Szczypta (al)chemii i nauk pokrewnych. ... dla humanistów. Wojciech Grochala. Wykład VII Homo sapiens

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Szczypta (al)chemii i nauk pokrewnych. ... dla humanistów. Wojciech Grochala. Wykład VII Homo sapiens"

Miłosz Wolski
6 lat temu
Przeglądów:

1 Szczypta (al)chemii i nauk pokrewnych Uniwersytet Warszawski Centrum Nowych Technologii... dla humanistów

Mózg Relatywna wielkość mózgu w stosunku do reszty ciała small birds 1/12 human 1/40 mouse 1/40 dolphin 1/50 cat 1/100 chimpanzee 1/113 dog 1/125 frog 1/172 lion 1/550 elephant 1/560 horse 1/600

2 Mózg Relatywna wielkość mózgu w stosunku do reszty ciała small birds 1/12 human 1/40 mouse 1/40 dolphin 1/50 cat 1/100 chimpanzee 1/113 dog 1/125 frog 1/172 lion 1/550 elephant 1/560 horse 1/600 shark 1/2496 kochajcie wróbelka, dziewczęta, kochajcie do jasnej cholery! vs. Współczynnik encefalizacji Human Tucuxi dolphin 4.56 Bottlenose dolphin 4.14 Orca Chimpanzee Rhesus monkey 2.1 Elephant Dog 1.2 Squirrel 1.1 Cat 1.00 Horse 0.9 Sheep 0.8 Mouse 0.5 Rat 0.4 Prosta (?) miara

3 Kto lepszy? 33m & 16 ton 15 cm cm 3 2m & 0.1 ton Diplodok vs. Człowiek

4 Kto lepszy? 33m & 16 ton 15 cm cm 3 2m & 0.1 ton Diplodok vs. Człowiek

Ewolucja hominidów Współcześnie goryle nawet 750 cm 3 600 cm 3 Bardzo energożerny organ (drogi w utrzymaniu!) 1.

5 Ewolucja hominidów Współcześnie goryle nawet 750 cm cm 3 Bardzo energożerny organ (drogi w utrzymaniu!) 1.5 kg : 20 25% energii! Odżywianie Rozmiar społeczności, komunikacja Styl życia (porusz. się), otwarte tereny Proste narzędzia Size matters (znowu!) ALE

6 Naczelne i małpy 7 szt cm cm 3 6 szt. 3 szt. japonizacja mózgu Quality matters more!!!

Główna różnica: kora mózgowa Pofałdowanie Kora przedczołowa

planowanie ruchów i działań, rozważanie ich konsekwencji,

emocjonalne, których źródłem jest podwzgórze i układ

7 Główna różnica: kora mózgowa Pofałdowanie Kora przedczołowa (pre-frontal cortex): pamięć robocza, zarządzanie: planowanie ruchów i działań, rozważanie ich konsekwencji, wpływa hamująco na spontaniczne i często gwałtowne stany emocjonalne, których źródłem jest podwzgórze i układ limbiczny Pla-no-wa-nie 2- vs. 5-ciostopniowe Neocortex (90% kory m.) 2-4 mm

8 Naczelne i małpy wielkość mózgu - rozmiar stada - uspołecznienie gatunków - zachowania i więzi społeczne - język samiec α Złożoność zachowań społ. & mating Rozmiar stada

Liczba Dunbara wielkość mózgu - rozmiar stada - uspołecznienie gatunków - zachowania i więzi społeczne - język System dziesiętników (10 15) Armia Korpus Dywizja Brygada (gen.b./płk.): 3 6 bat.

9 Liczba Dunbara wielkość mózgu - rozmiar stada - uspołecznienie gatunków - zachowania i więzi społeczne - język System dziesiętników (10 15) Armia Korpus Dywizja Brygada (gen.b./płk.): 3 6 bat. Batalion (ppłk): Kompania: Pluton (1 oficer): Drużyna (1 podoficer): 3 15 Więzy krwi: żona brata Kazirodztwo sakralne APES: dzieci rodzą się całkowicie bezradne, potrzebna im długa opieka Zróżnicowanie kontaktów

Gorilla Foundation average ACTIVE vocabulary of an adult English speaker

10 Po co mózg? Gorylica Koko (1971 ) vs. pan Kowalski (1972 ) 97% human DNA zna 1,000 migów rozumie 2,000 słów Gorilla Foundation average ACTIVE vocabulary of an adult English speaker 20,000; PASSIVE 40, ,500 Język ang.: 1,022,000 słów (Global Language Monitor) 5,000 słów /10,000 /ang./ Zasób słownictwa

