Sztuka motywowania. Motywowanie. Motywacja. Motywacja czy motywowanie. motywowania i motywacji. Ryszard E. Zach. motywacja to coś

Transkrypt

1 Ryszard E. Zach Motywacja czy motywowanie Sztuka motywowania Ryszard E. Zach Sztuka motywowania 1 Motywowanie Motywacja Ryszard E. Zach Sztuka motywowania 2 Założenie wstępne na temat motywowania i motywacji Założenia Ryszard E. Zach Sztuka motywowania 3 motywacja to coś pozytywnego,, istnieje społeczny, kulturowy, religijny, moralny nacisk na odpowiednio wysoki poziom motywacji motywacja jest jednym z wielu (kilku) czynników wpływaj ywających na efektywność działań (zachowania się) człowieka w organizacji drugi równie r ważny to kwalifikacje i kompetencje motywacji może zabraknąć i trzeba jej zasoby uzupełnia niać cele organizacyjne osiągane sąs dzięki naukowemu ale także lub intuicyjnemu oddziaływaniu kierowników w na proces motywacyjny Ryszard E. Zach Sztuka motywowania 4

2 Założenie wstępne na temat motywowania i motywacji Motywacja w ujęciu procesowym motywacja to jednocześnie nie coś wewnętrznego i Niezaspokojona potrzeba Napięcie Popęd zewnętrznego trznego,, co określa kierunek działania ania (co?) wysiłek (ilość fizycznej lub psychicznej energii - ile?) wytrwałość ( jak długo d i jak mimo wszystko jak?) motywacja to konstrukt teoretyczny Redukcja (złagodzenie) potrzeby Zaspokojenie potrzeby Zachowanie ukierunkowane na cel Ryszard E. Zach Sztuka motywowania 5 Ryszard E. Zach Sztuka motywowania 6 W świecie teorii Ryszard E. Zach Sztuka motywowania 7 Ryszard Teorie potrzeb i piramida Abrahama Maslowa E. Zach Sztuka motywowania 8

3 Hierarchia potrzeb Abrahama Maslowa Transcendencja potrzeby duchowe Samorealizacja potrzeby spełniania swego potencjału u i Potrzeby estetyczne Potrzeba harmonii i piękna Potrzeby poznawcze potrzeba wiedzy, rozumienia, nowości Szacunek ptrzeba zaufania i szacunku do siebie, poczucia własnych w kompetencji Przynależno ność potrzeba więzi, afiliacji, miłości, bycia kochanym Bezpieczeństwo potrzeba wygody, spokoju, wolności od strachu, braku zagrożenia Potrzeby fizjologiczne utożsamiania się z kosmosem posiadania sensownych celów potrzeba pożywienia, wody, powietrza, odpoczynku, spełnienia seksualnego, redukcji napięć Ryszard E. Zach Sztuka motywowania 9 Teoria trzech potrzeb Davida McClellanda Ryszard E. Zach Sztuka motywowania 10 Teoria potrzeb Davida McClellanda Potrzeba władzy Potrzeba osiągnięć Potrzeba przynależności Teoria czynników motywacyjnych i higienicznych Fredericka Herzberga Ryszard E. Zach Sztuka motywowania 11 Ryszard E. Zach Sztuka motywowania 12

4 Proces motywacji pracowniczej Pracownik Pracownik Pracownik niezadowolony zadowolony zadowolony i niezmotywowany i niezmotywowany i zmotywowany Teoria Ryszard E. Zach Sztuka motywowania 13 oczekiwań Ryszard E. Zach Sztuka motywowania 14 Założenia Victor H. Vroom Lyman W. Porter Dawid A Nadler Edward E. Lawler Ryszard E. Zach Sztuka motywowania 15 Zachowanie jednostki to kombinacja (wypadkowa) czynników zewnętrznych i wewnętrznych Ludzie podejmują świadomie decyzje o swych zachowaniach (w tym organizacyjnych) Każdy człowiek to układ odmiennych potrzeb, pragnień, celów Człowiek wybiera określone zachowanie na podstawie oczekiwań, że e zachowanie to doprowadzi go do oczekiwanego wyniku Ryszard E. Zach Sztuka motywowania 16

