Wspólne pochodzenie. Ślady ewolucji.

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Wspólne pochodzenie. Ślady ewolucji."

Transkrypt

1 Wspólne pochodzenie Ślady ewolucji.

2 Wspólne pochodzenie

3 Wspólni przodkowie Dla wszystkich organizmów na Ziemi można odnaleźć wspólnego przodka przeszłość Wspólny przodek

4 Drzewo i klasyfikacja hierarchiczna Włosy, mleko Owodnia Płuca, kończyny Kręgosłup

5

6 Błędne interpretacje Człowiek pochodzi od szympansa Ludzie i współczesne małpy mieli wspólnego przodka Ostatni wspólny przodek ludzi i szympansów żył ~6 mln. lat temu Współczesny szympans i współczesny człowiek są od tego przodka tak samo odlegli

7 Błędne interpretacje Pokażcie mi skamieniałego kaczkodyla Ptaki i współczesne gady miały wspólnego przodka Przodek nie przypominał ani współczesnego ptaka, ani współczesnego krokodyla

8 Dr. Matthew F. Bonnan, Ph.D.

9 Crocoduck

10 Kirk Cameron podczas debaty w kościele Calvary Baptist Church, Manhattan, USA

11 A jak to z tymi ptakami było Velociraptor mongoliensis ~75 mln. lat temu

12 Ptaki i dinozaury

13 Dinozaury

14 Dziedzictwo Scala naturae Drabina życia od form prymitywnych, do bardziej zaawansowanych

15 Scala naturae Wywodzi się od Arystotelesa W teologii - św. Tomasz z Akwinu Człowiek koroną stworzenia (silny antropocentryzm)

16 Drzewo nie jest drabiną Bakterie i ludzie przeszli tak samo długą drogę od ostatniego wspólnego przodka Tempo zmian w różnych liniach nie musi być jednakowe Nie ma w rzeczywistości organizmów niższych i wyższych

17 Dowody wspierające wspólne pochodzenie Hierarchiczna klasyfikacja Skamieniałości Homologia Cechy szczątkowe, rozwój Zgodność drzew dla różnych genów Biogeografia rozmieszczenie organizmów Ewolucja przez dobór sztuczny, ewolucja eksperymentalna

18 Teoria ewolucji jako teoria naukowa Teoria powinna mieć zdolność przewidywania i wyjaśniania Wymienione przesłanki są przewidywaniami teorii wspólnego pochodzenia ewolucyjnego a nie wynikają z alternatywnych wyjaśnień cech organizmów

19 Skamieniałości Zapis kopalny jest bardzo fragmentaryczny Mimo to, dla wielu form pośrednich odnaleziono ślady kopalne potwierdzające ewolucję Nie ma skamieniałości anachronicznych Brakujące ogniwo to mit

20 Przykład 1 - wieloryby...gdyby losowa ewolucja była prawdziwa, musiało by istnieć wiele form pośrednich pomiędzy wielorybami a ich przodkami: i gdzie one są? Cóż to za zbieg okoliczności, że spośród tych wszystkich pośrednich gatunków między Mesonychia a wielorybami, które musiały istnieć, odnaleziono wyłącznie gatunki bardzo podobne do form ostatecznych Michael J. Behe, zwolennik inteligentnego projeku, 1994 Mesonychia

21 Tymczasem Analizy DNA wykazały, że bliskimi krewnymi wielorybów są współczesne hipopotamy W latach 90. odnaleziono szereg skamieniałości gatunków o cechach pośrednich Ambulocetus natans ( chodzący wieloryb, który pływa )

22 Ewolucja wielorybów

23 Pierwsze tetrapody

24 Pierwsze tetrapody ~395 mln. lat

25 Koniowate

26 Człowiek i jego przodkowie

27 Homologia Podobieństwo wynikające ze wspólnego pochodzenia Parahomologia podobieństwo (homologia) mimo odmiennej funkcji chwytanie skakanie, pływanie latanie pływanie bieganie

28 O niemożliwości istnienia pegazów (i nie tylko) Wszystkie ssaki, ptaki, gady i płazy mają dwie pary kończyn (bo tyle miał ich wspólny przodek) Nie można mieć rąk, nóg i skrzydeł jednocześnie

29 Homologia a homoplazja Homoplazja podobieństwo, które nie zostało odziedziczone po wspólnym przodku np. konwergencja - zbieżne działanie doboru naturalnego

30 Oportunizm ewolucyjny W ewolucji często dochodzi do zaadaptowania istniejących struktur do nowych celów Wyewoluowanie nowej wyspecjalizowanej struktury mniej prawdopodobne W efekcie rozwiązania często nieoptymalne

31 Oportunizm ewolucyjny W efekcie rozwiązania często nieoptymalne Np. połączenie przewodu pokarmowego i układu oddechowego u kręgowców lądowych - ryzyko zakrztuszenia Dawne ryby płucodyszne połykały powietrze do oddychania uchyłki przewodu pokarmowego dały początek płucom Kręgowce lądowe przystosowały do pobierania powietrza otwory węchowe, które są po przeciwnej stronie przewodu pokarmowego Pełny rozdział wyewoluował u waleni (nie udławią się połykaną wodą), częściowy u noworodków ssaków (mogą ssać i oddychać)

32 Ślady ewolucji w rozwoju Teoria rekapitulacji (Haeckel) ontogeneza (rozwój osobniczy) odtwarza filogenezę (historię ewolucyjną) zbytnie uproszczenie, oparte na nadinterpretacji danych

33 Ślady ewolucji w rozwoju Teoria rekapitulacji nie jest prawdziwa ludzki zarodek ma łuki skrzelowe, ale nigdy nie ma skrzeli Wiadomo jednak, że zmiany ewolucyjne często zachodzą przez zmiany w mechanizmach kontrolujących rozwój Struktury homologiczne (o wspólnym pochodzeniu) rozwijają się podobnie łuki skrzelowe rozwijają się w różne struktury, które są homologiczne Podobieństwo jest największe na wczesnych etapach rozwoju

34 Ślady wspólnego pochodzenia w rozwoju Zarodek delfina, 24 dni Zarodek człowieka, 24 dni

35 Cechy szczątkowe Mięśnie ucha człowieka Pas biodrowy waleni i węży

36 Nie zawsze pozbawione funkcji uchyłek ślepy jelita (wyrostek robaczkowy) rezerwuar flory bakteryjnej kość ogonowa przyczepy mięśni

37 Ewolucyjne relikty nerw błędny, nerw krtaniowy wsteczny

38 Dlaczego?

39 nerw przeponowy Inny podobny relikt - czkawka

40 Ewolucyjne relikty - przepuklina

41 mięsień przywłosowy Gęsia skórka

42 Odruch chwytny U niemowląt w pierwszych miesiącach życia U ok 35% dostatecznie silny by utrzymać wagę ciała Widoczny także dla kończyn dolnych

43 Więcej przykładów

Ślady wspólnego pochodzenia

Ślady wspólnego pochodzenia Ślady wspólnego pochodzenia Główne elementy teorii ewolucji Organizmy żywe są spokrewnione i połączone relacjami wspólnego pochodzenia (drzewo życia) Zmiany mają charakter stopniowy Podstawowym mechanizmem

Bardziej szczegółowo

Teoria ewolucji. Podstawy wspólne pochodzenie.

