2.1. Charakterystyka elastyczności popytu

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "2.1. Charakterystyka elastyczności popytu"

Transkrypt

1 13 2.ELASTYCZNOŚCI POPYTU Aby zmierzyć siłę i kierunek oddziaływania czynników kształtujących popyt stosuje się różnego rodzaju mierniki. Do najpopularniejszych należą elastyczności popytu, które mierzą procentowe zmiany popytu wywołane procentowymi zmianami czynników go determinujących (o których była mowa w paragrafach ). Np. elastyczność cenowa rzędu E c = -2 oznacza, że wzrostowi (spadkowi) ceny o 1% towarzyszy spadek (wzrost) popytu o 2%. Przy podanej elastyczności spadek ceny o np. 1,5% powoduje wzrost popytu o 3%. Generalnie, dla dowolnej wartości elastyczności E x wzrost pierwszej zmiennej (np. ceny) o x% spowoduje zmianę (wzrost w przypadku dodatniego znaku E x, spadek w przypadku ujemnego znaku E x ) drugiej zmiennej (np. popytu) o x*e x %. Dzięki znajomości elastyczności możemy rozwiązywać problemy pozwalające ustalić, o ile powinny się zmienić czynniki wpływające na popyt aby wzrósł on (lub spadł) o określoną wartość np. o ile należy zmniejszyć cenę, aby pobudzić popyt o 20%. W zależności od czynnika, którego wpływ rozpatrujemy wyróżniamy następujące elastyczności popytu (zgodnie z rozdziałem 1): - elastyczność popytu na dobro A względem jego ceny, czyli popularnie mówiąc cenową elastyczność popytu - E c ; - elastyczność popytu na dobro A względem dochodów konsumentów, czyli dochodową elastyczność popytu E D ; - elastyczność popytu na dobro A względem nakładów na reklamę tego dobra, czyli elastyczność popytu względem nakładów na reklamę E R ; - elastyczność popytu na dobro A względem ceny dobra B (substytucyjnego lub komplementarnego), czyli mieszaną, cenową elastyczność popytu E cx ; - elastyczność popytu na dobro A względem nakładów na reklamę dobra B (substytucyjnego lub komplementarnego), czyli mieszaną elastyczność popytu względem nakładów na reklamę E Rx. Można również liczyć elastyczność popytu względem dowolnego czynnika go kształtującego. Powyższe rozróżnienie nawiązuje do czynników wyróżnionych w rozdziale pierwszym. Poniżej omawiamy poszczególne rodzaje elastyczności bardziej szczegółowo Charakterystyka elastyczności popytu Cenowa elastyczność popytu - E c Elastyczność cenowa popytu jest (zazwyczaj) mniejsza od zera. Oznacza to, że wzrost (spadek) ceny danego dobra powoduje spadek (wzrost) jego sprzedaży, a więc spadek (wzrost) popytu por. paragraf 1.1. Ważną informacją jest również fakt, czy popyt spada proporcjonalnie w stosunku do spadku ceny, czy też nie. Na fakt ten oddziałuje możliwość substytucji danego dobra, dobrem o podobnym przeznaczeniu. Gdy E c <-1, wtedy popyt spada (rośnie) szybciej niż rośnie (spada) cena. Jest to sytuacja charakterystyczna dla dóbr wąsko określonych (konkretny gatunek masła, konkretny gatunek

2 14 papierosów), dla których łatwo możemy znaleźć substytut w grupie dóbr o podobnym przeznaczeniu (substytutów). Gdy E c <(-1,0) wtedy popyt spada (rośnie) wolniej niż rośnie (spada) cena. Jest to sytuacja charakterystyczna dla dóbr szeroko określonych (żywność, energia, leki), dla których możliwości substytucji są raczej niewielkie. Spadek popytu, jako reakcja na wzrost cen, jest bardziej związany z ograniczeniem konsumpcji danego dobra, a nie przeznaczeniu. zastąpienia go innym dobrem o podobnym Gdy E c = -1, wtedy mówimy o popycie proporcjonalnym. Popyt spada (rośnie) w takim samym stopniu w jakim rośnie (spada) cena. Jest to, jak dowiemy się z paragrafu dotyczącego przychodów ze sprzedaży, najbardziej pożądana przez przedsiębiorców wartość elastyczności cenowej sprzedawanych przez nich produktów. Zadania Popyt elastyczny to taki, który: b) rośnie szybciej niż rosną ceny c) spada wraz ze spadkiem dochodów Popyt nieelastyczny to taki, który: b) spada wolniej niż rosną ceny c) rośnie wolniej niż rosną dochody Popyt elastyczny to taki, który: a) rośnie szybciej niż rosną ceny b) spada wolniej niż spadają ceny c) rośnie szybciej niż spadają ceny Popyt nieelastyczny to taki, który: b) rośnie wolniej niż spadają ceny c) rośnie szybciej niż spadają ceny

3 15 Wpływ elastyczności cenowej na przychody ze sprzedaży Znajomość elastyczności cenowej pozwala nam bardziej precyzyjnie sterować ceną produktu w celu zwiększenia jego sprzedaży. Zgodnie z prawem popytu (por. p. 1.1) wzrost (spadek) ceny powoduje spadek (wzrost) popytu. Z zależności tej wynika, że aby pobudzić popyt na jakiś produkt należy zmniejszać jego cenę. Z uwag dotyczących elastyczności cenowej (zob ) otrzymujemy bardziej dokładną informację: wiadomo, że dla różnych przedziałów elastyczności, taki sam spadek ceny może w większym (popyt elastyczny) lub w mniejszym stopniu (popyt nieelastyczny) pobudzić popyt 1. Należy się jednakże zastanowić, czy przedsiębiorcom zależy przede wszystkim na stymulowaniu popytu, czy na stymulowaniu zysków. Raczej to drugie. Poniżej zajmujemy się zatem pewną kategorią, której zyski są pochodną, a mianowicie przychodami ze sprzedaży. Wiadomo, że przychód ze sprzedaży (S) danego produktu jest równy iloczynowi ceny tego produktu (C) i wielkości jego sprzedaży (wielkości popytu- P): S=C*P. Zgodnie ze szczegółowymi wyliczeniami z paragrafu 2.2 można pokazać następującą zależność: - Jeśli E c <-1, czyli popyt jest elastyczny, to wzrost (spadek) ceny powoduje spadek (wzrost) przychodów ze sprzedaży; - Jeśli E c (-1;0), czyli popyt jest nieelastyczny, to wzrost (spadek) ceny powoduje wzrost (spadek) przychodów ze sprzedaży; - Jeśli E c =-1, to osiągamy maksymalne przychody ze sprzedaży. Każda zmiana ceny, zarówno wzrost jak i spadek spowoduje spadek przychodów ze sprzedaży Dochodowa elastyczność popytu-e D Elastyczność dochodowa może przyjmować dowolny znak E D (- ;+ ). Oznacza to, że wzrost dochodów konsumentów może powodować wzrost lub spadek popytu na dane dobro. Dodatni, lub ujemny znak elastyczności dochodowej jest zdeterminowany klasą dóbr, które badamy. Dobra zaliczane do klasy dóbr wyższego rzędu charakteryzują się dodatnimi elastycznościami dochodowymi (E D >0), co oznacza, że wzrost dochodów pociąga za sobą wzrost popytu. Dobra zaliczane do klasy dóbr niższego rzędu charakteryzują się ujemną elastycznością dochodową (E D <0), czyli wzrost dochodu pociąga spadek popytu na nie. W grupie dóbr wyższego rzędu rozróżniamy dobra luksusowe i dobra pierwszej potrzeby. Dobra luksusowe mają elastyczność dochodową wyższą od jedności - E D >1, co oznacza, że popyt na dobra luksusowe rośnie szybciej niż rosną dochody konsumentów. Dobra pierwszej potrzeby mają elastyczność dochodową większą od zera i mniejszą od jedności E D (0;1). Można pokazać oddziaływanie elastyczności dochodowej na możliwości rozwojowe firmy. Zazwyczaj wraz z poprawą (pogorszeniem) sytuacji gospodarczej państwa rosną (maleją) dochody 1 Oczywiście te zależności dotyczą dóbr, które zachowują się zgodnie z prawem popytu. Nie należą do niech np. paradoksy ekonomiczne, o których była mowa w p. 1.1.

