NEURONAUKA SPOŁECZNA. dr Mateusz Hohol. Empatia
|
|
- Laura Maj
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 NEURONAUKA SPOŁECZNA dr Mateusz Hohol Empatia
2 UNDE MALUM? Skąd się bierze zło? jak to skąd z człowieka zawsze z człowieka i tylko z człowieka Tadeusz Różewicz
3 SKĄD WIEMY, ŻE COŚ JEST ZŁE? Racjonalizm: każdy dochodzi do tego osobiście na drodze rozumowania (np. uznając Kantowski imperatyw lub utylitarystyczną regułę użyteczności) Empiryzm: rodzice/wychowawcy wpoili nam zasady, które z jakichś powodów (np. religijnych, prawnych) powinniśmy przestrzegać. Natywizm: intuicyjnie wiemy, co jest dobre a co złe (wyposażeni jesteśmy w swoisty kompas moralny, będący produktem ewolucji biologicznej, modyfikowany przez kulturę)
4 EMPATIA Simon Baron-Cohen: Dzięki empatii możemy postrzegać innych podmiotowo jako istoty obdarzone umysłem i uczuciami, podobne do nas. Osoby empatyczne nie wyrządzają innym krzywdy ponieważ automatycznie współodczuwają cudze emocje (m.in. ból, strach, przerażenie). Brak empatii sprawia, że traktujemy innych przedmiotowo i możemy ich krzywdzić. Brakuje nam emocjonalnych hamulców (teoria erozji empatii) Empatia - zdolność do przyjęcia cudzej perspektywy i współodczuwania cudzych emocji
5 EMPATIA: POZIOM ZERO-NEGATYWNY źródło:( Simon( Baron/ Cohen,(Teoria'zła (2013)
6 MÓZGOWE STRUKTURY EMPATII
7
8 PRZYŚRODKOWA KORA PRZEDCZOŁOWA (MPFC) część grzbietowa (dmpfc) metareprezentacja, aktywacja obserwowana gdy myślimy zarówno o własnych, jak i cudzych myślach i uczuciach część brzuszna (vmpfc) aktywacja obserwowana przede wszystkim gdy myślimy zarówno o własnych stanach mentalnych i analizujemy własne uczucia (Mike Lombardo) koduje emocjonalne zabarwienie towarzyszące zachowaniom hipoteza markera somatycznego (Antonio Damasio) Casus Gage a i współczesne badania: uszkodzenia/obniżenie aktywności struktury korelują z obniżoną empatią
9
10 KORA OCZODOŁOWO- CZOŁOWA Pacjenci z lezjami tej struktury mają trudności z empatią i oceną niestosowanych zachowań (Valerie Stone i Baron-Cohen), w skrajnych wypadkach może prowadzić to do zachowań antyspołecznych Bierze udział w rozpoznawaniu bólu: zdrowi pacjenci obserwujący wbijanie igły w rękę innej osoby przejawiają podwyższoną aktywność OFC
11
12 WIECZKO CZOŁOWE (FO) I ZAKRĘT CZOŁOWY DOLNY (IFG) FO: IFG: Struktura ta bierze udział w ekspresji językowej Obecność neuronów lustrzanych Uczestniczy w kodowaniu intencji i celów innych osobników (badania pojedynczych neuronów na małpach) Lezje skutkują trudnościami w rozpoznawaniu emocji Aktywność IFG skorelowana jest z wynikiem uzyskiwanym przy użyciu skali empatii EQ (Bhismadev Chakrabarti)
13
14 CZĘŚĆ OGONOWA PRZEDNIEGO ZAKRĘTU OBRĘCZY (CACC) I PRZEDNIA CZĘŚĆ WYSPY (AI) Aktywność podczas własnego bólu oraz obserwacji bólu innej osoby Odgrywa rolę w świadomości ciała Aktywacja niezależnie od tego czy doświadczamy własnego bólu czy bólu bliskiej osoby (Tania Singer) lub uważanej za uczciową/godną zaufania Słabsza aktywność u mężczyzn: Baron-Cohen spekuluje, że może tłumaczyć to nieco słabsze wyniki w kwestionariuszu empatii EQ u mężczyzn Utożsamianie się ze stanami mentalnymi innych osób
15
16 PRAWOPÓŁKULOWE SKRZYŻOWANIE SKRONIOWO-CIEMIENIOWE (RTPJ) Ocena celów i przekonań innej osoby (teoria umysłu, mentalizacja) Lezje powodują zaburzenia (deficyty) teorii umysłu Stymulacja może skutkować poczuciem obecności innego (mimo jego braku) Przełączanie uwagi
17
18 TYLNA CZĘŚĆ BRUZDY SKRONIOWEJ GÓRNEJ (PSTS) Neurony tej struktury są aktywne podczas śledzenia wzroku innego osobnika (badania pojedynczych neuronów na zwierzętach) Śledzenie wzroku jest niezwykle istotne w mechanizmie teorii umysłu (Baron-Cohen)
19
20 KORA CZUCIOWO- SOMATYCZNA (SMC) Koduje wrażenia dotykowe własne i innej osoby Aktywacja podczas obserwacja igły wbijanej w dłoń innego Automatyczne postawienie się w sytuacji cierpiącej osoby Zmniejszenie aktywności SMC koreluje z zaburzeniem w rozpoznawaniu emocji innych osób
21
22 PŁACIK CIEMIENIOWY DOLNY (IPL) I BRUZDA CIEMIENIOWA DOLNA (IPS) Wieczko czołowe (FO) i zakręt czołowy dolny (IFG) są połączone z płacikiem ciemieniowym dolnym (IPL) Wraz z IPS, struktury te należą do systemu neuronów lustrzanych Na marginesie: niektórzy ludzie pochopnie zakładają, że neurony lustrzane można utożsamić z empatią. Powinniśmy jednak pamiętać, że dane empiryczne dotyczące funkcjonowania systemu neuronów lustrzanych ograniczają się do zarejestrowanej aktywności pojedynczych komórek w reakcji na określone działania (czynności), a neurony te mogą być po prostu klockami podstawowymi częściami między innymi w procesach mimikry (na przykład w sytuacji, gdy karmisz niemowlę i kiedy ono otwiera usta, Ty mimowolnie otwierasz swoje, albo też kiedy ktoś ziewa, a Ty odruchowo robisz to samo). Takiemu odzwierciedlaniu zachowań innych ludzi zwykle nie towarzyszy świadome myślenie o ich stanach emocjonalnych (Baron-Cohen)
23
24
25
26
27 GRA W ZAUFANIE
28
29 GRA W ULTIMATUM
30 GRA W ULTIMATUM
31
32 KŁOPOTY Z EMPATIĄ
33 W okresie wielkiego głodu na Ukrainie życie straciło kilka milionów osób W czasie krwawych rządów Pol Pota w Kambodży zabito niemal 1/4 ludności kraju Holocaust: zabito ok. 6 milionów Żydów
34 Jak ktoś może krzywdzić tak słodkie istoty? Sprawcy owinęli szyję kota drutem kolczastym i powiesili na płocie
35 PAUL BLOOM: KŁOPOTY Z EMPATIĄ Przez empatię skupiamy się na jednostkach, zapominając o pozostałych. W dodatku empatia jest bardzo stronnicza: większą odczuwamy wobec ludzi, którzy wyglądają podobnie do nas rodaków, krewnych niż wobec obcych. Przez empatię bardziej zależy mi na losie jednostki niż stu osób, jeśli ta jednostka ma twarz i imię. W ostateczności empatia może prowadzić do okrucieństwa, ponieważ z powodów jednostek jesteśmy w stanie popełniać okropieństwa i wszczynać wojny, które niosą znacznie gorsze konsekwencje.
