anatomiczne połączenia między półkulami mózgu Rozdzielna praca półkul mózgu: doświadczenia na zwierzętach Rozdzielna praca półkul mózgu: badania u ludzi Myślenie lewopółkulowe i prawopółkulowe (554). Objawy uszkodzenia półkuli prawej mózgu (555). Współdziałanie obu półkul u pacjentów po komisurotomii (555) Rozdzielone półkule dwie psychiki czy jedna? Różnice międzypłciami Okolica przedczołowa Pamięć u ludzi z uszkodzeniami okolicy przedczołowej Zespół płata czołowego Okolica przedczołowa a choroby psychiczne Lobotomia czołowa Skutki uszkodzenia okolicy przedczołowej podsumowanie Bibliografia