MAKROEKONOMIA 2. Wykład 14. Inwestycje. dr Dagmara Mycielska dr hab. Joanna Siwińska - Gorzelak

Transkrypt

1 MAKROEKONOMIA 2 Wykład 14. Inwestycje dr Dagmara Mycielska dr hab. Joanna Siwińska - Gorzelak

2 2 Plan wykładu Inwestycje a oczekiwania. Neoklasyczna teoria inwestycji i co z niej wynika Teoria q Tobina inwestycje a giełda.

3 3 Inwestycje - rodzaje Inwestycje w kapitał trwały: wydatki przedsiębiorstw na dobra używane podczas procesu produkcji innych dóbr. Inwestycje mieszkaniowe: zakupy nowych domów, mieszkań. Inwestycje w zapasy: wartość zmiany zapasów wyprodukowanych dóbr.

4 4 Inwestycje - fakty Inwestycje są niestabilnym składnikiem popytu Szczególnie dużym fluktuacjom (procyklicznym) podlegają inwestycje w zapasy

5 5 Inwestycje i PKB w Polsce Źródło: Eurostat, opracowanie własne.

6 6 Neoklasyczny model inwestycji Analiza kosztów i korzyści związanych z pozyskaniem dodatkowych dóbr kapitałowych: model wyjaśnia, w jaki sposób inwestycje przyrost kapitału fizycznego zależy od krańcowego produktu kapitału, stopy procentowej czy polityki podatkowej państwa. Założenia: Model dotyczy inwestycji w kapitał trwały. Dwa typy firm: produkcyjne (wypożyczają dobra kapitałowe i przy ich wykorzystaniu produkują dobra i usługi) i inwestycyjne (dokonują inwestycji, tj. kupują dobra inwestycyjne, a następnie wypożyczają je firmom produkcyjnym).

7 7 Neoklasyczny model inwestycji Poziom inwestycji wyznaczany w stosunku do pożądanego zasób kapitału fizycznego (K*). Pożądany (optymalny) zasób kapitału K* jest to zasób kapitału, dzięki któremu firma może uzyskać najwyższe oczekiwane zyski. Pożądany zasób kapitału zależy od kosztów i korzyści pozyskania dodatkowej jednostki kapitału.

8 8 Korzyści z inwestycji - MPK Ponieważ inwestycje oznaczają wyższy przyszły zasób kapitału fizycznego, korzyść z inwestycji to przyszły krańcowy produkt kapitału. Obowiązuje zasada malejącego krańcowego produktu kapitału im więcej kapitału fizycznego posiada firma, tym mniejsza korzyść z dodatkowej jednostki kapitału. Funkcja produkcji: = = Im wyższy poziom technologii i im większy zasób siły roboczej, tym wyższy krańcowy produkt kapitału. Nominalna wartość MPK:, gdzie P średni poziom cen.

9 9 Koszt wynajmu kapitału Jak firma inwestycyjna wyznacza koszt, po którym zgodziłaby się wynająć posiadany kapitał na jeden okres? Trzy składowe kosztu: Niech P K rynkowa cena jednostki kapitału. Jeśli kupno dobra inwestycyjnego jest finansowane kredytem, firma inwestycyjna ponosi koszt odsetek (nominalny): ip K. Rynkowa cena dóbr inwestycyjnych może ulegać zmianie. Jeśli spada, dla firmy inwestycyjnej oznacza to stratę, bo maleje wartość jej aktywów. Jeśli cena dóbr inwestycyjnych rośnie, firma zyskuje, ponieważ wartość jej aktywów rośnie. Wartość tego zysku (tej straty): -ΔP K. Ostatnia składowa deprecjacja kapitału: jeśli stopa deprecjacji wynosi d, wówczas wartość straty z tytułu deprecjacji wynoszą dp K.

10 10 Koszt wynajmu kapitału Podsumowując: = + Δ = + Δ Na ogół (ale nie zawsze!) można założyć, że = =, Wówczas: = + = +

11 11 Pożądany zasób kapitału Zgodnie z teorią neoklasyczną, dany projekt inwestycyjny zostanie zrealizowany w takim zakresie, aby zmaksymalizować zysk, co oznacza, że dobra kapitałowe będą kupowane do momentu, gdy oczekiwany krańcowy produkt kapitału zrówna się z kosztem wynajmu kapitału: W przybliżeniu: = + Δ = + Δ = +

12 Pożądany zasób kapitału - wykres 12

13 Pożądany zasób kapitału spadek r 13

14 14 Inwestycje a stopa procentowa Spadek r zmniejsza koszt wynajmu kapitału (uc), co z kolei zwiększa K* i dodatnio wpływa na inwestycje.

