ROZDZIAŁ 17 WYCENA PRZEDSIĘBIORSTW METODĄ PORÓWNAWCZĄ NA PRZYKŁADZIE SPÓŁEK NOTOWANYCH NA GPW W WARSZAWIE 1
|
|
- Agata Stachowiak
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Piotr Beszterda ROZDZIAŁ 17 WYCENA PRZEDSIĘBIORSTW METODĄ PORÓWNAWCZĄ NA PRZYKŁADZIE SPÓŁEK NOTOWANYCH NA GPW W WARSZAWIE 1 Abstrakt Określenie wartości w gospodarce rynkowej ma szczególne znaczenie. Wyceny przedsiębiorstwa dokonuje się na potrzeby wielu zdarzeń, między innymi: fuzji, podziału, zmiany formy prawnej czy sprzedaży. Mnogość zastosowania informacji jaką jest określenie wartości przedsiębiorstwa wymusza ustosunkowanie się do metod wyceny znanych w teorii. Polski system prawny nie precyzuje zespołu metod jakimi można posługiwać się w procedurze wyceny, co prowadzi do dowolności ich stosowania, niezależnie od ich adekwatności do polskich realiów. W artykule dokonuje się charakterystyki metody porównawczej pod kontem polskiego systemy finansowego. Przedstawia się zalety i wady zastosowania tej metody w polskich warunkach ekonomicznych. Badaniem objęto grupę spółek notowanych na GPW w Warszawie. Próba ta ma zapewnić reprezentatywność wyników. Dokonano wyceny tych przedsiębiorstw opisywaną metodą, a następnie porównano z wartością rynkową. Zastosowanie takiej procedury w badaniu ma za zadanie ustosunkować się do tezy czy metoda porównawcza w polskich realiach daje rzetelne wyniki. W związku z tym czy możliwa jest do zastosowania przy wycenach przedsiębiorstw nie notowanych na giełdzie, a dokonywanych np. przez biegłych sądowych. W tradycyjnym rozumieniu postrzegaliśmy biznes jako: kupić tanio i sprzedać drogo. Nowe podejście definiuje biznes jako organizację, która tworzy wartość dodaną i kreuje bogactwo Peter Drucker, Harward Buisness Review Motywy przeprowadzania wyceny Odwieczny problem w teorii ekonomii, który ewoluuje wraz z rozwojem nauki jak również wraz z zmianą otoczenia w jakim muszą funkcjonować podmioty to cel przedsiębiorstwa. W literaturze ekonomicznej często spotyka się stwierdzenie, iż podstawowym celem jest generowanie zysków (ich maksymalizacja). Warto zaznaczyć, że powinny być one osiągane w długim okresie. Nurty teorii behawioralnych i praktyka gospodarcza wskazują, iż często menedżerowie dążą do realizacji tego celu w sytuacji, gdy firma działa na rynkach będących w stanie embrionalnego rozwoju (nowe rynki, nowe branże). Zwiększenie zysku jest realizowane z nadzieją na wzrost rentowności, udziału w rynku itp. Na bardziej dojrzałych rynkach, w warunkach zwiększonej konkurencji takie uproszczone działanie nie ma racji bytu. Przedsiębiorstwo bowiem musi przede wszystkim się rozwijać, by sprostać wymogom 1 referat zrealizowano w ramach pracy statutowej nr S/WZ/03/06
2 Wycena przedsiębiorstw metodą porównawczą na przykładzie spółek notowanych na GPW rynku. Istotą działalności gospodarczej dla właścicieli i współwłaścicieli firm jest fakt, że inwestując swój majątek (wyrażony w gotówce) spodziewają się go pomnożyć. Pierwszą decyzją inwestora (właściciela, współwłaściciela przedsiębiorstwa) jest odpowiedź na pytanie w co zainwestować - czy kupić akcje jakiejś firmy giełdowej (a jeśli tak ta jakiej?), czy zdeponować swoje fundusze w banku na lokatach (i w ten sposób za premię powierzyć je za pośrednictwem banku innym), czy w końcu założyć własną firmę (a jeśli tak to w jakiej branży i co konkretnie ta firma ma robić). Czym różnią się te propozycje? Po pierwsze ryzykiem, a po drugie oceną wyników tej decyzji w przyszłości wynik ten to ilość gotówki jaką można uzyskać w przyszłości (sprzedając akcje, pobierając dywidendę lub sprzedając firmę). W związku z tym długookresowym celem przedsiębiorstwa staje się maksymalizacja finansowych korzyści właściciela czyli maksymalizacja wartości podmiotu. Cel taki przyjęło w praktyce wiele firm (od latach dziewięćdziesiątych jest to coraz bardziej powszechny model dla firm amerykańskich). Ważnymi dla rozwoju tej koncepcji wydarzeniami była publikacja książki prof. Alfreda Rappaport a Creating Shareholder Value w 1986 roku oraz publikacja autorów związanych z znaną światową firmą konsultingową Mc Kinsey Group, Tom Copeland, Tim Koller, Jack Murrin: Valuation: Measuring and Menaging the Value of Companies. Również autorzy pracy In Search of Shareholder Value 2 opowiadają się za tezą, że głównym zadaniem kierownictwa przedsiębiorstwa powinno być dążenie do maksymalizacji jego wartości. J. Knight argumentuje, iż zarządzanie oparte na wartości wymaga dostarczenia maksymalnego zwrotu dla inwestorów przy zrównoważeniu interesów wszystkich innych stron (klientów pracowników itp.) i powinno być głównym celem przedsiębiorstwa. Podsumowując należy stwierdzić, że maksymalizacja wartości przedsiębiorstwa jest celem na wszech miar konkretnym, ukierunkowanym na przyszłość, pragmatycznym, którego realizacja wymusza podejmowania optymalnych decyzji ekonomicznych. Powodem wyceny przedsiębiorstw mogą być autonomiczne decyzje właścicieli związane z prowadzoną lub planowaną strategią rozwoju przedsiębiorstwa, jak również obowiązki wynikające z przepisów prawa. Pierwsza grupa motywów, ma przesłanki czysto biznesowe. Należą do nich: realizacja celu przedsiębiorstwa maksymalizowanie wartości wprowadzanie systemów zarządzania zorientowanych na wartość (Value Based Management) nowa emisja akcji lub wprowadzenie do spółki nowego wspólnika; Do tej drugiej grupy należą przypadki, w których konieczna jest wycena z powodu: zmiany formy prawnej działalności przedsiębiorstwa wycena aportu zgodna z wymogami kodeksu spółek handlowych w sytuacji wstąpienia lub wystąpienia wspólnika do/z spółki, w przypadkach rozliczeń wynikających z prawa rodzinnego, prawa spadkowego lub podatkowego nabycie lub sprzedaż przedsiębiorstwa; łączenie się przedsiębiorstw; wycena wkładów niepieniężnych (włączając w to zorganizowane części przedsiębiorstwa); W opracowaniu Valuation Methods and Shareholder Value Creation (P. Fernandez, 2002) klasyfikuje się podstawowe motywy przeprowadzania wycen przedsiębiorstw w następujący sposób: 2 Price Waterhous, In Search of Shareholder Value, John Wiley&Sons, New York 1996
3 200 Piotr Beszterda transakcje kupna-sprzedaży: - dla strony kupującej wycena wskaże maksymalną, akceptowalną cenę transakcji - dla strony sprzedającej wycena wskaże minimalną, akceptowalną cenę transakcji wycena notowanych spółek - wycena służy porównaniu wartości otrzymanej z wyceny do giełdowej ceny akcji w celu podjęcia decyzji o sprzedaży, kupnie lub trzymaniu danego waloru - wycena służy wskazaniu papierów wartościowych atrakcyjnych dla osoby zarządzającej aktywami kapitałowymi, czyli wskazaniu takich spółek, które są niedowartościowane przez rynek oferty publiczne (Initial Public Offerings IPO) - wycena usprawiedliwia cenę, za jaką oferowane są akcje w ofercie publicznej systemy wynagradzania bazujące na tworzeniu wartości - wycena przedsiębiorstwa jest konieczna do zmierzenia wykreowanej ekonomicznej wartości dodanej w celu wynagrodzenia kadry menedżerskiej identyfikacja determinant wartości - wycena ma zasadnicze znaczenie dla identyfikacji głównych determinant wartości przedsiębiorstwa decyzje strategiczne dotyczące dalszego działania przedsiębiorstwa -wycena jest wstępnym krokiem w sprawie decyzji co do kontynuacji działalności, sprzedaży, fuzji, wzrostu biznesu bez kupna lub z kupnem innych przedsiębiorstw planowanie strategiczne - wycena przedsiębiorstwa lub jego poszczególnych składników ma zasadnicze znaczenie w procesie decyzyjnym, w jakie produkty, linie biznesowe, kraje, klientów powinno inwestować przedsiębiorstwo Przedsiębiorstwo jako przedmiot wyceny Przedsiębiorstwo, jako podstawowa kategoria ekonomiczna, nie jest jasno zdefiniowane i jednolicie rozumiane. Ani nauka, ani praktyka nie ustaliły bezspornej definicji przedsiębiorstwa. Pojęcie to było i jest rozumiane odmiennie w różnych okresach oraz przez określone szkoły i kierunki nauczania nie tylko ekonomiki przedsiębiorstwa. Podejmując próbę interpretacji różnych ujęć definicyjnych przedsiębiorstwa należy w pierwszej kolejności wskazać na ekonomiczno-finansowy oraz techniczno-organizacyjny aspekt tej kategorii ekonomicznej (Borowiecki, 1994, s 19 i nast.). W pierwszym ze wskazanych ujęć przedsiębiorstwo stanowi zbiór czynników wytwórczych-zasobów, przyjmujących postać materialną jak i niematerialną zgromadzonych w odpowiednich proporcjach i w racjonalny sposób wykorzystywanych w celu osiągnięcia głównego celu (Lichtarski, 1997, s ). Immanentnymi elementami związanymi z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa stają się ponoszone nakłady oraz uzyskiwane w ich rezultacie efekty. Niewątpliwie uzupełnienie i dopełnienie ekonomiczno-finansowego spojrzenia na przedsiębiorstwo stanowi ujęcie techniczno-organizacyjne, które warunek sukcesu przedsiębiorstwa racjonalność i efektywność jego funkcjonowania widzi we właściwym zorganizowaniu i skorelowaniu różnych postaci zasobów gospodarczych. Zasoby te, stanowią pewną dynamiczną całość, wspólnie przyczyniając się prowadzenia przedsiębiorstwa, a w rezultacie do jego pozytywnej oceny z punktu widzenia przyjętych kryteriów (Kamela-Sowińska, 1994). Wskazana definicyjna istota przedsiębiorstwa sprowadza się do zaakcentowania istnienia w ramach gospodarki jego wyodrębnienia ekonomicznego, organizacyjnego oraz technicznego. Równocześnie jednak nie należy zapominać, iż takie czy inne wyodrębnienie przedsiębiorstwa nie jest rezultatem czyjejś arbitralnej decyzji, lecz wynika bezpośrednio z cech gospodarki rynkowej, nadających mu cechy obiektywnego podmiotu gospodarczego zrodzonego