Teoria ewolucji. Podstawy wspólne pochodzenie. Teoria ewolucji. Podstawy wspólne pochodzenie. Ewolucja biologiczna } Znaczenie ogólne: } proces zmian informacji genetycznej (częstości i rodzaju alleli), } które to zmiany są przekazywane z pokolenia

Bardziej szczegółowo

Teoria ewolucji. Ślady wspólnego pochodzenia

Teoria ewolucji. Ślady wspólnego pochodzenia Teoria ewolucji. Ślady wspólnego pochodzenia Dowody wspierające wspólne pochodzenie } Skamieniałości } Homologia } Cechy szczątkowe } Hierarchiczna klasyfikacja } Zgodność drzew dla różnych genów } Biogeografia

Bardziej szczegółowo

Teoria ewolucji. Podstawowe pojęcia. Wspólne pochodzenie.

Teoria ewolucji. Podstawowe pojęcia. Wspólne pochodzenie. Teoria ewolucji Podstawowe pojęcia. Wspólne pochodzenie. Ewolucja Znaczenie ogólne: zmiany zachodzące stopniowo w czasie W biologii ewolucja biologiczna W astronomii i kosmologii ewolucja gwiazd i wszechświata

Bardziej szczegółowo

Wspólne pochodzenie. Ślady ewolucji

Wspólne pochodzenie. Ślady ewolucji Wspólne pochodzenie Ślady ewolucji Wspólne pochodzenie Dowody wspierające wspólne pochodzenie Hierarchiczna klasyfikacja Skamieniałości Homologia Cechy szczątkowe, rozwój Zgodność drzew dla różnych genów

Bardziej szczegółowo

Podstawy biologii. Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja.

Podstawy biologii. Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja. Podstawy biologii Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja. Materiał genetyczny Materiałem genetycznym są kwasy nukleinowe Materiałem genetycznym organizmów komórkowych jest kwas deoksyrybonukleinowy

Bardziej szczegółowo

Podstawy biologii. Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja.

Podstawy biologii. Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja. Podstawy biologii Informacja genetyczna. Co to jest ewolucja. Zarys biologii molekularnej genu Podstawowe procesy genetyczne Replikacja powielanie informacji Ekspresja wyrażanie (realizowanie funkcji)

Bardziej szczegółowo

Podstawy biologii. Podstawy biologii molekularnej

Podstawy biologii. Podstawy biologii molekularnej Podstawy biologii Podstawy biologii molekularnej Trochę historii - XX wiek Początek - wejście teorii Mendla do dyskursu naukowego Lata 40. - DNA jest nośnikiem genów Lata 50. - wiemy jak wygląda DNA (Franklin,

Bardziej szczegółowo

Podstawy teorii ewolucji. Informacja i ewolucja

Podstawy teorii ewolucji. Informacja i ewolucja Podstawy teorii ewolucji Informacja i ewolucja Informacje Kontakt: Paweł Golik Instytut Genetyki i Biotechnologii, Pawińskiego 5A pgolik@igib.uw.edu.pl Informacje, materiały: http://www.igib.uw.edu.pl/

Bardziej szczegółowo

Podstawy teorii ewolucji. Informacja i ewolucja

Podstawy teorii ewolucji. Informacja i ewolucja Podstawy teorii ewolucji Informacja i ewolucja Podręczniki 2 Dla zainteresowanych http://wps.prenhall.com/esm_freeman_evol_4/ 3 Informacje Kontakt: Paweł Golik Instytut Genetyki i Biotechnologii, Pawińskiego

Bardziej szczegółowo

Podstawy teorii ewolucji. Informacja i ewolucja

Podstawy teorii ewolucji. Informacja i ewolucja Podstawy teorii ewolucji Informacja i ewolucja Podręczniki Dla zainteresowanych http://wps.prenhall.com/esm_freeman_evol_4/ Informacje Kontakt: Paweł Golik Instytut Genetyki i Biotechnologii, Pawińskiego

Bardziej szczegółowo

Opracował Arkadiusz Podgórski

Opracował Arkadiusz Podgórski Ewolucja jako źródło róŝnorodności biologicznej Opracował Arkadiusz Podgórski Ewolucja Ewolucja (łac. evilutio rozwinięcie) ciągły proces, polegający na stopniowych zmianach cech gatunkowych kolejnych

Bardziej szczegółowo

21. Jakie znamy choroby aparatu ruchu, jak z nimi walczyć i zapobiegać?

21. Jakie znamy choroby aparatu ruchu, jak z nimi walczyć i zapobiegać? Biologia tematy lekcji klasa 2 1. Poznajemy budowę oraz znaczenie tkanek zwierzęcych. 2. Jakie cechy charakterystyczne posiadają gąbki i parzydełkowce? 3. Skąd wywodzi się nazwa płazińce i nicienie? 4.

Bardziej szczegółowo

Bioinformatyka Laboratorium, 30h. Michał Bereta

Bioinformatyka Laboratorium, 30h. Michał Bereta Bioinformatyka Laboratorium, 30h Michał Bereta mbereta@pk.edu.pl www.michalbereta.pl 1 Często dopasować chcemy nie dwie sekwencje ale kilkanaście lub więcej 2 Istnieją dokładne algorytmy, lecz są one niewydajne

Bardziej szczegółowo

Teoria ewolucji. Podstawowe pojęcia. Wspólne pochodzenie.

Teoria ewolucji. Podstawowe pojęcia. Wspólne pochodzenie. Teoria ewolucji Podstawowe pojęcia. Wspólne pochodzenie. Informacje Kontakt: Paweł Golik Instytut Genetyki i Biotechnologii, Pawińskiego 5A pgolik@igib.uw.edu.pl Informacje, materiały: http://www.igib.uw.edu.pl/

Bardziej szczegółowo

Teoria ewolucji. Ślady wspólnego pochodzenia. Dobór sztuczny i naturalny.

Teoria ewolucji. Ślady wspólnego pochodzenia. Dobór sztuczny i naturalny. Teoria ewolucji. Ślady wspólnego pochodzenia. Dobór sztuczny i naturalny. Dowody wspierające wspólne pochodzenie Skamieniałości Homologia Cechy szczątkowe Hierarchiczna klasyfikacja Zgodność drzew dla

Bardziej szczegółowo

życia na Ziemi dr Joanna Piątkowska

życia na Ziemi dr Joanna Piątkowska Różnorodność życia na Ziemi dr Joanna Piątkowska tkowska-małecka Cechy istoty żywej Autoreplikacja zdolność do reprodukcji (samoodtwarzania) Autoregulacja zdolność do podtrzymywania wewnętrznych reakcji

Bardziej szczegółowo

BIOLOGIA EGZAMIN KLASYFIKACYJNY 2015/16. KLASA III Gimnazjum. Imię:... Nazwisko:... Data:...

