RAPORT Z EWALUACJI. Przedmiot ewaluacji: Efekty działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej przedszkola.

Transkrypt

1 RAPORT Z EWALUACJI Autor raportu: Katarzyna Kaczmarzyk Przedmiot ewaluacji: Efekty działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej przedszkola. 1. Opis ewaluowanego przedsięwzięcia Dzieci nabywają wiadomości i umiejętności. Pozyskiwanie informacji na temat poziomu wiedzy i umiejętności dzieci w oparciu o realizację podstawy programowej. 2. Opis ewaluacji Przystępując do projektu ewaluacji naszym celem było uzyskanie informacji na temat poziomu wiedzy i umiejętności dzieci w oparciu o realizację podstawy programowej. W naszych badaniach dobraliśmy takie metody, które pozwoliły na skuteczne przeprowadzenie badań i dotarcie do źródła danych, które były niezbędne w celu uzyskania przez nas wyników na podstawie których niezbędne byłoby wyciągnięcie przez nas istotnych wniosków dotyczących poziomu wiedzy i umiejętności dzieci w oparciu o realizację podstawy programowej. W naszych badaniach posłużyliśmy się następującymi metodami: Metodą ankietowania, gdzie źródło danych stanowili rodzice dzieci z Przedszkola Nr 1 w Dąbrowie Górniczej oraz nauczyciele tam pracujący. Próby badawczej dokonano na 50% wybranych losowo przedstawicieli rodziców i 50% wybranych losowo nauczycieli. Metodą analizy dokumentów, gdzie źródłem danych były dzienniki zajęć wychowania przedszkolnego, miesięczne plany pracy, obowiązujące akty prawne, protokoły spotkań z rodzicami, protokoły zebrań Rady Pedagogicznej. Metodą obserwacji, gdzie źródłem danych były dzieci obserwowane przez nauczycieli. Próby badawczej dokonano na 50% dzieci w przedszkolu. Metodą obserwacji, gdzie źródłem danych były arkusze obserwacji i diagnozy. Arkusze hospitacji dyrektora z założeniami hospitacyjnymi po wskazaniach zawartych w pytaniach kluczowych. Próby badawczej dokonano na nauczycielach wskazanych przez dyrektora w harmonogramie hospitacji. 3. Opis danych i ich zbierania Na zorganizowanym w Przedszkolu Nr 1 w Dąbrowie Górniczej zebraniu informacyjnym dla rodziców zapoznano ich z projektem ewaluacji dzieci nabywają wiadomości i umiejętności zgodnie z obowiązującymi aktami prawnymi. Przedstawiono również rodzicom dokumentację związaną z wyżej wymienionym zagadnieniem, a mianowicie z podstawą programową. 1

2 W fazie końcowej zebrania rozdano rodzicom do wypełnienia ankiety dotyczące działań wychowawczo dydaktycznych. Na podstawie wypełnionych przez rodziców ankiet dokonaliśmy analizy danych tam zawartych. Następnymi danymi jakie uzyskaliśmy na podstawie naszych badań były dane uzyskane na podstawie analizy ankiety skierowanej do nauczycieli, której celem było uzyskanie informacji na temat efektywności działań wychowawczych i dydaktycznych. A także wśród nauczycieli została przeprowadzony arkusz rozmowy z nauczycielem. Kolejnymi danymi jakie uzyskaliśmy podczas przeprowadzania badań były dane uzyskane podczas obserwacji poziomu rozwoju dzieci (diagnoza przedszkolna). Dane również uzyskaliśmy podczas analizy arkuszy zawierających informacje o umiejętnościach dzieci w każdej grupie wiekowej oraz analizy testu niedokończonych zdań. Prezentacja danych: Z wywiadu z dyrektorem przedszkola wynika iż z nową podstawa programową zostali zapoznani zarówno nauczyciele jak i rodzice. A procesy wspomagania rozwoju i edukacji dzieci są zgodne z nową podstawą programową. Kwestionariuszem rozmów z nauczycielami zostało objętych 50% nauczycieli. Na podstawie przeprowadzonej analizy stwierdzono, że: - nauczyciele realizują podstawę programową, - najczęstszymi narzędziami używanymi przez nauczycieli do diagnozy dzieci pod kątem wiedzy i umiejętności są: karty pracy, karty obserwacji oraz analiza wytworów pracy dzieci. - metodami najczęściej jakimi posługują się nauczyciele to: obserwacja, rozmowa i analiza wytworów pracy. - nauczyciele zawsze starają się dopasować poziom trudności do możliwości rozwojowych każdego dziecka podczas realizacji zadań. Wśród nauczycieli został przeprowadzona ankieta anonimowa na podstawie której można stwierdzić że: 100% nauczycieli realizuje podstawę programową w kierunku nabywania wiadomości i umiejętności dzieci. 