4 Wycena przedsiębiorstw metodą porównawczą na przykładzie spółek notowanych na GPW przez rynek i przez tenże rynek realizującego swoje cele (Gruszewski, 1989, s. 107 i 120). Przedsiębiorstwo stanowi system otwarty, z czym związane jest istnienie sprzężenia zwrotnego pomiędzy przedsiębiorstwem a jego otoczeniem rynkowym. Stało się to podstawową przesłanką dla włączenia również pewnych zasadniczych elementów zewnętrznych w zakres systemowej konstrukcji przedsiębiorstwa. Takie zewnętrzne elementy składowe, jak odbiorcy (klienci) przedsiębiorstwa. region - czyli bezpośrednie otoczenie geograficzne, w którym ono funkcjonuje - czy też państwo, oddziałują aktywnie na przedsiębiorstwo, a stawiając przed nim określone wymogi i ograniczenia są również podatne na aktywne oddziaływanie samego przedsiębiorstwa (Altkorn, 1995). Na podstawie tak prawnie zdefiniowanej kategorii podmiotowości i własności przedsiębiorstwa, zarówno prawo cywilne, jak i handlowe precyzują konkretne formy organizacyjno-własnościowe przedsiębiorstw, a w ich ramach procedurę ich powstawania i likwidacji, a także zakres i podmiot odpowiedzialności wobec pracowników i osób trzecich 3. Prawo własności czyni więc z przedsiębiorstwa - jako jednego z tzw. dóbr rzadkich - przedmiot własności, a z określonych osób (fizycznych lub prawnych) podmioty uprawnień własnościowych (Kostka, 1993, s. 30). W rezultacie przedsiębiorstwo może stać się pełnoprawnym przedmiotem obrotu rynkowego (towarem) oraz dobrem użytecznym, bowiem prawna ochrona własności i respektowanie jej zasad dają jego właścicielowi - w ramach obowiązującego porządku prawnego prawo do swobodnego decydowania o wykorzystaniu przedmiotu własności, swobody dysponowania nim, jak również czerpania pożytków osiągniętych dzięki jego wykorzystaniu. Prawna ochrona własności staje się również jednym z elementów składowych autonomii jednostki jako podmiotu własności, wskazując jej w ten sposób możliwości efektywnej realizacji jej własnych celów z tym związanych (Gray, 1994, s. 84 i nast.). Niemniej skoro przedmiotem analizy w niniejszym opracowaniu są przedsiębiorstwa zarejestrowane w Polsce i działające w oparciu o polski system prawny, będziemy się posiłkować definicją zawartą w Kodeksie Cywilnym. Jest to definicja do której najczęściej odwołują się wszelkie akty prawne normujące stosunki gospodarcze w polskim systemie prawnym. Art KC definiuje przedsiębiorstwo jako zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmuje ono w szczególności: 1) oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa); 2) własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości; 3) prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych; 4) wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne; 5) koncesje, licencje i zezwolenia; 6) patenty i inne prawa własności przemysłowej; 7) majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne; 8) tajemnice przedsiębiorstwa; 9) księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Zakres przedmiotowy i metody wyceny Charakteryzując proces wyceny przedsiębiorstwa i dążąc do wskazania jego wewnętrznej struktury oraz różnorakich uwarunkowań ją kształtujących, właściwe zdaje się 3 Zob. kodeks spółek handlowych. Kantor Wydawniczy Zakamycze, Kraków 2001, s. 31 i nast. Oraz Kodeks cywilny z komentarzem, oprac. G. Zdzinnicka-Karczocha, Wyd. SIGMA, Skierniewice 1996, s
5 202 Piotr Beszterda wskazanie ogólnych wniosków płynących z rozważań nad naturą wartości przedsiębiorstwa, jako szczególnego obiektu wartościowania. Wprawdzie jest ono w warunkach gospodarki rynkowej normalnym towarem - przedmiotem wymiany rynkowej, to jednak w odniesieniu do niego wskazać można wiele uwarunkowań znacznie niekiedy odróżniających obrót przedsiębiorstwami od obrotu innymi bardziej tradycyjnymi towarami. Do tychże uwarunkowań zaliczyć można (Borowiecki, 2002, s. 49): złożoność i praktyczną niepowtarzalność przedsiębiorstw jako dóbr o charakterze indywidualnym, daleko mniejszą masowość transakcji przedsiębiorstwami w porównaniu z innymi przedmiotami obrotu, istnienie wielu różnorodnych trudności w obiektywizacji wyceny w drodze oparcia się przy niej na innych wycenach, co wynika bezpośrednio z obu wyżej podanych uwarunkowań Przytoczone uwarunkowania sprawiają, iż w odniesieniu do przedsiębiorstwa mówić można o istnieniu wielu różnych wartości, o zróżnicowanym charakterze, w zależności od sposobu jej postrzegania, a równocześnie wynika z tego, że proces wyceny przedsiębiorstwa przyjmuje postać rachunku kalkulacyjnego, opierającego się na indywidualnym charakterze majątku danego przedsiębiorstwa i/lub osiąganych przez nie wyników finansowych. Wynika z tego, że tak prowadzona wycena przedsiębiorstwa nie odbywa się na rynku, lecz raczej poprzez rynek, który dostarcza informacji umożliwiających właściwy dobór parametrów i zmiennych rachunku kalkulacyjnego. Oczywiście nie można tutaj zapominać o istnieniu elementów bezpośredniej wyceny rynkowej przedsiębiorstw, której przykład stanowi giełda papierów wartościowych. Jednakże zakres tej wyceny, ograniczający się do przedsiębiorstw-spółek, których akcje podlegają obrotowi giełdowemu, jest skromny w porównaniu do istniejących potrzeb w dziedzinie wyceny przedsiębiorstw w Polsce. Wszystkie wskazane ogólne uwarunkowania towarzyszące wycenie przedsiębiorstwa stają się punktem wyjścia do prowadzenia bliższych rozważań dotyczących istoty i specyfiki tego procesu. Wycena przedsiębiorstwa, będącego podmiotem gospodarczym i równocześnie specyficznym przedmiotem obrotu rynkowego, może obejmować swoim zasięgiem zróżnicowane zakresy i obszary. Wiążą się one z jednej strony z różnymi składnikami tworzącymi wartość przedsiębiorstwa, z drugiej zaś z odpowiadającymi im determinantami tej wartości. Ponadto istotnymi czynnikami wpływającymi na zakres i przebieg wyceny są jej cele i funkcje, które związane są bezpośrednio z charakterem stron jej dokonujących oraz okolicznościami towarzyszącymi prowadzonej wycenie. Wszystkie wymienione elementy zrodziły dwa zasadnicze aspekty postrzegania majątku a zarazem wartości przedsiębiorstwa (Jaki, 2000): 1) jako substancji materialnej przedsiębiorstwa, czyli tego, co znajduje swoje odzwierciedlenie w jego aktywach bilansowych 2) jako elementów pozamaterialnych wynikających ze stopnia zorganizowania w przedsiębiorstwie środków i czynników produkcji, umożliwiających ich wykorzystanie, a tym samym decydujących o zdolności przedsiębiorstwa do pomnażania zainwestowanego w nie kapitału. Sposób i zakres uwzględniania przy wycenie wymienionych dwóch grup składników majątku przedsiębiorstwa pozwalają na wyróżnienie trzech zasadniczych podejść w procesie jego wartościowania i związanych z nimi metod. W ramach znanych i stosowanych w praktyce metod wartościowania można więc wyróżnić te, które obejmują swym zakresem jedynie pierwszą z wymienionych grup, te, które postrzegają przedsiębiorstwo tylko z punktu widzenia procesu inwestowania mającego na celu uzyskanie określonego przyrostu wartości (dochodu), jak również te, które nie abstrahując od istniejącej materialnej (realnej) postaci przedsiębiorstwa, uosabiającej w sobie samej pewną wartość, dostrzegają istniejącą w ramach przedsiębiorstwa