BIOLOGIA EGZAMIN KLASYFIKACYJNY 2015/16. KLASA III Gimnazjum. Imię:... Nazwisko:... Data:... BIOLOGIA EGZAMIN KLASYFIKACYJNY 2015/16 KLASA III Gimnazjum Imię:... Nazwisko:... Data:... 1. Ponumeruj poziomy organizacji materiału genetycznego, rozpoczynając od poziomu najniższego: - chromatyna -

Bardziej szczegółowo

ANTROPOGENEZA KARTA PRACY DLA UCZNIA

ANTROPOGENEZA KARTA PRACY DLA UCZNIA ANTROPOGENEZA KARTA PRACY DLA UCZNIA 1. STANOWISKO SYSTEMATYCZNE CZŁOWIEKA Przedstaw systematykę człowieka, korzystając z przedstawionego poniżej schematu, ilustrującego uproszczone drzewo genealogiczne

Bardziej szczegółowo

Ewolucja człowieka. Czy człowiek pochodzi od małpy?

Ewolucja człowieka. Czy człowiek pochodzi od małpy? Dnia 6 czerwca 2013 roku odbyła się prezentacja projektów edukacyjnych przygotowanych przez uczniów klasy II gimnazjum. Ewolucja człowieka. Czy człowiek pochodzi od małpy? Uczennice próbowały odpowiedzieć

Bardziej szczegółowo

Zwierzęta część IV. dodatek (uzupełnienie) 1. RYBY 2. PŁAZY 3. GADY 4. PTAKI 5. SSAKI

Zwierzęta część IV. dodatek (uzupełnienie) 1. RYBY 2. PŁAZY 3. GADY 4. PTAKI 5. SSAKI Zwierzęta część IV dodatek (uzupełnienie) 1. RYBY 2. PŁAZY 3. GADY 4. PTAKI 5. SSAKI RYBY - osmoregulacja, - ryby dwudyszne, - wędrówki (tarło), - ryby chrzęstnoszkieletowe. Osmoregulacja u ryb morskich

Bardziej szczegółowo

Różnorodność życia na Ziemi

Różnorodność życia na Ziemi Różnorodność życia na Ziemi dr Joanna Piątkowska-Małecka Cechy istoty żywej Autoreplikacja zdolność do reprodukcji (samoodtwarzania) Autoregulacja zdolność do podtrzymywania wewnętrznych reakcji chemicznych

Bardziej szczegółowo

Test sprawdzający z biologii - Organizm człowieka. Skóra. II gimnazjum 1. Na kongresie naukowym jeden z profesorów przedstawił wyniki swojej pracy dotyczącej budowy ciała człowieka. Podaj nazwę dziedziny

Bardziej szczegółowo

Teoria ewolucji. Losy gatunków: specjacja i wymieranie. Podstawy ewolucji molekularnej

Teoria ewolucji. Losy gatunków: specjacja i wymieranie. Podstawy ewolucji molekularnej Teoria ewolucji. Losy gatunków: specjacja i wymieranie. Podstawy ewolucji molekularnej Specjacja } Pojawienie się bariery reprodukcyjnej między populacjami dające początek gatunkom } Specjacja allopatryczna

Bardziej szczegółowo

Ewolucja życia w nowej podstawie programowej biologii w szkole podstawowej. Anna Kimak-Cysewska

Ewolucja życia w nowej podstawie programowej biologii w szkole podstawowej. Anna Kimak-Cysewska Ewolucja życia w nowej podstawie programowej biologii w szkole podstawowej Anna Kimak-Cysewska KOSZALIN 2019 Podstawa programowa VI. Ewolucja życia. Uczeń: 1) wyjaśnia istotę procesu ewolucji organizmów

Bardziej szczegółowo

Historia informacji genetycznej. Jak ewolucja tworzy nową informację (z ma ą dygresją).

Historia informacji genetycznej. Jak ewolucja tworzy nową informację (z ma ą dygresją). Historia informacji genetycznej. Jak ewolucja tworzy nową informację (z ma ą dygresją). Czym jest życie? metabolizm + informacja (replikacja) 2 Cząsteczki organiczne mog y powstać w atmosferze pierwotnej

Bardziej szczegółowo

Funkcje Ŝyciowe organizmów zwierzęcych

Funkcje Ŝyciowe organizmów zwierzęcych Funkcje Ŝyciowe organizmów zwierzęcych Podpisz wskazane elementy komórki zwierzęcej i określ ich funkcje......... Uzupełnij schemat podziału cukrowców. Dokończ zdanie, tak aby stanowiło definicję organizmów

Bardziej szczegółowo

Wizja teorii ewolucji człowieka Karola Darwina. SP Klasa VI, temat 3

Wizja teorii ewolucji człowieka Karola Darwina. SP Klasa VI, temat 3 Wizja teorii ewolucji człowieka Karola Darwina Wizja biblijnego stworzenia Adama według Michała Anioła Grupa 1 i 2 Z pewnością każdy z nas zastanawiał się, jak powstał człowiek. Czy to Bóg go stworzył,

Bardziej szczegółowo

I. BIOLOGIA NAUKA O ŻYCIU Dopuszczający Dostateczny Dobry Bardzo dobry Celujący - wymienia czynniki. - podaje przykłady niezbędne do życia

I. BIOLOGIA NAUKA O ŻYCIU Dopuszczający Dostateczny Dobry Bardzo dobry Celujący - wymienia czynniki. - podaje przykłady niezbędne do życia BIOLOGIA KLASA I I PÓŁROCZE I. BIOLOGIA NAUKA O ŻYCIU Dopuszczający Dostateczny Dobry Bardzo dobry Celujący - wymienia czynniki niezbędne do życia zastosowania w życiu - przedstawia etapy wiedzy biologicznej

Bardziej szczegółowo

Przyrodnicze i kulturowe obrazy świata

Przyrodnicze i kulturowe obrazy świata Przyrodnicze i kulturowe obrazy świata wykład 6 Darwinizm i jego wpływ na współczesne postrzeganie świata dr Mateusz Hohol sem. zimowy 2014/2015 Dlaczego darwinizm jest ciekawy dla badacza obrazów świata?

