Bilans dostarcza użytkownikowi sprawozdania finansowego informacji o posiadanych aktywach tj. zgromadzonego majątku oraz wskazuje na źródła jego

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Bilans dostarcza użytkownikowi sprawozdania finansowego informacji o posiadanych aktywach tj. zgromadzonego majątku oraz wskazuje na źródła jego"

Liliana Zawadzka
7 lat temu
Przeglądów:

1 Bilans dostarcza użytkownikowi sprawozdania finansowego informacji o posiadanych aktywach tj. zgromadzonego majątku oraz wskazuje na źródła jego finansowania strona pasywów. Bilans jest sporządzany na określony dzień w roku, najczęściej za ostatnie 12 miesięcy, odzwierciedlając stan zasobów spółki tego dnia. W tym aspekcie bilans jest statyczny, gdzie dane dostarczają odpowiednie konta bilansowe. W analizie majątku przedsiębiorstwa wykorzystuje się ujęcie rzeczowe odpowiadające aktywom oraz ujęcie finansowe równoważne pasywom. W ujęcie rzeczowym podstawowym kryterium podziału poszczególnych składników majątku spółki jest kryterium płynności łatwości ich zamiany na środki pieniężne. Do 31 grudnia 2016 r. aktywa dzielono na dwie podstawowe grupy: aktywa trwałe oraz aktywa obrotowe. Z kolei w ujęciu finansowym głównym kryterium podziału jest forma własności. Zgodnie z tym kryterium pasywa dzieli się na: kapitał własny oraz kapitał obcy. Bilans spółki musi być zrównoważony, tj. suma aktywów oraz pasywów muszą być sobie zawsze równe. W bilansie spółka dokonuje podziału aktywów i pasywów na krótko- i długoterminowe, choć MSSF, konkretnie MSR 1, dopuszcza prezentację pozycji w oparciu o kryterium płynności. Aktywa trwałe obejmują te składniki aktywów, których okres użytkowania oraz przynoszenia spółce korzyści ekonomicznych jest dłuższy niż 12 miesięcy. Do aktywów trwałych zalicza się: rzeczowe aktywa trwałe, wartości niematerialne i prawne, należności długoterminowe, inwestycje długoterminowe, długoterminowe rozliczenia międzyokresowe. Natomiast aktywa obrotowe mają okres przebywania w spółce do 12 miesięcy, dlatego charakteryzuje je większą rotacją niż aktywa trwałe. Do aktywów obrotowych zalicza się: zapasy, należności krótkoterminowe, inwestycje krótkoterminowe, krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe. MSSF wyróżniają ponadto jeszcze jedną pozycję po stronie aktywów aktywa trwałe przeznaczone do sprzedaży. Jest to składnik aktywów trwałych, którego wartość bilansowa zostanie odzyskana w drodze sprzedaży, a nie poprzez dalsze użytkowanie, a składnik ten dostępny jest do natychmiastowej sprzedaży oraz jego sprzedaż jest wysoce prawdopodobna.

2 Ponadto zgodnie z nowelizacją Ustawy o Rachunkowości od 1 stycznia 2017 r. do aktywów spółki przeniesiono dwie pozycje z kapitałów własnych udziały (akcje) własne i należne wpłaty na kapitał (fundusz) podstawowy. W przeciwieństwie do aktywów spółki pasywa uszeregowane są według rosnącej wymagalności tj. długości czasu dysponowania danym elementem. Wykorzystując kryterium własności pasywa dzieli się na własne oraz obce. Kapitały własne odzwierciedlają zaangażowanie właścicieli w przedsiębiorstwie, które są powierzone zazwyczaj bezterminowo. W skład kapitałów własnych wchodzą: kapitał podstawowy, kapitał zapasowy, kapitał rezerwowy, wynik finansowy roku bieżącego, niepodzielny wynik z lat poprzednich. Natomiast kapitały obce dzieli się na: rezerwy na zobowiązania, zobowiązania długoterminowe i zobowiązania krótkoterminowe, choć dopuszczalne jest wyodrębnienie tylko dwóch grup ze względu na kryterium terminowości: zobowiązań długoterminowych i zobowiązań krótkoterminowych. Rezerwy są to zobowiązania, których kwota lub termin zapłaty nie są pewne, stąd są tworzone przez spółkę na konkretne cele, dlatego nie mogą zostać dowolnie wykorzystane. Natomiast zobowiązania są obowiązkami wykonania świadczeń, które wynikają ze zdarzeń przyszłych, dla których można wiarygodnie określić wartość oraz spowodują wykorzystanie posiadanych lub przyszłych aktywów. W analizie bilansu uwzględnia się: a) analizę poziomą, b) analizę pionową, c) analizę struktury kapitałowo-majątkowej. Analiza pozioma opiera się na ocenie sumy bilansowej oraz poszczególnych pozycji aktywów i pasywów. W analizie poziomej należy uwzględnić zarówno zmianę liczbową oraz procentową poszczególnych pozycji. Analizę poziomą rozpatruje się na podstawie danych liczbowych w wartościach bezwzględnych. W przypadku zmiany liczbowej o zwiększeniu będzie informowała wartość powyżej zera, o zmniejszeniu poniżej. Zmiany absolutne są liczone zgodnie z następującym wzorem: x t = x t x t 1