36 DYLEMATY MORALNE A EMPATIA (GREENE, 2003) dylemat zwrotnicy (nieosobisty) dylemat mostka (osobisty)
37 grzbietowo-boczna kora przedczołowa (dlpfc) -racjonalne działanie, procesy pamięciowe, rachunek zysków/strat -dylematy nieosobiste (dylemat zwrotnicy) brzusznoprzyśrodkowa kora przedczołowa (vmpfc) -jedna ze struktur emocjonalnych -dylematy osobiste (dylemat mostka)
38 PAUL BLOOM: EMPATIA A WSPÓŁCZUCIE Bycie dobrą osobą jest związane z odczuwaniem współczucia wobec osób nie t y l k o z n a j b l i ż s z e g o o t o c z e n i a, a t a k ż e z p o s i a d a n i e m w y s o k i e j samokontroli i poczucia sprawiedliwości
39
UMYSŁ SPOŁECZNY. Mateusz Hohol & Łukasz Kwiatek Wykład 5: Empatia
UMYSŁ SPOŁECZNY Mateusz Hohol & Łukasz Kwiatek Wykład 5: Empatia UNDE MALUM? Skąd się bierze zło? jak to skąd z człowieka zawsze z człowieka i tylko z człowieka Tadeusz Różewicz SKĄD WIEMY, ŻE COŚ JEST
Bardziej szczegółowoMózgowy obwód empatii według Simona Baron-Cohena. Renata Ziemińska
Mózgowy obwód empatii według Simona Baron-Cohena Renata Ziemińska Definicja empatii Empatia występuje wtedy, gdy zawieszamy jednoogniskową (singleminded) koncentrację uwagi i przyjmujemy perspektywę dwuogniskową
Bardziej szczegółowoEmocje. dr hab. Adriana Schetz IF US
Emocje dr hab. Adriana Schetz IF US adriana.schetz@gmail.com Emocje leżą u podłoża mechanizmów relacji społecznych oraz są kojarzone z aktywnością typu: Neurony lustrzane Empatia Samoświadomość Bezpieczeństwo
Bardziej szczegółowoKresomózgowie 2. Krzysztof Gociewicz
Kresomózgowie 2 Krzysztof Gociewicz krzysztof.gociewicz@doctoral.uj.edu.pl Czas na Ciebie! :-) Kora mózgowa funkcje percepcja kontrola ruchowa uwaga pamięć emocje myślenie główne struktury płaty:
Bardziej szczegółowoUMYSŁ SPOŁECZNY. dr Mateusz Hohol Wykład 12: Psychologia moralności a emocje
UMYSŁ SPOŁECZNY dr Mateusz Hohol Wykład 12: Psychologia moralności a emocje CZY ISTNIEJE GRAMATYKA MORALNA? Rodzimy się z abstrakcyjnymi regułami lub zasadami; kiedy wkracza wychowanie, ustawia ono odpowiednie
Bardziej szczegółowoBIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II JĄDRA PODSTAWY KRESOMÓZGOWIA I KONTROLA RUCHOWA
BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II JĄDRA PODSTAWY KRESOMÓZGOWIA I KONTROLA RUCHOWA MECHANIZMY KONTROLI RUCHOWEJ SYSTEMY ZSTĘPUJĄCE Korowe ośrodki motoryczne Kora motoryczna (planowanie, inicjacja i kierowanie
Bardziej szczegółowoUMYSŁ SPOŁECZNY. dr Mateusz Hohol. Wykład 1: Wprowadzenie
UMYSŁ SPOŁECZNY dr Mateusz Hohol Wykład 1: Wprowadzenie INFORMACJE PRAKTYCZNE Wykłady dostępne na stronie internetowej: www.mateuszhohol.filozofiawnauce.pl Zaliczenie kursu, 2 warunki: Bardzo krótka praca
Bardziej szczegółowoUkład limbiczny. Przetwarzanie informacji przez mózg. kognitywistyka III. Jacek Salamon Tomasz Starczewski
Jacek Salamon Tomasz Starczewski Przetwarzanie informacji przez mózg kognitywistyka III Co to takiego? Inaczej układ rąbkowy lub układ brzeżny. Jest zbiorczą nazwą dla różnych struktur korowych i podkorowych.