6 Wycena przedsiębiorstw metodą porównawczą na przykładzie spółek notowanych na GPW (będącego wszakże systemem) synergię materialnych i pozamaterialnych składników jego wartości. Konsekwencją takiego trojakiego postrzegania procesu wartościowania przedsiębiorstwa jest wyróżnienie trzech zasadniczych podejść (Borowiecki, 2002, s. 55): 1) podejścia majątkowego (asset-approach); 2) podejścia dochodowego (income-approach); 3) podejścia majątkowo-dochodowego czyli mieszanego (mixed-approach). Opierając się o wyżej wymienione podejścia można wyróżnić cztery podstawowe grupy metod wyceny (Szablewski, 2004, s. 143): 1) Metody majątkowe należące do tradycyjnych metod wyceny gdzie wartość przedsiębiorstwa jest określana na podstawie bilansu, bez uwzględnienia przyszłego rozwoju, kondycji gospodarki, problemów wewnętrznych czyli wszystkich tych czynników, które nie występują w sprawozdaniu finansowym. Do metod w tej grupie zalicza się: - metodę wartości księgowej - metodę skorygowanej wartości księgowej - metodę wartości likwidacyjnej - metodę odtworzeniową 2) Metody dochodowe służą do obliczenia wartości przedsiębiorstwa, prognozując przepływy pieniężne, które firma wygeneruje w przyszłości. Następnie przepływy pieniężne są dyskontowane według stopy odpowiadającej ryzyku danych przepływów. Zaliczamy do tej grupy: - metodę DCF - metodę zdyskontowanych zysków - metodę zdyskontowanych dywidend - metodę APV 3) Metody mieszane są wynikiem swoistego kompromisu. Z jednej strony mamy do czynienia z wyceną statyczną aktywów przedsiębiorstwa, z drugiej zaś z próbą obliczenia wartości, którą wygeneruje ono w przyszłości. Do metod tej grupy zalicza się: - metodę średniej wartości (klasyczną) - metodę UEC - metodę nabycia ciągłych zysków - metodę szwajcarską - metodę niemiecką - metodę stuttgarcką 4) Metody porównawcze Wielość podejść do procesu wyceny przedsiębiorstwa i ich wewnętrzne zróżnicowanie, wyrażające się w licznych metodach stosowanych w ramach każdego z nich - a zatem i wielość wartości przedsiębiorstwa - znalazło również swoje odzwierciedlenie w wyodrębnieniu się w ramach teorii wyceny trzech poglądów (Voigt, 1990, s ): 1) absolutystycznego, dominującego przede wszystkim w Niemczech, zgodnie z którym jedyną właściwą wartością przedsiębiorstwa jest jego wartość dochodowa; 2) relatywistycznego, zgodnie z którym przedsiębiorstwo ma wiele wartości - zależnie od celu wyceny oraz charakteru stron nią zainteresowanych 3) mieszanego - absolutystyczno-relatywistycznego, stwierdzającego że jedyną właściwą wartością przedsiębiorstwa jest wartość wyznaczona bezpośrednio przez na rynku, w oparciu o faktycznie istniejący popyt i podaż (wartość rynkowa); jednak nie zawsze istnieją warunki umożliwiające takie ustalenie tej wartości, w związku z czym w charakterze substytutów wykorzystuje się różne metody wyceny, bazujące na różnych podstawach w zależności od indywidualnej sytuacji wycenianego obiektu i uwarunkowań towarzyszących wycenie. Wyróżnione w obrębie poszczególnych podejść metody stają się instrumentem kompleksowego pomiaru wartości w procesie wyceny przedsiębiorstwa. Proces ten cechuje się określoną
7 204 Piotr Beszterda procedurą, w ramach której mamy do czynienia zarówno z wykorzystaniem różnych aspektów pomiaru ekonomicznego, jak i narzędzi wielokierunkowej analizy i oceny przedsiębiorstwa. Metoda porównawcza W krajach o rozwiniętym obrocie przedsiębiorstwami zrodziła się koncepcja kalkulacji wartości podmiotu na podstawie ukształtowanych przez rynek multiplikatorów, odzwierciedlających relacje ceny do różnych kategorii majątkowych i finansowych. Metoda ta zwana porównawczą (mnożnikową lub multiplikatywną) jest najprostsza pod względem metodologicznym (English, 2001, s. 289). W przeciwieństwie do wartości bazującej jedynie na bilansie przedsiębiorstwa (metody majątkowe) i wartości bazującej na przepływach pieniężnych (metody dochodowe) metodologia tych wycen jest oparta na rachunku zysków i strat, bilansie, przepływach pieniężnych. Przeprowadzone w Polsce pod koniec lat dziewięćdziesiątych badania wykazały iż na 191 analizowanych wycen aż 100 zaliczono do majątkowych, 66 było wycenami dochodowymi, a tyko osiem przeprowadzonych zostało metodą multiplikatywną (pozostałe metodami mieszanymi) (Zarzecki, 1999, s. 22). Do przyczyn takiego stanu rzeczy można zaliczyć (Bąk, 1999, s. 10): płytkość polskiego rynku kapitałowego przejawiająca się w nikłej reprezentacji giełdowej wielu dziedzin polskiej gospodarki krótki okres funkcjonowania polskiego rynku kapitałowego słabo rozwinięty w stosunku do krajów zachodnich polski rynek fuzji i przejęć poziom infrastruktury informacyjnej odbiegającej od standardów zachodnich zarówno w dziedzinie rynku kapitałowego, jak i informacji branżowych Rozwój polskiego rynku kapitałowego powinien przyczyniać się do przesunięć w zastosowaniu metod od majątkowych do bardziej rynkowych. Wyceny metodą mnożników rynkowych oraz transakcji porównywalnych, zwane metodami porównawczymi, polegają na określeniu wartości kapitałów własnych wycenianej spółki poprzez zastosowanie relacji wartości rynkowych kapitałów własnych lub wartości całej firmy porównywalnych spółek do wybranych wielkości ekonomiczno-finansowych. Podstawą takiego podejścia do wyceny jest powszechnie akceptowane założenie, iż aktywa podobne do siebie powinny być wyceniane i sprzedawane po zbliżonych cenach. Zastosowanie metod porównawczych pozwala na oszacowanie wartości rynkowej kapitałów własnych przedsiębiorstwa nienotowanego na giełdzie. Istnieją dwie główne odmiany wyceny porównawczej: wycena oparta na porównywalnych spółkach notowanych na giełdzie; wycena oparta na porównywalnych spółkach, który były obiektem transakcji przejęcia. W pierwszym wypadku jako wartość kapitałów własnych spółek porównywalnych przyjmujemy kapitalizację giełdową, zaś w drugim - cenę przejęcia odpowiadającą stuprocentowemu udziałowi (Lewandowski, 2001, s ). Wycena porównawcza opiera się na mnożnikach, czyli relacji rynkowej wartości całej firmy lub też wartości rynkowej kapitałów własnych (kapitalizacja giełdowa albo cena przejęcia) do wybranych wielkości finansowych lub ekonomicznych. Istnieją dwie główne kategorie mnożników (Tuzinem, 2003, s. 426): mnożniki kapitałów własnych - w rym wypadku wielkości bazowe będące podstawą wyceny odnoszone są do rynkowej wartości kapitałów własnych; mnożniki wartości całej firmy - wielkości bazowe odnoszone są do wartości całej firmy, więc sumy rynkowej wartości kapitałów własnych oraz rynkowej wartości kapitałów obcych. Paleta wykorzystywanych multiplikatorów jest szeroka:
8 Wycena przedsiębiorstw metodą porównawczą na przykładzie spółek notowanych na GPW Tabela 1: Przykładowe relacje stanowiące podstawę stosownych multiplikatorów Lp. Treść relacji 1 Rynkowa wartość całkowitego kapitału Zysk netto 2 Rynkowa wartość całkowitego kapitału Zysk przed odsetkami i opodatkowaniem 3 Rynkowa wartość całkowitego kapitału Sprzedaż 4 Rynkowa wartość kapitału własnego Zysk po opodatkowaniu 5 Rynkowa wartość kapitału własnego Cash flow 6 Rynkowa wartość kapitału własnego Wartość księgowa 7 Rynkowa wartość kapitału własnego Ilość jednostek produkowanych Źródło: opracowanie własne na przykładzie J. Gajdka, Metody wyceny przedsiębiorstw, w: Vademecum prywatyzacji, POLTEXT, Warszawa 1991, s 75 Wartość przedsiębiorstwa w ujęciu metody porównawczej wyraża zatem iloczyn rynkowego multiplikatora i odpowiadającej mu podstawy z wycenianego podmiotu, co przedstawia poniższa formuła: W = m X gdzie: W wartość przedsiębiorstwa m multiplikator, wyrażający ukształtowaną na rynku relację ceny do przyjętej kategorii bazowej X poziom podstawy multiplikatora w wycenianym przedsiębiorstwie Przedstawione podejście do wyceny przedsiębiorstwa determinuje tym samym procedurę wykorzystania metod porównawczych do wyceny konkretnego przedsiębiorstwa. Procedura ta jest wieloetapowa i polega na (Kwaśniewski, 1992, s ): 1) dokonaniu wyboru wskaźnika lub grupy mnożników będących podstawą wyceny; 2) wyselekcjonowaniu grupy przedsiębiorstw o zbliżonej charakterystyce do przedsiębiorstwa wycenianego dla których możliwe jest uzyskanie informacji o poziomie wcześniej wybranych multiplikatorów; 3) wyznaczenie dla wycenianego przedsiębiorstwa wielkości ekonomicznej będącej bazą wybranego wskaźnika; 4) oszacowanie wartości przedsiębiorstwa, przez pomnożenie wyznaczonej wielkości ekonomicznej przez poziom multiplikatora ustalonego dla wyselekcjonowanej grupy przedsiębiorstw; 5) dokonanie niezbędnych korekt. Punkt ciężkości omawianej metody tkwi w multiplikatorze, który decyduje o poprawności wyceny. Stąd jest niezbędne, aby spełniał on trzy zasadnicze warunki (Heath, 1972, s ): 1) powinien on być ukształtowany przez zrównoważony rynek kapitałowy. W przeciwnym razie multiplikator będzie odzwierciedlał relacje krótkotrwałą, zniekształconą irracjonalnością i spekulacją cenową. 2) powinien odzwierciedlać relację z przedsiębiorstw podobnych w swej istocie do wycenianych podmiotów. Podobieństwo w zakresie: branży potencjału wzrostu