Bardziej szczegółowo

Uczenie się biologii wymaga dobrej organizacji pracy Sposoby odżywiania się organizmów

Uczenie się biologii wymaga dobrej organizacji pracy Sposoby odżywiania się organizmów Temat Uczenie się biologii wymaga dobrej organizacji pracy Sposoby odżywiania się Sposoby oddychania Sposoby rozmnażania się Bakterie a wirusy Protisty Glony przedstawiciele trzech królestw Wymagania na

Bardziej szczegółowo

Ewolucja człowieka. Ostatnie 5 milionów lat

Ewolucja człowieka. Ostatnie 5 milionów lat Ewolucja człowieka Ostatnie 5 milionów lat 1 Złożone zagadki } } Odnaleziono wiele skamieniałości naczelnych, różne gatunki w tym samym czasie Trudno ustalić relacje między nimi } Przodkowie, czy boczne

Bardziej szczegółowo

Kręgowce. 7 7. Podkreśl cechy, które świadczą o przystosowaniu żaby do życia na lądzie. (0 2) grupa a

Kręgowce. 7 7. Podkreśl cechy, które świadczą o przystosowaniu żaby do życia na lądzie. (0 2) grupa a grupa a Kręgowce Poniższy test składa się z 19 zadań Przy każdym poleceniu podano liczbę punktów możliwą Imię i nazwisko do uzyskania za prawidłowe odpowiedzi Za rozwiązanie całego sprawdzianu możesz uzyskać

Bardziej szczegółowo

Temat: Świat gadów. Gady pierwotnie lądowe lądzie wtórnie w wodzie zmiennocieplne ciepłolubne

Temat: Świat gadów. Gady pierwotnie lądowe lądzie wtórnie w wodzie zmiennocieplne ciepłolubne Temat: Świat gadów. Gady (gromada) określa się jako zwierzęta pierwotnie lądowe. Oznacza to, że są one pierwszą grupą kręgowców, która w pełni przystosowała się do życia na lądzie. Niektóre gatunki wtórnie

Bardziej szczegółowo

plezjomorfie: podobieństwa dziedziczone po dalszych przodkach (c. atawistyczna)

plezjomorfie: podobieństwa dziedziczone po dalszych przodkach (c. atawistyczna) Podobieństwa pomiędzy organizmami - cechy homologiczne: podobieństwa wynikające z dziedziczenia - apomorfie: podobieństwa dziedziczone po najbliższym przodku lub pojawiająca się de novo (c. ewolucyjnie

Bardziej szczegółowo

KONSPEKT LEKCJI PRZYRODY W KLASIE IV TEMAT: POZNAJEMY KRĘGOWCE.

KONSPEKT LEKCJI PRZYRODY W KLASIE IV TEMAT: POZNAJEMY KRĘGOWCE. KONSPEKT LEKCJI PRZYRODY W KLASIE IV TEMAT: POZNAJEMY KRĘGOWCE. autor: Wioletta Budkowska Kozak PSP z OI nr 7 w Stalowej Woli CELE OPERACYJNE: UCZEŃ: wymienia grupy zwierząt należące do kręgowców, na podstawie

Bardziej szczegółowo

PODSTAWY BIOINFORMATYKI WYKŁAD 5 ANALIZA FILOGENETYCZNA

PODSTAWY BIOINFORMATYKI WYKŁAD 5 ANALIZA FILOGENETYCZNA PODSTAWY BIOINFORMATYKI WYKŁAD 5 ANALIZA FILOGENETYCZNA ANALIZA FILOGENETYCZNA 1. Wstęp - filogenetyka 2. Struktura drzewa filogenetycznego 3. Metody konstrukcji drzewa 4. Etapy konstrukcji drzewa filogenetycznego

Bardziej szczegółowo

Mechanizmy zmienności ewolucyjnej. Podstawy ewolucji molekularnej.

Mechanizmy zmienności ewolucyjnej. Podstawy ewolucji molekularnej. Mechanizmy zmienności ewolucyjnej Podstawy ewolucji molekularnej. Mechanizmy ewolucji } Generujące zmienność } mutacje } rearanżacje genomu } horyzontalny transfer genów } Działające na warianty wytworzone

Bardziej szczegółowo

Teoria ewolucji. Ślady wspólnego pochodzenia. Dobór sztuczny i naturalny.

Teoria ewolucji. Ślady wspólnego pochodzenia. Dobór sztuczny i naturalny. Teoria ewolucji Ślady wspólnego pochodzenia. Dobór sztuczny i naturalny. Pseudogeny } Cechy szczątkowe w genomie } Geny, które utraciły funkcję, ale zachowały ślad struktury } Np. u człowieka wiele genów

Bardziej szczegółowo

NaCoBeZu klasa 8 Dział Temat nacobezu programu I. Genetyka 1. Czym jest genetyka? 2. Nośnik informacji genetycznej DNA 3. Podziały komórkowe

NaCoBeZu klasa 8 Dział Temat nacobezu programu I. Genetyka 1. Czym jest genetyka? 2. Nośnik informacji genetycznej DNA 3. Podziały komórkowe NaCoBeZu klasa 8 Dział programu Temat nacobezu I. Genetyka 1. Czym jest genetyka? wymieniam zakres badao genetyki rozróżniam cechy dziedziczne i niedziedziczne wskazuję cechy indywidualne i gatunkowe omawiam

Bardziej szczegółowo

Zadanie 1 Zaznacz kwadracik literą X przy poprawnych uzupełnieniach zdań. Schemat:

Zadanie 1 Zaznacz kwadracik literą X przy poprawnych uzupełnieniach zdań. Schemat: 1 Zadanie 1 Zaznacz kwadracik literą X przy poprawnych uzupełnieniach zdań. Schemat: Ryba narysowana na schemacie jest A. słodkowodna / B. słonowodna. Wraz z moczem usuwa nadmiar C. jonów Ca 2+ i Mg 2+

Bardziej szczegółowo

Dopasowanie sekwencji (sequence alignment)

Dopasowanie sekwencji (sequence alignment) Co to jest alignment? Dopasowanie sekwencji (sequence alignment) Alignment jest sposobem dopasowania struktur pierwszorzędowych DNA, RNA lub białek do zidentyfikowanych regionów w celu określenia podobieństwa;

Bardziej szczegółowo

Szczegółowy opis wszystkich sprawdzanych czynności wraz z poziomem ich wykonania zawiera poniższa tabela.