4 16 konsumentów. Prześledźmy zatem, jaki wpływ na możliwości rozwojowe firmy w sytuacji wzrostu gospodarczego państwa ma elastyczność dochodowa z różnych przedziałów: E D <0 -zakładając wzrost gospodarczy, a co za tym idzie wzrost dochodów konsumentów, możemy spodziewać się, że popyt na produkty firmy spadnie; E D (0;1)- popyt na wyroby firmy rośnie, lecz wolniej niż rosną dochody konsumentów; E D >1- popyt na produkty firmy rośnie szybciej niż rosną dochody konsumentów. Jak widać w przypadku poprawy sytuacji gospodarczej (wzrostu dochodów konsumentów) w najlepszej sytuacji są firmy, które produkują dobra wyższego rzędu, szczególnie luksusowe. W sytuacji pogarszania się sytuacji gospodarczej (spadku dochodów konsumentów) najlepiej rokują firmy produkujące dobra niższego rzędu, bowiem dla tej grupy dóbr ujemna elastyczność cenowa oznacza, że wraz ze spadkiem dochodów rośnie popyt. Prognozy na temat zmieniającej się sytuacji gospodarczej państwa (wzrostu/spadku PKB), oraz znajomość elastyczności dochodowej na produkty firmy są więc bardzo użytecznym narzędziem do wyznaczania możliwości rozwojowych przedsiębiorstw Elastyczność popytu względem wydatków na reklamę - E R Oczekujemy dodatniego znaku elastyczności- tzn. oczekujemy, że wzrost nakładów na reklamę spowoduje wzrost popytu. Jeśli jest inaczej firma ma złą politykę marketingową. Podobnie, jak w przypadku współczynników elastyczności w ogóle, można wyróżnić elastyczności większe i mniejsze (co do wartości bezwzględnej) od 1. W przypadku reklamy podział taki spowoduje wyróżnienie popytu, który elastycznie (szybko, mocno) reaguje na reklamę (dla E R >1) oraz popytu, który nieelastycznie (wolno, słabo) reaguje na reklamę (dla 0<E R <1). Teoretycznie takie same przedziały można rozpatrywać po ujemnej stronie elastyczności, w przypadku wpływu reklamy na popyt oznaczałoby to jednak większe (elastyczne) lub mniejsze (nieelastyczne) spadki popytu wywołane reklamą, co jest niezgodne z intencjami reklamodawców i może oznaczać co najwyżej błąd w sztuce (reklamie) Mieszana (krzyżowa) cenowa elastyczność popytu - E ck Elastyczności mieszane oblicza się względem zmiennych charakteryzujących produkty konkurencyjne (substytucyjne) i komplementarne. Elastyczność cenowa mieszana popytu mierzy zmiany popytu wywołane określonymi zmianami cen dobra substytucyjnego lub komplementarnego. Cenowa elastyczność mieszana może być dodatnia lub ujemna. Jest dodatnia (E ck >0) jeżeli wzrost (spadek) ceny dobra "B" zwiększa (zmniejsza) rozmiary popytu na badane dobro "A". Mówimy wtedy, że dobra "A" i "B" są dobrami substytucyjnymi. Gdy E ck <0 wtedy wzrost (spadek) ceny dobra "B" powoduje spadek (wzrost) popytu na badane dobro "A" a dobra "A" i "B" są dobrami komplementarnymi.

5 Mieszana (krzyżowa) elastyczność popytu względem wydatków na reklamę- E Rk Elastyczność mieszana względem wydatków na reklamę może być dodatnia lub ujemna. Jest dodatnia (E Rk >0) jeżeli wzrost (spadek) wydatków na reklamę dobra "B" zwiększa (zmniejsza) rozmiary popytu na badane dobro "A". Mówimy wtedy, że dobra "A" i "B" są dobrami komplementarnymi. Gdy E Rk <0 wtedy wzrost (spadek) wydatków na reklamę dobra "B" powoduje spadek (wzrost) popytu na badane dobro "A" a dobra "A" i "B" są dobrami substytucyjnymi. Zadania Współczynnik elastyczności popytu względem nakładów na reklamę wynosi E R =1,8. Oznacza to, że: - wzrost nakładów na reklamę o 1,8% spowoduje wzrost popytu o 1% - wzrost nakładów na reklamę o 1% spowoduje spadek popytu o 1,8% - wzrost nakładów na reklamę o 1% spowoduje wzrost popytu o 1,8% 2.2. Obliczanie elastyczności cenowej popytu. Wartość współczynnika elastyczności możemy obliczać w oparciu o różne formuły. Jedna z najprostszych polega na policzeniu ilorazu pomiędzy przyrostami dwóch badanych zmiennych 2 : (2.2) E x y =, x gdzie: y względna (procentowa) zmiana y: (y t -y t-1 )/y t-1 ; x względna (procentowa) zmiana x: (x t -x t-1 )/x t-1. 3 Na podstawie wzoru (2.2) wyliczymy cenową elastyczność popytu na przykładzie pochodzącym z podręcznika do ekonomii (D. Begg, Mikroekonomia, tom 1). Przykład dotyczy wielkości sprzedaży biletów na mecz (w tys. szt.) w zależności od ich ceny (w ): Tabela Wartości cen i towarzyszącemu im popytowi na bilety na mecz Nr obserwacji cena (w Ł) popyt (w tys. szt.) 1 2, , , ,0 20 Źródło: D. Begg. Ekonomia, tom1, PWE, Warszawa 1993, s Na podstawie powyższych danych możemy obliczyć 3 wartości elastyczności cenowej, mierzącej zmianę popytu wskutek zmiany cen: 2 Wzór (2.2) jest prosty, lecz ma ograniczone możliwości zastosowania. Wynika to z faktu, że jednorazowo możemy policzyć elastyczność pomiędzy dwoma punktami czasowymi, np. pomiędzy dwoma miesiącami, kwartałami, latami. W badaniach ekonomicznych mamy najczęściej do czynienia z dłuższymi szeregami danych (np. dwanaście wartości dotyczących wielkości cen w kolejnych miesiącach pewnego roku). Dlatego w badaniach empirycznych częściej stosuje się wyliczanie elastyczności w inny sposób, na przykład na podstawie funkcji potęgowych (zob. część druga opracowania). 3 Porównaj uwagi na temat przyrostów względnych ze wstępu (str. 4).

6 18 1. pomiędzy obserwacją 1 i 2 wzrost ceny z 2,5 do 5 ), któremu towarzyszył spadek popytu z 80 do 60 tys. biletów (o 25%); 2. pomiędzy obserwacją 2 i 3 wzrost ceny z 5,0 do 7,5, któremu towarzyszył spadek popytu z 60 do 40 tys. biletów; 3. pomiędzy obserwacją 3 i 4 wzrost ceny z 7,5 do 10, któremu towarzyszył spadek popytu z 40 do 20 tys. biletów. W każdym z powyższych przypadków bezwzględne zmiany ceny i popytu są takie same (cena rośnie zawsze o 2,5, popyt spada zawsze o 20 tys. szt.). W przypadku elastyczności, interesują nas jednakże zmiany względne (procentowe), które są różne w trzech powyższych przypadkach, a mianowicie: 1. cena rośnie o 100%: (5-2,5 )/2,5 = 1 = 100% (zob. objaśnienia do wzoru 2.2), popyt spada o 25%: (60-80)/80 = - 0,25 = -25% 4. Podstawiając te wartości do wzoru 2.2 otrzymujemy: E c 0,25 25% = (lub ) = 0,25. Elastyczność rzędu 0,25 oznacza, że wzrost ceny biletów 1 100% na mecz o 1% powoduje spadek popytu o 0,25% (równie dobrze możemy powiedzieć, że spadek ceny o 4% spowoduje wzrost popytu o 1%). Popyt jest nieelastyczny bowiem zgodnie z paragrafem zawiera się w przedziale: E c (-1,0), co oznacza, że słabo reaguje na zmiany ceny (rzeczywiście słabo, skoro 100% wzrost ceny spowodował tylko 25% spadek popytu). 2. cena rośnie o 50%: (7,5-5 )/5, popyt spada o ok. 33%: (40-60)/60 = - 0,33(3). Podstawiając te 0,33 33% wartości do wzoru 2.2 otrzymujemy: E c = (lub ) = 0, 66. Elastyczność rzędu 0,5 50% 0,66 oznacza, że wzrost ceny biletów na mecz o 1% powoduje spadek popytu na nie o 0,66%. Popyt jest w dalszym ciągu nieelastyczny: E c (-1,0), czyli słabo reaguje na zmiany ceny, lecz bardziej niż w przypadku cena rośnie o ok. 33%: (10-7,5 )/7,5 = 0,33(3), popyt spada o 50%: (20-40)/40 = - 0,5. 0,5 50% Podstawiając te wartości do wzoru 2.2 otrzymujemy: E c = (lub ) = 1, 5. 0,33 33% Elastyczność rzędu 1,5 oznacza, że wzrost ceny biletów na mecz o 1% powoduje spadek popytu na nie o 1,5%. Popyt jest elastyczny: E c (- ; -1), czyli silnie reaguje na zmiany ceny. Z powyższych obliczeń wynika, że w zależności od ceny, wartości elastyczności cenowej są inne por. tabela 2.2.1a. 4 Każdą zmianę względną można wyrazić procentowo korzystając z prawidłowości, że jedna całość to 100% (dlatego 0,1=10%, 0,5=50%, 0,01=1% i.t.d).