9 206 Piotr Beszterda efektywności operacyjnej rozmiaru i charakteru rynku na jakim działa podmiot wielkości firmy sytuacji finansowej struktury kapitałowej 3) multiplikator i przyjętą do wyceny podstawę powinna cechować zgodność metodologiczna i czasowa. Spełnienie przedstawionych warunków jest bardzo trudne, stąd z reguły multiplikatory, obciążone są mniejszym lub większym niepodobieństwem obiektów, irracjonalnością i spekulatywnością uczestników rynku kapitałowego. Prostota teoretycznej procedury wyceny metodą porównawczą jest zarazem największym wrogiem osób dokonujących tą metodą wyceny. Badaniem objęto 57 upublicznionych wycen spółek notowanych na GPW w Warszawie dokonanych w 2005 roku. Wzięto pod uwagę jedynie wyceny dokonane metoda porównawczą. Opracowania firmowały domy maklerskie oraz inne instytucje zajmujące się rynkiem kapitałowym. Nie brano pod uwagę wycen dokonywanych w przypadku ofert publicznych IPO, ponieważ porównanie ich wyników z pierwszymi notowaniami mogły by dać nierzetelne wnioski z uwagi specyfikę pierwszych ofert publicznych. Wyniki tych badań nie są jednak zbyt optymistyczne dla metody porównawczej. Badanie ujawniło, iż nie używa się podstawowej metody opartej na jednym multiplikatorze. Najczęściej jest to kombinacja kilku wskaźników, którym przypisuje się wagi. Tak więc otrzymana wycena jest średnioważoną wycen za pomocą poszczególnych multiplikatorów. Poszczególne podmioty dokonujące wyceny stosują różne systemy wag dla wskaźników uczestniczących w wycenie. Liczba używanych multiplikatorów przy jednej wycenie wahała się od dwóch do pięciu. Rynek nie ukształtował wzorcowego modelu wskaźników branych pod uwagę. Najczęściej stosowanymi były: P/E udział w 98,25 % zbadanych wycen EV/EBITDA - udział w 66,67 % zbadanych wycen P/BV - udział w 40,35 % zbadanych wycen EV/S - udział w 40,35 % zbadanych wycen EV/EBIT - udział w 22,81 % zbadanych wycen W dokonanych wycenach brak jest również jednolitej procedury nawet u poszczególnych podmiotów ich dokonujących. Fakt ten znacznie podważa metodologię ich przeprowadzenia. Jednym z fundamentalnych założeń w tej wycenie jest porównanie wycenianego przedsiębiorstwa z innym w swej istocie podobnym (poprzez multiplikator). Jednostki do zestawień brały kilka podmiotów w zależności od cech wycenianej jednostki. Badanie wskazuje iż jedynie w przypadku 26,32% wycen zastosowano porównania z podmiotami zagranicznymi nie notowanymi na GPW w Warszawie. Czy fakt ten wskazuje iż nasz rynek jest już tak zróżnicowany i liczebnie obszerny aby można było wyselekcjonować odpowiednie spółki do porównań? Otóż odpowiedz na to pytanie również nie jest przychylna dla metody porównawczej. Użyte rozwiązanie jest jedynie daleko idącym uproszczeniem, które w znacznym stopniu podważa wiarygodność zastosowania metody w oparciu o podmioty notowane na polskiej giełdzie. Ciężko jest znaleźć wśród spółek notowanych w Warszawie jednoznacznie podobne. W związku z tym podmioty dokonujące wyceny posiłkowały się między innymi następującymi rozwiązaniami do wyselekcjonowania podmiotów podobnych: o zbliżonej sumie bilansowej o zbliżonym zysku netto o zbliżonym udziale eksportu w sprzedaży ogółem o podobnych rynkach zbytu Takie rozwiązania budzą wątpliwość, dodatkowo potęgowaną wyborem spółek których płynność na GPW w Warszawie jest znikoma. Zachodzi tu obawa o realność multiplikatorów użytych do wyceny a zniekształconych przez działania spekulacyjne. W końcu rzecz najważniejsza. Przeprowadzone wyceny dały wyniki, wartości podmiotów znacznie odbiegające od tych ukształtowanych przez rynek. Może rynek niedoszaco-
10 Wycena przedsiębiorstw metodą porównawczą na przykładzie spółek notowanych na GPW wuje lub przeszacowuje przedsiębiorstwa? Nie jest to jednak argument który miałby bronić zastosowania metody dochodowej. Przecież jeżeli będziemy chcieli zrealizować inwestycje (sprzedać przedsiębiorstwo lub jego ułamkową część akcje, udział), to i tak otrzymamy tyle na ile rynek ją wyceni. W obliczu tych wszystkich argumentów można poddać pod wątpliwość zastosowanie wyceny porównawczej na/i w oparciu o GPW w Warszawie. Polski rynek kapitałowy ciągle się rozwija i w stosunku do innych rynków (np. amerykańskiego) jest jeszcze nie dość efektywny. Zważając na ułomność metodologii przeprowadzonego badania (głównie: zbyt mała liczebnie próba oraz ograniczenie czasowe jedynie do 2005 roku) z dużą ostrożnością można postawić tezę iż w obecnych warunkach metoda porównawcza jest mało przydatna na polskim rynku i niesie ze sobą zbyt duże przekłamanie co do wyników wyceny. Zdaje się być zasadne kontynuowanie badania w tym zakresie co też będzie czynione. Tabela 2: Zbadane wyceny spółek notowanych na GPW w Warszawie dokonane metodą p równawczą w 2005 roku. Lp. Podmiot wyceniany Dzień wyceny Wykorzystane multiplikatory P/E P/BV EV/S EV/EBITDA EV/EBIT Wartość 1 akcji otrzymanej w wyniku wyceny (zł) Wartość 1 akcji na GPW (zł) Odchylenie wyceny od wartości na GPW (%) 1 Mostostal Export ,94 1,32 46,97 2 Polmos Lublin ,06 31,30 37,57 3 SPIN ,90 39,01 33,04 4 Dwory ,90 37,00 32,16 5 Stalprofil ,10 10,15 29,06 6 Millennium ,94 3,10 27,10 7 Prokom ,50 133,50 26,97 8 Stal Profil ,42 9,15 24,81 9 Farmacol ,30 33,10 24,77 10 PKN Orlen ,57 62,40 24,31 11 Jelfa ,50 58,40 24,14 12 Relpol ,00 52,90 22,87 13 PKN Orlen ,20 41,90 22,20 14 Bytom ,50 12,70 22,05 15 PKN Orlen ,80 48,30 21,74 16 Wawel ,00 108,00 19,44 17 TIM ,08 8,60 17,21 18 Police ,71 9,25 15,78 19 Police ,30 8,05 15,53 20 KGHM ,70 31,90 15,05 21 BRE Bank ,93 115,50 14,23 22 Polcolorit ,84 2,50 13,60 23 Sokołów ,63 5,05 11,49 24 Stalprodukt ,30 64,80 6,94 25 Rafako ,70 19,40 6,70 26 Jelfa ,35 68,50 5,62 27 Dębica ,90 64,30 5,60 28 ATM ,01 47,60 5,06 29 Agora ,51 61,50 4,89 30 PGF ,70 53,50 4,11 31 BZ WBK ,00 87,47 4,04 32 Softbank ,10 35,00 3,14 33 Rafako ,48 18,45 0,16 34 Graal ,05 13,04 0,08
11 208 Piotr Beszterda 35 Kęty ,90 140,00-0,79 36 Stalprodukt ,67 75,60-2,55 37 TP S.A ,40 23,40-4,27 38 Softbank ,70 38,70-5,17 39 Alma Market ,17 24,50-5,43 40 MacroSoft ,03 32,08-6,39 41 KGHM ,36 30,30-6,40 42 Cersanit ,03 127,00-7,06 43 Grajewo ,60 32,00-7,50 44 Świecie ,70 46,20-7,58 45 Rafako ,90 12,00-9,17 46 TVN ,60 51,40-9,34 47 Cersanit ,89 108,00-11,21 48 Mni ,10 7,15-14,69 49 Kopex ,60 54,70-14,81 50 Amica ,38 21,80-15,69 51 Opoczno ,68 41,50-16,43 52 PKO BP S.A ,42 27,10-17,27 53 Polcolorit ,90 2,38-20,17 54 Apator ,80 93,40-25,27 55 ComArch ,80 63,00-25,71 56 TIM ,30 8,70-27,59 57 Inter Cars ,03 23,00-30,30 Źródło: opracowanie własne BIBLIOGRAFIA: 1. Altkorn J., (1995), Podstawy marketingu, Instytut marketingu, Kraków. 2. Bąk Z., Michalczyk J., (1999), Wycena w procesach fuzji i przejęć, materiały konferencyjne, Arthur Andersen. 3. Borowiecki R., (1994), Analiza ekonomiczno-finansowa i ocena przedsiębiorstwa w procesie przechodzenia do gospodarki rynkowej, AE-TNOiK, Warszawa-Kraków. 4. Borowiecki R., (2002), Metody i systemy wyceny przedsiębiorstw, TWIGGER, Warszawa. 5. English J. R., (2001), Applied Equity Analysis, McGraw-Hill, New York. 6. Fernandez P., (2002), Valuation Methods and Shareholder Value Creation, Academic Press, San Diego. 7. Gajdka J., (1991), Metody wyceny przedsiębiorstw, w: Vademecum prywatyzacji, POL- TEXT, Warszawa. 8. Gray J., (1994), Liberalizm, Wyd. Znak, Kraków. 9. Gruszewski T., (1989), Przedsiębiorstwo jako kategoria ekonomiczna. W: Teoria i praktyka przemian gospodarczych wybrane problemy. Pod. red. W. Jakubika, Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków-Łódź. 10. Heath A., (1972), Valuation Factors and Techniques In Mergers and Acquisitions, w: Financial Executive, Aprli Jaki A., (2000), Wycena przedsiębiorstw. Pomiar i ocena wartości, Kantor Wydawniczy ZAKAMYCZE, Kraków. 12. Kamela-Sowińska A., (1994), Wycena przedsiębiorstw i ich mienia w warunkach inflacji, FRR, Warszawa. 13. Knight J., (1998), Value Based Management, McGraw-Hill, New York.
