Zbigniew Łabno Wezwanie do wzięcia udziału w sprawie a przerwa biegu przedawnienia. Palestra 10/11(107), 56-59

Transkrypt

1 Zbigniew Łabno Wezwanie do wzięcia udziału w sprawie a przerwa biegu przedawnienia Palestra 10/11(107),

2 56 Zbigfii.evo.Łąbjio Nr. 11,(107> adw. d r G odlew ski zaprosił przedstaw icieli bułgarskiej adw okatury do złożenia w izyty w Polsce. Zaproszenie to zostało przyjęte. T erm in w izyty kolegów b u ł garskich zostanie ustalony. P rzyjm iem y ich z trad y cy jn ą polską gościnnością. P R O S Z Ę O G ŁOS ZBIGNIEW ŁABNO W ezwanie do wzięcia udziału w sprawie a przerwa biegu przedawnienia i O bow iązujący k.p.k. w prow adził w części obejm ującej postępow anie procesowe instytucję w ezw ania do udziału w spraw ie. N orm ują ją przepisy art. 194, 195 i k.p.c. N iezależnie od w ezw ania do udziału w spraw ie now a procedura cyw ilna u trzy m ała także instytucję przypozwania. Obie te zasady praw a procesowego znajdują zastosow anie obok siebie, choć trzeb a podkreślić, że w ezw anie do udziału w sp ra w ie w yw iera w pływ n a przypozwanie. Samo znaczenie om awianego w ezw ania w spraw ach, których podstaw ą są spory w ynikające ze stosunku pracy (a zwłaszcza o odszkodowanie z ty tu łu pow stałych niedoborów), omówił dość w yczerpująco M. P iekarski ( Praca i Zabezp. Społ. n r 5, ro k 1965). Na tle pow ołanego arty k u łu (jego recenzja ukazała się w Nowym P ra w ie n r 9, rok 1965) w ysuw a się mogące budzić w ątpliw ości zagadnienie, czy oraz po upływ ie jakiego term inu następuje przerw a biegu przedaw nienia roszczenia, co do którego sąd w zyw a osobę trzecią, nie biorącą dotychczas udziału w procesie, do w zięcia udziału w spraw ie. K w estią podm iotowej zm iany powództwa, a w zw iązku z nią zagadnieniem przerw y biegu przedaw nienia przy w ezw aniu do udziału w spraw ie zajął się W. Broniewicz (Podm iotowa zm iana pow ództwa, Nowe P raw o n r 1, rok 1966), przedstaw iając to zagadnienie jako dyskusyjne. ii 1. D la udzielenia odpow iedzi na postaw ione p ytan ie konieczne jest ustalenie n a j p ierw ch a rak te ru procesowego w ezw ania do udziału w spraw ie. Różni się ono od przypozw ania, z którym łączy je pozornie w prow adzenie d o zawisłego sporu osoby trzeciej, stojącej dotychczas poza procesem. Celem przy pozw ania jest oznajm ienie sporu (litis denuntiatio) osobie trzeciej dla zabezpieczen ia się w ew entualnym -przeciwko niej procesie regresow ym -przed zarzutem n ie