Bardziej szczegółowoNeurologiczne podłoże zachowań emocjonalnych. Halszka Kwiatkowska
Neurologiczne podłoże zachowań emocjonalnych Halszka Kwiatkowska Co to są emocje? Termin wywodzi się od łacińskiego czasownika movere oznaczającego poruszyć Każde poruszenie czy zakłócenie umysłu, każdy
Bardziej szczegółowoUMYSŁ SPOŁECZNY. dr Mateusz Hohol Wykład 6: Od percepcji twarzy do wspólnej uwagi
UMYSŁ SPOŁECZNY dr Mateusz Hohol Wykład 6: Od percepcji twarzy do wspólnej uwagi Rozdział 9 Jak mózg spostrzega inne mózgi JAK CIĘ WIDZĘ TAK CIĘ PISZĘ, CZYLI BŁĘDY ATRYBUCJI (KOSSLYN & ROSENBERG, 2006)
Bardziej szczegółowoPamięć operacyjna. Paulina Ziomkowska Kognitywistyka 3 rok
Pamięć operacyjna Paulina Ziomkowska Kognitywistyka 3 rok Pamięć operacyjna (WM) cześć pamięci krótkotrwałej Jest definiowana jako system, który aktywnie przechowuje informacje w umyśle aby wykonać werbalne
Bardziej szczegółowoMechanoreceptory (dotyk, słuch) termoreceptory i nocyceptory
Mechanoreceptory (dotyk, słuch) termoreceptory i nocyceptory Iinformacja o intensywności bodźca: 1. Kodowanie intensywności bodźca (we włóknie nerwowym czuciowym) odbywa się za pomocą zmian częstotliwość
Bardziej szczegółowoBUDOWA MÓZGU (100 MILIARDÓW NEURONÓW) NEUROFIZJOLOGICZNE PODSTAWY
NEUROFIZJOLOGICZNE PODSTAWY UCZENIA SIĘ I PAM IĘCI BUDOWA MÓZGU (100 MILIARDÓW NEURONÓW) Objętość ok. 1300 cm 3 Kora mózgowa powierzchnia ok. 1m 2 Obszary podkorowe: Rdzeń przedłużony (oddychanie, połykanie,
Bardziej szczegółowoBIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II JĄDRA PODSTAWY KRESOMÓZGOWIA I KONTROLA RUCHOWA
BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II JĄDRA PODSTAWY KRESOMÓZGOWIA I KONTROLA RUCHOWA MECHANIZMY KONTROLI RUCHOWEJ SYSTEMY ZSTĘPUJĄCE Korowe ośrodki motoryczne Kora motoryczna (planowanie, inicjacja i kierowanie
Bardziej szczegółowoWykład 12. kontrola poznawcza. dr Marek Binder Zakład Psychofizjologii
Wykład 12 kontrola poznawcza dr Marek Binder Zakład Psychofizjologii Kontrola poznawcza funkcje zarządcze (wykonawcze) zarządzanie procesami poznawczymi, ręczne sterowanie (w opozycji do działania zautomatyzowanego)
Bardziej szczegółowoMózg jako siedlisko emocji i intuicji. Rafał Ohme Uniwersytet SWPS
Mózg jako siedlisko emocji i intuicji Rafał Ohme Uniwersytet SWPS Narodziny Neuronauki Społecznej Mierząc aktywność elektryczną kory mózgowej możemy śledzić uwagę pamięć emocje Co nas prawdziwie angażuje?
Bardziej szczegółowoUwaga: wykład autorski do bezpośredniego wykorzystania, bez możliwości rozpowszechniania i powielania. Świadomość. Michał Biały
Uwaga: wykład autorski do bezpośredniego wykorzystania, bez możliwości rozpowszechniania i powielania Świadomość Michał Biały Aspekty świadomości: tło i doznania bieżące Tło poczucie odrębności jako osoby,
Bardziej szczegółowoNeuroanatomia. anatomia móżdżku i kresomózgowia jądra podstawy układ limbiczny. dr Marek Binder
Neuroanatomia anatomia móżdżku i kresomózgowia jądra podstawy układ limbiczny dr Marek Binder 4 móżdżek funkcje utrzymanie równowagi i napięcia mięśniowego dostrojenie precyzji ruchów (objawy uszkodzenia:
Bardziej szczegółowoWYKŁAD 8: KONTROLA POZNAWCZA
WYKŁAD 8: KONTROLA POZNAWCZA Psychologia poznawcza dr Mateusz Hohol poziom behawioralny poziom poznawczy poziom mózgowy NA CZYM POLEGA SAMOKONTROLA? Dzięki samokontroli człowiek potrafi wbrew sygnałom
Bardziej szczegółowoCzy my mamy mózg, czy mózg ma nas? Na co mają wpływ zastępczy opiekunowie. Danuta Hryniewicz Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna w Raciborzu
Czy my mamy mózg, czy mózg ma nas? Na co mają wpływ zastępczy opiekunowie. Danuta Hryniewicz Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna w Raciborzu Do rozwoju niezbędny jest kontakt z drugim człowiekiem Zdolność
Bardziej szczegółowoPlaty kory mózgowej. Szczelina podłużna.