7 19 Tabela 2.2.1a. Wartości elastyczności popytu na bilety na mecz Nr obserwacji cena (w Ł) popyt (w tys. szt.) E C 1 2,5 80-0,25 2 5,0 60-0,66 3 7,5 40-1,5 4 10,0 20 Źródło: obliczenia własne Interpretacja i wykorzystanie cenowej elastyczności popytu. Jak już powiedziano powyżej, elastyczność cenowa mówi nam o ile procent zmieni się popyt, jeśli cena wzrośnie o 1%. Np. elastyczność rzędu E c =-0,25 oznacza, że wzrost (spadek) ceny o 1% powoduje spadek (wzrost) popytu o 0,25%. Na tej podstawie możemy mniemać, że wzrost (spadek) ceny o 2% spowoduje spadek (wzrost) popytu o 0,5%, a wzrost (spadek) ceny o 10% spowoduje spadek (wzrost) popytu o 2,5% (ujemny znak elastyczności mówi nam o kierunku zmian ceny i popytu a wartość elastyczności o sile tych zmian). Gdyby elastyczność była dodatnia (jak to się dzieje w przypadku paradoksów ekonomicznych), np. rzędu +1,1, to oznaczałoby, że wzrost ceny o 1% powoduje wzrost popytu o 1,1%. Znajomość elastyczności cenowej pozwala nam tak "sterować" ceną, aby osiągać spodziewany (w pewnych granicach) wzrost popytu. Na przykład na podstawie informacji z tablicy 2.2.1a można stwierdzić o ile należy obniżyć cenę biletów, aby spowodować wzrost popytu o 10%. Zależy to od wielkości elastyczności (która powoduje, że taki sam wzrost ceny powoduje różne zmiany w popycie), a dokładnie, aby zwiększyć popyt o 10% należy obniżyć cenę o : 1. 40% przy cenie 2,5. Elastyczność wynosi tutaj E C = -0,25, czyli spadek ceny o 40% spowoduje wzrost popytu o 40*0,25=10%; 2. 15% przy cenie 5,0 Ł. Elastyczność wynosi wtedy E C = -0,66, czyli spadek ceny o ok. 15% spowoduje wzrost popytu o 15*0,66 10%; 3. 6,6% przy cenie 7,5. Elastyczność wynosi wtedy E C = -1,5, czyli spadek ceny o ok. 6,6% spowoduje wzrost popytu o 6,6*1,5 10%. Problem powyższy to w istocie rozwiązanie równania 2.2 z jedną niewiadomą. Jeżeli znamy wartość elastyczności popytu i postulowaną (procentową) zmianę popytu, to nieznaną zmianę ceny (x) wyliczamy jako: P E C =. Dla powyższych przykładów oznacza to: x 10% 10% 0,1 1. 0,25 = x = = = 0,4 = 40% x 0,25 0,25 ; 5 5 Zauważmy, że zmiany względne można wyrazić w postaci procentowej lub nie. Korzystamy tutaj z prawidłowości, że 1=100%. Dzięki temu twierdzeniu, każdą liczbę dziesiętną można przedstawić za pomocą formatu procentowego (bez mnożenia przez 100, lecz dzięki znajomości wspomnianej reguły). W ćwiczeniach

8 20 10% 10% 0,1 2. 0,66 = x = = = 0,15 = 15% ; x 0,66 0,66 10% 10% 0,1 3. 1,5 = x = = = 0,066(6) = 6,6%. x 1,5 1,5 Na tej samej zasadzie można rozważać problem dotyczący tego, jak należy zmienić popyt aby cena wzrosła (lub spadła) o określoną wartość (jest to uzasadnione z ekonomicznego punktu widzenia, z którego można zarówno rozpatrywać wpływ zmiany ceny na popyt, jak i wpływ zmian popytu na cenę). W takim wypadku oznacza to rozwiązanie równania, w którym niewiadoma (x) znajduje się w liczniku ułamka: E C x =. Na przykład, jeśli chcemy wiedzieć, jaka zmiana popytu musi nastąpić C (x) aby obniżyć ceny o 10%, to należy oczekiwać: 1. wzrostu popytu o 2,5% przy elastyczności 0,25: x 0,25 = x = 0,25 * 10% = 0,25 * 0,1 = + 0,025 = 2,5% ; 10% 2. wzrostu popytu o 6,6% przy elastyczności 0,66: x 0,66 = x = 0,66 * 10% = 0,66 * 0,1 = + 0,066 = 6,6% ; 10% 3. wzrostu popytu o 15% przy elastyczności 0,25: x 1,5 = x = 1,5 * 10% = 1,5 * 0,1 = + 0,15 = 15%. 10% Na tej samej zasadzie, samo obliczanie elastyczności jest rozwiązaniem równania, gdzie niewiadomą jest elastyczność popytu: Zadania P x =. C Wiadomo, że popyt na pewne dobro jest elastyczny. Oznacza to, że: a) E c >0 b) E c <-1 c) E d <0 Wiadomo, że popyt na pewne dobro jest nieelastyczny. Oznacza to, że: a) E c (- ; -1) b) E c (-1; 0) c) E d (0 ; 1) Współczynnik mieszanej, cenowej elastyczności popytu wynoszący E Cb = -2, informuje nas o tym, że: a) wzrost ceny dobra B o 15% spowoduje spadek popytu na dobro A o 30% b) wzrost ceny dobra A o 15% spowoduje spadek popytu na to dobro o 30% c) wzrost ceny dobra B o 1% spowoduje wzrost popytu na dobro A o 2% tego formatu pomocne są arkusze kalkulacyjne w których komórce z wartością 0,1 przypisywana jest wartość 10% (a nie 0,1%) przy zamianie na format procentowy (Format Komórki Procentowy).

9 21 Popyt elastyczny to taki, który: b) rośnie szybciej niż rosną ceny c) spada wraz ze spadkiem dochodów Popyt nieelastyczny to taki, który: b) spada wolniej niż rosną ceny c) rośnie wolniej niż rosną dochody Popyt elastyczny to taki, który: a) rośnie szybciej niż rosną ceny b) spada wolniej niż spadają ceny c) rośnie szybciej niż spadają ceny Popyt nieelastyczny to taki, który: b) rośnie wolniej niż spadają ceny c) rośnie szybciej niż spadają ceny Elastyczność cenowa popytu na pewne dobro E C = - 1,3. Oznacza to, że: a) wzrost ceny dobra komplementarnego o 1% spowoduje wzrost popytu na dobro A o 1,3% b) wzrost ceny tego dobra o 1% spowoduje spadek popytu na nie o 1,3% c) wzrost dochodów o 1 zł spowoduje wzrost popytu o 1,3 jednostki Elastyczność cenowa popytu na pewne dobro E C = + 1,3. Oznacza to, że: a) wzrost ceny dobra komplementarnego o 1% spowoduje wzrost popytu na dobro A o 1,3% b) wzrost ceny tego dobra o 1% spowoduje spadek popytu na nie o 1,3% c) mamy do czynienia z paradoksem ekonomicznym Wpływ elastyczności cenowej na przychody ze sprzedaży Wiedząc, że przychód ze sprzedaży (S) danego produktu jest równy iloczynowi ceny tego produktu (C) i wielkości jego sprzedaży (wielkości popytu- P): S=C*P, należy się zastanowić, czy podobnie jak w przypadku popytu, spadek ceny powoduje wzrost przychodów ze sprzedaży. Posłuży nam do tego ponownie przykład dotyczący popytu na bilety na mecz por. tabela i 2.2.1a. Poniżej uzupełniamy ją o wielkości przychodów ze sprzedaży policzonych jako iloczyn ceny jednostkowej biletu i towarzyszącemu jej popytowi (np. dla ceny 2,5 zaobserwowano popyt rzędu 80 tys. szt., zatem wielkość przychodów ze sprzedaży wynosi 2,5*80=200 tys. ). Tabela Przychody ze sprzedaży biletów na mecz osiągane przy różnej cenie i popycie Nr obserwacji cena (w Ł) popyt (w tys. szt.) przychód (tys. Ł) elastyczność 1 2, ,25 2 5, ,66 3 7, ,5 4 10, Źródło: obliczenia własne. sprzedaży: Jak widać zmiana ceny miała w tych trzech wypadkach różny wpływ na przychody ze 1. przy cenie 2,5, jej wzrost do 5 spowodował wzrost przychodów ze sprzedaży z 200 do 300 tys. ; 2. przy cenie 5, jej wzrost do 7,5 nie spowodował wzrostu przychodów ze sprzedaży;

10 22 3. przy cenie 7,5, jej wzrost do 10 spowodował spadek przychodów ze sprzedaży z 300 do 200 tys.. W powyższym przykładzie zmiany ceny następują dość radykalnie. Gdyby prześledzić bardziej szczegółowe informacje na temat ceny i popytu, otrzymalibyśmy następujące wartości elastyczności i przychodów ze sprzedaży 6 : Tabela 2.2.2a 7 Przychody ze sprzedaży biletów na mecz osiągane przy różnej cenie i popycie Nr obserwacji cena (w Ł) popyt (w tys. szt.) przychód (tys. Ł) Elastyczność 1 1, ,09 2 2, ,19 3 2, ,25 4 3, ,32 5 4, ,47 6 5, ,66 7 6, ,92 8 6, ,5-1,00 9 6, , , , , , , , , Źródło: obliczenia własne. Zauważmy, że o ile wzrost ceny w każdym przypadku powodował spadek popytu, to tego samego nie możemy powiedzieć o przychodach ze sprzedaży, które do pewnego momentu rosły wraz ze wzrostem ceny, a począwszy od ceny 6,25 spadały. Zauważmy, że sytuacji gdy wzrostowi cen towarzyszy wzrost przychodów ze sprzedaży towarzyszą elastyczności z przedziału od 1 do 0, zaś gdy wzrostowi cen towarzyszy spadek przychodów ze sprzedaży towarzyszą elastyczności mniejsze od 1. Generalnie widzimy, że 1. Jeśli E c <-1, czyli popyt jest elastyczny, to wzrost (spadek) ceny powoduje spadek (wzrost) przychodów ze sprzedaży; 2. Jeśli E c (-1;0), czyli popyt jest nieelastyczny, to wzrost (spadek) ceny powoduje wzrost (spadek) przychodów ze sprzedaży; 3. Jeśli E c =-1, to osiągamy maksymalne przychody ze sprzedaży. Każda zmiana ceny, zarówno wzrost jak i spadek spowoduje spadek przychodów ze sprzedaży. Z powyższej zależności wynika, że znajomość elastyczności cenowej popytu pozwala tak sterować ceną produktu, aby osiągać coraz to większe przychody ze sprzedaży: podwyższać cenę dla produktów o popycie nieelastycznym, obniżać cenę dla produktów o popycie elastycznym. Powyższa reguła jest najbardziej praktycznym wykorzystaniem elastyczności popytu w projektowaniu działań biznesowych. 6 Dodatkowe wartości cen i popytu obliczono, przy założeniu ich proporcjonalnych zmian. 7 Abstrahując na razie skąd wzięły się te dodatkowe informacje na temat ceny i popytu, proponujemy spróbować dokonania własnych obliczeń elastyczności traktując to jako ćwiczenie na zastosowanie wzoru 2.2.