Szczegółowy opis wszystkich sprawdzanych czynności wraz z poziomem ich wykonania zawiera poniższa tabela. Analiza wyników egzaminu gimnazjalnego w części matematyczno-przyrodniczej z zakresu przedmiotów przyrodniczych przeprowadzonego w roku szkolnym 2012/2013 Arkusz egzaminacyjny z przedmiotów przyrodniczych

Bardziej szczegółowo

I. Genetyka. Dział programu Lp. Temat konieczny podstawowy rozszerzający

I. Genetyka. Dział programu Lp. Temat konieczny podstawowy rozszerzający I. Genetyka 1. Czym jest genetyka? wymienia cechy gatunkowe i indywidualne podanych organizmów wyjaśnia, że jego podobieństwo do rodziców jest wynikiem dziedziczenia cech definiuje pojęcia genetyka oraz

Bardziej szczegółowo

Zmienność ewolucyjna. Ewolucja molekularna

Zmienność ewolucyjna. Ewolucja molekularna Zmienność ewolucyjna Ewolucja molekularna Mechanizmy ewolucji Generujące zmienność mutacje rearanżacje genomu horyzontalny transfer genów! Działające na warianty wytworzone przez zmienność dobór naturalny

Bardziej szczegółowo

Przedmiotowe zasady oceniania wymagania na poszczególne oceny szkolne

Przedmiotowe zasady oceniania wymagania na poszczególne oceny szkolne wymagania na poszczególne oceny szkolne Klasa 8 DZIAŁ 1. PODSTAWY DZIEDZICZENIA CECH 1. Budowa i znaczenie DNA wskazuje miejsce w komórce, w którym znajduje się DNA określa rolę DNA w przechowywaniu i

Bardziej szczegółowo

Ewolucjonizm NEODARWINIZM. Dr Jacek Francikowski Uniwersyteckie Towarzystwo Naukowe Uniwersytet Śląski w Katowicach

Ewolucjonizm NEODARWINIZM. Dr Jacek Francikowski Uniwersyteckie Towarzystwo Naukowe Uniwersytet Śląski w Katowicach Ewolucjonizm NEODARWINIZM Dr Jacek Francikowski Uniwersyteckie Towarzystwo Naukowe Uniwersytet Śląski w Katowicach Główne paradygmaty biologii Wspólne początki życia Komórka jako podstawowo jednostka funkcjonalna

Bardziej szczegółowo

Zagadnienia do sprawdzianu powtórzeniowego z biologii dla klasy II

Zagadnienia do sprawdzianu powtórzeniowego z biologii dla klasy II Zagadnienia do sprawdzianu powtórzeniowego z biologii dla klasy II 1. Podaje funkcje poszczególnych elementów układu pokarmowego i rozpoznaje te części na schemacie. Przedstawia miejsce i produkty trawienia.

Bardziej szczegółowo

Uczeń: wiedzy biologicznej nauki wymienia cechy organizmów żywych. podaje funkcje poszczególnych organelli. wyjaśnia, czym zajmuje się systematyka

Uczeń: wiedzy biologicznej nauki wymienia cechy organizmów żywych. podaje funkcje poszczególnych organelli. wyjaśnia, czym zajmuje się systematyka Dział programu I. Biologia nauka o życiu Temat 1. Biologia jako nauka Poziom wymagań Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: określa przedmiot źródła

Bardziej szczegółowo

Przedmiotowe zasady oceniania wymagania na poszczególne oceny szkolne Klasa 6

Przedmiotowe zasady oceniania wymagania na poszczególne oceny szkolne Klasa 6 1 Przedmiotowe zasady oceniania wymagania na poszczególne oceny szkolne Klasa 6 1. Ogólna charakterystyka zwierząt 2. Tkanki zwierzęce nabłonkowa i łączna 3. Tkanki zwierzęce mięśniowa i nerwowa 4. Charakterystyka,

Bardziej szczegółowo

IRINOTECANUM. Załącznik C.35.a. NAZWA SUBSTANCJI CZYNNEJ ORAZ, JEŻELI DOTYCZY- DROGA PODANIA

IRINOTECANUM. Załącznik C.35.a. NAZWA SUBSTANCJI CZYNNEJ ORAZ, JEŻELI DOTYCZY- DROGA PODANIA Załącznik C.35.a. IRINOTECANUM Lp 1. IRINO TECANUM C15 RAK PRZEŁYKU 2. IRINO TECANUM C15.0 SZYJNA CZĘŚĆ PRZEŁYKU 3. IRINO TECANUM C15.1 PIERSIOWA CZĘŚĆ PRZEŁYKU 4. IRINO TECANUM C15.2 BRZUSZNA CZĘŚĆ PRZEŁYKU

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Przedmowa... XI. Wprowadzenie i biologiczne bazy danych. 1 Wprowadzenie... 3. 2 Wprowadzenie do biologicznych baz danych...

Spis treści. Przedmowa... XI. Wprowadzenie i biologiczne bazy danych. 1 Wprowadzenie... 3. 2 Wprowadzenie do biologicznych baz danych... Przedmowa... XI Część pierwsza Wprowadzenie i biologiczne bazy danych 1 Wprowadzenie... 3 Czym jest bioinformatyka?... 5 Cele... 5 Zakres zainteresowań... 6 Zastosowania... 7 Ograniczenia... 8 Przyszłe

Bardziej szczegółowo

KARTA ODPOWIEDZI KONKURS BIOLOGICZNY ETAP WOJEWÓDZKI D B D C B B B D C D B C A A B A B D C D

KARTA ODPOWIEDZI KONKURS BIOLOGICZNY ETAP WOJEWÓDZKI D B D C B B B D C D B C A A B A B D C D Nr zad. KARTA ODPOWIEDZI KONKURS BIOLOGICZNY ETAP WOJEWÓDZKI zadanie 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 D B D C B B B D C D B C A A B A B D C D poprawna odpowiedź W zadaniach 1-20 za każdą

Bardziej szczegółowo

Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 1097 Poz. 42 Załącznik C.35. IRINOTECANUM

Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 1097 Poz. 42 Załącznik C.35. IRINOTECANUM Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 1097 Poz. 42 Załącznik C.35. IRINOTECANUM 1. IRINOTECANUM C15 RAK PRZEŁYKU 2. IRINOTECANUM C15.0 SZYJNA CZĘŚĆ PRZEŁYKU 3. IRINOTECANUM C15.1 PIERSIOWA CZĘŚĆ PRZEŁYKU

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii klasa I gimnazjum

Wymagania edukacyjne z biologii klasa I gimnazjum Wymagania edukacyjne z biologii klasa I gimnazjum rozróżnia elementy przyrody żywej i nieożywionej wymienia czynniki niezbędne do życia wskazuje źródła wiedzy biologicznej określa, jakiego sprzętu można

Bardziej szczegółowo

A. Ewolucja to proces powolnych zmian budowy i funkcji organizmów prowadzacy do powstawania nowych gatunków.

A. Ewolucja to proces powolnych zmian budowy i funkcji organizmów prowadzacy do powstawania nowych gatunków. ID Testu: J2U2382 Imię i nazwisko ucznia Klasa Data 1. Rozstrzygnij, które zdania sa prawdziwe, a które fałszywe. W tabeli obok każdego zdania wpisz odpowiednio P (prawda) lub F (fałsz). Zdania P/F A.

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii klasa III

Wymagania edukacyjne z biologii klasa III Wymagania edukacyjne z biologii klasa III Wymagania podstawowe Uczeń: Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra DZIAŁ I. EKOLOGIA podaje przykłady

Bardziej szczegółowo

(forskere) twierdzą, że powodem wyginięcia był wielki meteoryt, który spadł na Ziemię i spowodował ogromne zniszczenia oraz zmianę klimatu.