12 Wycena przedsiębiorstw metodą porównawczą na przykładzie spółek notowanych na GPW Kostka M. S., (1993), Ekonomiczna interpretacja własności. w: praca zbior. Pod red. T. Wawaka, Własność prawna, Uniwersytet Jagielloński, Kraków. 15. Kwaśniewskiego J., (1992), Vademecum prywatyzacji, Poltext, Warszawa. 16. Lewandowski M., (2001), Fuzje i przejęcia w Polsce na tle tendencji światowych, Wig Press, Warszawa. 17. Lichtarski J., (1997), Podstawy nauki o przedsiębiorstwie, AE, Wrocław. 18. Price Waterhous, (1996), In Search of Shareholder Value, John Wiley&Sons, New York 19. Szablewski A., (2004), Wycena i zarządzanie wartością firmy, Poltex, Warszawa. 20. Tuzinem R., (2003), Metody porównań rynkowych, w: Finanse przedsiębiorstw pod red. L. Szyszko, PWE, Warszawa. 21. Voigt J. F., (1990), Unternehmensbewertung und Potentialanalyse, Gabler Verlag GmbH, Wiesbaden. 22. Zarzecki D., (1999), Metody wyceny przedsiębiorstw, Fundacja Rozwoju Rachunkowości, Warszawa.
Wycena przedsiębiorstwa. Bartłomiej Knichnicki b.knichnicki@volante.pl
Wycena przedsiębiorstwa Bartłomiej Knichnicki b.knichnicki@volante.pl 1. Cel wyceny 2. Metody majątkowe 3. Metody dochodowe 4. Metody porównawcze Agenda Cel wyceny motywy wyceny Transakcje kupna-sprzedaży
Bardziej szczegółowo3.3.1 Metody porównań rynkowych
3.3.1 Metody porównań rynkowych Metoda porównań rynkowych polega na porównaniu obiektu wycenianego z wartościami rynkowymi obiektów podobnych. Porównanie to może odbywać się bezpośrednio (np. środki transportu)
Bardziej szczegółowoJak wycenić - choćby w przybliżeniu - ile faktycznie warta jest nasza firma i jaką mamy siłę przetargową w stosunku do naszych konkurentów?
Jak wycenić - choćby w przybliżeniu - ile faktycznie warta jest nasza firma i jaką mamy siłę przetargową w stosunku do naszych konkurentów? Jedną z najważniejszych informacji o firmie - także dla właściciela
Bardziej szczegółowoFuzje i przejęcia Redakcja naukowa Waldemar Frąckowiak
Fuzje i przejęcia Redakcja naukowa Waldemar Frąckowiak Fuzje i przejęcia wiążą się ze złożonymi decyzjami inwestycyjnymi i finansowymi. Obejmują: kluczowe elementy biznesu, zarządzanie i analizy strategiczne,
Bardziej szczegółowoM. Dąbrowska. K. Grabowska. Wroclaw University of Economics
M. Dąbrowska K. Grabowska Wroclaw University of Economics Zarządzanie wartością przedsiębiorstwa na przykładzie przedsiębiorstw z branży produkującej napoje JEL Classification: A 10 Słowa kluczowe: Zarządzanie
Bardziej szczegółowoMetody oceny efektywności inwestycji rzeczowych
I Metody oceny efektywności inwestycji rzeczowych Efektywność inwestycji rzeczowych Inwestycje - aktywa nabyte w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych z przyrostu wartości tych aktywów. Efektywność inwestycji
Bardziej szczegółowoLiczba godzin Punkty ECTS Sposób zaliczenia. ćwiczenia 16 zaliczenie z oceną
Wydział: Zarządzanie i Finanse Nazwa kierunku kształcenia: Finanse i Rachunkowość Rodzaj przedmiotu: podstawowy Opiekun: prof. nadzw. dr hab. Piotr Szczepankowski Poziom studiów (I lub II stopnia): I stopnia
Bardziej szczegółowoWycena przedsiębiorstwa
Wycena przedsiębiorstwa O usłudze: Wycena przedsiębiorstwa jest jednym z najważniejszych problemów współczesnej teorii finansów. Zapotrzebowanie na ustalenie wartości udziałów czy akcji powstaje w związku
Bardziej szczegółowoWYCENA PRZEDSIĘBIORSTWA NAJISTOTNIEJSZE CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA WARTOŚĆ SPÓŁKI W METODZIE DCF. Marek Zieliński
WYCENA PRZEDSIĘBIORSTWA NAJISTOTNIEJSZE CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA WARTOŚĆ SPÓŁKI W METODZIE DCF Marek Zieliński Wybór metody oszacowania wartości jednostki determinuje szereg czynników, w szczególności sytuacja
Bardziej szczegółowoWycena przedsiębiorstw. dr hab. inż. Karolina Mazur, prof. UZ
Wycena przedsiębiorstw dr hab. inż. Karolina Mazur, prof. UZ 1 ISTOTA WARTOŚCI I JEJ PODSTAWOWE STANDARDY 2 Standardy wartości według NI 5 standard wartości określa strony rzeczywistej lub hipotetycznej
Bardziej szczegółowoStopa zwrotu a ryzyko inwestycji na NewConnect. Marek Zuber Dexus Partners
Stopa zwrotu a ryzyko inwestycji na NewConnect Marek Zuber Dexus Partners Ryzyko na rynkach finansowych Skąd się bierze? Generalna zasada: -Im większe ryzyko tym większy zysk -Im większy zysk tym większe
Bardziej szczegółowoW metodzie porównawczej wskaźniki porównywalnych firm, obecnych na giełdzie, są używane do obliczenia wartości akcji emitenta.
W metodzie porównawczej wskaźniki porównywalnych firm, obecnych na giełdzie, są używane do obliczenia wartości akcji emitenta. Wycena spółki, sporządzenie raportu z wyceny Metodą wyceny, która jest najczęściej
Bardziej szczegółowoWycena przedsiębiorstw. Wykład 1
Wycena przedsiębiorstw Wykład 1 Podstawowe elementy zarządzania wartością Tworzenie wartości Pomiar wartości Apropriacja wartości dr hab. inż. Karolina Mazur, prof. UZ POWSZECHNE KRAJOWE ZASADY WYCENY
Bardziej szczegółowo1. Dane uzupełniające o pozycjach bilansu i rachunku wyników z operacji funduszu:
DODATKOWE INFORMACJE i OBJAŚNIENIA DO SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO ZA OKRES OD 18 GRUDNIA 2003 ROKU DO 31 GRUDNIA 2004 ROKU DWS POLSKA FUNDUSZU INWESTYCYJNEGO MIESZANEGO STABILNEGO WZROSTU 1. Dane uzupełniające
Bardziej szczegółowoZarządzanie wartością przedsiębiorstwa
Zarządzanie wartością przedsiębiorstwa 3.3 Metody dochodowe Do wyceny przedsiębiorstwa stosuje się, obok metod majątkowych - metody dochodowe, często określane mianem metod zdyskontowanego dochodu ekonomicznego.
Bardziej szczegółowoAnaliza inwestycji i zarządzanie portfelem SPIS TREŚCI
Analiza inwestycji i zarządzanie portfelem Frank K. Reilly, Keith C. Brown SPIS TREŚCI TOM I Przedmowa do wydania polskiego Przedmowa do wydania amerykańskiego O autorach Ramy książki CZĘŚĆ I. INWESTYCJE
Bardziej szczegółowosprawozdawczego oraz dostarczenie informacji o funkcjonowaniu spółki. Natomiast wadą jest wymóg wyważonego doboru wskaźników, których podstawą jest
ANALIZA WSKAŹNIKOWA Analiza danych finansowych za pomocą analizy wskaźnikowej wykorzystuje różne techniki badawcze, podkreślając porównawczą oraz względną wagę prezentowanych danych, które mają ocenić
Bardziej szczegółowoAKADEMIA ANALIZ Runda 1
AKADEMIA ANALIZ Runda 1 Po co wyceniać spółki? Inwestować Kupować Sprzedawać Inwestor indywidualny Fundusz inwestycyjny Private equity Fuzje i przejęcia Doradztwo transakcyjne Inwestor branżowy Wyjście
Bardziej szczegółowoInwestycje jako kategoria ekonomiczna i finansowa
Inwestycje jako kategoria ekonomiczna i finansowa - brak jednoznacznej interpretacji terminu inwestycja - termin ten podlegał ewolucji. Obecnie rozróżnia się inwestycje jako kategorię ekonomiczną i jako
Bardziej szczegółowoW grupie kapitałowej Energomontaż-Południe S.A. wyodrębniono cztery segmenty branżowe: Budownictwo, Produkcja, Handel, Działalność pomocnicza
Rodzaje segmentów działalności ze wskazaniem produktów (usług) i towarów w ramach każdego wykazywanego segmentu branżowego lub składu każdego wykazywanego segmentu geograficznego oraz wskazanie, który
Bardziej szczegółowoZarządzanie wartością przedsiębiorstw na przykładzie przedsiębiorstw z branży papierniczej
Magdalena Mordasewicz (Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu) Katarzyna Madej (Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu) Milena Wierzyk (Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu) Zarządzanie wartością przedsiębiorstw
Bardziej szczegółowoWycena wartości przedsiębiorstwa między teorią a praktyką. Prowadzący: Marcin Roj
Wycena wartości przedsiębiorstwa między teorią a praktyką Prowadzący: Marcin Roj Przesłanki i cele wyceny przedsiębiorstw Zmiana właściciela (transakcja kupnasprzedaży), Pozyskiwanie dodatkowych źródeł