Kora mózgowa Platy kory mózgowej Szczelina podłużna http://www.daviddarling.info/encyclopedia/b/brain.html powierzchnia boczna: 1- część oczodołowa, 2- część trójkątna, 3- część wieczkowa zakrętu czołowego
Bardziej szczegółowoBIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA I UKŁADY WYKONAWCZE SYSTEM MOTORYCZNY. SYSTEMY ZSTĘPUJĄCE Korowe ośrodki motoryczne
BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA I UKŁADY WYKONAWCZE SYSTEM MOTORYCZNY SYSTEMY ZSTĘPUJĄCE Korowe ośrodki motoryczne Kora motoryczna (planowanie, inicjacja i kierowanie ruchami dowolnymi) Ośrodki pnia
Bardziej szczegółowoŻałoba i strata. Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ
Żałoba i strata Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ Żałoba Proces psychologicznej, społecznej i somatycznej reakcji, będącej odpowiedzią na utratę i jej konsekwencje. Spełnia prawie wszystkie kryteria
Bardziej szczegółowoUMYSŁ SPOŁECZNY. dr Mateusz Hohol Wykład 9: Samokontrola
UMYSŁ SPOŁECZNY dr Mateusz Hohol Wykład 9: Samokontrola poziom behawioralny poziom poznawczy poziom mózgowy NA CZYM POLEGA SAMOKONTROLA? Dzięki samokontroli człowiek potrafi wbrew sygnałom płynącym z
Bardziej szczegółowoZarządzanie emocjami
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Zarządzanie emocjami Beata Skowrońska Uniwersytet w Białymstoku 9 grudnia 2010 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Co to jest inteligencja
Bardziej szczegółowoWprowadzenie. ROZDZIAŁ 2 Neuroanatomia. Wprowadzenie 85 Układ ruchowy 86 Układ czuciowy 90 Układ wzrokowy 93 Pień mózgu 96 Móżdżek 100 Kora mózgu 103
ROZDZIAŁ 2 Neuroanatomia Wprowadzenie 85 Układ ruchowy 86 Układ czuciowy 90 Układ wzrokowy 93 Pień mózgu 96 Móżdżek 100 Kora mózgu 103 Wprowadzenie Udar mózgu jest schorzeniem uszkadzającym mózg. W związku
Bardziej szczegółowoEMOCJE CZĘŚĆ II. Kinga Wołoszyn-Hohol. Zakład Psychofizjologii, IPs
EMOCJE CZĘŚĆ II Kinga Wołoszyn-Hohol Zakład Psychofizjologii, IPs PLAN 1. Rola płatów czołowych 2. Mózg - Emocje - Moralność 3. Wpływ stresu na zdrowie LEUKOTOMIA PRZEDCZOŁOWA uszkodzenie niewielkich obszarów
Bardziej szczegółowoŻYWIOŁ WODY - ĆWICZENIA
Strona1 ŻYWIOŁ WODY - ĆWICZENIA Cz. III Aby uzyskać namacalny efekt oddziaływania energii Żywiołu Wody w Twoim życiu - jednocześnie korzystaj i z przygotowanych tu ćwiczeń i z opisu procesów nagranych
Bardziej szczegółowoCo nasz mózg musi wiedzieć o nas, żebyśmy rozumieli innych Autor tekstu: Paweł Krukow
Co nasz mózg musi wiedzieć o nas, żebyśmy rozumieli innych Autor tekstu: Paweł Krukow Wydaje się, że w psychologii istnieją jeszcze niezatarte granice między psychologią społeczną a naukami wyjaśniającymi
Bardziej szczegółowoUMYSŁ SPOŁECZNY. dr Mateusz Hohol Wykład 11: Opieka, zaufanie i kooperacja
UMYSŁ SPOŁECZNY dr Mateusz Hohol Wykład 11: Opieka, zaufanie i kooperacja P.S. Churchland, Moralność mózgu. Co neuronauka mówi o moralności, tłum. M. Hohol, N. Marek, Copernicus Center Press, Kraków 2013
Bardziej szczegółowoSystemy odbioru i przetwarzania informacji cechuje: wieloetapowość (odbiór informacji przez receptory, dekodowanie,kodowanie)
Systemy odbioru i przetwarzania informacji cechuje: wieloetapowość (odbiór informacji przez receptory, dekodowanie,kodowanie) specjalizacja strukturalna i funkcjonalna ze względu na rodzaj bodźca oraz
Bardziej szczegółowoWyższa Szkoła Europejska im. ks. Józefa Tischnera z siedzibą w Krakowie
Wyższa Szkoła Europejska im. ks. Józefa Tischnera z siedzibą w Krakowie KARTA PRZEDMIOTU 1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE Nazwa przedmiotu Psychologia poznawcza Rocznik studiów 2015/2016 Wydział
Bardziej szczegółowoCudzy umysł we własnym mózgu Neurobiologia Teorii Umysłu
Cudzy umysł we własnym mózgu Neurobiologia Teorii Umysłu Michał Denkiewicz MISMaP UW 14 grudnia 2009 M. Denkiewicz (MISMaP UW) Neurobiologia Teorii Umysłu 14 grudnia 2009 1 / 27 Copyright statement This
Bardziej szczegółowoNeurokognitywistyka WYKŁAD 12
Neurokognitywistyka WYKŁAD 12 Rozumienie intencji innych. Neurony lustrzane. Empatia. Różnice międzypłciowe. Prof. dr hab. Krzysztof Turlejski Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Instytut Biologii
Bardziej szczegółowoINTELIGENCJA EMOCJONALNA
INTELIGENCJA EMOCJONALNA JAKO KLUCZOWA KOMPETENCJA WSPÓŁCZESNEGO DYREKTORA Wiesława Krysa Nauczyciel dyplomowany Coach Trener w edukacji Lilianna Kupaj Coach Master Trainer ICI, Trener Transforming Comunication
Bardziej szczegółowoCZYNNOŚĆ BŁĘDNIKA, MECHANORECEPTORÓW I BÓL A D R I A N A S C H E T Z