15 Pożądany zasób kapitału pozytywny szok technologiczny 15

16 Pożądany zasób kapitału a polityka fiskalna Podatki obniżają krańcowy produkt kapitału, więc obniżą również pożądany zasób kapitału W przybliżeniu: 1 = + Δ =

17 Pożądany zasób kapitału a polityka fiskalna Subsydia inwestycyjne (investment tax credit) pozwalają odjąć pewną część ceny dóbr kapitałowych od podatków, co obniża koszt użytkowania kapitału. 1 = + Δ W przybliżeniu: =

18 18 K* a inwestycje Firma najpierw wyznacza pożądany zasób kapitału, a wielkość inwestycji jest konsekwencją tego poziomu. = Inwestycje netto: = Inwestycje brutto: = + Jeżeli firmy od razu dostosowują wielkość kapitału do wielkości pożądanej, to: = = + Jeżeli dostosowania przebiegają z opóźnieniem, to: =,0< <1 = +

19 19 Neoklasyczna teoria inwestycji - wnioski Wielkość inwestycji jest wynikiem dostosowania się do optymalnego poziomu kapitału i zależy od: Przewidywanego MPK (dodatnio) Stopy procentowej (ujemnie) Stopy deprecjacji kapitału fizycznego (ujemnie) Realnej ceny dóbr kapitałowych (ujemnie) Stopy podatkowej (ujemnie) Dotychczasowego zasobu kapitału (ujemnie)

20 20 Teoria q Tobina giełda a inwestycje Firmy podejmują decyzje dotyczące inwestycji porównując wycenę nowego kapitału dokonaną przez giełdę (przyjmuje się, że jest to po prostu giełdowa wartość firmy do kosztów zakupu dobra kapitałowego) Wzrosty i spadki cen akcji (czyli giełdowej wartości firmy) spowodują wzrosty i spadki inwestycji. James Tobin stwierdził, iż firmy podejmują decyzje inwestycyjne w oparciu o następujący wskaźnik: =, Gdzie V rynkowa wartość posiadanego kapitału fizycznego (ale też rynkowa wartość firmy), KxP K koszt odtworzenia posiadanego zasobu kapitału.

21 21 q Tobina a inwestycje Inwestycje zależą od wartości wskaźnika q : = 1 + Jeśli q=1, =, czyli inwestycje (nowy kapitał fizyczny) wynoszą zero. Jeśli q>1, inwestycje są dodatnie zasób kapitału powiększa się. Od czego zależy giełdowa wartość posiadanego kapitału (wartość firmy)? Obecny i oczekiwany zysk (dodatnio rośnie V) Stopa procentowa (ujemnie maleje V) Cena dóbr kapitałowych (ujemnie rośnie P K ).

22 22 q Tobina - przykład Rynkowa wartość firmy (wyemitowanych przez nią akcji) wynosi W=1000 i tyle samo wynosi wartość odtworzeniowa posiadanego przez nią kapitału K=1000. Firma rozważa podjęcie inwestycji, która zwiększy zasób jej kapitału w okresie 1 o 100 i przyniesie następujący strumień zysków, wypłacanych inwestorom w postaci dywidend d: d 1 =50, d 2 =22, d 3 =36,3. Wiedząc, że rynkowa wartość firmy wzrośnie o wielkość wypłacanych dywidend, a stopa deprecjacji kapitału wynosi zero oblicz stosunek wartości rynkowej firmy do kosztów odtworzenia kapitału (q Tobina), jeśli firma podejmie inwestycję, a stopa procentowa, według której obliczona jest bieżąca wartość przyszłego strumienia dywidend, jest stała i wynosi r=0. Czy inwestycja będzie zrealizowana?

23 23 Inwestycje a giełda q Tobina a stopa inwestycji (I/K) w USA

24 Jakie regiony inwestują? 24

25 Inwestycje o charakterze niematerialnym 25

26 26 Koniec Dziękuję i zapraszam za tydzień!