3 N r.11 (1Q7) W ezwanie do wzięcią udziału W sprawie a przerwa biegu przedawn. 57 w łaściw ego prow adzenia pierw szego procesu bądź też dla zabezpieczenia się w w y padku, gdy osoba trzecia m ogłaby w ystąpić z roszczeniem przeciw ko osobie w iodącej spór i przypozywającej (art. 84 k.p.c.). Przypozw any może, lecz nie musi przystąpić do spraw y. Przypozw any nie jest stroną procesu, -nie będąc jego podm iotem, i dlatego w ydany w spraw ie w yrok w żadnym razie go nie obejm uje. S y tu acja pow yższa ulega zm ianie jedynie wówczas, gdy przypozw any, uw zględn iając obow iązujące w tej m ierze norm y proceduralne, w stępuje w m iejsce strony. Jeżeli przypozw any zgłasza interw encję uboczną, a nie zachodzi w spółuczestnictw o konieczne, to przypozwanie nie przeryw a biegu przedaw nienia, gdyż nie spełnia w arunków przew idzianych w art k.c. (vide artykuł M. Jędrzejew skiej, ogł. w P U G -u n r 3, ro k 1966). Przypozw anie bowiem nie jest czynnością przedsięw ziętą bezpośrednio w celu dochodzenia roszczenia (vide cytowany art. M. Piekarskiego). Powyższe stanow isko, reprezentow ane w okresie obow iązyw ania dawnego k.p.c., znajdow ało uzasadnienie przy zestaw ieniu 1 i 2 art. VI przepisów w p row adzających k.p.c. oraz art. I l l p k t 2 uchylonych p.o.p.c. B rak przeniesienia treści om a w ianego art. VI do norm proceduralnych obecnie obowiązujących należy uznać za zrozum iały w obec treści art k.c., k tó ry zw ęził treść art. I l l p k t 2 p.o.p.c. 2. O dm ienna sy tuacja zachodzi przy w ezw aniu do udziału w spraw ie. Osoba w ezw ana przez sąd bądź z urzędu, gdy zachodzą przesłanki w ym ienione w 4 art. 194 k.o.c., bądź n a w niosek jednej ze stron dotychczasowych wchodzi do procesu i staje się pozw anym obok dotychczasowego pozw anego albo też w stęp u je w jego m iejsce. Zachodzi więc tu zasadnicza różnica z przypozwaniem. W ezwany bow iem do udziału w spraw ie nie m a żadnego w pływ u na fak t w ezwania, gdy tym czasem zgłoszenie in terw encji przez przypozw anego uzależnione jest z w yłączeniem w y padku w spółuczestnictw a koniecznego przede w szystkim od w oli przypozwanego, a dopiero w dalszej kolejności od ew entualnej opozycji stron. A rtykuł k.p.c. stw ierdza w yraźnie, że w ezw anie do w zięcia udziału w spraw ie zastępuje pozwanie. Należy więc uznać za oczywiste, że w ezw anie stanow i czynność, o której mówi art k.c., tzn. ta k ą czynność, która zm ierza bezpośrednio do dochodzenia roszczenia. A zatem na pytanie, czy w ezw anie do udziału w spraw ie przeryw a bieg przedaw niania, trzeba odpowiedzieć tw ierdząco. iii 1. R ealizacja w ezw ania do udziału w spraw ie obejm uje w zasadzie trzy czynności procesowe: a) w ystąpienie z w nioskiem o w ezw anie do w zięcia udziału w spraw ie przez jedną ze stron dotychczasowych. S kutki tej czynności będą biec oczywiście od chw ili złożenia odpowiedniego pism a procesowego w urzędzie pocztowym lub bezpośrednio w sądzie albo od chw ili zgłoszenia w niosku w tym w zględzie do protokołu sądowego. W ym ieniona czynność nie będzie m iała miejsca, jeżeli w ezw anie do w zięcia udziału w spraw ie nastąpi z urzędu przez sąd w razie spełnienia się przesłanek w ym ienionych w art lub art. 464 k.p.c.; b) postanow ienie sądu o w ezw aniu do udziału w spraw ie, jeżeli w ezw anie n a stę p uje z urzędu. W ydanie postanow ienia przez sąd w tej kw estii należy uznać

4 58 Zbipnieio Łab no Nr 11 (107) za czynność bezw zględnie obligatoryjną, postanow ienie to jest niezaskarżalne w tryb ie zażaleniow ym (vide cytow any arty k u ł W. Broniewicza); c) doręczenie w ezw ania osobie w ezw anej. 2. P rzepisy proceduralne nie zaw ierają norm y, k tó ra by w sposób oczywisty expressis verbis w skazyw ała początek przerw y biegu przedaw nienia. A rt k.p.c. dotyczy w yłącznie zaw iadom ienia o toczącym się procesie osoby, k tó ra m a przystąpić do sporu w ch arak terze powoda. Nie m ożna w ięc przepisu tego rozciągać per analogiam na instytucję w ezw ania choćby z tej przyczyny, że w ejście do sporu nowopozwanego nie jest uzależnione od jego w oli i decyzji. Stąd też odrębność czynności w stąpienia do sporu w roli powoda niezależnie od uprzedniej czynności sądu zaw iadom ienia o toczącym się procesie. N ależy też w yłączyć chw ilę pozw ania, które spow odow ało zaw iśnięcie całego p ro cesu, poniew aż spór nie był początkowo w ytoczony przeciw ko w ezw anem u (wyłącznie lu b rów nież, co zależy od tego, czy w ezw any w ejdzie w m iejsce dotychczasowego pozwanego, czy też będzie pozw anym obok niego), art. zaś k.p.c. w yraźnie stw ierdza, że dopiero dokonane przez sąd w ezw anie do w zięcia udziału w spraw ie zastępuje pozw anie. P ozostaje zatem do rozw ażenia, z k tó rą spośród czynności procesow ych stan o w iących realizację w ezw ania do w zięcia udziału w spraw ie m ożna i należy łączyć początek przerw y biegu przedaw nienia. V Sam o w ezw anie sądu zastępuje pozwanie, k tóre w yw iera skutki praw nom aterialn e i procesow e niezależnie od w oli w ezwanego. W ezw anie do udziału w spraw ie służy sanacji b rak u legitym acji biernej całkow itej (art k.p.c.) Jub częściowej (art i 195 k.p.c. w spółuczestnictw o konieczne). W pierw szym w ypadku (art, k.p.c.) sąd jest obligatoryjnie zw iązany w nioskiem jednej z dotychczasow ych stron i nie może tego wniosku nie uw zględnić. W ynika to z brzm ienia cytowanego art k.p.c., w którym w yraźnie m ów i się o tym, że sąd wezwie tę osobę do w zięcia udziału w spraw ie. W razie zaś b rak u częściowej legitym acji biernej (art, k.p.c.) sąd może w niosku pow oda nie uw zględnić. W skazuje na to sform ułow anie przepisu, w k tó rym czytam y, że sąd może wezwać te osoby (...). Jeśliby przyjąć w ram ach in terp retacji że ustaw ow y term in może ró w noznaczny je st z obowiązkiem dokonania przew idzianej czynności, gdy zachodzą określone praw em przesłanki, to sąd m a w takiej sytuacji upraw nienia i możność sw obodnej oceny okoliczności, a co zatem idzie w ydania takiego postanow ienia, jakie uzna za słuszne, a więc także nie uw zględniającego w niosku o w ezw anie, do w zięcia udziału w spraw ie. P odkreślić n a.ezy, że szczególne U praw nienia i obowiązki sądu w ynikające z art k.p.c., dotyczące braku legitym acji biernej częściowej, gdy zachodzi przy tym w spółuczestnictw o konieczne nie pozostają w sprzeczności z powyższym i w yw odam i dotyczącym i art k.p.c. T ak w ięc w in teresującej nas kw estii up raw nien ia sądu, gdy zachodzą p rzesłanki z art k.p.c., są szersze w porów naniu z art k.p.c., skoro w tym w ypadku sąd może nie uw zględnić w niosku powoda. W ydaje się zw łaszcza ze w zględu n a konieczność precyzji i jasności p rzepisów że term in początku biegu przedaw nienia roszczenia pow inien być jed n o li