8. WYBRANE ZASTOSOWANIA MODELI EKONOMETRYCZNYCH

8. WYBRANE ZASTOSOWANIA MODELI EKONOMETRYCZNYCH 39 8. WYBRANE ZASTOSOWANIA MODELI EKONOMETRYCZNYCH 8.1. Funkcje popytu i elastyczności popytu 8.1.1. Czynniki determinujące popyt i ich wpływ Załóżmy, że hipoteza ekonomiczna dotycząca kształtowania się

Bardziej szczegółowo

Elastyczność cenowa i dochodowa popytu- pojęcie i zastosowanie. Dr Gabriela Przesławska Uniwersytet Wrocławski 1. Instytut Nauk Ekonomicznych

Elastyczność cenowa i dochodowa popytu- pojęcie i zastosowanie. Dr Gabriela Przesławska Uniwersytet Wrocławski 1. Instytut Nauk Ekonomicznych Elastyczność cenowa i dochodowa popytu- pojęcie i zastosowanie Dr Gabriela Przesławska Uniwersytet Wrocławski 1. Instytut Nauk Ekonomicznych Popyt elastyczny Prawo popytu mówi, ze zmiany ceny wywołują

Bardziej szczegółowo

Jak mierzyć reakcję popytu lub podaży na zmianę ceny?

Jak mierzyć reakcję popytu lub podaży na zmianę ceny? Jak mierzyć reakcję popytu lub podaży na zmianę ceny? Oczywistym miernikiem jest nachylenie krzywych popytu i podaży Np. obniżka ceny o 1 zł każdorazowo powoduje zwiększenie popytu na kajzerki o 20 sztuk

Bardziej szczegółowo

MIKROEKONOMIA. Wykład 3 Mikroanaliza rynku 1 MIKROANALIZA RYNKU

MIKROEKONOMIA. Wykład 3 Mikroanaliza rynku 1 MIKROANALIZA RYNKU Wykład 3 Mikroanaliza rynku 1 MIKROANALIZA RYNKU 1. POPYT Popyt (zapotrzebowanie) - ilość towaru, jaką jest skłonny kupić nabywca po ustalonej cenie rynkowej, dysponując do tego celu odpowiednim dochodem

Bardziej szczegółowo

Popyt, podaż i wszystko co z Nimi związane. Mgr Michał Ferdzyn SWSPiZ

Popyt, podaż i wszystko co z Nimi związane. Mgr Michał Ferdzyn SWSPiZ Popyt, podaż i wszystko co z Nimi związane Mgr Michał Ferdzyn SWSPiZ POPYT to zależność pomiędzy ilością dobra, którą chcą i mogą kupić konsumenci, a ceną tego dobra. Popyt jest przedstawiany za pomocą

Bardziej szczegółowo

wielkosci czynnika popytu dobra wielkosci ceny popytu na dobrox popytu ceny

wielkosci czynnika popytu dobra wielkosci ceny popytu na dobrox popytu ceny ELASTYCZNOŚCI POPYTU: Elastyczności i podaży 1. cenowa elastyczność mierzy, o ile procent zmieni się wielkość pod wpływem jednoprocentowej zmiany dobra lub usługi 2. dochodowa elastyczność mierzy, o ile

Bardziej szczegółowo

Funkcje popytu 1 Ewa Kusideł

Funkcje popytu 1 Ewa Kusideł Funkcje popytu 1 Ewa Kusideł WSTĘP Powstanie i rozwój gospodarki towarowej stworzyły rynek w potocznym znaczeniu tego słowa, czyli miejsce w którym w określonym czasie dokonywano wymiany między dostawcami

Bardziej szczegółowo

Podstawy ekonomii ELASTYCZNOŚCI W EKONOMII

Podstawy ekonomii ELASTYCZNOŚCI W EKONOMII Podstawy ekonomii ELASTYCZNOŚCI W EKONOMII Elastyczność cenowa popytu Elastyczność cenowa podaŝy Opracowanie: dr Tomasz Taraszkiewicz Elastyczność cenowa popytu Elastyczność względna zmiana zmiennej zaleŝnej

Bardziej szczegółowo

5. Teoria Popytu. 5.1 Różne Rodzaje Konkurencji

5. Teoria Popytu. 5.1 Różne Rodzaje Konkurencji 5. Teoria Popytu. 5.1 Różne Rodzaje Konkurencji a. Konkurencja doskonała Producenci sprzedają nierozróżnialne towary, e.g. zboże pierwszej klasy. Zakładamy że jest dużo producentów, a żaden nie ma wpływu

Bardziej szczegółowo

Podstawy ekonomii ELASTYCZNOŚCI W EKONOMII

Podstawy ekonomii ELASTYCZNOŚCI W EKONOMII Podstawy ekonomii ELASTYCZNOŚCI W EKONOMII Elastyczność krzyŝowa popytu Elastyczność dochodowa popytu Opracowanie: dr Tomasz Taraszkiewicz Elastyczność krzyŝowa popytu Elastyczność krzyŝowa popytu Elastyczność

Bardziej szczegółowo

5. Teoria Podaży i Popytu - Popyt

5. Teoria Podaży i Popytu - Popyt 5. Teoria Podaży i Popytu - Popyt Popyt na dobro maleje względem ceny (o ile dobro jest tak zwane normalne, a nie luksusowe). Zakładamy że firma ustala cenę danego dobra p, która obowiązuje wszędzie. Niech

Bardziej szczegółowo

Mikroekonomia -Ćwiczenia Ćwiczenia 3: Popyt

Mikroekonomia -Ćwiczenia Ćwiczenia 3: Popyt Mikroekonomia -Ćwiczenia Ćwiczenia 3: Popyt Podstawowe pojęcia: rynek, popyt, krzywa popytu, prawo popytu, efekt snobizmu, efekt Veblena, cena maksymalna i minimalna, zmiana popytu, dobro Griffena, dobra

Bardziej szczegółowo

Elastyczność popytu i podaży i jej zastosowanie

Elastyczność popytu i podaży i jej zastosowanie Elastyczność popytu i podaży i jej zastosowanie Dr inż. Anna Kowalska-Pyzalska Katedra Badań Operacyjnych, Finansów i Zastosowań Informatyki Presentation is based on: http://www.swlearning.com/economics/mankiw/mankiw3e/powerpoint_micro.html

Bardziej szczegółowo

Temat Rynek i funkcje rynku

Temat Rynek i funkcje rynku Temat Rynek i funkcje rynku 1. Rynkowa a administracyjna koordynacja działań gospodarczych 2. Popyt, podaż, cena równowagi 3. Czynniki wpływające na rozmiary popytu 4. Czynniki wpływające na rozmiary podaży

Bardziej szczegółowo

Analiza progu rentowności

Analiza progu rentowności Analiza progu rentowności Próg rentowności ( literaturze przedmiotu spotyka się również określenia: punkt równowagi, punkt krytyczny, punkt bez straty punkt zerowy) jest to taki punkt, w którym jednostka

Bardziej szczegółowo

ELASTYCZNOŚĆ POPYT SZTYWNY DOCHODOWA ELASTYCZNOŚC POPYTU POPYT DOSKONALE ELASTYCZNY. e p P

ELASTYCZNOŚĆ POPYT SZTYWNY DOCHODOWA ELASTYCZNOŚC POPYTU POPYT DOSKONALE ELASTYCZNY. e p P Cena LASTYCZNOŚĆ Informuje o wielkości zmiany jednej wielkości w reakcji na zmianę innej wielkości Współczynnik elastyczności cenowej popytu informuje o sile reakcji konsumenta na zmieniającą się cenę

Bardziej szczegółowo

Metody ustalania cen. Inną metodą jest ustalanie ceny na podstawie jednostkowych kosztów produkcji (koszty przeciętne całkowite) formuła koszt plus.

Metody ustalania cen. Inną metodą jest ustalanie ceny na podstawie jednostkowych kosztów produkcji (koszty przeciętne całkowite) formuła koszt plus. Metody ustalania cen Ustalanie ceny na podstawie jednostkowych kosztów produkcji y produkcji stanowią bardzo istotny element rachunku ekonomicznego firmy, gdyż informują o wartości zużytych przez firmę

Bardziej szczegółowo

Elastyczność. Krzysztof Kołodziejczyk, PhD

Elastyczność. Krzysztof Kołodziejczyk, PhD Elastyczność Krzysztof Kołodziejczyk, PhD https://flic.kr/p/j4fg3d Agenda 1. Dostosowania wielkości popytu i podaży do zmian cen i dochodów (elastyczne, nieelastyczne) 2. Wskaźniki Ep i Edp i ich interpretacja

Bardziej szczegółowo

Nazwisko i Imię zł 100 zł 129 zł 260 zł 929 zł 3. Jeżeli wraz ze wzrostem dochodu, maleje popyt na dane dobro to jest to: (2 pkt)

Nazwisko i Imię zł 100 zł 129 zł 260 zł 929 zł 3. Jeżeli wraz ze wzrostem dochodu, maleje popyt na dane dobro to jest to: (2 pkt) Nazwisko i Imię... Numer albumu... A 1. Utrata wartości dobra kapitałowego w ciągu roku będąca rezultatem wykorzystania tego dobra w procesie produkcji nazywana jest: (2 pkt) ujemnym przepływem pieniężnym

Bardziej szczegółowo

Temat Rynek i funkcje rynku. Elementy rynku. Rynek. Popyt i podaż. Cena - pieniężny wyraz wartości. Popyt Podaż Cena

Temat Rynek i funkcje rynku. Elementy rynku. Rynek. Popyt i podaż. Cena - pieniężny wyraz wartości. Popyt Podaż Cena Temat i funkcje rynku 1. Rynkowa a administracyjna koordynacja działań gospodarczych 2. opyt, podaż, cena równowagi 3. Czynniki wpływające na rozmiary popytu 4. Czynniki wpływające na rozmiary podaży 5.