5 Składniki modelu oczekiwań Jeżeli eli to zrobię,, to jaki to będzie wynik dla mnie? Teorie oczekiwań model podstawowy M = W W = (U s x P s ) - K s 0<Ps<1 Jakie sąs szanse uzyskania (osiągni gnięcia) tego wyniku? Czy wynik jest wart mojego wysiłku ku? Ryszard E. Zach Sztuka motywowania 17 U s - subiektywna użytecznou yteczność wyniku P s - subiektywna ocena prawdopodobieństwa wyniku K s - subiektywna ocena kosztów w osiągni gnięcia wyniku Ryszard E. Zach Sztuka motywowania 18 W = (U( s x P s ) K s Wielkość gratyfikatora Subiektywna użytecznou yteczność wyniku napięcie motywacyjne subiektywnie odczuwana potrzeba niezaspokojona potrzeba obawa,, niepokój j o zaspokojenie potrzeby w przyszłości gratyfikator coś co zaspakaja (redukuje) potrzebę gratyfikatory pierwszego rzędu naturalne gratyfikatory drugiego rzędu sztuczne i niekiedy uniwersalne Subiektywna percepcja i ocena gratyfikatora Z 2 aktywność Efekt Crespiego Z 2 = 2XK Z= K X 1 X 2 wielkość gratyfikatora Ryszard E. Zach Sztuka motywowania 19 Ryszard E. Zach Sztuka motywowania 20

6 Dostępno pność gratyfikatora Doświadczenie Tym bardziej gratyfikator cenny (atrakcyjny, pożą żądany) im trudniej dostępny rzadziej używany wymaga więcej wysiłku w zdobyciu ma charakter elitarny ma charakter inicjacyjny (włą łączający cy do klubu ) Pracownik jest skłonny włożyćw stosunkowo więcej wysiłku w zdobycie i utrzymaniu tego typu gratyfikator, niż gratyfikatora odstępnego, powszedniego i powszechnego aktywność doświadczenie Ryszard E. Zach Sztuka motywowania 21 Ryszard E. Zach Sztuka motywowania 22 Dystans psychologiczny Jakość gratyfikatora efekt...żeby zwiększyć prawdopodobieństwo zachowań pożądanych...żeby zmniejszyć prawdopodobieństwo zachowań niepożądanych czas Ryszard E. Zach Sztuka motywowania 23 K > H x= czynnik sytuacyjny K? H 9 do 12 miesięcy wyostrzonej uwagi kierownika Koncepcja subiektywnej wagi w motywowaniu pracowników nie zawsze to, co cenne dla pracownika, jest kosztowne dla organizacji nie zawsze to, co kosztowne organizacji lub cenne dla kierownika, jest cenne dla pracownika Ryszard E. Zach Sztuka motywowania 24

7 Ocena prawdopodobieństwa I prawo Yerkesa - Dodsona Subiektywne szacowanie prawdopodobieństwa wyniku jakość wyniku kary nagrody obiektywna wielkość prawdopodobieństwa wysokie niskie efekty psychologiczne efekt pierwszeństwa stwa efekt świeżości Skuteczność działania ania Silne emocje Wielkość motywacji Ryszard E. Zach Sztuka motywowania 25 Ryszard E. Zach Sztuka motywowania 26 II prawo Yerkesa - Dodsona Sześć kroków Skuteczność działania ania Zadanie trudne Zadanie łatwe Wielkość motywacji ustal, jakie nagrody sąs cenione przez każdego z podwładnych wyznacz pożą żądany poziom efektywności zapewnij realność ustalonego poziomu efektywności powiąż nagrody z wynikami pracy analizuj czynniki mogące przeciwdziałać nagrody zapewnij odpowiedni poziom nagród skuteczności ci Ryszard E. Zach Sztuka motywowania 27 Ryszard E. Zach Sztuka motywowania 28

