II sfera działania banku: pośrednictwo w rozliczeniach

Transkrypt

1 II sfera działania banku: pośrednictwo w rozliczeniach

2 Warunki przeprowadzania rozliczeń za pośrednictwem banków Uczestnicy rozliczeń muszą posiadać rachunki rozliczeniowe w bankach i mieć na nich kwoty potrzebne do rozliczeń Banki muszą być włączone w jakiś system rozliczeń międzybankowych krajowych i zagranicznych Musi istnieć system autoryzacji zleceń gwarantujący bezpieczne przeprowadzanie rozliczeń

3 Modele powiązań między bankami Model wspólnego korespondenta, typowy dla rozliczeń krajowych, gdzie wspólnym korespondentem dla banków jest bank centralny, który prowadzi ich rachunki rozliczeniowe B6 Bn B5 B1 NBP B4 B2 B3

4 NBP jako bank banków A NBP P A BPH P R-k BPH R-k w NBP A PKO BP P Kredyty i lokaty Rachunki klientów RÓŻNE AKTYWA R-k PKO BP R-k w NBP R-k BRE A Bank Handlowy P Kredyty i lokaty Rachunki klientów R-k BH R-k w NBP Majątek Fund. własne R-k WBK A BRRZ P Rachunki klientów R-k BRRZ R-k w NBP Kredyty i lokaty Majątek Rachunki klientów Fund. własne Kredyty i lokaty Majątek Fund. własne Majątek Fund. własne A BRE P R-k w NBP A WBK P Rachunki klientów R-k w NBP Kredyty i lokaty Majątek Rachunki klientów Fund. Własne Kredyty i lokaty Majątek Fund. własne

5 Modele powiązań, c.d. Model powiązań dwustronnych (rachunki nostro i loro), typowy dla rozliczeń zagranicznych Rachunek nostro w walucie A Korespondent w walucie A Bank krajowy Rachunek nostro w walucie B Rachunek nostro w walucie C Korespondent w walucie B Korespondent w walucie C

6 Rachunek nostro i loro Rachunek nostro to nasz rachunek w danej walucie prowadzony przez korespondenta, zazwyczaj w kraju pochodzenia waluty Rachunek loro (vostro) to rachunek korespondenta (ich rachunek) prowadzony przez nas, zazwyczaj w walucie krajowej Czasem banki są dla siebie wzajemnie korespondentami nostro i loro

7 Systemy przesyłania zleceń W rozliczeniach krajowych wyłącznie elektronicznie poprzez system Elixir Krajowej Izby Rozliczeniowej W rozliczeniach zagranicznych zazwyczaj SWIFT (Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication) Zlecenia płatnicze w EURO mogą być przesyłane za pośrednictwem systemu Euroelixir W każdym wypadku przesyłane dokumenty zawierające zlecenia płatnicze muszą być w odpowiedni sposób autoryzowane; używane są w tym celu zazwyczaj certyfikowane klucze elektroniczne, publiczny i prywatny

8 System rozliczeń brutto Polega na tym, że każda płatność skierowana do innego banku jest rozliczana indywidualnie, tzn. bank prowadzący rachunek płatnika obciąża jego rachunek kwotą płatności i równocześnie uznaje rachunek banku beneficjenta W systemie rozliczeń brutto możliwe jest przeprowadzanie rozliczeń w tzw. czasie rzeczywistym (RTGS)

9 System rozliczeń netto Jest systemem kliringowym (kompensacyjnym), który wymaga istnienia izby kliringowej Zadaniem takiej izby jest: przyjmowanie zleceń (dokumentów) płatniczych od członków systemu; ustalanie na ich podstawie dla każdego członka systemu jednego salda rozliczeniowego poprzez kompensatę płatności otrzymywanych przez niego w danej sesji rozliczeniowej od wszystkich pozostałych uczestników z płatnościami na rzecz każdego z nich; c.d. dalej

10 System rozliczeń netto, c.d. składanie w imieniu uczestników zlecenia dokonania rozrachunku przez bank prowadzący im rachunki rozliczeniowe poprzez obciążenie wyliczonymi saldami rachunków dłużników netto i uznanie rachunków wierzycieli netto; przesyłanie do uczestników, po dokonaniu rozrachunku, dokumentów źródłowych w celu zaksięgowania przeprowadzonych operacji rozliczeniowych