Bardziej szczegółowoZarządzanie finansami przedsiębiorstw
Zarządzanie finansami przedsiębiorstw Opracowała: Dr hab. Gabriela Łukasik, prof. WSBiF I. OGÓLNE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE Cele przedmiotu:: - przedstawienie podstawowych teoretycznych zagadnień związanych
Bardziej szczegółowoFUZJE I PRZEJĘCIA, WYCENY
FUZJE I PRZEJĘCIA, WYCENY Staranne przygotowanie do procesu, realna ocena szans powodzenia i możliwości osiągnięcia stawianych w procesie celów oraz zaangażowanie doświadczonych ekspertów, zwiększają szanse
Bardziej szczegółowoMetody wyceny przedsiębiorstw w połączeniach jednostek gospodarczych
ZESZYTY TEORETYCZNE RACHUNKOWOŚCI, tom 49 (105), Warszawa 2009 r. Metody wyceny przedsiębiorstw w połączeniach jednostek gospodarczych Magdalena Janowicz * Wprowadzenie Wycena jest jednym z podstawowych
Bardziej szczegółowoMiędzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej. Cel
Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej Cel Celem Podyplomowych Studiów Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej jest umożliwienie zdobycia aktualnej wiedzy z zakresu międzynarodowych
Bardziej szczegółowoBilans dostarcza użytkownikowi sprawozdania finansowego informacji o posiadanych aktywach tj. zgromadzonego majątku oraz wskazuje na źródła jego
Bilans dostarcza użytkownikowi sprawozdania finansowego informacji o posiadanych aktywach tj. zgromadzonego majątku oraz wskazuje na źródła jego finansowania strona pasywów. Bilans jest sporządzany na
Bardziej szczegółowoWybór i ocena spółki. Warszawa, 3 marca 2013 r. Copyright Krzysztof Borowski
Wybór i ocena spółki Warszawa, 3 marca 2013 r. Copyright Krzysztof Borowski Wartość wewnętrzna vs cena giełdowa Wartość Momenty kiedy WW jest bliska cenie giełdowej WW Cena giełdowa Kupno Sprzedaż Kupno
Bardziej szczegółowoMetody mieszana. Wartość
Metody mieszana Dokonano wyceny Spółki i otrzymano następujące wyniki: Metody wyceny Wartość Spółki MAJĄTKOWE 1. metoda skorygowanych aktywów netto 82 100,00 2. metoda wartości odtworzeniowej 45 630,00
Bardziej szczegółowoSprawozdawczość finansowa według standardów krajowych i międzynarodowych. Wydanie 2. Irena Olchowicz, Agnieszka Tłaczała
Sprawozdawczość finansowa według standardów krajowych i międzynarodowych. Wydanie 2. Irena Olchowicz, Celem opracowania jest przedstawienie istoty i formy sprawozdań finansowych na tle standaryzacji i
Bardziej szczegółowo3. Od zdarzenia gospodarczego do sprawozdania finansowego
Nowe zmienione i uzupełnione wydanie podręcznika składa się z dwóch części: teoretycznej, (przewodnika po sprawozdaniu finansowym) i części drugiej - zbioru zadań, który ułatwi sprawdzenie przyswojonej
Bardziej szczegółowoKsięgarnia PWN: Robert Machała - Praktyczne zarządzanie finansami firmy
Księgarnia PWN: Robert Machała - Praktyczne zarządzanie finansami firmy Wstęp 1. do zarządzania finansami firmy 1.1. Zarządzanie firmą a budowanie jej wartości Obszary zarządzania przedsiębiorstwem Proces
Bardziej szczegółowoPrzeanalizuj spółkę i oceń, czy warto w nią zainwestować, czyli o fundamentach "od kuchni"
Przeanalizuj spółkę i oceń, czy warto w nią zainwestować, czyli o fundamentach "od kuchni" Prowadzący: Marcin Dybek Centrum Analiz Finansowych EBIT marcin.dybek@rsg.pl www.rsg.pl Stosowane standardy rachunkowości
Bardziej szczegółowoTemat: Podstawy analizy finansowej.
Przedmiot: Analiza ekonomiczna Temat: Podstawy analizy finansowej. Rola analizy finansowej w systemie analiz. Analiza finansowa jest ta częścią analizy ekonomicznej, która stanowi najwyższy stopień jej
Bardziej szczegółowoW jaki sposób dokonać tej wyceny zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej?
W jaki sposób dokonać tej wyceny zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej? Wycena jednostki działającej za granicą w sprawozdaniu finansowym jednostki sporządzonym zgodnie z MSSF
Bardziej szczegółowoGłównym celem opracowania jest próba określenia znaczenia i wpływu struktury kapitału na działalność przedsiębiorstwa.
KAPITAŁ W PRZEDSIĘBIORSTWIE I JEGO STRUKTURA Autor: Jacek Grzywacz, Wstęp W opracowaniu przedstawiono kluczowe zagadnienia dotyczące możliwości pozyskiwania przez przedsiębiorstwo kapitału oraz zasad kształtowania
Bardziej szczegółowoEKONOMIKA I ZARZĄDZANIE PRZEDSIĘBIORSTWEM PORTOWYM wykład 3.
EKONOMIKA I ZARZĄDZANIE PRZEDSIĘBIORSTWEM PORTOWYM wykład 3 www.salo.pl Działalność gospodarcza w portach morskich Działalność gospodarcza przedsiębiorstwa portowego opiera się na dwóch podstawowych elementach:
Bardziej szczegółowoSpis treści: Wprowadzenie...9. Część pierwsza Rachunkowość podmiotów gospodarczych...11
Spis treści: Wprowadzenie...9 Część pierwsza Rachunkowość podmiotów gospodarczych...11 1. Zarys historii rachunkowości oraz podstawy prawne jej prowadzenia w Polsce...11 1.1. Historia rachunkowości...11
Bardziej szczegółowoASM 603 + ASM 604 + ASM 605: Finansowanie i wycena nieruchomości jako inwestycji cz. 1-3
ASM 603 + ASM 604 + ASM 605: Finansowanie i wycena nieruchomości jako inwestycji cz. 1-3 Szczegółowy program kursu ASM 603: Finansowanie i wycena nieruchomości jako inwestycji cz. 1 1. Zagadnienia ekonomiczne
Bardziej szczegółowoZestawy zagadnień na egzamin magisterski dla kierunku EKONOMIA (studia II stopnia)
Zestawy zagadnień na egzamin magisterski dla kierunku EKONOMIA (studia II stopnia) Obowiązuje od 01.10.2014 Zgodnie z Zarządzeniem Rektora ZPSB w sprawie Regulaminu Procedur Dyplomowych, na egzaminie magisterskim
Bardziej szczegółowoSpis treści Przedmowa Wykaz skrótów Wykaz literatury Wprowadzenie Rozdział I. Regulacje z zakresu cen transferowych Rozdział II.
Przedmowa... XIII Wykaz skrótów... XV Wykaz literatury... XIX Wprowadzenie... XXI Rozdział I. Regulacje z zakresu cen transferowych... 1 1. Cele sporządzenia dokumentacji... 1 2. Dokumentacja cen transferowych
Bardziej szczegółowoSYLLABUS ZAWIERAJĄCY WYKAZ PODSTAWOWYCH ZAGADNIEŃ WYMAGANYCH DO EGZAMINU EBC*L
SYLLABUS ZAWIERAJĄCY WYKAZ PODSTAWOWYCH ZAGADNIEŃ WYMAGANYCH DO EGZAMINU EBC*L POZIOM A I. Bilans i inne sprawozdania finansowe jako źródło informacji o firmie Sporządzania i czytania bilansu, wyjaśnienie
Bardziej szczegółowoSTATYSTYKA EKONOMICZNA
STATYSTYKA EKONOMICZNA Analiza statystyczna w ocenie działalności przedsiębiorstwa Opracowano na podstawie : E. Nowak, Metody statystyczne w analizie działalności przedsiębiorstwa, PWN, Warszawa 2001 Dr
Bardziej szczegółowoPODSTAWY FUNKCJONOWANIA PRZEDSIĘBIORSTW
PODSTAWY FUNKCJONOWANIA PRZEDSIĘBIORSTW Część 5. Mgr Michał AMBROZIAK Wydział Zarządzania Uniwersytet Warszawski Warszawa, 2007 Prawa autorskie zastrzeżone. Niniejszego opracowania nie wolno kopiować ani
Bardziej szczegółowoTesty na utratę wartości aktywów case study. 2. Testy na utratę wartości aktywów w ujęciu teoretycznym
Roksana Kołata Dariusz Stronka Testy na utratę wartości aktywów case study 1. Wprowadzenie Zgodnie z prawem bilansowym wycena aktywów w bilansie powinna być poddawana regularnej ocenie. W sytuacji, gdy
Bardziej szczegółowoMINISTER INWESTYCJI I ROZWOJU 1)
projekt z dnia 22 lutego 2019 r. MINISTER INWESTYCJI I ROZWOJU 1) Warszawa, dnia STANDARD ZAWODOWY RZECZOZNAWCÓW MAJĄTKOWYCH NR 2 WYCENA NIERUCHOMOŚCI PRZY ZASTOSOWANIU PODEJŚCIA PORÓWNAWCZEGO Na podstawie
Bardziej szczegółowoLegg Mason Akcji Skoncentrowany Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Raport kwartalny za okres od 1 października 2010 roku do 31 grudnia 2010 roku
Nota nr 1 - Polityka rachunkowości Funduszu Uwagi ogólne Fundusz stosuje przepisy Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 24 grudnia 2007 roku w sprawie szczególnych zasad rachunkowości funduszy inwestycyjnych
Bardziej szczegółowoWycena według wartości godziwej przyczyna kryzysu finansowego czy też jego miernik?