(forskere) twierdzą, że powodem wyginięcia był wielki meteoryt, który spadł na Ziemię i spowodował ogromne zniszczenia oraz zmianę klimatu. DINOZAURY DINOSAURER Wiele milionów lat temu, zanim na Ziemi pojawili się ludzie, żyły na naszej planecie inne zwierzęta niż obecnie. Między innymi były to dinozaury. Zwierzęta te były gadami (krypdyr)

Bardziej szczegółowo

Wynikowy plan nauczania biologii skorelowany z drugą częścią cyklu edukacyjnego Biologia z tangramem

Wynikowy plan nauczania biologii skorelowany z drugą częścią cyklu edukacyjnego Biologia z tangramem Wynikowy plan nauczania biologii skorelowany z drugą częścią cyklu edukacyjnego iologia z tangramem Poniższy plan wynikowy dotyczy[ew. jest związany z] realizacji cyklu iologia z tangramem. Zawiera wykaz

Bardziej szczegółowo

klasyfikacja fenetyczna (numeryczna)

klasyfikacja fenetyczna (numeryczna) Teorie klasyfikacji klasyfikacja fenetyczna (numeryczna) systematyka powinna być wolna od wszelkiej teorii (a zwłaszcza od teorii ewolucji) filogeneza jako ciąg zdarzeń jest niepoznawalna opiera się na

Bardziej szczegółowo

Historia naturalna zwierząt O częściach zwierząt O pochodzeniu zwierząt.

Historia naturalna zwierząt O częściach zwierząt O pochodzeniu zwierząt. ZOOLOGIA Autorem pierwszych prac zoologicznych był Arystoteles. W jego 300 dziełach opisanych jest ponad 500 gatunków zwierząt. Nazwany ojcem zoologii napisał m.in.: Historia naturalna zwierząt O częściach

Bardziej szczegółowo

Filogenetyka molekularna. Dr Anna Karnkowska Zakład Filogenetyki Molekularnej i Ewolucji

Filogenetyka molekularna. Dr Anna Karnkowska Zakład Filogenetyki Molekularnej i Ewolucji Filogenetyka molekularna Dr Anna Karnkowska Zakład Filogenetyki Molekularnej i Ewolucji Co to jest filogeneza? Filogeneza=drzewo filogenetyczne=drzewo rodowe=drzewo to rozgałęziający się diagram, który

Bardziej szczegółowo

Ekologia wyk. 1. wiedza z zakresu zarówno matematyki, biologii, fizyki, chemii, rozumienia modeli matematycznych

Ekologia wyk. 1. wiedza z zakresu zarówno matematyki, biologii, fizyki, chemii, rozumienia modeli matematycznych Ekologia wyk. 1 wiedza z zakresu zarówno matematyki, biologii, fizyki, chemii, rozumienia modeli matematycznych Ochrona środowiska Ekologia jako dziedzina nauki jest nauką o zależnościach decydujących

Bardziej szczegółowo

E: Rekonstrukcja ewolucji. Algorytmy filogenetyczne

E: Rekonstrukcja ewolucji. Algorytmy filogenetyczne E: Rekonstrukcja ewolucji. Algorytmy filogenetyczne Przypominajka: 152 drzewo filogenetyczne to drzewo, którego liśćmi są istniejące gatunki, a węzły wewnętrzne mają stopień większy niż jeden i reprezentują

Bardziej szczegółowo

Konkurs Przedmiotowy z biologii dla uczniów gimnazjów województwa lubuskiego finał 2013. Model odpowiedzi, kryteria przyznawania punktów.

Konkurs Przedmiotowy z biologii dla uczniów gimnazjów województwa lubuskiego finał 2013. Model odpowiedzi, kryteria przyznawania punktów. Konkurs Przedmiotowy z biologii dla uczniów gimnazjów województwa lubuskiego finał 201 Model odpowiedzi, kryteria przyznawania punktów. Za rozwiązanie zadań z arkusza konkursowego można uzyskać 60 punktów.

Bardziej szczegółowo

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 Zadanie 1 Schemat budowy przewodu pokarmowego pijawki lekarskiej. Pijawka ta odżywia się krwią kręgowców. Wyjaśnij, jakie

Bardziej szczegółowo

Historia myśli ewolucyjnej. Dodowy ewolucji.

Historia myśli ewolucyjnej. Dodowy ewolucji. Historia myśli ewolucyjnej. Dodowy ewolucji. Ewolucja topowolny, nieodwracalny i kierunkowy proces Ewolucja topowolny, nieodwracalny i kierunkowy proces rozwoju organizmów. Efektem jest różnorodność organizmów

Bardziej szczegółowo

Ewolucja złożoności biologicznej

Ewolucja złożoności biologicznej Scala naturae Koncepcja drabiny bytów wywodzi się od Arystotelesa i została włączona przez św. Tomasza z Akwinu do teologii katolickiej Ewolucja złożoności biologicznej Ziemska część skali rozpoczyna się

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy III gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii - Puls życia

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy III gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii - Puls życia Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy III gimnazjum oparte na Programie nauczania biologii - Puls życia Dział Poziom wymagań I. Świat Porównanie bez i określa pokrycie ciała bez i podaje nazwy elementów

Bardziej szczegółowo

SPOSOBY SPRAWDZANIA OSIĄGNIĘĆ EDUKACYJNYCH UCZNIA.

SPOSOBY SPRAWDZANIA OSIĄGNIĘĆ EDUKACYJNYCH UCZNIA. PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z BIOLOGII. Przedmiotowy system oceniania z biologii w gimnazjum został opracowany w oparciu o: 1.Nową podstawę programową 2.WSO 3.Program nauczania biologii w gimnazjum -

Bardziej szczegółowo

Klasa VI SP przyroda. Temat zajęć: Czy cytryna może być źródłem prądu elektrycznego? I. Faza wprowadzająca.

Klasa VI SP przyroda. Temat zajęć: Czy cytryna może być źródłem prądu elektrycznego? I. Faza wprowadzająca. Klasa VI SP przyroda. Temat zajęć: Czy cytryna może być źródłem prądu elektrycznego? Cele ogólne zajęć: poznanie zjawiska przepływu ładunku elektrycznego, zdefiniowanie, czym jest prąd elektryczny, zrozumienie

Bardziej szczegółowo

Budowanie drzewa filogenetycznego

Budowanie drzewa filogenetycznego Szkoła Festiwalu Nauki 134567 Wojciech Grajkowski Szkoła Festiwalu Nauki, ul. Ks. Trojdena 4, 02-109 Warszawa www.sfn.edu.pl sfn@iimcb.gov.pl Budowanie drzewa filogenetycznego Cel Ćwiczenie polega na budowaniu

Bardziej szczegółowo

Urszula Poziomek, doradca metodyczny w zakresie biologii Materiał dydaktyczny przygotowany na konferencję z cyklu Na miarę Nobla, 14 stycznia 2010 r.