8 Teoria sprawiedliwości Robotnicy w winnicy pańskiej Mateusz 20, Ryszard E. Zach Sztuka motywowania 29 John Stacey Adams Ryszard E. Zach Sztuka motywowania 30 Teoria sprawiedliwości - słusznego wynagrodzenia Ludzie sąs motywowani do poszukiwania sprawiedliwości społecznej w nagrodach, jakie otrzymują za swe osiągni gnięcia Pracownik porównuje bilans efektów w własnych w działań w organizacji do poczynionych wkład adów w (nakład adów) z relacjami efektów w i wkład adów w innych Trzy sprawiedliwości ci Sprawiedliwość interakcyjna - sposób b traktowania (nieakceptowany lub wykluczający) cy) pracowników w przez menedżera era (lepsi i gorsi, bliżsi i dalsi lepiej poinformowani, gorzej poinformowani) Sprawiedliwość proceduralna - wynikająca z postrzegania działań organizacyjnych dotyczących cych oceny efektów, dyscypliny czy awansów Sprawiedliwości dystrybutywna - odczuwa się w sytuacji nagradzania odpowiednio do wkładu pracy i w porównaniu z innymi Ryszard E. Zach Sztuka motywowania 31 Ryszard E. Zach Sztuka motywowania 32

9 Proces porównywania Podstawowe założenia Moje wyniki Moje nakłady ady? Jego wyniki Jego nakłady ady Odczucie niesprawiedliwości (nierówno wności) wywołuje napięcie Wielkość napięcia jest proporcjonalna do wielkości Nasze wyniki Nasze nakłady ady? Ich wyniki Ich nakłady ady postrzeganej nierówno wności Im większe napięcie tym większa tendencja do jego redukcji Ryszard E. Zach Sztuka motywowania 33 Ryszard E. Zach Sztuka motywowania 34 Kształtowanie towanie percepcji sprawiedliwości/niesprawiedliwo ci/niesprawiedliwości Etap 1. jednostka ocenia sposób b traktowania jej przez organizacje - jak ja jest traktowany? Etap 2. jednostka znajduje punkt odniesienia - inną jednostkę,, do której będzie b się porównywa wnywała - z kim się będę porównywa wnywał? Etap 3. - ocena relacji moje wyniki - moje wkład do relacji jej wyniki jej wkłady - czy to sprawiedliwe? Etap 4. - reakcja - co robić? Ryszard E. Zach Sztuka motywowania 35 Punkty odniesienia przy orzekaniu o sprawiedliwym traktowaniu Inne osoby te same lub podobne stanowiska najlepiej i najgorzej zarabiający pracownicy z którymi ma kontakty służbowes osoby pracujące ce w tym samym zawodzie doniesienia medialne o wynagrodzeniach System polityka awansów polityka płacowap Ja doświadczenia z innych miejsc pracy zobowiązania zania rodzinne (dzieci, rodzice, wypadki losowe) Ryszard E. Zach Sztuka motywowania 36

10 Reakcja emocjonalna na dostrzeżenie enie równowagi, niedopłaty i nadpłaty Sprawiedliwie Zadowolenie jest OK., utrzymanie aktualnego stanu, podtrzymywanie stanu, Niesprawiedliwie Gniew Niepokój, poczucie winy Ryszard E. Zach Sztuka motywowania 37 Reakcja na niesprawiedliwość Indywidualna historia niesprawiedliwości i koncepcja kropli przelewającej kielich Richarda A. Crosiera i Dana R. Daltona czyli o jedną (niekiedy drobną) ) niesprawiedliwość za dużo Redukowanie niesprawiedliwości racjonalizacja zmniejszenie wysiłku odejście z organizacji wymierzenie sobie sprawiedliwości (zwiększenie wyniku) agresja (sabotaż,, fura, atak (fizyczny lub słowny) s na menedżera era lub jego w, wandalizm, nielojalność ść,, atak na jednostkę lub grupę uprzywilejowaną) Ryszard E. Zach Sztuka motywowania 38 Teorie luki pokoleniowej Ryszard E. Zach Sztuka motywowania 39 Teoria luk pokoleniowych Świat II Rzeczpospolitej II wojny światowej Pierwszych lat odbudowy Okresu stalinowskiego Odwilży Małej stabilizacji Blichtru i pozłoty, oty, otwarcia Pierwszych trudności Sierpnia (koledzy ze styropianu) Stanu wojennego (deportowani) Szybkiego reformowania socjalizmu (prywatyzacji PRL) Przełomu 89/90 Pokolenie pampersów Pokolenie frugo Ryszard E. Zach Sztuka motywowania 40