100% nauczycieli diagnozuje dzieci pod kątem wiedzy i umiejętności stosując do tego różnego typu metody oraz przeprowadza analizę wyników badan osiągnięć swoich podopiecznych. nauczyciele informują rodziców o postępach dzieci w przedszkolu poprzez indywidualne konsultacje lub na zebraniach rodziców. Ankieta dla rodziców została przeprowadzona na 50% wybranych losowo przedstawicieli. Na podstawie przeprowadzonej analizy ankiety stwierdzono, że: zdecydowana większość rodziców uważa że nauczyciel stwarza dzieciom możliwości do nabywania widomości i umiejętności podczas pobytu w przedszkolu. Minimalny procent rodziców określił, że nie ma zdania w tym pytaniu. 70% ankietowanych uważa, że programy nauczania są dostosowane do możliwości i potrzeb dziecka. 2

3 większość rodziców uważa, że przedszkole rozpoznaje potrzeby i możliwości dzieci. rodzice uważają, że informacja o postępach ich dzieci jest rzetelna, zaznaczając prawie wszytki formy współpracy. A najczęściej zaznaczanymi odpowiedziami były zabrania grupowe oraz kontakty indywidualne, a najmniej konsultacje. zdecydowana większość rodziców oświadczyła, że ich dzieci biorą udział w zajęciach dodatkowych które odbywają w godzinach poza podstawą programową. 90% rodziców odpowiedziała, że ich dzieci prezentują w domu umiejętności nabyte w przedszkolu. Z analizy dokumentów dotyczących obserwacji poziomu rozwoju dzieci można wyciągnąć następujące wnioski: podczas obserwacji brano pod uwagę następujące obszary aktywności dzieci: umiejętności szkolne, kompetencje poznawcze, sprawność motoryczną, samodzielność, niekonfliktowość i aktywność społeczną. wszystkie obserwacje i diagnozy przedszkolne są prowadzone zgodnie z wymogami podstawy programowej oraz są dostosowane do wieku dzieci. diagnozy przedszkolne dzieci 5 i 6 letnich podzielone są na dwa etapy: diagnoza wstępna i kontrolna. U dzieci młodszych podzielona jest na trzy etapy: obserwacja wstępna, środkowa i końcowa. podczas analizy i diagnozy żadne dziecko nie osiągnęło niskiego poziomu w żadnym obszarze aktywności, natomiast u dzieci 3 i 4 letnich występują sporadycznie problemy w obszarze emocjonalnym. Analiza dokumentów: Analizując protokoły z posiedzeń Rady Pedagogicznej można zauważyć że: w każdym protokole znajdują się wnioski wyciągnie z zeszłego posiedzenia rady. w każdej grupie wiekowej zwraca się szczególna uwaga na realizację podstawy programowej oraz przydzielane są nauczycielom zadania. podsumowana jest praca z dziećmi w każdej grupie wiekowe jak również współpraca z rodzicami i środowiskiem lokalnym. Dyrektor przekazuje informacje nauczycielom z zebrań w Urzędzie Miasta. wyciągane są wnioski do dalszej pracy. Analiza planów miesięcznych pracy dydaktyczno wychowawczej. Po przeanalizowaniu wszystkich planów w roku szkolnym 2011/2012 można zauważyć że: plany podzielone są na 11 godzin, posiadają treści programowe dostosowane do wieku dzieci, we wszystkich zawarta jest podstawa programowa, każdy plan zawiera odpowiednio zagospodarowany czas w rozliczeniu tygodniowym, wszystkie plany zatwierdza Dyrektor do 28 każdego miesiąca. 3