11 Istota systemu rozliczeń netto Wysłane Otrzymane Bank A Bank B Bank C Razem otrzymane Bank A Bank B Bank C Razem wysłane Saldo netto= otrzymane minus wysłane = = = -30 0

12 Tu rozpocząć nast. wykład

13 System rozliczeń krajowych w Polsce Każdy bank komercyjny oraz banki zrzeszające banki spółdzielcze posiadają swoje rachunki rozliczeniowe w NBP Rachunki te służą zarówno do rozliczeń, jak i do utrzymywania rezerw obowiązkowych Ze względu na fakt, że rezerwa obowiązkowa jest rozliczana jako średnia z całego miesiąca, cała kwota na rachunku może służyć do bieżących rozliczeń Bezwzględnie przestrzeganą zasadą rozliczeń jest obowiązek posiadania przez bank takiej kwoty na jego rachunku, jaka jest potrzebna do przeprowadzenia rozrachunku; NBP nie kredytuje rozliczeń, jakkolwiek banki mogą korzystać ze śróddziennego kredytu zabezpieczonego zastawem na papierach skarbowych

14 Dwie sfery krajowych rozliczeń pieniężnych Rozliczenia hurtowe (wielkokwotowe) realizowane w systemie rozliczeń brutto w czasie rzeczywistym (RTGS) poprzez rachunki prowadzone przez NBP Rozliczenia detaliczne w systemie netto za pośrednictwem Krajowej Izby Rozliczeniowej (KIR)

15 Rozliczenia wielkokwotowe SORBNET Transakcje na międzybankowym rynku pieniężnym Transakcje na GPW i CETO rozliczane przez krajowy Depozyt Papierów Wartościowych Wysokokwotowe płatności klientowskie

16 Rozliczenia wielkokwotowe, c.d. SKARBNET transakcje papierami skarbowymi SEBOP transakcje bonami pieniężnymi NBP

17 Systemy rozliczeniowe w Polsce Płatności wysokokwoto we System płatności detalicznych ELIXIR SKARBNET SEBOP KDPW Netto Brutto Brutto NBP Brutto Źródło: System płatniczy w Polsce. NBP, Warszawa 2002, s. 17 SORBNET RTGS Netto

18 Tu zakończono 17.04

19 Bankowe instrumenty rozliczeń krajowych Bezwarunkowe: Polecenie przelewu Polecenie zapłaty Czek gotówkowy Czek rozrachunkowy Karta płatnicza

20 Rozliczenie za pomocą polecenia przelewu

21 Rozliczenie za pomocą polecenia zapłaty

22 Czek

23 Weksel własny

24 Weksel ciągniony

25 Karty płatnicze Podział istotny z punktu widzenia użytkownika: Debetowe zapłacona kwota zostaje zdjęta z rachunku niezwłocznie, z datą transakcji, choćby informacja dotarła do banku później. Kredytowe wydatki kumulują się na rachunku karty do ostatniego dnia danego cyklu i ustalona w ostatnim dniu kwota jest komunikowana posiadaczowi w postaci wyciągu. Jeżeli kwotę tę spłaci w wyznaczonym terminie, nie płaci żadnych odsetek ani prowizji. Jeżeli natomiast nie spłaci całości, a tylko wskazaną minimalną kwotę, pozostałe zadłużenie staje się kredytem oprocentowanym według ustalonej przez bank stopy (aktualnie około 25% p.a.)

26 Karty płatnicze, c.d. Dla akceptanta płatności kartą jej rodzaj nie ma znaczenia; otrzymuje on kwotę płatności, pomniejszoną o należne prowizje określone w umowie, z datą transakcji Każda płatność kartą wymaga autoryzacji kodem PIN, albo podpisem złożonym na wydruku z terminala bądź na odcisku z imprintera. Z wyjątkiem ostatniego przypadku, w autoryzacji uczestniczy operator danego systemu płatniczego obsługujący placówkę handlową, który sprawdza, czy karta nie została zastrzeżona i czy posiada wolne środki wystarczające na dokonanie zapłaty (tę kwotę blokuje).

27 Nowy temat rozliczenia zagraniczne

28 System Euroelixir