11 System wynagrodzeń poszukiwanie źródeł Motywowanie w perspektywie organizacji Ryszard E. Zach Sztuka motywowania 41 Ryszard Europejski system wynagrodzeń ma około o 2000 lat Stawka dzienna Żołd d (wynagrodzenie w skali roku) Nagrody Premie za osiągni gnięcia Wartościowanie pracy Struktura płacp Waloryzacja E. Zach Sztuka motywowania 42 Środki przymusu Czym dysponuje firma? Środki zachęty Środki perswazji Osiem przykazań skutecznego motywowania przez wynagrodzenia 1. Jaka płaca, p taka praca ale, nawet najniższa płaca p musi zapewnić byt pracownika; 2. Narzędzia motywowania powinny być dostosowane do grup społeczno eczno-zawodowych; zawodowych; 3. Wszystkie narzędzia motywowania powinny być zharmonizowane w jeden system; 4. System musi być zrozumiały y i akceptowany; Ryszard E. Zach Sztuka motywowania 43 Ryszard E. Zach Sztuka motywowania 44

12 Osiem przykazań skutecznego motywowania przez wynagrodzenia 5. Motywowanie powinno opierać się na nagradzaniu (premie, nagrody, itp.); 6. Stosowanie odpowiednich terminów w pomiędzy wykonaniem zadania, a gratyfikacją; 7. Poczucie sprawstwa i odpowiedniego wkładu ; 8. Motywowanie skoncentrowane na KOWALSKIM, a nie na KOWALSKICH Ryszard E. Zach Sztuka motywowania 45 Daniel Pink Motywacyjne kontrowersje Ryszard E. Zach Sztuka motywowania 46 Typy wynagrodzeń materialne: : płaca, p premia, sprzęt, wyposażenie, diety; pienięż ężne: płaca, p premia, płatny p urlop itd. niepienięż ężne: organizacja wypoczynku, posiłki dotowane przez firmę,, organizowana przez nią opieka nad dziećmi i polityczne: : wpływ, władza, w odpowiedzialność ść,, kontrolna, informacja, formułowanie owanie celów, podział zasobów, kontakty z otoczeniem techniczne: : rozwiązywanie zywanie problemów, uczestnictwo w zespołach projektowych, pomiar efektów społeczno - psychologiczne: : tożsamo samość społeczna i osobista, uznanie, zaufanie, status, informacja, atrakcyjny czas pracy, samodzielność związane zane z możliwo liwościami samorealizacji: umożliwienie kształcenia i rozwoju Ryszard E. Zach Sztuka motywowania 47 Funkcje płac p i związane zane z nimi kontrowersje Funkcje płacp dochodowa - jedyne źródło o utrzymania pracownika motywacyjna - pobudzanie do zwiększania efektywności kosztowa - element kosztów w własnych w przedsiębiorstwa społeczna - rzutowanie płac p na stosunki międzyludzkie Pytania i wątpliwow tpliwości płaca jako cena pracy Paul Samuelson czy praca jest sprawiedliwa i godziwa, Jan Paweł II, Powszechna Deklaracja Praw Człowieka płaca rodzinna Jan Paweł II płaca - funkcja reprodukcji gatunku David Ricardo wysokość płacy realnej Ryszard E. Zach Sztuka motywowania 48