4 Analiza dzienników we wszystkich grupach. Po przeanalizowaniu wszystkich dzienników można zauważyć że: zawierają obecności dzieci notowane co godzinę, dane personalne każdego dziecka oraz treści zawarte zgodnie z podstawą programową. Zapis dzienny w dzienniku podzielony jest na 11 części a każda część odpowiada jednej godzinie, a każda godzina zawiera dany punkt podstawy programowej. Zapis realizowanych zajęć każdego dnia skupia się na podstawie programowej wychowania przedszkolnego opisując proces wspomagania rozwoju i edukacji dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym. Analiza protokołów z zebrania z rodzicami. Celem tej analizy jest poznanie jakie informacje zostały przekazane rodzicom na zebraniu. Rodzice zostali zapoznani z podstawą programową, harmonogramem pracy przedszkola, koncepcją pracy przedszkola, statutem przedszkola, pięcioletnim programem rozwoju przedszkola, ofertą zajęć dodatkowych oraz o terminach i godzinach konsultacji z nauczycielem. Pozostałe informacje to sprawy indywidualne dla każdej grupy. Analiza arkuszy zawierających informacje z poszczególnych grup wiekowych: W najmłodszej grupie 3 - latków dzieci przestrzegają zasad funkcjonowania w grupie. Wyjątek tylko stanowi dwójka dzieci, która bardzo często wchodzi w konflikt z innymi dziećmi. W czynnościach higienicznych oraz samoobsługowych dzieci są samodzielne. W tej grupie większość dzieci nie ma problemów z wymową, tylko dwoje dzieci mówi niewyraźnie. W czynnościach intelektualnych grupa wspaniale sobie radzi z wszelkiego rodzaju ćwiczeniami i zadaniami. Zdecydowana większość dzieci chętnie śpiewa, tańczy i bierze udział w zabawach ruchowych. Połowa grupy lubi rysować i starannie wykonuje swoje prace, a reszta grupy wymaga pracy nad rozwijaniem swoich możliwości manualnych. Podczas czytania bajek przez nauczyciela dzieci słuchają oraz potrafią odpowiedzieć na pytania dotyczące treści wysłuchanego utworu. Dzieci chętnie bawią się klockami różnego typu, budują według własnych pomysłów. Grupa rozpoznaje zjawiska atmosferyczne oraz potrafi dobrać odpowiedni strój do pogody. Analizując umiejętności dzieci 4 letnich, można stwierdzić, że większość dzieci posiada wymagane umiejętności. Dzieci dobrze sobie radzą w czynnościach higienicznych i samoobsługowych. Chętnie biorą udział w zabawach ruchowych, tańcu i śpiewie. Dzieci chętnie słuchają czytanych bajek lub opowiadań oraz odpowiadają na pytania dotyczące treści wysłuchanego utworu. Grupy biorą czynny udział w zajęciach plastycznych, pomimo kilkoro dzieci, które są mniej sprawie manualnie mimo, że już nastąpiła znaczna poprawa. Potrafią zorganizować sobie wolny czas, rozpoznają i nazywają zjawiska atmosferyczne, potrafią określić rodzaj pogody. W grupie 5 i 6 latków można stwierdzić, że wszystkie dzieci są samodzielne pod względem czynności higienicznych i samoobsługowych. Większość dzieci przestrzega reguł obowiązujących w społeczności dziecięcej za wyjątkiem kilkoro dzieci, które mają problemy z poprawnym zachowaniem się. W rozwoju mowy 4

5 większość dzieci wskazuje poprawne umiejętności, u kilkorga dzieci występuje problem z wymową poszczególnych głosek, wymagają konsultacji logopedycznych. W czynnościach intelektualnych zdecydowana większość dzieci wskazuje poprawne umiejętności. Potrafią łączyć przyczynę ze skutkiem poza wyjątkiem kilku dzieci. Dzieci we wszystkich grupach chętnie uczestniczą w zabawach ruchowych a także śpiewają oraz tańczą, lubią słuchać bajek i opowiadań a także odpowiadają na pytania dotyczące treści wysłuchanych utworów. Uwielbiają zabawy konstrukcyjne przy których odczuwają radość z wykonywanej pracy a także interesują się urządzeniami technicznymi. Większość dzieci wykazuje gotowość do nauki czytania i pisania. Analiza testu niedokończonych zdań: W grupie trzylatków, dzieci niechętnie odpowiadały na pytania testowe. Z testu wynika, że najistotniejszym elementem dla nich jest zabawa. Prawie wszystkie dzieci odpowiadając na pytanie Lubię robić odpowiedziały - bawić się. A na pytanie gdybym miał złotą rybkę, to poprosiłbym ją o najczęściej