11 Kuzyni: naczelne Apes rodzina nadrodzina podrodzina rodzaj Małpy człekokształtne

12 Kuzyni: naczelne Apes mln rodzina nadrodzina podrodzina rodzaj Małpy człekokształtne

13 Kuzyni: naczelne Apes mln rodzina nadrodzina podrodzina rodzaj Małpy człekokształtne

14 Dwie nogi dobrze, cztery nogi źle Małpy człekokształtne: brak ogona większa długością kończyn przednich w porównaniu do tylnych bardzo ruchliwe dłonie i ramiona wydatne wały nadoczodołowe zdolność do (czasowego) przemieszczania się na 2 nogach Uwolnienie rąk Przeciwstawny kciuk (chwytność) & duża kora przedczoł. (planowanie) Narzędzia Planowania i ułatwiania c.d.

nadoczodołowe zdolność do (czasowego) przemieszczania się na 2 nogach Uwolnienie rąk

15 Dwie nogi dobrze, cztery nogi źle Małpy człekokształtne: brak ogona większa długością kończyn przednich w porównaniu do tylnych bardzo ruchliwe dłonie i ramiona wydatne wały nadoczodołowe zdolność do (czasowego) przemieszczania się na 2 nogach Uwolnienie rąk Przeciwstawny kciuk (chwytność) & duża kora przedczoł. (planowanie) Narzędzia Planowania i ułatwiania c.d.

16 Zdolności Dwunożne naczelne

17 Dwunożność 3.6 mln lat Przedczłowiekowate

18 Dwunożność 3.6 mln lat Przedczłowiekowate

19 Narzędzia olduwańskie Gona, Etiopia: 2.6 mln lat Rozkwit: od 2.4 mln lat Melka Kunture, Etiopia 1.7 mln lat Wczesny paleolit: mln lat

20 Narzędzia olduwańskie Gona, Etiopia: 2.6 mln lat Rozkwit: od 2.4 mln lat 1.75 mln lat Melka Kunture, Etiopia 1.7 mln lat Wczesny paleolit: mln lat

21 Hominidy Puzzle

22 Puzzle, c.d.

23 Hominidy, status 2015 Czas i przestrzeń

24 Out of Africa Ca.

25 W Afryce Louis S. B. Leakey Mary Douglas Nicol Australopitek Proconsul Omo I Parantropus Laetoli Wąwóz Olduvai /Tanzania/

26 W Afryce Louis S. B. Leakey Mary Douglas Nicol Australopitek Proconsul Omo I Parantropus Laetoli Wąwóz Olduvai /Tanzania/

27 Homo habilis 1.9 million years ago Paranthropus boisei 1.8 million years ago Homo erectus 1.2 million Homo sapiens 17,000 years W Afryce Wąwóz Olduvai /Tanzania/

28 Homo habilis 1.9 million years ago Paranthropus boisei 1.8 million years ago Homo erectus 1.2 million Homo sapiens 17,000 years W Afryce Krater Ngorongoro gł. 610 m pow. 260 km mln lat temu Wąwóz Olduvai /Tanzania/

29 W Afryce, c.d Omo I Omo II + 4 szczęki kość nogi, 200 zębów i in Omo I datowanie Ar 195 ±5 ky Omo II archaiczny Kibish /Etiopia/

30 W Afryce, c.d Omo I Omo II + 4 szczęki kość nogi, 200 zębów i in Omo I datowanie Ar 195 ±5 ky Omo II archaiczny Kibish /Etiopia/

31 W Afryce, c.d. Homo sapiens idaltu ky Tim D. White (1450 cm 3 ) Herto Bouri /Etiopia/

32 W Afryce, c.d. Middle Awash Depresja Afar /Etiopia/

33 W Afryce, c.d. Ardipithecus kadabba Ardipithecus ramidus Australopithecus afarensis Australopithecus garhi Australopithecus anamensis Homo erectus Homo sapiens idaltu Middle Awash Depresja Afar /Etiopia/

Skamieliny hominidów 1.8 mln lat (poza Afryką) późny miocen 7 5.

paleolit: 300 50 ky Jebel Irhoud (Maroko) Qafzeh, Skhul (Izrael) Klasies River Caves

34 Skamieliny hominidów 1.8 mln lat (poza Afryką) późny miocen mln lat 160ky ky pliocen mln lat plejstocen mln lat śr. paleolit: ky Jebel Irhoud (Maroko) Qafzeh, Skhul (Izrael) Klasies River Caves (RPA) Dmanisi (Gruzja) Homo erectus ky Wymarło co najmniej 30 gatunków dwunożnych! Homo sapiens z Etiopii w świat!

Plemię San One broad study of African genetic diversity completed in 2009 found that the San people were among the five populations with the highest measured levels of genetic diversity among the

35 Plemię San One broad study of African genetic diversity completed in 2009 found that the San people were among the five populations with the highest measured levels of genetic diversity among the 121 distinct African populations sampled. The San are one of fourteen known extant "ancestral population clusters" from which all known modern humans descend Największa różnorodność genet.