CZYNNOŚĆ BŁĘDNIKA, MECHANORECEPTORÓW I BÓL A D R I A N A S C H E T Z NARZĄD CORTIEGO RZĘSKI ZEWNĘTRZNA KOMÓREK SŁUCHOWYCH JORASZ, U., WYKŁADY Z PSYCHOAKUSTYKI, WYDAWNICTWO NAUKOWE UAM, POZNAŃ 1998
Bardziej szczegółowoWYKŁAD 8: ŚWIADOMOŚĆ. Psychologia poznawcza. dr Mateusz Hohol
WYKŁAD 8: ŚWIADOMOŚĆ Psychologia poznawcza dr Mateusz Hohol CO TO JEST ŚWIADOMOŚĆ? Medyczna koncepcja świadomości: pacjent przytomny to pacjent świadomy pacjent w stanie wegetatywnym to pacjent nieświadomy
Bardziej szczegółowoCZY NEURONY LUSTRZANE STANOWIĄ WSPÓŁCZUCIOWY PODKŁAD LUDZKIEJ MORALNOŚCI?*
N e u r o k o g n i t y w i s t y k a w p a t o l o g i i i z d r o w i u, 2 0 0 9 2 0 1 1 P o m o r s k i U n i w e r s y t e t M e d y c z n y w S z c z e c i n i e 21 32 BOŻENA SOSNOWSKA CZY NEURONY
Bardziej szczegółowoNeurokognitywistyka WYKŁADY 12
Neurokognitywistyka WYKŁADY 12 Rozumienie intencji innych. Neurony lustrzane. Empatia. Różnice międzypłciowe. Prof. dr hab. Krzysztof Turlejski Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Instytut Biologii
Bardziej szczegółowoWYKŁAD 10: POZNANIE SPOŁECZNE
WYKŁAD 10: POZNANIE SPOŁECZNE Psychologia poznawcza dr Mateusz Hohol CO TO JEST POZNANIE SPOŁECZNE? Poznanie społeczne wyjaśnia zachowania społeczne, używając pojęć i metod zapożyczonych z obszarów pokrewnych
Bardziej szczegółowoBUDOWANIE WIĘZI Z DZIECKIEM POPRZEZ WSPÓLNE AKTYWNOŚCI
BUDOWANIE WIĘZI Z DZIECKIEM POPRZEZ WSPÓLNE AKTYWNOŚCI Współczesna pedagogika opiekuńcza zwraca coraz większą uwagę na rolę rodziców i rodziny w życiu dziecka. Podkreśla ich znaczenie dla prawidłowego
Bardziej szczegółowoPsychoterapia poznawczobehawioralna. chorobami somatycznymi. Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ
Psychoterapia poznawczobehawioralna pacjentów z chorobami somatycznymi Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ Chory somatycznie i jego sytuacja Poczucie zagrożenia Utrata kontroli Wyłączenie z ról społecznych
Bardziej szczegółowoSomatosensoryka. Marcin Koculak
Somatosensoryka Marcin Koculak Systemy czucia somatycznego CZUCIE POWIERZCHNIOWE DOTYK, BÓL, TEMPERATURA CZUCIE GŁĘBOKIE PROPRIOCEPCJA MIĘŚNIE, STAWY, ŚCIĘGNA CZUCIE Z NARZĄDÓW RUCHU CZUCIE TRZEWNE WISCEROCEPCJA
Bardziej szczegółowoPsychologiczne podstawy interpretacji zachowań niepożądanych/niepokojących u osób z rozpoznanym autyzmem. Autor: Dr Jadwiga Kamińska-Reyman
Psychologiczne podstawy interpretacji zachowań niepożądanych/niepokojących u osób z rozpoznanym autyzmem Autor: Dr Jadwiga Kamińska-Reyman Ustalenia przedinterpretacyjne Interpretacja zachowań niepożądanych
Bardziej szczegółowoInfantylny autyzm. prof. MUDr. Ivo Paclt, CSc.
Infantylny autyzm prof. MUDr. Ivo Paclt, CSc. Infantilny autyzm Podstawowy symptom: niezdolność do ukazywania przyjacielskiej mimiki, unikanie kontaktu wzrokowego, zaburzenia komunikacji społecznej, dziwne
Bardziej szczegółowoSkąd się biorą emocje? Dlaczego w konkretnej sytuacji czujemy się tak, a nie inaczej?
CBT Depresji Skąd się biorą emocje? Dlaczego w konkretnej sytuacji czujemy się tak, a nie inaczej? Terapia poznawczo-behawioralna Epiktet z Hierapolis : Nie niepokoją nas rzeczy, ale nasze mniemania o
Bardziej szczegółowoUcieleśnione poznanie
dr Mateusz Hohol Ucieleśnione poznanie zajęcia 7-8: Radykalny enaktywizm Ciało w mózgu Slinky (Andy Clark) Sprężynka Slinky przejawia zachowanie, wyglądające na inteligentne, pomimo tego, że nie posiada
Bardziej szczegółowoOPIS PRZEDMIOTU. Procesy poznawcze - percepcja i uwaga 1100-Ps11PP-SJ. Wydział Pedagogiki i Psychologii. Instytut Psychologii.
OPIS PRZEDMIOTU Nazwa Kod 1100-Ps11PP-SJ Poziom kształcenia: jednolite studia magisterskie Profil: Forma studiów Stacjonarne Rok/semestr I 1 nazwisko koordynatora dydaktycznych i formy zajęć Liczba punktów
Bardziej szczegółowoŚwiadomość. Paweł Borycki. Wydział Matematyki, Informatyki i Mechaniki Uniwersytet Warszawski. 21 stycznia 2015
Świadomość Paweł Borycki Wydział Matematyki, Informatyki i Mechaniki Uniwersytet Warszawski 21 stycznia 2015 Na podstawie: Paul Thagard, Consciousness, [in:] Mind. Introduction to Cognitive Science. Second
Bardziej szczegółowoJak rozmawiać z rodziną po stracie osoby bliskiej? szkolenie dla lekarzy i personelu medycznego
Jak rozmawiać z rodziną po stracie osoby bliskiej? szkolenie dla lekarzy i personelu medycznego Cele szkolenia Celem szkolenia jest przedstawienie lekarzom i personelowi medycznemu technik właściwej komunikacji
Bardziej szczegółowoSymptomy wskazujące na problemy w aurze.
