Ziemniak Polski 2019 nr 1

Transkrypt

1 4 Nasiennictwo i odmianoznawstwo NOWE ODMIIANY ZIIEMNIIAKA 2019 NEW POTTATTO CULLTTI IWARS dr inż. Tomasz Lenartowicz 1, mgr inż. Magdalena Piekutowska 2 dr inż. Tomasz Erlichowski 3 1 Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych, Słupia Wielka 2 COBORU, Stacja Doświadczalna Oceny Odmian Karżniczka 3 Agrico Polska, sp. z o.o., t.lenartowicz@coboru.pl Streszczenie Pogoria b. wczesna jadalna. Typ sałatkowy do ogólnoużytkowego, smak b. dobry. Daje wysokie plony po zakończeniu wegetacji. Nie jest jednak szczególnie polecana do podkiełkowywania i sadzenia na bardzo wczesny zbiór. Bulwy duże, o regularnym kształcie, okrągłoowalne, oczka płytkie, skórka żółta, miąższ jasnożółty. Bulwy nie ciemnieją nawet po 24 godzinach po ugotowaniu. Dość podatna na PVY i zarazę. Hetman wczesna jadalna. Typ sałatkowy (AB), smak dość dobry. Bulwy duże do bardzo dużych, o dość regularnym kształcie, okrągłoowalne, oczka płytkie, skórka żółta, miąższ jasnożółty. Plenna i stabilna w plonowaniu. Bulwy nie ciemnieją. Wysoko odporna na PVY i PLRV, dość