odpowiadały zabawkę. Natomiast na pytanie Nie lubię robić nie wiedzą czego nie lubią robić. Trudność sprawiło im pytanie Nie lubię kiedy ponieważ nie umiały odpowiedzieć na to pytanie. Większość grupy na pytanie Kiedy jesteś smutny to odpowiadały że płaczą. Analizując ten test można stwierdzić że dzieci posiadają silną wieź z rodzicami i dziadkami na co wskazują odpowiedzi na pytanie Lubię przebywać z, Lubię rozmawiać z Podsumowując test niedokończonych zdań można stwierdzić, iż okazał się zbyt trudny dla tej grupy wiekowej. Dzieci w tym wieku nie potrafią opisywać emocji dlatego nie radziły sobie z pytaniami testowymi. W grupie 4 latków w niektórych pytaniach dzieci potrzebowały wyjaśnień i pomocy ze strony nauczyciela. Dzieci często udzielały odpowiedzi nie wiem na pytania dotyczące emocji. Trudno im był określić swój stan kiedy są smutne lub wesołe. W pytaniach czego się boją to najczęstszą odpowiedzią były: duchy, burzy, groźnych zwierząt. Test pokazał również jak ważna jest dla nich zabawa, odpowiadając, że lubią się bawić i że chciałyby dostać nową zabawkę. Test pokazał również jak silną wieź mają dzieci ze swoją rodziną, odpowiadając na pytania Lubię przebywać z, Lubię rozmawiać z. Na pytanie Wstydzę się najczęstszą odpowiedzią udzielana przez dzieci było obcych ludzi. W dorosłości dzieci widzą siebie jako policjanta, strażaka, kierowcę, kucharza oraz ekspedientkę. Dla tej grupy wiekowej test okazał się za trudny, dzieci często udzielały lakonicznych odpowiedzi, często nie rozumiejąc sensu odczytanego przez nauczyciela pytania. W grupie 5-6 latków podobnie jak w młodszych grupach można stwierdzić że zabawa jest dla nich bardzo ważna, odpowiadając, że lubią się bawić i chciałyby dostać nową zabawkę lub żeby ją przyniosła złota rybka. Na pytanie Gdy się cieszę to najczęstszą odpowiedzią było uśmiecham się, skaczę, a gdy jestem smutny to płaczę. W tej grupie wiekowej test również pokazał jak silną wieź emocjonalną posiadają dzieci ze swoją najbliższą rodziną, z którą najchętniej przebywają, rozmawiają i bawią się. W pytaniu czego się boją większość odpowiedzi była podobna jak na przykład: duchów, burzy lub niczego się nie boją. Test dla tej grupy wiekowej również okazała się zbyt trudny. Dokończenie zdania dla niektórych dzieci stanowiło trudność w związku z tym potrzebowały pomocy i wyjaśnienia ze strony nauczyciela. Przy niektórych pytaniach dzieci długo się zastanawiały lub odpowiadały nie wiem. 5

6 4.Podsumowanie Przeprowadzona w Przedszkolu nr 1 w Dąbrowie Górniczej w roku szkolnym 2011/2012 ewaluacja dotycząca pozyskiwania informacji na temat poziomu wiedzy i umiejętności dzieci w oparciu o realizację podstawy programowej miała na celu ocenę w jakim stopniu dzieci nabywają wiadomości i umiejętności w placówce. Na podstawie ankiet skierowanych do rodziców i nauczycieli, arkuszy obserwacji dzieci, a także wywiadu z Panią Dyrektor Przedszkola nr 1 można stwierdzić, że w przedszkolu diagnozuje się i analizuje osiągnięcia dzieci. Według dyrektora i ankietowanych nauczycieli wszyscy nauczyciele w placówce prowadzą analizy osiągnięć dzieci polegające na obserwacji i prowadzeniu diagnoz. Analizy te służą sprawdzeniu i określeniu skuteczności podejmowanych działań i ocenie stopnia osiągania zakładanych przez nauczycieli celów. Dokonywane analizy osiągnięć dzieci mają na celu określenie, jakiego rodzaju pomocy należy niektórym z nich udzielić, w jaki sposób można zmniejszyć deficyty i jak wspierać dzieci uzdolnione, co robić, by dzieci rozwijały się wielozmysłowo. Analizy prowadzone są również po to, by pomóc dzieciom w okresie adaptacyjnym. 