36 Ewolucja hominidów 1.5 mln lat Homo ergaster Uzębienie: 9 11 lat Kościec: 15 lat Wzrost: 160 cm (!) Os. dorosły: +190 cm Homo florensis Wzrost: 100 cm (!) Samica 30 lat Hobbit Mózg 380 cm³ ka LAS ROWNIKOWY SAWANNA temp! słońce! (futro) 12 ka, WYSPA Chiny 2002 (17l.) wieś 166.3cm miasto 170.2cm Pekin 174.7cm WZROST STRATA OWŁOS. PIGMENT Chłopiec znad Jeziora Turkana

37 Migracje na planecie Ziemia 200 ky Wzdłuż wybrzeży

38 Migracje na planecie Ziemia Heliobacter pylori (wrzody żołądka) 200 ky Wzdłuż wybrzeży

39 Migracje na planecie Ziemia 2014 Multiregional dispersion & isolation Wzdłuż wybrzeży

40 Trudna droga z Afryki Erytrea Jemen Dżibuti Nil/Synaj Izrael & / albo cieśn. Bab el Mandab Jemen 150 do 1100 osobników ka: 17 vs. 18km 60 vs. 137m KLIMAT KLIMAT: lądem i wpław

41 Ludzkie DNA +3 mld par zasad Mitochondrialne i chromosomalne DNA. Roznorodność genotypu ludzkiego dziś 0.1% Różnica w stosunku do szympansa ok. 4% ZEGAR MOLEKULARNY Znaczna część pusta

42 Ludzkie DNA +3 mld par zasad Mitochondrialne i chromosomalne DNA. Roznorodność genotypu ludzkiego dziś 0.1% Różnica w stosunku do szympansa ok. 4% ZEGAR MOLEKULARNY Znaczna część pusta

43 Mitochondrialne DNA NFZ $1000 Papua Nowa Gwinea

44 (chrom.) Adam & (mitoch.) Ewa? DORIT et al., SCIENCE, 5/ MALE 270 ka (2013) MANN et al., NATURE, 325/ FEMALE ka (2014) L0,L1,L5 ś.p. Adam vs. Ewa!

45 Mutacja w samcu THE male-specific portion of the Y chromosome is especially useful for studies of human origins. Patterns of nucleotide variation that are neutral with respect to fitness should permit estimates of when and where ancestral Y chromosomes existed. However, variation on the human Y chromosome has been observed to be greatly reduced relative to the autosomes and the X chromosome. One explanation is that selection for a favourable mutation on the non-recombining portion of the Y chromosome has resulted in the recent fixation of a single Y haplotype. A 2.6-kiIobase fragment encompassing a polymorphic Alu insertion was sequenced from 16 human and four chimpanzee Y chromosomes. Patterns of nucleotide sequence diversity and divergence provide no evidence for a recent, strong selective sweep on the human Y chromosome. The time back to a common ancestral human Y chromosome is estimated to be 188,000 years, with a 95% confidence interval from 51,000 to 411,000 years. These results are consistent with auto-somal and mitochondrial DNA studies that suggest a longterm human effective population size of 10,000 and a sex ratio of 1. These inferences contradict predictions of the multiregional hypothesis positing a widespread transformation of Homo erectus populations into Homo sapiens. HAMMER, MF, NATURE Volume: 378 Issue: 6555 Pages: Published: NOV Ło Matko Boska!

46 Gra wstępna z neandertalczykiem 4% 2010 Świńtuchy!

47 Gra wstępna z neandertalczykiem 4% 2010 Świńtuchy!

48 Gra wstępna z neandertalczykiem 4% 2010 Świńtuchy!

49 Ewolucja to coś więcej niż teoria Kwestia WIARY?

50 Ewolucja to coś więcej niż teoria Kwestia WIARY?

51 Zamiast zakończenia "We know from the study of evolution that, again and again, various branches of animal stock have become over-specialized, and that over-specialization has led to their extinction. Present-day Homo sapiens is in many physical respects still very unspecialized... But in one thing man, as we know him today, is over-specialized. His brain power is very over-specialized compared to the rest of his physical make-up, and it may well be that this over-specialization will lead, just as surely, to his extinction.... if we are to control our future, we must first understand the past better." From L.S.B. Leakey, Adam's Ancestors, fourth edition, final page. ;-)

Podobne dokumenty

Ewolucja człowieka. Ostatnie 5 milionów lat

Ewolucja człowieka. Ostatnie 5 milionów lat Ewolucja człowieka Ostatnie 5 milionów lat 1 Złożone zagadki } } Odnaleziono wiele skamieniałości naczelnych, różne gatunki w tym samym czasie Trudno ustalić relacje między nimi } Przodkowie, czy boczne