Wraz z pogłębiającym się kryzysem finansowym i bessą giełdową pojawiły się krytyczne głosy w kontekście zastosowania wartości godziwej jako wyceny bilansowej. Wraz z pogłębiającym się kryzysem finansowym
Bardziej szczegółowoMieczysław Prystupa. WYCENA NIERUCHOMOŚCI I PRZEDSIĘBIORSTW w podejściu kosztowym
Mieczysław Prystupa WYCENA NIERUCHOMOŚCI I PRZEDSIĘBIORSTW w podejściu kosztowym Warszawa 2012 Recenzenci prof. zw. dr hab. Stanisław Kasiewicz prof. nadzw. dr hab. Elżbieta Mączyńska Korekta Paulina Chmielak
Bardziej szczegółowoZagadnienia na egzamin magisterski na kierunku Finanse i Rachunkowość
Zagadnienia na egzamin magisterski na kierunku Finanse i Rachunkowość 1. Gospodarcze i społeczne koszty inflacji 2. Znaczenie operacji depozytowych i kredytowych w polityce pienięŝnej 3. Popyt na pieniądz
Bardziej szczegółowoProcedurę majątkowej wyceny zawiera następujące etapy:
Wyróżnia się cztery główne metody wyceny majątkowej, należą do nich: metoda wartości likwidacyjnej, odtworzeniowej, metoda skorygowanych aktywów netto oraz wartości likwidacyjnej. Procedurę majątkowej
Bardziej szczegółowoUbezpieczeniowe Fundusze Kapitałowe
Ubezpieczeniowe Fundusze Kapitałowe Opis Ubezpieczeniowych Funduszy Kapitałowych Ubezpieczeniowe Fundusze Kapitałowe funkcjonujące w ramach indywidualnych i grupowych ubezpieczeń na życie proponowanych
Bardziej szczegółowoPRAWNO-EKONOMICZNE ASPEKTY LEASINGU
PRAWNO-EKONOMICZNE ASPEKTY LEASINGU Autor: Tomasz Cicirko, Piotr Russel, Wstęp Rozwinięty system gospodarki rynkowej korzysta z różnych form finansowania przedsięwzięć inwestycyjnych. W wyniku silnej konkurencji
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wstęp... 9
Wstęp... 9 1. Wprowadzenie do rachunkowości... 11 1.1. Istota rachunkowości... 12 1.2. Przedmiot, podmiot i funkcje rachunkowości... 17 1.3. Regulacje prawne rachunkowości... 22 1.4. Zasady rachunkowości...
Bardziej szczegółowoIstota metody DCF. (Discounted Cash Flow)
Istota metody DCF (Discounted Cash Flow) Metoda DCF to: Sposób wyceny przedsiębiorstwa i jego kapitałów własnych oparty o zdyskontowane przepływy pieniężne. Wolne przepływy pieniężne (Free Cash Flows)
Bardziej szczegółowoZAWIERAJĄCY WYKAZ PODSTAWOWYCH ZAGADNIEŃ WYMAGANYCH DO EGZAMINU EBC*L
SYLLABUS ZAWIERAJĄCY WYKAZ PODSTAWOWYCH ZAGADNIEŃ WYMAGANYCH DO EGZAMINU EBC*L POZIOM A wersja 2004-1 (A/D) 1. Bilans i inne sprawozdania finansowe jako źródła informacji o firmie Celem tej części jest
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Młody inwestor na giełdzie Strategie inwestycyjne Grzegorz Kowerda EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Młody inwestor na giełdzie Strategie inwestycyjne Grzegorz Kowerda Uniwersytet w Białymstoku 8 maja 2014 r. Początki giełdy przodek współczesnych giełd to rynek (jarmark,
Bardziej szczegółowoOpinia. BIURO AUDYTORSKIE Wojciech Sadowski Biegły Rewident. Dotyczy: Sygn. akt: 13927/08/602
BIURO AUDYTORSKIE Wojciech Sadowski Biegły Rewident 20-016 Lublin, ul. Narutowicza 41/1 tel./ fax (0 81) 743 79 97,e-mail:w.sadowski@post.pl badanie sprawozdań finansowych, doradztwo podatkowo - prawne.
Bardziej szczegółowoRozdział 1. Sprawozdawczość finansowa według standardów krajowych i międzynarodowych Irena Olchowicz
Spis treści Wstęp Rozdział 1. Sprawozdawczość finansowa według standardów krajowych i międzynarodowych 1. Standaryzacja i harmonizacja sprawozdań finansowych 2. Cele sprawozdań finansowych 3. Użytkownicy
Bardziej szczegółowoWybrane dane finansowe Alma Market SA oraz spółki KGHM Polska Miedź SA przedstawiają się następująco: Dane za rok 2010 (w tys. zł)
17 Ocena ryzyka finansowego 17.1 Ocena wypłacalności j Dla utrzymania ciągłości funkcjonowania w biznesie przedsiębiorstwo powinno, obok przestrzegania zasad racjonalnego gospodarowania majątkiem oraz
Bardziej szczegółowoUZASADNIENIE PRAWNO BIZNESOWE UCHWAŁY ZARZĄDU
Załącznik Nr 1 UZASADNIENIE PRAWNO BIZNESOWE UCHWAŁY ZARZĄDU spółki Przedsiębiorstwo Instalacji Przemysłowych INSTAL-LUBLIN Spółka Akcyjna z siedzibą w Lublinie (dalej zwanej Spółką ) w związku z planowanym
Bardziej szczegółowoWycena Firmy ile warte jest Twoje przedsiębiorstwo?
Wycena Firmy ile warte jest Twoje przedsiębiorstwo? Marcin Majewski, Wiceprezes Zarządu Augeo Ventures Odwieczna zasada kupiecka mówi, że każdy towar jest wart tyle, ile ktoś jest gotowy za niego zapłacić.
Bardziej szczegółowoJakie są zalety i wady tego rodzaju inwestycji?
Jakie są zalety i wady tego rodzaju inwestycji? Na Warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych zadebiutował długo wyczekiwany na naszym rynku ETF. Ma on wiernie odwzorowywać zachowanie indeksu WIG20.
Bardziej szczegółowoPrzykład liczbowy rozliczenie połączenia spółek powiązanych z zastosowaniem metody nabycia
Jak w praktyce jest stosowana ta metoda? W nr. 9/22 Biuletynu BDO Spółki Giełdowe omówiłem rozliczenie połączenia spółek powiązanych z zastosowaniem metody nabycia. Poniżej przedstawiam przykład liczbowy
Bardziej szczegółowo4.1.Wprowadzenie i krótki opis planowanego przedsięwzięcia,
Biznesplan w praktyce zarządzania firmą. Autor: Aleksander Czapurko, Joanna Łukaszewicz Wstęp Rozdział 1 Pojęcie, funkcje i struktura biznesplanu Czym jest biznesplan? Funkcje biznesplanu w przedsiębiorstwie
Bardziej szczegółowoTemat: Czynniki kształtujące wynik finansowy.
Wydział Zarządzania Rachunkowość finansowa Prowadzący: mgr Z. Niesyn Referat: Czynniki kształtujące wynik finansowy. Autor: Barbara Standarska Warszawa 14.12.2011 Temat: Czynniki kształtujące wynik finansowy.
Bardziej szczegółowoProgram zajęć kursu Specjalista ds. finansów i rachunkowości.
Program zajęć kursu Specjalista ds. finansów i rachunkowości. A. Finanse przedsiębiorstw (30 godz.) 1. Ogólna charakterystyka finansów przedsiębiorstwa - 1 godz. 1.1. Pojęcie finansów 1.2. Podmioty finansów
Bardziej szczegółowoPrzy wykładni pojęcia?przedsiębiorstwo" w rozumieniu ustawy o VAT nie należy zapominać o prawie wspólnotowym.
Przy wykładni pojęcia?przedsiębiorstwo" w rozumieniu ustawy o VAT nie należy zapominać o prawie wspólnotowym. Zgodnie z art. 6 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług (dalej: uptu) przepisów ustawy nie
Bardziej szczegółowoAnaliza i ocena sytuacji finansowej przedsiębiorstwa
Rozdział 6 Analiza i ocena sytuacji finansowej przedsiębiorstwa Celem niniejszego rozdziału jest przedstawienie podstawowych narzędzi analizy finansowej. Po jego lekturze Czytelnik zdobędzie informacje
Bardziej szczegółowoBILANS I RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT - ujęcie skutków wyceny i wpływ typowych zdarzeń związanych z aktywami trwałymi i obrotowymi. Autorzy: Agata Marta
BILANS I RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT - ujęcie skutków wyceny i wpływ typowych zdarzeń związanych z aktywami trwałymi i obrotowymi Autorzy: Agata Marta Wycena Wycena w rachunkowości ma szczególne znaczenie
Bardziej szczegółowoWydział Nauk Ekonomicznych i Technicznych Państwowej Szkoły Wyższej im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej
Wydział Nauk Ekonomicznych i Technicznych Państwowej Szkoły Wyższej im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej Zestaw pytań do egzaminu magisterskiego na kierunku Ekonomia II stopień PYTANIA NA OBRONĘ
Bardziej szczegółowoSTUDIA DRUGIEGO STOPNIA NIESTACJONARNE -Ekonomia - seminaria (uruchomienie seminarium nastąpi przy zapisaniu się minimum 8 osób)
STUDIA DRUGIEGO STOPNIA NIESTACJONARNE -Ekonomia - seminaria (uruchomienie seminarium nastąpi przy zapisaniu się minimum 8 osób) Uprzejmie proszę o zapoznanie się z zamieszczonymi poniżej zagadnieniami
Bardziej szczegółowoKażdy właściciel firmy wie, za ile chciałby sprzedać swoją firmę, ale jak ją wycenić i ile jest ona warta dla kupującego?