5.Wyniki Prezentowane wyniki są próbą odpowiedzi na pytania, które postawiliśmy projektując ewaluację, a mianowicie w jakim stopniu dzieci nabywają wiadomości i umiejętności? W przedszkolu dzieci nabywają wiadomości i umiejętności, które określone są w podstawie programowej wychowania przedszkolnego. Programy, według których organizowana jest praca w oddziałach zostały pozytywnie zaopiniowane przez Radę Pedagogiczną i dokonano oceny ich zgodności z podstawą programową. Jak wynika z obserwacji prowadzonych we wszystkich grupach przedszkolnych dzieci doskonalą umiejętność działania samodzielnego i w zespole, rozwijają sprawności związane z samoobsługą i nabywają właściwych nawyków higienicznych i kulturalnych. Chętnie wchodzą w relacje z rówieśnikami, potrafią się zgodnie bawić i przestrzegać podstawowych reguł obowiązujących w dziecięcej społeczności. Dużą uwagę przywiązuje się w placówce do ułatwiania dziecku adaptacji do warunków przedszkolnych i grupy rówieśniczej. W kalendarz wydarzeń przedszkolnych na stałe wpisały się tak zwane Dni Otwarte. Dzieci wdrażane są poprzez zastosowanie różnych form pracy do dbałości o bezpieczeństwo własne i innych: znają podstawy bezpieczeństwa w ruchu drogowym, starsze podejmują próby samodzielnego organizowania zabaw zgodnie z zasadami bezpieczeństwa, znają zagrożenia płynące z otaczającego je świata i wiedzą, jak właściwie zachować się w sytuacjach niebezpiecznych. W czasie zajęć prowadzonych przez specjalistów oraz nauczycieli opiekujących się grupami tworzone są warunki sprzyjające aktywności ruchowej dzieci. Dzieci uczestniczą w zajęciach ruchowych z gimnastyki korekcyjnej i rytmiki a imprezy wewnątrzprzedszkolne obfitują w różne formy ruchu. Codzienny pobyt dziecka w przedszkolu odbywa się z dużym udziałem zajęć ruchowych organizowanych w ogrodzie przedszkolnym i poza nim. Przedszkolaki pod kierunkiem swoich wychowawców biorą czynny udział w różnego rodzaju konkursach, przeglądach i pokazach artystycznych prezentując w ten sposób własne umiejętności i zdolności. Wymiernym efektem tych działań są nagrody i wyróżnienia indywidualne i zbiorowe. Podczas działalności twórczej pozostawia się 6

7 dzieciom swobodę ekspresji, a jej efekty są systematycznie upowszechniane. W codziennej pracy z grupą przedszkolną nauczyciele poprzez stosowanie tradycyjnych i nowatorskich metod i technik pracy wspierają rozwój mowy, sprawności manualnej oraz myślenia i procesów poznawczych wychowanków. Dzieci wymagające dodatkowego wspomagania uczestniczą w zajęciach logopedycznych. Dla dzieci organizowane są w przedszkolu zajęcia z języka angielskiego, które prowadzone są na różnych poziomach zaawansowania. 6.Wnioski Wyciągając wnioski z przeprowadzonych badań można stwierdzić, że dzieci w naszym przedszkolu nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej wychowania przedszkolnego, nauczyciele palują pracę w oparciu o założenia podstawy programowej, czego dowodem są plany miesięczne, zapisy w dziennikach zajęć. Jak wynika z semestralnych i końcowych analiz osiągnięć dzieci to większość z nich posiada umiejętności w zakresie samodzielności, w tym umiejętności wykonywania czynności samoobsługowych. Dzieci młodsze są samodzielne przy czynnościach higienicznych, same radzą sobie podczas posiłków, potrzebują niewielkiej pomocy podczas ubierania się ale rozbierają się same, potrafią zasygnalizować swoje potrzeby oraz złe samopoczucie. Dzieci starsze są samodzielne przy czynnościach higienicznych, same jedzą, ubierają się i rozbierają same, potrafią utrzymać porządek wokół siebie i są samodzielne w wykonywaniu poleceń nauczyciela. Analizując umiejętności społeczne to dzieci młodsze dobrze adoptują się do grup rówieśniczych, chętnie podejmują zabawę z rówieśnikami, potrafią działać samodzielnie jak i w grupie, chętnie biorą udział w zajęciach i zabawach. Dzieci starsze chętnie współpracują, potrafią pomagać sobie nawzajem, dzielą się zabawkami, potrafią sami inicjować