3 Natomiast zmiany procentowe są rozpatrywane poprzez wskaźniki relatywne tj. dynamikę zmian albo tempo zmian. Zastosowanie wskaźników dynamiki/tempa zmian zwiększa wartość poznawczą, gdyż obserwacja zmian wartości bezwzględnych jest z zasady utrudniona. Wskaźniki relatywne pozwalają łatwiej określić wielkość zmian majątku przedsiębiorstwa. Dynamika zmian (w t ) oraz tempo zmian (i t ) liczone są według następujących wzorów: w t = x t x t 1 x t 1 i t = x t x t 1 Analiza pionowa polega na ocenie struktury aktywów i pasywów, obliczając udział poszczególnych składników aktywów i pasywów w sumie bilansowej analizuje się wewnętrzną strukturę podstawowych grup bilansu. Analiza pionowa aktywów dostarcza informacji o rodzaju działalności prowadzonej przez przedsiębiorstwo. Natomiast analiza pionowa pasywów informuje o źródle pochodzenia kapitałów przedsiębiorstwa. Wysoki udział aktywów trwałych, zwłaszcza środków trwałych, w aktywach ogółem występuje w branżach kapitałochłonnych. Przewaga aktywów trwałych w przedsiębiorstwie wpływa na zmniejszenie elastyczności na zmiany koniunktury gospodarczej, zwiększa koszty stałe utrzymania infrastruktury oraz wartość aktywów w większym stopniu zależy od wahań cen rynkowych. Z kolei w analizie pionowej pasywów nie występuje optymalny poziom udziału kapitałów własnych w pasywach ogółem, choć przyjmuje się, że kapitały własne stanowić powinny co najmniej 1/3 pasywów ogółem. Jednakże udział zobowiązań ogółem w pasywach ogółem zależy od innych czynników np. wskaźnika gotówki operacyjnej i rentowności przedsiębiorstwa na tle branży. Ostatnią grupą wskaźników wykorzystywanych w analizie bilansu są wskaźniki struktury kapitałowo-majątkowej, które dotyczą powiązań pomiędzy poszczególnymi pozycjami aktywów i pasywów. Do najważniejszych wskaźników należy zaliczyć: złotą regułę bilansową, srebrną regułę bilansową, udział kapitału obrotowego netto w finansowaniu aktywów obrotowych. Złota reguła bilansowa określa poziom finansowania majątku trwałego kapitałem własnym, gdyż jest on długookresowo powiązany ze spółką tj. wykazuje niskie tempo zamiany na środki pieniężne, dlatego powinien być finansowany bardziej stabilnym kapitałem. Wartością pożądaną jest, aby wskaźnik ten był powyżej 100%, jednakże w wielu

4 przedsiębiorstwach reguła nie jest spełniona, szczególnie w firmach powiększających swe inwestycje i korzystających z kredytów. Złotą regułę wylicza się według następującego wzoru: Złota reguła bilansowa = Kapitał własny Aktywa trwałe W srebrnej regule bilansowej poziom finansowania aktywów trwałych odnosi się do wielkości kapitałów stałych przedsiębiorstwa. Jeżeli wartość wskaźnika jest powyżej 100%, wtedy przyjmuje się, że srebrna reguła jest spełniona. Należy pamiętać, że w regule ważny jest udział kapitału własnego w kapitale stałym, im jest on wyższy, tym spółka dysponuje większą swobodą oraz niezależnością finansową. W literaturze przyjmuje się, że przynajmniej 2/3 aktywów trwałych powinno być finansowane kapitałem własnym, jednakże otrzymany wynik należy porównać ze średnią wielkością dla analizowanej branży. Srebrną regułę wylicza się według następującego wzoru: Srebrna reguła bilansowa = Kapitał stały Aktywa trwałe Ostatnim wskaźnikiem jest udział kapitału obrotowego netto w finansowaniu aktywów obrotowych, który określa relację kapitału obrotowego netto zaangażowanego w działalność operacyjną przedsiębiorstwa. Jeżeli kapitał obrotowy netto jest dodatni wskaźnik pokazuje ile procent aktywów obrotowych finansowanych jest ze źródeł krótko- i długoterminowych. Wskaźnik wylicza się według poniższego wzoru: Wskaźnik = Kapitał obrotowy netto Aktywa obrotowe W dwóch powyższych wzorach zastosowano dwa pojęcia wcześniej niezdefiniowane: kapitał stały oraz kapitał obrotowy netto. Kapitał stały jest to kapitał własny powiększony o wielkość zobowiązań długoterminowych, rezerw długoterminowych i zobowiązań z tytułu dostaw i usług powyżej 12 miesięcy. Z kolei kapitał obrotowy netto czy kapitał pracujący (ang. working capital) jest to tzw. płynna rezerwa świadcząca o płynności finansowej spółki. Jest to część aktywów bieżących, która nie została pokryta zobowiązaniami bieżącymi i może być wykorzystywana dla zaspokajania bieżących zobowiązań spółki (podejście majątkowe) albo pokazuje jaka część majątku spółki pokryta jest kapitałami stałymi (podejście kapitałowe). Kapitał obrotowy netto może przyjmować zarówno wartość ujemną, jak i dodatnią.

5 Uwaga: w literaturze można również znaleźć określenie aktywa stałe są to aktywa trwałe powiększone o należności z tytułu dostaw i usług powyżej 12 miesięcy.

Podobne dokumenty

ANALIZA FINANSOWA. Dr Marcin Jędrzejczyk

ANALIZA FINANSOWA. Dr Marcin Jędrzejczyk ANALIZA FINANSOWA Dr Marcin Jędrzejczyk ANALIZA WSTĘPNA BILANSU 1. badanie struktury majątkowej przy wykorzystaniu wskaźników struktury aktywów 2. badanie struktury kapitałowej przy użyciu wskaźników struktury