1 Każdy właściciel firmy wie, za ile chciałby sprzedać swoją firmę, ale jak ją wycenić i ile jest ona warta dla kupującego? Dlaczego należy wycenić firmę wg. metod stosowanych przez kupującego według ogólnie
Bardziej szczegółowoSPRAWOZDANIE FINANSOWE
Bydgoszcz dnia 30 marca 2015 roku SPRAWOZDANIE FINANSOWE Za okres: od 01 stycznia 2014 do 31 grudnia 2014 Nazwa podmiotu: Fundacja Dorośli Dzieciom Siedziba: 27-200 Starachowice ul. Staszica 10 Spis treści
Bardziej szczegółowoFinanse i rachunkowość. Alina Dyduch, Maria Sierpińska, Zofia Wilimowska
Finanse i rachunkowość. Alina Dyduch, Maria Sierpińska, Zofia Wilimowska Podręcznik obejmuje wykład finansów i rachunkowości dla inżynierów. Zostały w nim omówione m.in. rachunkowość jako system informacyjny
Bardziej szczegółowoDom maklerski KBC Securities
Dom maklerski KBC Securities www.kbcmakler.pl Radom, 09.10.2012 2 Piotr Owdziej analityk spółek sektora TMT KBC Securities 3 Analiza fundamentalna Badanie wpływu czynników zewnętrznych i wewnętrznych na
Bardziej szczegółowoCzynniki kształtujące wynik finansowy
Izabela Krzysiak Zarządzanie semestr III WYŻSZA SZKOŁA ZARZĄDZANIA I PRAWA im. Heleny Chodkowskiej w Warszawie Czynniki kształtujące wynik finansowy Czynniki kształtujące wynik finansowy Podejmując próbę
Bardziej szczegółowoCzęść A. Finansowe aspekty decyzji strategicznych w zarządzaniu przedsiębiorstwem
Wyzwania strategiczne w zarządzaniu finansami przedsiębiorstwa redakcja naukowa Elżbieta Wrońska-Bukalska Celem podręcznika jest przekazanie wiedzy z zakresu finansów przedsiębiorstwa z punktu widzenia
Bardziej szczegółowoNazwa innowacji: Ekonomia i finanse - innowacyjny moduł programowy dla przedmiotu Podstawy przedsiębiorczości
Nazwa innowacji: Ekonomia i finanse - innowacyjny moduł programowy dla przedmiotu Podstawy przedsiębiorczości Rodzaj innowacji: programowa i metodyczna Etap kształcenia: IV etap edukacyjny Podstawa opracowania
Bardziej szczegółowoKSH czy UoR? Art. 29 UoR. Sposób wyceny. Wartość. zbywcza przedsiębiorstwa. w aspekcie upadłości i
Wartość zbywcza przedsiębiorstwa w aspekcie upadłości i kontynuowania działalno alności Wykład 3 Prowadzący: Sławomir S JędrzejewskiJ slawek@6565.pl 42 288-18-83 www.6565.pl Wartość zbywcza przedsiębiorstwa
Bardziej szczegółowoE-SAF: e-fin. Elektroniczny System Analizy Fundamentalnej : e-analiza Finansowa. www.analizyontime.pl kontakt@analizyontime.pl
E-SAF: Elektroniczny System Analizy Fundamentalnej : e-analiza Finansowa Copyright 2010 Analizy Ontime e-wiz pozwala Inwestorom na zapoznanie się z sytuacją finansową spółek notowanych na GPW oraz Rynku
Bardziej szczegółowoProjekty uchwał na ZWZ 2011 roku Wraz z uzasadnieniem. Odnośnie uchwały nr 19 uzasadnienienie stanowi załącznik do ninieszej uchwały.
Projekty uchwał na ZWZ 2011 roku Wraz z uzasadnieniem Uchwały od numeru 1 do 8 oraz od numeru 10 do 17 stanowią zwykły przedmiot obrad Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia i nie wymagają w zakresie swoje treści
Bardziej szczegółowoZasadniczą część książki stanowi szczegółowa analiza treści MSR 14. Kolejno omawiane są w nich podstawowe zagadnienia standardu, między innymi:
MSR 14. Sprawozdawczość segmentów działalności. W sprawie sporządzania sprawozdań według segmentów działalności, standard wyraźnie odwołuje się do sprawozdawczości wewnętrznej przygotowanej dla najwyższego
Bardziej szczegółowoZarządzanie płynnością finansową przedsiębiorstwa. Cz. 1
Zarządzanie płynnością finansową przedsiębiorstwa Cz. 1 Płynność jest to Definicje płynności D. Wędzki[1] definiuje płynność jako zdolność zamiany aktywów na środki pieniężne w jak najkrótszym terminie
Bardziej szczegółowoDobre praktyki w zakresie kształtowania wysokości i składników wynagrodzeń, w przypadku zawierania kontraktów menedżerskich z członkami zarządów
Dobre praktyki w zakresie kształtowania wysokości i składników wynagrodzeń, w przypadku zawierania kontraktów menedżerskich z członkami zarządów wybranych spółek z udziałem Skarbu Państwa Minister Skarbu
Bardziej szczegółowoAutor: Agata Świderska
Autor: Agata Świderska Optymalizacja wielokryterialna polega na znalezieniu optymalnego rozwiązania, które jest akceptowalne z punktu widzenia każdego kryterium Kryterium optymalizacyjne jest podstawowym
Bardziej szczegółowoNauka o finansach. Prowadzący: Dr Jarosław Hermaszewski
Nauka o finansach Prowadzący: Dr Jarosław Hermaszewski SPRAWOZDANIA FINANSOWE Wykład 3 Co to jest sprawozdanie finansowe? Sprawozdanie finansowe - wyniki finansowe przedsiębiorstwa przedstawione zgodnie
Bardziej szczegółowoPOWOŁANIE ZAKŁADU POMIARU WARTOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA W INSTYTUCIE ZARZĄDZANIA WARTOŚCIĄ KOLEGIUM NAUK O PRZEDSIĘBIORSTWIE
Warszawa, 29 stycznia 2013 r. POWOŁANIE ZAKŁADU POMIARU WARTOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA W INSTYTUCIE ZARZĄDZANIA WARTOŚCIĄ KOLEGIUM NAUK O PRZEDSIĘBIORSTWIE Dyscyplina: ekonomia, finanse przedsiębiorstwa Obszary
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Młynek do pomnażania pieniędzy: Akcje na giełdzie
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Uniwersytet Szczeciński 20 maja 2015 r. Młynek do pomnażania pieniędzy: Akcje na giełdzie dr Dominika Kordela Plan spotkania Giełda papierów wartościowych Akcje Notowania
Bardziej szczegółowoĆwiczenia 1 Wstępne wiadomości
Ćwiczenia 1 Wstępne wiadomości 1.Wyszukaj i uzupełnij brakujące definicje: rynek finansowy (financial market) instrument finansowy (financial instrument) papier wartościowy (security) 2. Na potrzeby analizy
Bardziej szczegółowoWydział Nauk Ekonomicznych i Technicznych Państwowej Szkoły Wyższej im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej
Wydział Nauk Ekonomicznych i Technicznych Państwowej Szkoły Wyższej im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej Zestaw pytań do egzaminu magisterskiego na kierunku Ekonomia II stopień PYTANIA NA OBRONĘ
Bardziej szczegółowoSpis treści: Wstęp. ROZDZIAŁ 1. Istota i funkcje systemu finansowego Adam Dmowski
Rynki finansowe., Książka stanowi kontynuację rozważań nad problematyką zawartą we wcześniejszych publikacjach autorów: Podstawy finansów i bankowości oraz Finanse i bankowość wydanych odpowiednio w 2005
Bardziej szczegółowoINSTRUMENTY FINANSOWE W SPÓŁKACH
INSTRUMENTY FINANSOWE W SPÓŁKACH Praktyczne zestawienie polskich i międzynarodowych regulacji z przykładami księgowań BIBLIOTEKA FINANSOWO-KSIĘGOWA Instrumenty finansowe w spółkach Praktyczne zestawienie
Bardziej szczegółowoFinanse i Rachunkowość
Wydział Nauk Ekonomicznych i Technicznych Państwowej Szkoły Wyższej im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej Zestaw pytań do egzaminu licencjackiego na kierunku Finanse i Rachunkowość 1 Zestaw pytań
Bardziej szczegółowoKURS DORADCY FINANSOWEGO
KURS DORADCY FINANSOWEGO Przykładowy program szkolenia I. Wprowadzenie do planowania finansowego 1. Rola doradcy finansowego Definicja i cechy doradcy finansowego Oczekiwania klienta Obszary umiejętności
Bardziej szczegółowoWYCENA SPÓŁKI GIEŁDOWEJ.
WYCENA SPÓŁKI GIEŁDOWEJ. Marcel Czeczko, Katarzyna Kula Wszelkie treści zamieszczone w niniejszym dokumencie nie stanowią rekomendacji inwestycyjnych w rozumieniu Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia
Bardziej szczegółowoPRZEDSIĘBIORSTWO NA RYNKU KAPITAŁOWYM. Praca zbiorowa pod redakcją Gabrieli Łukasik
PRZEDSIĘBIORSTWO NA RYNKU KAPITAŁOWYM Praca zbiorowa pod redakcją Gabrieli Łukasik Katowice 2007 SPIS TREŚCI WSTĘP 9 I. WPŁYW ROZWOJU RYNKU KAPITAŁOWEGO NA WYBORY WSPÓŁCZESNEGO - PRZEDSIĘBIORSTWA 13 1.
Bardziej szczegółowoZestawy zagadnień na egzamin magisterski dla kierunku EKONOMIA (studia drugiego stopnia)
Zestawy zagadnień na egzamin magisterski dla kierunku EKONOMIA (studia drugiego stopnia) Obowiązuje od 01.10.2016 Zgodnie z Zarządzeniem Rektora ZPSB w sprawie Regulaminu Procedur Dyplomowych, na egzaminie
Bardziej szczegółowoOGŁOSZENIE O ZMIANIE STATUTU SKARBIEC DOCHODOWYCH NIERUCHOMOŚCI FUNDUSZU INWESTYCYJNEGO ZAMKNIĘTEGO AKTYWÓW NIEPUBLICZNYCH Z DNIA 26 LIPCA 2017 R.
OGŁOSZENIE O ZMIANIE STATUTU SKARBIEC DOCHODOWYCH NIERUCHOMOŚCI FUNDUSZU INWESTYCYJNEGO ZAMKNIĘTEGO AKTYWÓW NIEPUBLICZNYCH Z DNIA 26 LIPCA 2017 R. Niniejszym, SKARBIEC Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych
Bardziej szczegółowoOGŁOSZENIE O ZMIANACH STATUTU SFIO AGRO Kapitał na Rozwój. I. Poniższe zmiany Statutu wchodzą w życie z dniem ogłoszenia.
Warszawa, 25 czerwca 2012 r. OGŁOSZENIE O ZMIANACH STATUTU SFIO AGRO Kapitał na Rozwój Niniejszym Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych AGRO Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie ogłasza poniższe zmiany
Bardziej szczegółowo