Bardziej szczegółowo

Analiza progu rentowności

Analiza progu rentowności Analiza progu rentowności Próg rentowności ( literaturze przedmiotu spotyka się również określenia: punkt równowagi, punkt krytyczny, punkt bez straty punkt zerowy) jest to taki punkt, w którym jednostka

Bardziej szczegółowo

Elastyczność popytu i podaży i jej zastosowanie

Elastyczność popytu i podaży i jej zastosowanie Elastyczność popytu i podaży i jej zastosowanie Dr. Anna Kowalska-Pyzalska Insitute of Computer Science & Management/ Chair of Economy Presentation is based on: http://www.swlearning.com/economics/mankiw/mankiw3e/powerpoint_micro.html

Bardziej szczegółowo

Analiza progu rentowności

Analiza progu rentowności Analiza progu rentowności Próg rentowności ( literaturze przedmiotu spotyka się również określenia: punkt równowagi, punkt krytyczny, punkt bez straty punkt zerowy) jest to taki punkt, w którym jednostka

Bardziej szczegółowo

7. Podatki Podstawowe pojęcia

7. Podatki Podstawowe pojęcia 7. Podatki - 7.1 Podstawowe pojęcia Podatki są poddzielone na dwie kategorie: 1. Bezpośrednie - nałożone bezpośrednio na dochód z pracy. 2. Pośrednie - nałożone na wydatki, np. na różne towary. 1 / 35

Bardziej szczegółowo

MIKROEKONOMIA. mgr Maciej Szczepankiewicz. Katedra Nauk Ekonomicznych. semestr zimowy 2015/2016

MIKROEKONOMIA. mgr Maciej Szczepankiewicz. Katedra Nauk Ekonomicznych. semestr zimowy 2015/2016 MIKROEKONOMIA semestr zimowy 2015/2016 mgr Maciej Szczepankiewicz Katedra Nauk Ekonomicznych Kontakt E: maciej@szczepankiewicz.net Dyżury: Wtorek 12-13.30 nieparzyste 10.15-11.45 parzyste Środa 13.15-14.45

Bardziej szczegółowo

Teoria wyboru konsumenta (model zachowań konsumenta) Gabriela Przesławska Uniwersytet Wrocławski Instytut Nauk Ekonomicznych Zakład Polityki

Teoria wyboru konsumenta (model zachowań konsumenta) Gabriela Przesławska Uniwersytet Wrocławski Instytut Nauk Ekonomicznych Zakład Polityki Teoria wyboru konsumenta (model zachowań konsumenta) Gabriela Przesławska Uniwersytet Wrocławski Instytut Nauk Ekonomicznych Zakład Polityki Gospodarczej Analiza postępowania konsumenta może być prowadzona

Bardziej szczegółowo

Zarządzanie kosztami i wynikami. dr Robert Piechota

Zarządzanie kosztami i wynikami. dr Robert Piechota Zarządzanie kosztami i wynikami dr Robert Piechota Wykład 2 Analiza progu rentowności W zarządzaniu przedsiębiorstwem konieczna jest ciągła ocena zależności między przychodami, kosztami i zyskiem. Narzędziem

Bardziej szczegółowo

Badania Operacyjne Ćwiczenia nr 4 (Materiały)

Badania Operacyjne Ćwiczenia nr 4 (Materiały) Analiza wrażliwości Rozwiązanie programu liniowego jest dopiero początkiem analizy. Z punktu widzenia decydenta (menadżera) jest istotne, żeby wiedzieć jak na rozwiązanie optymalne wpływają zmiany parametrów

Bardziej szczegółowo

5. Badanie przebiegu zmienności funkcji - monotoniczność i wypukłość

5. Badanie przebiegu zmienności funkcji - monotoniczność i wypukłość 5. Badanie przebiegu zmienności funkcji - monotoniczność i wypukłość Grzegorz Kosiorowski Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie rzegorz Kosiorowski (Uniwersytet Ekonomiczny 5. Badanie w Krakowie) przebiegu

Bardziej szczegółowo

Mikroekonomia -Ćwiczenia Ćwiczenia 4: Podaż i równowaga rynkowa

Mikroekonomia -Ćwiczenia Ćwiczenia 4: Podaż i równowaga rynkowa Mikroekonomia -Ćwiczenia Ćwiczenia 4: Podaż i równowaga rynkowa Podstawowe pojęcia: rynek, podaż, krzywa podaż, prawo podaż, cena równowagi, cena maksymalna i minimalna, zmiana podaż dr inż. Anna Kiełbus

Bardziej szczegółowo

WAŻNE ZAGADNIENIA NA MIKRO

WAŻNE ZAGADNIENIA NA MIKRO WAŻNE ZAGADNIENIA NA MIKRO KRZYWA MOŻLIWOŚCI PRODUKCYJNYCH (zwiększanie produkcji jednego dobra nie jest możliwe bez zmiany produkcji drugiego dobra) krzywa możliwości produkcyjnych pokazuje możliwości

Bardziej szczegółowo

EKONOMIA wykład 4 TEORIA POSTĘPOWANIA PRODUCENTA

EKONOMIA wykład 4 TEORIA POSTĘPOWANIA PRODUCENTA EKONOMIA wykład 4 TEORIA POSTĘPOWANIA PRODUCENTA Prowadzący zajęcia: dr inż. Magdalena Węglarz Politechnika Wrocławska Wydział Informatyki i Zarządzania PLAN WYKŁADU 1. Krótkookresowa teoria produkcji

Bardziej szczegółowo

Elastyczność popytu i podaży

Elastyczność popytu i podaży Autor: mgr Andrzej Kacprzyk mgr J. Karol Słowiński II. Elastyczność popytu i podaży Spis treści: Wstęp 1. Cenowa elastyczność popytu 1.1 Cenowa elastyczność popytu a przychody przedsiębiorstw 2. Mieszana

Bardziej szczegółowo

Makroekonomia 1 dla MSEMen. Gabriela Grotkowska

Makroekonomia 1 dla MSEMen. Gabriela Grotkowska Makroekonomia dla MSEMen Gabriela Grotkowska Plan wykładu 5 Model Keynesa: wprowadzenie i założenia Wydatki zagregowane i równowaga w modelu Mnożnik i jego interpretacja Warunek równowagi graficznie i

Bardziej szczegółowo

6. Teoria Podaży Koszty stałe i zmienne

6. Teoria Podaży Koszty stałe i zmienne 6. Teoria Podaży - 6.1 Koszty stałe i zmienne Koszty poniesione przez firmę zwykle są podzielone na dwie kategorie. 1. Koszty stałe - są niezależne od poziomu produkcji, e.g. stałe koszty energetyczne

Bardziej szczegółowo

Elastyczność popytu. Rodzaje elastyczności popytu. e p = - Pamiętajmy, że rozpatrujemy wielkości względne!!! Wzory na elastyczność cenową popytu D

Elastyczność popytu. Rodzaje elastyczności popytu. e p = - Pamiętajmy, że rozpatrujemy wielkości względne!!! Wzory na elastyczność cenową popytu D lastyczność oytu Rodzaje elastyczności oytu > lastyczność cenowa oytu - lastyczność mieszana oytu - e m = < lastyczność dochodowa oytu - e i lastyczność cenowa oytu - lastyczność cenowa oytu jest to stosunek

Bardziej szczegółowo

Pochodna i różniczka funkcji oraz jej zastosowanie do rachunku błędów pomiarowych

Pochodna i różniczka funkcji oraz jej zastosowanie do rachunku błędów pomiarowych Pochodna i różniczka unkcji oraz jej zastosowanie do rachunku błędów pomiarowych Krzyszto Rębilas DEFINICJA POCHODNEJ Pochodna unkcji () w punkcie określona jest jako granica: lim 0 Oznaczamy ją symbolami:

Bardziej szczegółowo

Funkcje wymierne. Jerzy Rutkowski. Działania dodawania i mnożenia funkcji wymiernych określa się wzorami: g h + k l g h k.