Symptomy wskazujące na problemy w aurze www.artuvia.pl Częste uczucie irytacji, złości a nawet wściekłości Istoty bezcielesne (zgodnie z terminologią SRT) są zmarłymi, którzy nie odeszli do Światła, ale
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy EMPATYCZNA KOMUNIKACJA W RODZINIE Monika Korczak Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach 24 października 2016 r. Komunikacja interpersonalna wymiana informacji między jej
Bardziej szczegółowoElementy kognitywistyki III: Modele i architektury poznawcze
Elementy kognitywistyki III: Modele i architektury poznawcze Wykład VIII: Architektury poznawcze (symboliczne) I: ACT Zintegrowana teoria umysłu ACT-R (adaptive control of thought rational) hipoteza dotycząca
Bardziej szczegółowoEmpatia to uświadamianie sobie odczuć, potrzeb i motywów działania
1.1.5 Empatia Empatia to uświadamianie sobie odczuć, potrzeb i motywów działania innych osób. Można przyjąć, że słowo to oznacza szczególnego rodzaju wsłuchiwanie się w to, co mówi drugi człowiek. Osoby
Bardziej szczegółowoPROJEKT NAUKOWEJ ETYKI ETYKA OSIEMNASTEGO WIEKU
PROJEKT NAUKOWEJ ETYKI ETYKA OSIEMNASTEGO WIEKU ETYKA I METODA NAUKOWA Metoda naukowa uniwersalne narzędzie poznania prawdy. pozwala ustalić prawdę ponad wszelką wątpliwość powoduje bardzo dynamiczny rozwój
Bardziej szczegółowoStudenckie Koło Naukowe Neurobiologii
ILE CZŁOWIEKA JEST W CZŁOWIEKU? Sylwia Purchla Studenckie Koło Naukowe Neurobiologii COPYRIGHT STATEMENT This presentation has been prepared for the meeting of the Students' Neurobiology Club at the Warsaw
Bardziej szczegółowoRozwój emocjonalny i społeczny dziecka w młodszym wieku szkolnym
Rozwój emocjonalny i społeczny dziecka w młodszym wieku szkolnym Ewa Pohorecka 08.06.2015 Kraków Rozwój emocjonalny dziecka kładzie podwaliny pod rozwój każdej innej zdolności umysłowej Na długo przed
Bardziej szczegółowoAfazja i inne zespoły neuropsychologiczne B E A T A T A R N A C K A
Afazja i inne zespoły neuropsychologiczne B E A T A T A R N A C K A Rehabilitacja neuropsychologiczna W grupie chorych po udarze mózgu terapią obejmowani są przede wszystkim chorzy z: afazją, aleksją,
Bardziej szczegółowoSen i czuwanie rozdział 9. Zaburzenia mechanizmów kontroli ruchowej rozdział 8
Sen i czuwanie rozdział 9 Zaburzenia mechanizmów kontroli ruchowej rozdział 8 SEN I CZUWANIE SEN I RYTMY OKOŁODOBOWE FAZY SNU CHARAKTERYSTYKA INDUKOWANIE SNU MECHANIZM I STRUKTURY MÓZGOWE RYTMY OKOŁODOBOWE
Bardziej szczegółowoMulti-sensoryczny trening słuchowy
Multi-sensoryczny trening słuchowy Rozumienie mowy w hałasie Co daje trening słuchowy? Trening słuchowy gwarantuje powiększenie i polepszenie pracy ośrodków odpowiedzialnych za słyszenie na 5 lat. Pacjent,
Bardziej szczegółowoJeśli nie Zespół Aspergera to co? Różne potrzeby terapeutyczne.
Jeśli nie Zespół Aspergera to co? Różne potrzeby terapeutyczne. Małgorzata Dąbrowska-Kaczorek Lekarz specjalizujący się w psychiatrii i psychoterapeuta poznawczo-behawioralny Centrum Diagnozy i Terapii
Bardziej szczegółowoCOLLABORATIVE & PROACTIVE SOLUTIONS
COLLABORATIVE & PROACTIVE SOLUTIONS ROZWIĄZANIA WYNIKAJĄCE ZE WSPÓŁPRACY I DZIAŁANIA Ross W. Greene Prezentacja przygotowana przez Aleksandrę Bagińską Ross Greene Profesor Wydziału Psychiatrii w Harvard
Bardziej szczegółowoKINEZJOLOGIA EDUKACYJNA. jako metoda pracy z dziećmi z dysfunkcjami rozwojowymi
KINEZJOLOGIA EDUKACYJNA jako metoda pracy z dziećmi z dysfunkcjami rozwojowymi Autorzy Kinezjologii Edukacyjnej Paul Dennison dyslektyk, z wadą wymowy, wadą wzroku Gail Dennison tancerka, choreograf Chcieli
Bardziej szczegółowoBIOETYKA Wykład 11 Historia, otwarte pytania i problemy. Krzysztof Turlejski. Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego
BIOETYKA Wykład 11 Historia, otwarte pytania i problemy. Krzysztof Turlejski Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Ważne rozróżnienie: opis i ocena Rozróżnienie między zdaniami opisowymi i oceniającymi.
Bardziej szczegółowoProcedura przeprowadzania egzaminu magisterskiego w Instytucie Psychologii (obowiązująca od roku akad. 2010/11):
Procedura przeprowadzania egzaminu magisterskiego w Instytucie Psychologii (obowiązująca od roku akad. 2010/11): 1.W trakcie egzaminu magisterskiego student otrzymuje trzy pytania główne: a. Recenzent
Bardziej szczegółowoZALEŻY, czyli o ODPOWIEDZIALNOŚCI ROZPROSZONEJ
JAK niewiele OD SZKOŁY ZALEŻY, czyli o ODPOWIEDZIALNOŚCI ROZPROSZONEJ Marek Kaczmarzyk, Pracowania Dydaktyki Biologii Uniwersytet Śląski Prezentacja przedstawiona na IX Kongresie Zarządzania Oświatą w
Bardziej szczegółowoUMYSŁ SPOŁECZNY. dr Mateusz Hohol Wykład 13: Umysł antyspołeczny: psychopatia
UMYSŁ SPOŁECZNY dr Mateusz Hohol Wykład 13: Umysł antyspołeczny: psychopatia Z PIERWSZYCH STRON GAZET TED BUNDY (1946-1989) panamerykański seryjny morderca odpowiedzialny za śmierć kilkudziesięciu młodych
Bardziej szczegółowoSZTUKA SŁUCHANIA I ZADAWANIA PYTAŃ W COACHINGU. A n n a K o w a l
SZTUKA SŁUCHANIA I ZADAWANIA PYTAŃ W COACHINGU K r a k ó w, 1 7 l i s t o p a d a 2 0 1 4 r. P r z y g o t o w a ł a : A n n a K o w a l KLUCZOWE UMIEJĘTNOŚCI COACHINGOWE: umiejętność budowania zaufania,
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE Z ETYKI DLA KLAS IV- VIII. SZKOŁY PODSTAWOWEJ Z ODDZIAŁAMI INTEGRACYJNYMI Nr 162 W KRAKOWIE W ROKU SZKOLNYM
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z ETYKI DLA KLAS IV- VIII SZKOŁY PODSTAWOWEJ Z ODDZIAŁAMI INTEGRACYJNYMI Nr 162 W KRAKOWIE W ROKU SZKOLNYM 2018-2019 Opracowała: Renata Pulikowska 1 Na ocenę celującą uczeń: Wymienia
Bardziej szczegółowoTest mocny stron. 1. Lubię myśleć o tym, jak można coś zmienić, ulepszyć. Ani pasuje, ani nie pasuje
Test mocny stron Poniżej znajduje się lista 55 stwierdzeń. Prosimy, abyś na skali pod każdym z nich określił, jak bardzo ono do Ciebie. Są to określenia, które wiele osób uznaje za korzystne i atrakcyjne.