zabawy, a także chętnie biorą udział w zajęciach i zabawach. Pod względem sprawności motorycznej i koordynacji wzrokowo ruchowej to zarówno dzieci młodsze, jak i starsze są sprawne fizycznie na miarę swoich możliwości. Dzieci lubią zabawy ruchowe, aktywnie uczestniczą w ćwiczeniach gimnastycznych, starają się dokładnie wykonywać ćwiczenia. Nasi podopieczni umieją wypowiadać się w różnych technikach plastycznych: rysowanie, malowanie, wydzieranie, wycinanie, lepienie z plasteliny, masy solnej w związku z tym chętnie biorą udział w różnego typu konkursach plastycznych. W zakresie wychowania przez sztukę dzieci chętnie biorą udziały w przedstawieniach oraz uroczystościach okolicznościowych, posługują się mimiką, gestem i ruchem, chętnie śpiewają piosenki z dziecięcego repertuaru, tworzą muzykę korzystając z instrumentów perkusyjnych. Analizując umiejętności matematyczne i gotowość do nauki czytania i pisania to wszystkie dzieci lubią słuchać opowiadań, bajek oraz czytania książek. W zakresie wspomagania rozwoju mowy to dzieci starają się mówić poprawnie, dzieci z wadami wymowy są objęte pomocą logopedyczną, wypowiadać pełnymi zdaniami, słuchać i pytać o różne fakty. W grupach starszych większość dzieci potrafi podzielić wyraz na sylaby, podać pierwszą głoskę w wyrazie. Dzieci najstarsze rozpoznają litery, potrafią je odwzorować oraz wskazać określoną literkę w tekście. W przedszkolu diagnozuje się i analizuje postępy i osiągnięcia dzieci, uwzględniając ich możliwości rozwojowe. Dzieci 5 i 6 letnie podlegają diagnozie według odpowiednio dobranego narzędzia diagnostycznego w postaci arkusza GE. 7

8 Prowadzone obserwacje pedagogiczne są dokumentowane i zamieszczane w indywidualnych teczkach. Na podstawie przeprowadzanych badań i analiz formułuje się i wdraża wnioski, w celu podnoszenia jakości procesu edukacyjnego. Nauczyciele prowadzą systematyczną obserwację rozwoju dziecka od początku pobytu w przedszkolu. Wyniki obserwacji odnotowywane są w kartach obserwacji opracowanych na terenie przedszkola. W przedszkolu prowadzone są również działania w ramach badania gotowości edukacyjnej dzieci. Rodzice dzieci podejmujących naukę otrzymują pisemną informację o gotowości szkolnej własnego dziecka. Wszyscy nauczyciele są zaangażowani w proces badania, analizowania, formułowania i wdrażania wniosków. Wnioski z analiz wyznaczają kierunek pracy indywidualnej z dzieckiem wymagającym dodatkowego wspierania rozwoju i z dzieckiem zdolnym, pozwalają również udzielać informacji i wspomagać w działaniach rodziców. Rodzice informowani są o postępach i osiągnięciach dzieci podczas zebrań, rozmów indywidualnych, poprzez wgląd w karty obserwacji i wytwory dziecka. Analizowanie osiągnięć i postępów dzieci wytycza również nowe kierunki pracy przedszkola jak na przykład: tworzenie programów autorskich, podejmowanie przez nauczycieli przedsięwzięć edukacyjnych i wprowadzania nowych rozwiązań organizacyjnych. 7. Zalecenia zwrócenie szczególnej uwagi na realizację działań mających na celu doskonalenie samoobsługi, samodzielności w działaniach własnych dzieci i pobudzania aktywności własnej dziecka we wszystkich sferach rozwoju, zaplanowanie utrwalającego szkolenia wewnętrznego z zakresu metod aktywizujących, zwrócenie szczególnej uwagi nauczycieli na trafne analizowanie i stawianie ocen w kolejnych okresach badawczych. 8. Aneks wywiad z Dyrektorem kwestionariusz rozmów z nauczycielami ankieta skierowana do nauczycieli ankieta skierowana do rodziców analiza dokumentów dotyczących obserwacji poziomu rozwoju dzieci analiza dokumentów(protokóły zebrań Rady Pedagogicznej, plany pracy dydaktyczno wychowawczej, dzienniki zajęć, protokoły zebrań z rodzicami, dokumenty zawierające informacje z poszczególnych grup wiekowych, analizy testu niedokończonych zdań) 8