Funkcje wymierne. Jerzy Rutkowski. Działania dodawania i mnożenia funkcji wymiernych określa się wzorami: g h + k l g h k. Funkcje wymierne Jerzy Rutkowski Teoria Przypomnijmy, że przez R[x] oznaczamy zbiór wszystkich wielomianów zmiennej x i o współczynnikach rzeczywistych Definicja Funkcją wymierną jednej zmiennej nazywamy

Bardziej szczegółowo

MECHANIZM RYNKOWY. dr Sylwia Machowska

MECHANIZM RYNKOWY. dr Sylwia Machowska MECHANIZM RYNKOWY dr Sylwia Machowska 1 Plan wykładu Rynek Popyt, wielkość popytu, prawo popytu Podaż, wielkość podaży, prawo podaży Równowaga rynkowa 2 Rynek 3 Rynek Rynek to proces wzajemnego oddziaływania

Bardziej szczegółowo

Elastyczność i jej zastosowania. W tym rozdziale szukaj odpowiedzi na pytania:

Elastyczność i jej zastosowania. W tym rozdziale szukaj odpowiedzi na pytania: 5 Elastyczność i jej zastosowania R I N C I L E S O F MICROECONOMICS F O U R T H E I T I O N N. G R E G O R Y M A N K I W oweroint Slides by Ron Cronovich 2007 Thomson South-Western, all rights reserved

Bardziej szczegółowo

lim Np. lim jest wyrażeniem typu /, a

lim Np. lim jest wyrażeniem typu /, a Wykład 3 Pochodna funkcji złożonej, pochodne wyższych rzędów, reguła de l Hospitala, różniczka funkcji i jej zastosowanie, pochodna jako prędkość zmian 3. Pochodna funkcji złożonej. Jeżeli funkcja złożona

Bardziej szczegółowo

Rachunek Różniczkowy

Rachunek Różniczkowy Rachunek Różniczkowy Sąsiedztwo punktu Liczby rzeczywiste będziemy teraz nazywać również punktami. Dla ustalonego punktu x 0 i promienia r > 0 zbiór S(x 0, r) = (x 0 r, x 0 ) (x 0, x 0 + r) nazywamy sąsiedztwem

Bardziej szczegółowo

MAKROEKONOMIA 2. Wykład 14. Inwestycje. dr Dagmara Mycielska dr hab. Joanna Siwińska - Gorzelak

MAKROEKONOMIA 2. Wykład 14. Inwestycje. dr Dagmara Mycielska dr hab. Joanna Siwińska - Gorzelak MAKROEKONOMIA 2 Wykład 14. Inwestycje dr Dagmara Mycielska dr hab. Joanna Siwińska - Gorzelak 2 Plan wykładu Inwestycje a oczekiwania. Neoklasyczna teoria inwestycji i co z niej wynika Teoria q Tobina

Bardziej szczegółowo

Rachunkowość zarządcza. Zespół Katedry Rachunkowości Menedżerskiej SGH 1. Wykorzystanie rachunku kosztów zmiennych. Dr Marcin Pielaszek

Rachunkowość zarządcza. Zespół Katedry Rachunkowości Menedżerskiej SGH 1. Wykorzystanie rachunku kosztów zmiennych. Dr Marcin Pielaszek Wykorzystanie rachunku kosztów zmiennych 1. Zmienność kosztów w długim i krótkim okresie Rachunek kosztów zmiennych i analiza koszty rozmiary produkcji zysk 2. Podejmowanie decyzji w krótkim okresie 1.

Bardziej szczegółowo

Twierdzenia Rolle'a i Lagrange'a

Twierdzenia Rolle'a i Lagrange'a Twierdzenia Rolle'a i Lagrange'a Zadanie 1 Wykazać, że dla dowolnych zachodzi. W przypadku nierówność (a właściwie równość) w treści zadania spełniona jest w sposób oczywisty, więc tego przypadku nie musimy

Bardziej szczegółowo

Pochodna funkcji odwrotnej

Pochodna funkcji odwrotnej Pochodna funkcji odwrotnej Niech będzie dana w przedziale funkcja różniczkowalna i różnowartościowa. Wiadomo, że istnieje wówczas funkcja odwrotna (którą oznaczymy tu : ), ciągła w przedziale (lub zależnie

Bardziej szczegółowo

Mikroekonomia - Lista 11. Przygotować do zajęć: konkurencja doskonała, konkurencja monopolistyczna, oligopol, monopol pełny, duopol

Mikroekonomia - Lista 11. Przygotować do zajęć: konkurencja doskonała, konkurencja monopolistyczna, oligopol, monopol pełny, duopol Mikroekonomia - Lista 11 Przygotować do zajęć: konkurencja doskonała, konkurencja monopolistyczna, oligopol, monopol pełny, duopol Konkurencja doskonała 1. Model konkurencji doskonałej opiera się na następujących

Bardziej szczegółowo

L.Kowalski zadania ze statystyki opisowej-zestaw 4. ZADANIA Zestaw 4

L.Kowalski zadania ze statystyki opisowej-zestaw 4. ZADANIA Zestaw 4 ZADANA Zestaw 4 Zadanie 4. Na podstawie informacji o zyskach firmy podanych w tabeli: Lata 995 996 997 998 999 Zysk (w tys. zł) 5200 600 6500 6700 700 a) wyznaczyć ciąg przyrostów łańcuchowych (bezwzględnych

Bardziej szczegółowo

Decyzje konsumenta I WYBIERZ POPRAWNE ODPOWIEDZI

Decyzje konsumenta I WYBIERZ POPRAWNE ODPOWIEDZI Decyzje konsumenta I WYBIERZ POPRAWNE ODPOWIEDZI 1. Dobrami podrzędnymi nazywamy te dobra: a. które nie mają bliskich substytutów b. na które popyt maleje w miarę wzrostu dochodów konsumenta, przy pozostałych

Bardziej szczegółowo

Wykład z równań różnicowych

Wykład z równań różnicowych Wykład z równań różnicowych 1 Wiadomości wstępne Umówmy się, że na czas tego wykładu zrezygnujemy z oznaczania n-tego wyrazu ciągu symbolem typu x n, y n itp. Zamiast tego pisać będziemy x (n), y (n) itp.

Bardziej szczegółowo

Maksymalizacja zysku

Maksymalizacja zysku Maksymalizacja zysku Na razie zakładamy, że rynki są doskonale konkurencyjne Firma konkurencyjna traktuje ceny (czynników produkcji oraz produktów jako stałe, czyli wszystkie ceny są ustalane przez rynek

Bardziej szczegółowo

Ekonomia menedżerska. Koszty funkcjonowania decyzje managerskie. Prof. Tomasz Bernat Katedra Mikroekonomii

Ekonomia menedżerska. Koszty funkcjonowania decyzje managerskie. Prof. Tomasz Bernat Katedra Mikroekonomii Ekonomia menedżerska Koszty funkcjonowania decyzje managerskie Prof. Tomasz Bernat Katedra Mikroekonomii Kluczowe pojęcia: v Przychody, koszty i zysk przedsiębiorstwa v Koszty księgowe i ekonomiczne v

Bardziej szczegółowo

Bardzo dobra Dobra Dostateczna Dopuszczająca

Bardzo dobra Dobra Dostateczna Dopuszczająca ELEMENTY EKONOMII PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Klasa: I TE Liczba godzin w tygodniu: 3 godziny Numer programu: 341[02]/L-S/MEN/Improve/1999 Prowadzący: T.Kożak- Siara I Ekonomia jako nauka o gospodarowaniu

Bardziej szczegółowo

1) Granica możliwości produkcyjnych Krzywa transformacji jest to zbiór punktów reprezentujących różne kombinacje ilościowe dwóch produktów, które gospodarka narodowa może wytworzyć w danym okresie przy

Bardziej szczegółowo

Statystyka. Wykład 12. Magdalena Alama-Bućko. 29 maja Magdalena Alama-Bućko Statystyka 29 maja / 47

Statystyka. Wykład 12. Magdalena Alama-Bućko. 29 maja Magdalena Alama-Bućko Statystyka 29 maja / 47 Statystyka Wykład 12 Magdalena Alama-Bućko 29 maja 2017 Magdalena Alama-Bućko Statystyka 29 maja 2017 1 / 47 Analiza dynamiki zjawisk badamy zmiany poziomu (tzn. wzrosty/spadki) badanego zjawiska w czasie.

Bardziej szczegółowo

2 K A T E D R A F I ZYKI S T O S O W AN E J

2 K A T E D R A F I ZYKI S T O S O W AN E J 2 K A T E D R A F I ZYKI S T O S O W AN E J P R A C O W N I A P O D S T A W E L E K T R O T E C H N I K I I E L E K T R O N I K I Ćw. 2. Łączenie i pomiar pojemności i indukcyjności Wprowadzenie Pojemność

Bardziej szczegółowo

Rachunkowość zarządcza wykład 3

Rachunkowość zarządcza wykład 3 Rachunkowość zarządcza wykład 3 Czym będziemy się zajmować na dzisiejszych zajęciach? Analiza progu rentowności Ilościowy i wartościowy próg rentowości Marża brutto, strefa bezpieczeństwa, dźwignia operacyjna

Bardziej szczegółowo

1 Pochodne wyższych rzędów

1 Pochodne wyższych rzędów Pochodne wyższych rzędów Pochodną rzędu drugiego lub drugą pochodną funkcji y = f(x) nazywamy pochodną pierwszej pochodnej tej funkcji. Analogicznie definiujemy pochodne wyższych rzędów, jako pochodne

Bardziej szczegółowo

I. Podstawowe pojęcia ekonomiczne. /6 godzin /

I. Podstawowe pojęcia ekonomiczne. /6 godzin / PROPOZYCJA ROZKŁADU MATERIAŁU NAUCZANIA PRZEDMIOTU PODSTAWY EKONOMII dla zawodu: technik ekonomista-23,02,/mf/1991.08.09 liceum ekonomiczne, wszystkie specjalności, klasa I, semestr pierwszy I. Podstawowe

Bardziej szczegółowo

EKONOMIA MENEDŻERSKA. dr Sylwia Machowska

EKONOMIA MENEDŻERSKA. dr Sylwia Machowska EKONOMIA MENEDŻERSKA dr Sylwia Machowska 1 Analiza popytu i optymalna polityka cenowa 2 Rozdział 3 CO JUŻ WIEMY? Znamy już prosty model maksymalizacji zysku. Model pozwala nam wyznaczyć optymalny poziom

Bardziej szczegółowo

Scenariusz. Elastyczność i jej zastosowania. W tym rozdziale szukaj odpowiedzi na pytania:

Scenariusz. Elastyczność i jej zastosowania. W tym rozdziale szukaj odpowiedzi na pytania: 5 Elastyczność i jej zastosowania R I N C I L E S O F MICROECONOMICS F O U R T H E I T I O N N. G R E G O R Y M A N K I W oweroint Slides by Ron Cronovich 2007 Thomson South-Western, all rights reserved

Bardziej szczegółowo

Podstawy ekonomii wykład 02. dr Adam Salomon KTiL

Podstawy ekonomii wykład 02. dr Adam Salomon KTiL Podstawy ekonomii wykład 02 dr Adam Salomon KTiL Ekonomia: GOSPODARKA RYNKOWA. MIKROEKONOMICZNE PODSTAWY GOSPODAROWANIA Podstawy ekonomii dr Adam Salomon, Katedra Transportu i Logistyki, WN UM w Gdyni

Bardziej szczegółowo

Rachunkowość zarządcza. Zespół Katedry Rachunkowości Menedżerskiej SGH 1. Rachunek kosztów zmiennych i analiza koszty rozmiary produkcji zysk (CVP)

Rachunkowość zarządcza. Zespół Katedry Rachunkowości Menedżerskiej SGH 1. Rachunek kosztów zmiennych i analiza koszty rozmiary produkcji zysk (CVP) Rachunek kosztów zmiennych i analiza koszty rozmiary produkcji zysk (CVP) Wykorzystanie rachunku kosztów zmiennych 1. Zmienność kosztów w długim i krótkim okresie 2. Podejmowanie decyzji w krótkim okresie

Bardziej szczegółowo

Analiza współzależności zjawisk

Analiza współzależności zjawisk Analiza współzależności zjawisk Informacje ogólne Jednostki tworzące zbiorowość statystyczną charakteryzowane są zazwyczaj za pomocą wielu cech zmiennych, które nierzadko pozostają ze sobą w pewnym związku.

Bardziej szczegółowo

Zadania z ekonomii matematycznej Teoria konsumenta

Zadania z ekonomii matematycznej Teoria konsumenta Paweł Kliber Zadania z ekonomii matematycznej Teoria konsumenta Zad Dla podanych niżej funcji użyteczności: (a u (x x = x + x (b u (x x = x x (c u (x x = x x (d u (x x = x x 4 (e u (x x = x + x = x + x

Bardziej szczegółowo

2010 W. W. Norton & Company, Inc. Popyt

2010 W. W. Norton & Company, Inc. Popyt 2010 W. W. Norton & Company, Inc. Popyt Własności Funkcji Popytu Statyka porównawcza funkcji popytu pokazuje jak zmienia się funkcja popytu x 1 *(p 1,p 2,y) i x 2 *(p 1,p 2,y) gdy zmianie ulegają ceny

Bardziej szczegółowo

KOSZTY I OPTIMUM PRZEDSIĘBIORSTWA

KOSZTY I OPTIMUM PRZEDSIĘBIORSTWA KOSZTY I OPTIMUM PRZEDSIĘBIORSTWA PODSTAWOWE POJĘCIA Przedsiębiorstwo - wyodrębniona jednostka gospodarcza wytwarzająca dobra lub świadcząca usługi. Cel przedsiębiorstwa - maksymalizacja zysku Nakład czynniki

Bardziej szczegółowo

KOSZTY, PRZYCHODY I ZYSKI W RÓŻNYCH STRUKTURACH RYNKOWYCH. I. Koszty całkowite, przeciętne i krańcowe. Pojęcie kosztów produkcji

KOSZTY, PRZYCHODY I ZYSKI W RÓŻNYCH STRUKTURACH RYNKOWYCH. I. Koszty całkowite, przeciętne i krańcowe. Pojęcie kosztów produkcji KOSZTY, PRZYCHODY I ZYSKI W RÓŻNYCH STRUKTURACH RYNKOWYCH Opracowanie: mgr inż. Dorota Bargieł-Kurowska I. Koszty całkowite, przeciętne i krańcowe. Pojęcie kosztów produkcji Producent, podejmując decyzję:

Bardziej szczegółowo

Funkcje dwóch zmiennych

Funkcje dwóch zmiennych Funkcje dwóch zmiennych Andrzej Musielak Str Funkcje dwóch zmiennych Wstęp Funkcja rzeczywista dwóch zmiennych to funkcja, której argumentem jest para liczb rzeczywistych, a wartością liczba rzeczywista.

Bardziej szczegółowo

Mikroekonomia. Wykład 4

Mikroekonomia. Wykład 4 Mikroekonomia Wykład 4 Ekonomia dobrobytu Na rynku doskonale konkurencyjnym, na którym występuje dwóch konsumentów scharakteryzowanych wypukłymi krzywymi obojętności, równowaga ustali się w prostokącie

Bardziej szczegółowo

Co się dzieje kiedy dobro zmienia cenę?

Co się dzieje kiedy dobro zmienia cenę? Równanie Słuckiego Co się dzieje kiedy dobro zmienia cenę? Efekt substytucyjny w wyniku zmiany ceny jednego z dóbr zmienia się relacja cen pomiędzy dobrami, np. dobro, którego cena spada staje się relatywnie

Bardziej szczegółowo

Popyt rynkowy. Wyprowadzenie funkcji popytu z funkcji uŝyteczności

Popyt rynkowy. Wyprowadzenie funkcji popytu z funkcji uŝyteczności Popyt rynkowy Wyprowadzenie funkcji popytu z funkcji uŝyteczności Zadanie 1 (*) Jak zwykle w tego typu zadaniach darujmy sobie tworzenie sztucznych przykładów i będziemy analizować wybór między dwoma dobrami

Bardziej szczegółowo

KOSZTY I OPTIMUM PRZEDSIĘBIORSTWA

KOSZTY I OPTIMUM PRZEDSIĘBIORSTWA PODSTAWOWE POJĘCIA KOSZTY I OPTIMUM PRZEDSIĘBIORSTWA Przedsiębiorstwo - wyodrębniona jednostka gospodarcza wytwarzająca dobra lub świadcząca usługi. Cel przedsiębiorstwa - maksymalizacja zysku Nakład czynniki

Bardziej szczegółowo

Arytmetyka. Działania na liczbach, potęga, pierwiastek, logarytm

Arytmetyka. Działania na liczbach, potęga, pierwiastek, logarytm Arytmetyka Działania na liczbach, potęga, pierwiastek, logarytm Zbiory liczbowe Zbiór liczb naturalnych N = {1,2,3,4, }. Zbiór liczb całkowitych Z = {, 3, 2, 1,0,1,2,3, }. Zbiory liczbowe Zbiór liczb wymiernych

Bardziej szczegółowo

Statystyka. Wykład 11. Magdalena Alama-Bućko. 22 maja Magdalena Alama-Bućko Statystyka 22 maja / 41

Statystyka. Wykład 11. Magdalena Alama-Bućko. 22 maja Magdalena Alama-Bućko Statystyka 22 maja / 41 Statystyka Wykład 11 Magdalena Alama-Bućko 22 maja 2017 Magdalena Alama-Bućko Statystyka 22 maja 2017 1 / 41 Analiza dynamiki zjawisk badamy zmiany poziomu (tzn. wzrosty/spadki) badanego zjawiska w czasie.

Bardziej szczegółowo

Analiza progu rentowności

Analiza progu rentowności Analiza progu rentowności Aby przedsiębiorstwo mogło osiągnąć zysk, muszą być zachowane odpowiednie relacje między przychodami ze sprzedaży i kosztami, tzn. przychody powinny być wyższe od poniesionych

Bardziej szczegółowo

Pochodna i różniczka funkcji oraz jej zastosowanie do obliczania niepewności pomiarowych

Pochodna i różniczka funkcji oraz jej zastosowanie do obliczania niepewności pomiarowych Pochodna i różniczka unkcji oraz jej zastosowanie do obliczania niepewności pomiarowych Krzyszto Rębilas DEFINICJA POCHODNEJ Pochodna unkcji () w punkcie określona jest jako granica: lim 0 Oznaczamy ją

Bardziej szczegółowo

KOMENTARZ DO ODPOWIEDZI TESTOWYCH OWE 2007

KOMENTARZ DO ODPOWIEDZI TESTOWYCH OWE 2007 KOMENTARZ DO ODPOWIEDZI TESTOWYCH OWE 2007 Wskazówka do pytań dot. części pierwszej zarządzanie: 26. Działanie firmy Michelin, która przejęła dostawców kauczuku i drutu, można nazwać: [ ] dywersyfikacją

Bardziej szczegółowo

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE RODZAJ ZAJĘĆ LICZBA GODZIN W SEMESTRZE WYKŁAD ĆWICZENIA LABORATORIUM PROJEKT SEMINARIUM

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE RODZAJ ZAJĘĆ LICZBA GODZIN W SEMESTRZE WYKŁAD ĆWICZENIA LABORATORIUM PROJEKT SEMINARIUM Politechnika Częstochowska, Wydział Zarządzania PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE Nazwa przedmiotu Mikroekonomia Kierunek angielski język biznesu Forma studiów stacjonarne Poziom kwalifikacji I stopnia Rok I Semestr

Bardziej szczegółowo

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Strona1 Anna Irena Szymańska Scenariusz zajęć edukacyjnych nr 2.4 Temat zajęć: Kto ustala ceny, czyli popyt, podaż i równowaga rynkowa 1. Cele lekcji: Uczeń: wyjaśnia znaczenie pojęć: popyt, podaż, cena,