Bardziej szczegółowoWystawa MÓZG. Wystawa zaskakuje, bawi i ilustruje najnowsze osiągnięcia neuronauk.
Wystawa MÓZG Wystawa MÓZG Interaktywne, multimedialne laboratorium, w którym młodzież i dorośli zdobywają wiedzę na temat własnego umysłu, uczestnicząc w zaskakująych grach i testach. Realizuje wybrane
Bardziej szczegółowoUMYSŁ SPOŁECZNY. dr Mateusz Hohol. Wykład 4: Rola neuronów lustrzanych w poznaniu społecznym
UMYSŁ SPOŁECZNY dr Mateusz Hohol Wykład 4: Rola neuronów lustrzanych w poznaniu społecznym BEHAVIORAL AND BRAIN SCIENCES (2014) 37, 177 241. FUNKCJE MN: DOBRZE ZNANE I DOMNIEMANE Rozumienie działań (action
Bardziej szczegółowoWstęp. Przedmowa. 2o Psychologia rozwoju człowieka 63
Wstęp Przedmowa n 1. Cele, założenia i zastosowanie psychologii 13 1.1. Analiza zachowania i doznawania jako zadanie psychologii 14 1.2. Psychologia jako dziedzina badań 16 1.2.1. Cele badań naukowych
Bardziej szczegółowoLeczenie zdrowia psychicznego zorientowane na traumę. Warszawa 2019
Leczenie zdrowia psychicznego zorientowane na traumę Warszawa 2019 Znając wpływ traumy na życie ludzi Przestajemy się pytać: - Co jej jest? I pytamy się: - Co jej się stało? To się dzieje Gdy żołnierz,
Bardziej szczegółowo1 Agresja Katarzyna Wilkos
1 2 Spis treści Wstęp 6 Rozdział I: Ujęcie wiktymologiczne przestępstw z użyciem przemocy 9 1. Rodzaje przestępstw z użyciem przemocy 9 Podział według J. Bafii 12 2. Psychospołeczne funkcjonowanie ofiar
Bardziej szczegółowo6. Zagadnienia źródła poznania I Psychologiczne zagadnienie źródła poznania
6. Zagadnienia źródła poznania I Psychologiczne zagadnienie źródła poznania Andrzej Wiśniewski Andrzej.Wisniewski@amu.edu.pl Wstęp do filozofii Materiały do wykładu 2015/2016 Dwa zagadnienia źródła poznania
Bardziej szczegółowoETYKA W ZAWODZIE NAUCZYCIELA. Natasza Szutta, Uniwersytet Gdański
ETYKA W ZAWODZIE NAUCZYCIELA Natasza Szutta, Uniwersytet Gdański ETYKA OGÓLNA ETYKA STOSOWANA Ogólne teorie etyczne: etyki czynu (etyki zasad) etyki moralnego sprawcy Ich aplikacje do szczegółowych zagadnień
Bardziej szczegółowoZWIĄZEK DYSLEKSJI Z WADAMI WIDZENIA. TERESA MAZUR
ZWIĄZEK DYSLEKSJI Z WADAMI WIDZENIA. TERESA MAZUR WSTĘP Widzenie to proces zachodzący w mózgu dzięki pracy skomplikowanego układu wzrokowego. Tylko prawidłowy rozwój tego układu pozwala nam w pełni korzystać
Bardziej szczegółowoSOSW NR 5 PRACA Z DZIECKIEM Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ
SOSW NR 5 PRACA Z DZIECKIEM Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ Metoda EEG-biofeedback znalazła również zastosowanie w leczeniu pacjentów z padaczką lekooporną. W treningach EEG-biofeedback uczestniczą także osoby,
Bardziej szczegółowoCzy architektura umysłu to tylko taka sobie bajeczka? Marcin Miłkowski
Czy architektura umysłu to tylko taka sobie bajeczka? Marcin Miłkowski Architektura umysłu Pojęcie używane przez prawie wszystkie współczesne ujęcia kognitywistyki Umysł Przetwornik informacji 2 Architektura
Bardziej szczegółowoNEUROESTETYKA KOMUNIKACJI WIZUALNEJ I WYOBRAŹNI
Opracowano na podstawie referatu Piotra Przybysza i Piotra Markiewicza Instytut Filozofii UAM 14 czerwca 2006 NEUROESTETYKA KOMUNIKACJI WIZUALNEJ I WYOBRAŹNI Paweł Baranowski ARTELUX Poznań, grudzień 2006
Bardziej szczegółowoAlkohol w rodzinie zaburzone więzi
Konferencja szkoleniowa dla nauczycieli i pedagogów Życie z FAS Alkohol w rodzinie zaburzone więzi Beata Stebnicka Fundacja FASTRYGA Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Zabrzu Zaburzenia więzi Nie ma takiego
Bardziej szczegółowoIMMANUEL KANT ETYKA DEONTOLOGICZNA
IMMANUEL KANT ETYKA DEONTOLOGICZNA PROJEKT ETYKI KANTA W POSZUKIWANIU OBIEKTYWNYCH PODSTAW ETYKI Wobec krytyki Huma Immanuel Kant stara się znaleść jakąś obiektywną podstawę dla etyki, czyli wykazać, że
Bardziej szczegółowoP R O G R A M Środa 7:30 10:00 ŚNIADANIE. 11:30 13:00 Ciało: między naturą a kulturą - wykład inauguracyjny dr hab. Marcin Napiórkowski
P R O G R A M 28.08 Środa 7:30 10:00 ŚNIADANIE od 8.30 REJESTRACJA 11:30 13:00 Ciało: między naturą a kulturą - wykład inauguracyjny dr hab. Marcin Napiórkowski Praca z pacjentami z zaburzeniem jedzenia.