Urszula Poziomek, doradca metodyczny w zakresie biologii Materiał dydaktyczny przygotowany na konferencję z cyklu Na miarę Nobla, 14 stycznia 2010 r. Ćwiczenie 1 1 Wstęp Rozważając możliwe powiązania filogenetyczne gatunków, systematyka porównuje dane molekularne. Najskuteczniejszym sposobem badania i weryfikacji różnych hipotez filogenetycznych jest

Bardziej szczegółowo

NOPALIN NATURALNE ROZWIĄZANIE PROBLEMÓW METABOLICZNYCH.

NOPALIN NATURALNE ROZWIĄZANIE PROBLEMÓW METABOLICZNYCH. NOPALIN NATURALNE ROZWIĄZANIE PROBLEMÓW METABOLICZNYCH Co wiemy o Nopalu? Kaktus z gatunku Opuntia Rośnie w Meksyku i USA, ale spotkać go można również na Wyspach Kanaryjskich Światowa Organizacja Zdrowia

Bardziej szczegółowo

ZAKŁAD DIAGNOSTYKI OBRAZOWEJ Cennik badań

ZAKŁAD DIAGNOSTYKI OBRAZOWEJ Cennik badań ZAKŁAD DIAGNOSTYKI OBRAZOWEJ Cennik badań Badania RTG 1 Zdjęcia klatki piersiowej ( p-a lub boczne) 2 40,00 2 Zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej - 30,00 3 Zdjęcie czaszki 2 40,00 4 Zdjęcie celowane siodełka

Bardziej szczegółowo

Temat: systematyczny podział organizmów. Ile gatunków organizmów żyje na Ziemi? W 1995r., z polecenia ONZ oszacowano, że na Ziemi żyje około 14

Temat: systematyczny podział organizmów. Ile gatunków organizmów żyje na Ziemi? W 1995r., z polecenia ONZ oszacowano, że na Ziemi żyje około 14 Temat: systematyczny podział organizmów. Ile gatunków organizmów żyje na Ziemi? W 1995r., z polecenia ONZ oszacowano, że na Ziemi żyje około 14 milionów gatunków organizmów żywych. Inne źródła podają,

Bardziej szczegółowo

Układ ruchu Zadanie 1. (1 pkt) Schemat przedstawia fragment szkieletu człowieka.

Układ ruchu Zadanie 1. (1 pkt) Schemat przedstawia fragment szkieletu człowieka. Układ ruchu Zadanie 1. (1 pkt) Schemat przedstawia fragment szkieletu człowieka. Podaj nazwy odcinków kręgosłupa oznaczonych na schemacie literami A, B, C i D. Zadanie 2. (1 pkt) Na rysunku przedstawiono

Bardziej szczegółowo

Teresa Rup. Zespół Szkół w Ozimku. Klasa III AG

Teresa Rup. Zespół Szkół w Ozimku. Klasa III AG Teresa Rup Zespół Szkół w Ozimku Klasa III AG Stanowisko paleontologiczne sprzed ok. 225 mln lat, odkryte na początku lat osiemdziesiątych XX wieku w Krasiejowie, ukazało prehistoryczny świat, jakiego

Bardziej szczegółowo

Ci wspaniali lotnicy przystosowanie ptaków do lotu i dalekich wędrówek

Ci wspaniali lotnicy przystosowanie ptaków do lotu i dalekich wędrówek Ci wspaniali lotnicy przystosowanie ptaków do lotu i dalekich wędrówek Tomasz Mazgajski Muzeum i Instytut Zoologii PAN Generalia Przystosowania do lotu Pióra i pierzenie Wędrówki Pochodzenie ptaków Archeopteryx

Bardziej szczegółowo

Ewolucja człowieka. Ślady w ziemi i ślady w genach

Ewolucja człowieka. Ślady w ziemi i ślady w genach Ewolucja człowieka Ślady w ziemi i ślady w genach 1 Złożone zagadki } } Odnaleziono wiele skamieniałości naczelnych, różne gatunki w tym samym czasie Trudno ustalić relacje między nimi } Przodkowie, czy

Bardziej szczegółowo

Ochrona praw zwierząt w ZOO. PDF stworzony przez wersję demonstracyjną pdffactory Pro www.pdffactory.pl/

Ochrona praw zwierząt w ZOO. PDF stworzony przez wersję demonstracyjną pdffactory Pro www.pdffactory.pl/ Ochrona praw zwierząt w ZOO Miejski Ogród Zoologiczny w Warszawie zlokalizowany jest w dzielnicy Praga Północ, przy ulicy Ratuszowej 1/3. Ma on powierzchnię 32 ha. Ogród wpisano do prestiżowego Europejskiego

Bardziej szczegółowo

BLIŻEJ BIOLOGII WYMAGANIA EDUKACYJNE KLASA 1

BLIŻEJ BIOLOGII WYMAGANIA EDUKACYJNE KLASA 1 BLIŻEJ BIOLOGII WYMAGANIA EDUKACYJNE KLASA 1 Wymagania podstawowe. Uczeń: Wymagania ponadpodstawowe. Uczeń: ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca Dział I.

Bardziej szczegółowo

Jak powstają nowe gatunki. Katarzyna Gontek

Jak powstają nowe gatunki. Katarzyna Gontek Jak powstają nowe gatunki Katarzyna Gontek Powstawanie gatunków (specjacja) to proces biologiczny, w wyniku którego powstają nowe gatunki organizmów. Zachodzi na skutek wytworzenia się bariery rozrodczej

Bardziej szczegółowo

Zagadnienia dla klasy 4 do I części konkursu (test)

Zagadnienia dla klasy 4 do I części konkursu (test) Zagadnienia dla klasy 4 do I części konkursu (test) 1. Sposoby poznawania przyrody. 2. Kierunki geograficzne. 3. Zmiany położenia Słońca na niebie w ciągu doby i w różnych porach roku. 4. Składniki pogody

Bardziej szczegółowo

EWOLUCJA UKŁADU ODDECHOWEGO KRĘGOWCÓW

EWOLUCJA UKŁADU ODDECHOWEGO KRĘGOWCÓW EWOLUCJA UKŁADU ODDECHOWEGO KRĘGOWCÓW Autor pracy: Flawia Szczepaniak Medicus-3 1 Co to jest układ oddechowy i do czego służy? Definicja układu oddechowego mówi, że jest to zespół narządów umożliwiających

Bardziej szczegółowo

KARTA KURSU. Kod Punktacja ECTS* 2

KARTA KURSU. Kod Punktacja ECTS* 2 KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Systematyka strunowców I Taonomy of Chordates Kod Punktacja ECTS* 2 Zespół dydaktyczny Dr Łukasz Binkowski Koordynator Dr Marek Guzik Dr Lucjan Schimscheiner Dr Bartłomiej