5 Nr 11 (107) Pytania i odpowiedzi prawne 59 ty, tj. w spólny zarówno w tedy, gdy zachodzi całkow ity b rak legitym acji biernej, ja k i w tedy, gdy zachodzi częściowy b rak tej legitym acji..nie może w ięc być ty m term inem chw ila zgłoszenia w niosku o w ezw anie przez stronę dotychczasową, skoro w razie b rak u legitym acji biernej częściowej (art k.p.c.) w niosek pow oda je st jedynie propozycją i może nie być przez sąd uw zględniony. 3. K ryterium rozw iązania zagadnienia trzeba szukać w przepisach norm ujących s k u tk i w niesienia (a w ięc nie doręczenia) pozwu. Z godnie z pow ołanym art k.c. bieg przedaw nienia przeryw a każda czynność przedsięw zięta bezpośrednio w celu dochodzenia roszczenia (oczywiście w rozw ażaniach niniejszych chodzi o postępow anie toczące się przed sądem). Za ta k ą czynność zarówno doktryna (W. Siedlecki: Z arys postępow ania cywilnego, PWN, w yd. III), ja k i orzecznictw o (orzeczenie SN C 2536/52 OSN 4/53/115; orzecznictw o z okresu obow iązyw ania dawnego k.p.c. nie utraciło tu ta j znaczenia wobec utrzym ania w tym przedm iocie przepisów bez zm ian m erytorycznych) uznają w niesienie pozwu. Złożenie go na poczc:e jest oczywiście chw ilą w niesienia. Należy zatem ustalić, z ja k ą chwilą w ezw anie do wzięcia udziału w spraw ie uznać trzeba za dokonane w tym sensie, że pozw anie osoby trzeciej staje się faktem. Gdyby zająć stanow isko, że początek przerw y biegu przedaw nienia następuje 7 d atą doręczenia osobie w ezw ania do wzięcia udziału w spraw ie, to stałoby to w sprzeczności z zasadą, że sk u tki pozw ania, gdy chodzi o przerw ę biegu p rzedaw nienia, n astęp u ją z chw ilą w niesienia, a nie doręczenia pozwu. W ydaje się więc, że jedynym rozw iązaniem postaw ionego problem u jest stw ie r dzenie, iż p rzerw a biegu przedaw nienia w stosunku do osoby w ezw anej do w zięcia udziału w spraw ie następ u je z chw ilą w ydania przez sąd postanow ienia o w ezw aniu. P rzy takim rozw iązaniu zagadnienia początek przerw y biegu przedaw nienia n astąp i z chw ilą, gdy w ezw anie do w zięcia udziału w spraw ie staje się pozwem. Dodać jeszcze należy, że początek przerw y biegu przedaw nienia nastąpi z tą chw ilą dla obu w ypadków przew idzianych w art. 194 k.p.c. Będzie więc dotyczyć zarówno spraw, w których w ezw anie do wzięcia udziału w spraw ie nastąpić m a n a w niosek jednej z dotychczasowych stron procesu, jak i spraw, w których może tego dokonać z urzędu sąd n a podstaw ie art bądź art. 464 k.p.c. P Y T A N I A f O D P O W IE D Z I PR4W«'E PYTANIE: 1 C z y adw okatom -członkom zespołu adwokackiego znajdującego się w miejscowości A należy się zwrot kosztów przejazdu, noclegów i diet w razie wyjazdu do miejscowości, w której zespół adwokacki w A otrzymał lokal po byłym zespole adwokackim w B i w którym to lokalu członkowie zespołu adwokackiego położonego w miejscowości A pełnią dyżury?