Bardziej szczegółowoOPIS PRZEDMIOTU. Procesy poznawcze - percepcja i uwaga 1100-Ps1PP-NJ. Wydział Pedagogiki i Psychologii Instytut Psychologii Psychologia
OPIS PRZEDMIOTU Nazwa Kod Procesy poznawcze - percepcja i uwaga 1100-Ps1PP-NJ Poziom kształcenia: Profil: Forma studiów Rok/semestr jednolite studia magisterskie Niestacjonarne I nazwisko koordynatora
Bardziej szczegółowoProgram wychowawczy Przedszkola nr 3 w Szamotułach
Program wychowawczy Przedszkola nr 3 w Szamotułach Szamotuły 2014 Zaktualizowany Program Wychowawczy Przedszkola Nr 3 w Szamotułach został uchwalony przez Radę Rodziców uchwałą nr 1 w dniu 21.08.2014r.
Bardziej szczegółowoDEPRESJA POROZMAWIAJMY O NIEJ. Spotkanie z rodzicami uczniów Szkoły Podstawowej Ciechanowiec, r.
DEPRESJA POROZMAWIAJMY O NIEJ Spotkanie z rodzicami uczniów Szkoły Podstawowej Ciechanowiec, 24.11.2017 r. 350 mln osób na świecie jest dotkniętych depresją. 12% Polaków ma obecnie objawy depresji, 16%
Bardziej szczegółowoTRUDNOŚCI WYNIKAJĄCE ZE STANU ZDROWIA i KONDYCJI UCZNIA. analiza psychologiczna
TRUDNOŚCI WYNIKAJĄCE ZE STANU ZDROWIA i KONDYCJI UCZNIA analiza psychologiczna Beata Dobińska psycholog Zachodniopomorska Szkoła Biznesu CHOROBA PRZEWLEKŁA A FUNKCJONOWANIE DZIECKA 1569,7 tys. dzieci i
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Zarządzanie emocjami Małgorzata Dębowska Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu 20 listopada 2014 r. SUKCES W ŻYCIU ZALEŻY NIE TYLKO OD INTELEKTU, LECZ OD UMIEJĘTNOŚCI KIEROWANIA
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Zarządzanie emocjami Małgorzata Dębowska Szkoła Główna Handlowa w Warszawie 11 marca 2014 r. SUKCES W ŻYCIU ZALEŻY NIE TYLKO OD INTELEKTU, LECZ OD UMIEJĘTNOŚCI KIEROWANIA
Bardziej szczegółowoUzależnienie od telefonu komórkowego
Uzależnienie od telefonu komórkowego Telefon komórkowy stał się już nieodłącznym atrybutem współczesnego człowieka. Posiadanie go daje poczucie wolności, niezależności i bezpieczeństwa, a dysponowanie
Bardziej szczegółowoCopyright 2018 by Wydawnictwo Naukowe Scholar Spółka z o.o. Copyright 2018 by Wydział Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu w Białymstoku
Recenzja: prof. dr hab. Piotr K. Oleś Redaktor prowadząca: Anna Raciborska Redakcja i korekta: Aleksandra Małek-Leśniewska Projekt okładki: Katarzyna Juras Copyright 2018 by Wydawnictwo Naukowe Scholar
Bardziej szczegółowoCo sprawia, że jemy tak, jak jemy?
Co sprawia, że jemy tak, jak jemy? Ewa Winnicka Klinika Gastroenterologii, Hepatologii i Zaburzeń Odżywiania Instytut-Pomnik Centrum Zdrowia Dziecka, Warszawa Co sprawia, że jemy tak, jak jemy? Interakcje
Bardziej szczegółowoWspółpraca oparta na empatii. Jacek Jakubowski
Współpraca oparta na empatii Jacek Jakubowski Cywilizacyjny przełom jesteśmy ostatnią generacją starej cywilizacji, a zarazem pierwszym pokoleniem nowej. Dlatego wiele naszych osobistych lęków, niejasności
Bardziej szczegółowosystematyczne nauczanie
dojrzałość Osiągnięcie przez dziecko takiego poziomu rozwoju fizycznego, psychicznego i społecznego, który czyni je wrażliwym i podatnym na systematyczne nauczanie i wychowanie; harmonijne współgranie
Bardziej szczegółowoMANIPULACJA ZA POMOCĄ AKTÓW EMOTYWNYCH
Grażyna Habrajska Uniwersytet Łódzki MANIPULACJA ZA POMOCĄ AKTÓW EMOTYWNYCH Opublikowano w: Mechanizmy perswazji i manipulacji, red. Grażyna Habrajska, wyd. Leksem, Łask 2007 PODSTAWOWE ZAGADNIENIA 1)
Bardziej szczegółowoJednostka dydaktyczna 4: Komunikacja i relacje z ludźmi niepełnosprawnymi
Jednostka dydaktyczna 4: Komunikacja i relacje z ludźmi niepełnosprawnymi W tej jednostce dydaktycznej dowiesz się jak się zachowywać z osobą niepełnosprawną, aby poprawić jej komunikację i kwestie relacji
Bardziej szczegółowoWiem, co robisz. Emocje, empatia, literatura czyli jak być bliżej własnego dziecka? dr Renata Jagodzińska WODN w Łodzi; SAN w Łodzi
Wiem, co robisz. Emocje, empatia, literatura czyli jak być bliżej własnego dziecka? dr Renata Jagodzińska WODN w Łodzi; SAN w Łodzi Jak w zmieniającej się rzeczywistości współczesnej kultury pielęgnować
Bardziej szczegółowo