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII DLA KLASY 8 SZKOŁY PODSTAWOWEJ

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII DLA KLASY 8 SZKOŁY PODSTAWOWEJ WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII DLA KLASY 8 SZKOŁY PODSTAWOWEJ Ocena dopuszczająca II. III. określa zakres badań genetyki wyjaśnia, że podobieństwo dziecka do rodziców jest wynikiem dziedziczenia cech

Bardziej szczegółowo

STATUS DOWODÓW EWOLUCJI: UJĘCIE KLASYCZNE A POGLĄD RICHARDA DAWKINSA

STATUS DOWODÓW EWOLUCJI: UJĘCIE KLASYCZNE A POGLĄD RICHARDA DAWKINSA POZNAŃSKIE STUDIA Z FILOZOFII NAUKI Tom 23, nr 2 (2014), Filozoficzne i metodologiczne konteksty w badaniach biologicznych, s. 89-117 Paweł Łoś STATUS DOWODÓW EWOLUCJI: UJĘCIE KLASYCZNE A POGLĄD RICHARDA

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII KLASA I

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII KLASA I WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII KLASA I WYMAGANIA PODSTAWOWE. UCZEŃ: WYMAGANIA PONADPODSTAWOWE. UCZEŃ: Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Dział I. BIOLOGIA NAUKA O ŻYCIU

Bardziej szczegółowo

KOSZMARNY KAROLEK I DRAPIEŻNE DINOZAURY

KOSZMARNY KAROLEK I DRAPIEŻNE DINOZAURY NIE CIERPIĘ SIĘ UCZYĆ! KOSZMARNY KAROLEK I DRAPIEŻNE DINOZAURY Francesca Simon Ilustrował Tony Ross Tłumaczyła Matylda Biernacka Kraków 2012 SPIS TREŚCI Wiadomości wstępne 9 Super skamieliny 15 Prehistoryczne

Bardziej szczegółowo

Przedmiotowy System Oceniania

Przedmiotowy System Oceniania rozróżnia elementy przyrody żywej i nieożywionej wymienia czynniki niezbędne do życia wskazuje źródła wiedzy biologicznej określa, jakiego sprzętu można użyć do danej obserwacji przedstawia etapy obserwacji

Bardziej szczegółowo

Bądź aktywny, nie bój się zimy!

Bądź aktywny, nie bój się zimy! Bądź aktywny, nie bój się zimy! Zima czas na narty i łyżwy! Nie zapominajmy jednak, że te sporty wymagają od nas zwiększonego wysiłku i dobrej kondycji bez odpowiedniego przygotowania zimowe szaleństwo

Bardziej szczegółowo

PRZEDMIOT : BIOLOGIA KLASA: ÓSMA. Na ocenę dobrą uczeń:

PRZEDMIOT : BIOLOGIA KLASA: ÓSMA. Na ocenę dobrą uczeń: PRZEDMIOT : BIOLOGIA KLASA: ÓSMA DZIAŁ Podstawy dziedziczenia cech Na ocenę niedostateczną Nie opanował wymagań programowych Na ocenę dopuszczającą wskazuje miejsce w komórce, w którym znajduje się DNA

Bardziej szczegółowo

KARTA KONKURSOWA DLA GRUPY I

KARTA KONKURSOWA DLA GRUPY I Dane osoby do kontaktu KARTA KONKURSOWA DLA GRUPY I DANE O KLASIE/GRUPIE BIORĄCEJ UDZIAŁ W KONKURSIE Pełna nazwa placówki Ulica, nr Kod pocztowy Miasto Województwo www szkoły e-mail szkoły Dyrektor Imię

Bardziej szczegółowo

Kryteria ocen z biologii dla klasy III gimnazjum

Kryteria ocen z biologii dla klasy III gimnazjum Kryteria ocen z biologii dla klasy III gimnazjum Uczeń, który otrzymuje ocenę dopuszczającą : Dział: VII. Ekologia podaje przykłady czynników biotycznych i abiotycznych wymienia czynniki środowiska niezbędne

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 2a. Gimnazjum Publicznego im. Jana Pawła II w Żarnowcu na rok szkolny 2015/2016

Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 2a. Gimnazjum Publicznego im. Jana Pawła II w Żarnowcu na rok szkolny 2015/2016 Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 2a Gimnazjum Publicznego im. Jana Pawła II w Żarnowcu na rok szkolny 2015/2016 Nauczyciel: mgr Joanna Szasta 1 BUDOWA I FUNKCJE ŻYCIOWE ORGANIZMU CZŁOWIEKA. ZDROWIE

Bardziej szczegółowo

Early evolution of lizards in the fossil record

Early evolution of lizards in the fossil record Zakład Paleobiologii i Ewolucji Wydział Biologii Uniwersytet Warszawski Early evolution of lizards in the fossil record Mateusz Tałanda Nr albumu: 251917 Autoreferat rozprawy doktorskiej wykonanej w Zakładzie

Bardziej szczegółowo

TEMOZOLOMIDUM. Załącznik C.64. NAZWA SUBSTANCJI CZYNNEJ ORAZ, JEŻELI DOTYCZY- DROGA PODANIA. Lp.

TEMOZOLOMIDUM. Załącznik C.64. NAZWA SUBSTANCJI CZYNNEJ ORAZ, JEŻELI DOTYCZY- DROGA PODANIA. Lp. Załącznik C.64. TEMOZOLOMIDUM 1. TEMOZOLOMIDUM C16 2. TEMOZOLOMIDUM C16.0 3. TEMOZOLOMIDUM C16.1 4. TEMOZOLOMIDUM C16.2 5. TEMOZOLOMIDUM C16.3 6. TEMOZOLOMIDUM C16.4 7. TEMOZOLOMIDUM C16.5 8. TEMOZOLOMIDUM

Bardziej szczegółowo

Dział I. BIOLOGIA NAUKA O ŻYCIU. Dział II. JEDNOŚĆ ORGANIZMÓW

Dział I. BIOLOGIA NAUKA O ŻYCIU. Dział II. JEDNOŚĆ ORGANIZMÓW Dział I. BIOLOGIA NAUKA O ŻYCIU rozróżnia elementy przyrody żywej i nieożywionej wymienia czynniki niezbędne do życia wskazuje źródła wiedzy biologicznej określa, jakiego sprzętu można użyć do danej -obserwacji

Bardziej szczegółowo

Egzamin maturalny 2013 biologia poziom podstawowy przykładowe odpowiedzi:

Egzamin maturalny 2013 biologia poziom podstawowy przykładowe odpowiedzi: przykładowe odpowiedzi: Zad. 1 Zad. 2 a) Najważniejszą funkcją mitochondriów jest oddychanie tlenowe/zaopatrują komórkę w energię/w organellach tych powstaje użyteczna biologicznie energia(atp/adenozyno-5'-trifosforan)

Bardziej szczegółowo