Bardziej szczegółowo

Dr Łukasz Goczek. Uniwersytet Warszawski

Dr Łukasz Goczek. Uniwersytet Warszawski Dr Łukasz Goczek Uniwersytet Warszawski Wpływ podatków na podaż i popyt Co decyduje, kto naprawdę ponosi ciężar podatku Koszty i korzyści wynikające z podatków i dlaczego podatki nakładają koszt, który

Bardziej szczegółowo

Mikroekonomia II Semestr Letni 2014/2015 Ćwiczenia 4, 5 & 6. Technologia

Mikroekonomia II Semestr Letni 2014/2015 Ćwiczenia 4, 5 & 6. Technologia Mikroekonomia II 050-792 Semestr Letni 204/205 Ćwiczenia 4, 5 & 6 Technologia. Izokwanta produkcji to krzywa obrazująca różne kombinacje nakładu czynników produkcji, które przynoszą taki sam zysk. P/F

Bardziej szczegółowo

Ekonomia. Wykład dla studentów WPiA. Wykład 2: Popyt, podaż i cena równowagi. Elastyczności popytu

Ekonomia. Wykład dla studentów WPiA. Wykład 2: Popyt, podaż i cena równowagi. Elastyczności popytu Ekonomia Wykład dla studentów WPiA Wykład 2: Popyt, podaż i cena równowagi. Elastyczności popytu wa kluczowe słowa: popyt i podaż Popyt to ilość dobra, jaką nabywcy są gotowi kupić zależnie od poziomu

Bardziej szczegółowo

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE. Mikroekonomia. niestacjonarne. I stopnia. dr Olga Ławińska. ogólnoakademicki. podstawowy

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE. Mikroekonomia. niestacjonarne. I stopnia. dr Olga Ławińska. ogólnoakademicki. podstawowy Politechnika Częstochowska, Wydział Zarządzania PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE Nazwa przedmiotu Kierunek Forma studiów Poziom kwalifikacji Rok Semestr Jednostka prowadząca Osoba sporządzająca Profil Rodzaj

Bardziej szczegółowo

Teoretyczne podstawy analizy indeksowej klasyfikacja indeksów, konstrukcja, zastosowanie

Teoretyczne podstawy analizy indeksowej klasyfikacja indeksów, konstrukcja, zastosowanie Teoretyczne podstawy analizy indeksowej klasyfikacja indeksów, konstrukcja, zastosowanie Szkolenie dla pracowników Urzędu Statystycznego nt. Wybrane metody statystyczne w analizach makroekonomicznych dr

Bardziej szczegółowo

STOPA PROCENTOWA I STOPA ZWROTU

STOPA PROCENTOWA I STOPA ZWROTU Piotr Cegielski, MAI, MRICS, CCIM STOPA PROCENTOWA I STOPA ZWROTU (Wybrane fragmenty artykułu opublikowanego w C.H. Beck Nieruchomości, numer 9 z 2011 r. Całość dostępna pod adresem internetowym: www.nieruchomosci.beck.pl)

Bardziej szczegółowo

3. O czym mówi nam marginalna (krańcowa) produktywność:

3. O czym mówi nam marginalna (krańcowa) produktywność: Ʊ1. 诲眤诲眤眪 眪 Zbiór produkcyjny: a) to zbiór wszystkich nakładów czynników produkcji, b) wykazuje możliwe techniki wytwarzania, c) pokazuje techniczne możliwości, d) poprawne są odpowiedzi a, c, e) poprawne

Bardziej szczegółowo

Wykład 17: Elastycznościowe podejście do bilansu płatniczego. Warunek Marshalla-Lernera. Gabriela Grotkowska

Wykład 17: Elastycznościowe podejście do bilansu płatniczego. Warunek Marshalla-Lernera. Gabriela Grotkowska Międzynarodowe Stosunki Ekonomiczne Makroekonomia gospodarki otwartej i finanse międzynarodowe Wykład 17: Elastycznościowe podejście do bilansu płatniczego. Warunek Marshalla-Lernera. Gabriela Grotkowska

Bardziej szczegółowo

Dopasowywanie modelu do danych

Dopasowywanie modelu do danych Tematyka wykładu dopasowanie modelu trendu do danych; wybrane rodzaje modeli trendu i ich właściwości; dopasowanie modeli do danych za pomocą narzędzi wykresów liniowych (wykresów rozrzutu) programu STATISTICA;

Bardziej szczegółowo

Powtórzenie z Rozdziału 6: Koszt opodatkowania. W tym rozdziale szukaj odpowiedzi na pytania:

Powtórzenie z Rozdziału 6: Koszt opodatkowania. W tym rozdziale szukaj odpowiedzi na pytania: 8 Koszt opodatkowania R I N C I L E O F MICROECONOMIC F O U R T H E I T I O N N. G R E G O R Y M A N K I W oweroint lides by Ron Cronovich 2007 Thomson outh-western, all rights reserved W tym rozdziale

Bardziej szczegółowo

WPROWADZENIE DO EKONOMII MENEDŻERSKIEJ.

WPROWADZENIE DO EKONOMII MENEDŻERSKIEJ. Wykład 1 Wprowadzenie do ekonomii menedżerskiej 1 WPROWADZENIE DO EKONOMII MENEDŻERSKIEJ. PODEJMOWANIE OPTYMALNYCH DECYZJI NA PODSTAWIE ANALIZY MARGINALNEJ. 1. EKONOMIA MENEDŻERSKA ekonomia menedżerska

Bardziej szczegółowo

WIELKA SGH-OWA POWTÓRKA ZE STATYSTYKI REGRESJA LINIOWA

WIELKA SGH-OWA POWTÓRKA ZE STATYSTYKI REGRESJA LINIOWA WIELKA SGH-OWA POWTÓRKA ZE STATYSTYKI REGRESJA LINIOWA Powtórka Powtórki Kowiariancja cov xy lub c xy - kierunek zależności Współczynnik korelacji liniowej Pearsona r siła liniowej zależności Istotność

Bardziej szczegółowo

Strategie wspó³zawodnictwa

Strategie wspó³zawodnictwa Strategie wspó³zawodnictwa W MESE można opracować trzy podstawowe strategie: 1) niskich cen (dużej ilości), 2) wysokich cen, 3) średnich cen. STRATEGIA NISKICH CEN (DUŻEJ ILOŚCI) Strategia ta wykorzystuje

Bardziej szczegółowo

Rozwiązania prac domowych - Kurs Pochodnej. x 2 4. (x 2 4) 2. + kπ, gdzie k Z

Rozwiązania prac domowych - Kurs Pochodnej. x 2 4. (x 2 4) 2. + kπ, gdzie k Z 1 Wideo 5 1.1 Zadanie 1 1.1.1 a) f(x) = x + x f (x) = x + f (x) = 0 x + = 0 x = 1 [SZKIC] zatem w x = 1 występuje minimum 1.1. b) f(x) = x x 4 f (x) = x(x 4) x (x) (x 4) f (x) = 0 x(x 4) x (x) (x 4) =

Bardziej szczegółowo

PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W NOWYM SĄCZU SYLABUS PRZEDMIOTU. Obowiązuje od roku akademickiego: 2010/2011

PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W NOWYM SĄCZU SYLABUS PRZEDMIOTU. Obowiązuje od roku akademickiego: 2010/2011 PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W NOWYM SĄCZU SYLABUS PRZEDMIOTU Obowiązuje od roku akademickiego: 2010/2011 Instytut Ekonomiczny Kierunek studiów: Ekonomia Kod kierunku: 04.9 Specjalność: brak 1. PRZEDMIOT

Bardziej szczegółowo

Stan i prognoza koniunktury gospodarczej

Stan i prognoza koniunktury gospodarczej 222 df Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową przedstawia dziewięćdziesiąty drugi kwartalny raport oceniający stan koniunktury gospodarczej w Polsce ( kwartał 2016 r.) oraz prognozy na lata 2016 2017 KWARTALNE

Bardziej szczegółowo

Centrum Europejskie Ekonomia. ćwiczenia 3

Centrum Europejskie Ekonomia. ćwiczenia 3 Centrum Europejskie Ekonomia ćwiczenia 3 Elastyczność popytu i podaży, Wybór konsumenta efekt substytucyjny i dochodowy Tomasz Gajderowicz. Agenda Kartkówka Elastyczność popytu i podaży Wybór konsumenta

Bardziej szczegółowo

RÓWNOWAGA RYNKOWA PROCES GOSPODAROWANIA WYMIANA WŁASNOŚĆ WARTOŚĆ WARTOŚĆ WYMIENNA

RÓWNOWAGA RYNKOWA PROCES GOSPODAROWANIA WYMIANA WŁASNOŚĆ WARTOŚĆ WARTOŚĆ WYMIENNA RÓWNOWAGA RYNKOWA PROCS GOSPODAROWANIA PRODUKCJA PODZIAŁ KONSUMPCJA WYMIANA WYMIANA dobrowolne przekazywanie przez właściciela dobra lub usługi, w zamian za inne dobra lub usługi. Forma: towar za towar

Bardziej szczegółowo

Analiza progu rentowności

Analiza progu rentowności Analiza progu rentowności mgr Małgorzata Macuda Aby przedsiębiorstwo mogło osiągnąć zysk, muszą być zachowane odpowiednie relacje między przychodami ze sprzedaży i kosztami, tzn. przychody powinny być

Bardziej szczegółowo

CIĄGI wiadomości podstawowe

CIĄGI wiadomości podstawowe 1 CIĄGI wiadomości podstawowe Jak głosi definicja ciąg liczbowy to funkcja, której dziedziną są liczby naturalne dodatnie (w zadaniach oznacza się to najczęściej n 1) a wartościami tej funkcji są wszystkie

Bardziej szczegółowo