2 5 podatna na zarazę. Astana śr. wczesna jadalna. Typ ogólnoużytkowy do ogólnoużytkowego lekko mączystego, o bardzo dobrym smaku. Bulwy bardzo duże, o dość regularnym kształcie, oczka dość płytkie, skórka żółta, miąższ żółty. Daje wysoki plon ogólny, o dużym udziale frakcji handlowej (95%). Wysoko odporna na PVY, średnio na zarazę. Partner niemiecka, wczesna skrobiowa. Skrobiowość średnio 18,5%, plon skrobi w 2-letnich badaniach ponad 75 dt z ha. Plenna, o dużych okrągłoowalnych bulwach, skórka jasnożółta, miąższ biały. Wysoko odporna na PVY i średnio na zarazę. Torpeda śr. wczesna skrobiowa. Skrobiowość średnio 18%, plon skrobi ponad 80 dt z ha. Bardzo plenna. Bulwy duże, okrągłe, skórka żółta, miąższ jasnożółty. Wysoko odporna na PVY i średnio na zarazę. Słowa kluczowe: charakterystyka odmian, ziemniak Abstract Pogoria very early, edible. Salad type for general use, excellent taste. It gives high yields after the end of vegetation. However, it is not particularly recommended for sprouting and planting for a very early harvest. Large tubers with a regular round-oval shape, shallow eyes, yellow skin, pale yellow flesh. Tubers do not darken even after 24 hours after cooking. Very susceptible to PVY and late blight. Hetman early edible. Salad type (AB), good taste. Tubers large to very large, with a fairly regular round-oval shape, shallow eyes, yellow skin, pale yellow flesh. Fertile and stable in yielding. The tubers do not darken. Highly resistant to PVY and PLRV, quite susceptible to late blight. Astana medium early, edible. The general use type for general use, slightly mealy, with a very good taste. Tubers very large, with a fairly regular shape, eyes quite shallow, yellow skin, yellow flesh. It gives a high total yield, with a large share of the commercial fraction (95%). Very resistant to PVY, medium to late blight. Partner German, early, starchy. Starch on average 18.5%, yield of starch in 2-year studies over 75 dt per ha. Fertile, with large round-shaped tubers, light yellow skin, white flesh. Highly resistant to PVY and medium to late blight. Torpeda medium early, starchy. Starch on average 18%, starch yield over 80 dt per ha. Very fertile. Large, round tubers, yellow skin, pale yellow flesh. Highly resistant to PVY and medium to blast. Keywords: characterization of varieties, potato W ostatnich latach rejestrowano w Polsce po kilka odmian ziemniaka. W bieżącym roku krajowy rejestr (KR) wzbogacił się tylko o pięć nowych: cztery rodzime oraz jedną z hodowli zagranicznej. Wśród ziemniaczanych nowości nie ma ziemniaków przydatnych do produkcji frytek i chipsów, natomiast rynek nasienny będzie oferował po jednej odmianie jadalnej bardzo wczesnej, wczesnej i średnio wczesnej oraz dwie skrobiowe wczesną i średnio wczesną. Warto pamiętać, że reprodukcja tej rośliny okopowej, a szczególnie nowych krajowych odmian, ze względu na współczynnik rozmnażania nie jest tak szybka jak innych roślin rolniczych (np. rzepaku), więc wiosną bieżącego roku większości z prezentowanych poniżej kreacji jeszcze nie kupimy. Jednak według zapewnień krajowych hodowli kwalifikowane, zdrowe sadzeniaki nowości będą dostępne jesienią. Nieco szybciej w handlu mogą pojawiać się odmiany zagraniczne, które zostały zarejestrowane wcześniej w innych krajach UE. Różnorodność jest duża, a rolnicy mogą wybierać spośród 97 odmian wpisanych do KR (stan na ), w tym 60 odmian krajowych. W grupie odmian jadalnych jest 14 bardzo wczesnych, 19 wczesnych, 26 średnio wczesnych oraz jedna średnio późna. W grupie 26 odmian przydatnych do produkcji skrobi są 2 wczesne, 13 średnio wczesnych, 3 średnio późne i 8 późnych. Największym wyróżnikiem odmian skrobiowych jest wysoki plon skrobi przy dużej jej koncentracji w bulwach. Wśród jadalnych odmian krajowych brakuje przydatnych do produkcji chipsów, a do produkcji frytek jest tylko jedna (Finezja). Jest to podyktowane tym, że prawie wszystkie podmioty produkujące frytki i chipsy mają kapitał zagraniczny. Natomiast w grupie jadalnych odmian zagranicznych głównie polecane do przetwórstwa na chipsy są Lady Claire, Lady Rosetta i VR 808, natomiast na frytki Asterix i Innovator. Większość zagranicznych odmian ziemniaka zarejestrowano ze względu na ich dużą przydatność do przetwórstwa. Krajowe odmiany cechują się wyższą opornością na większość agrofagów. Z kolei zagraniczne wykazują nieznaczną przewagę, jeśli chodzi o smakowitość oraz wyrównanie kształtu bulw.

3 5 W grupie odmian jadalnych bardzo wczesnych najbardziej popularne w Polsce są Lord i Denar, z wczesnych Vineta, Gwiazda i Michalina, ze średnio wczesnych Satina i Tajfun, a ze średnio późnych Jelly. Odmiany, które najczęściej są wykorzystywane w przetwórstwie na frytki, to Innovator i Zorba (CCA), natomiast w produkcji chipsów: VR 808, Lady Rosetta (KR), Verdi (CCA) i Saturna (CCA). W przemyśle skrobiowym z KR najpopularniejsze są Hinga, Skawa, Kuras oraz Albatros z CCA. W 2018 r. w produkcji nasiennej urzędowej kwalifikacji polowej poddanych było 189 oryginalnych odmian ziemniaka (w tym 121 z CCA), na powierzchni 6119 ha. Dla 24 odmian z KR w Polsce nie było rozmnożeń sadzeniaków. W przypadku 13 odmian wpisanych do KR, w tym 12 krajowych, powierzchnia plantacji nasiennych nie przekroczyła 3 ha. Stąd dostępność sadzeniaków wielu krajowych odmian jest znikoma. Odmiany ziemniaka w krajowym rejestrze (stan na r.) Tabela 1 Grupa wczesności Zagraniczne Typ bardzo wczesne wczesne średnio średnio Krajowe późne użytkowy wczesne późne liczba odmian w KR Jadalne przetwórstwo* Skrobiowe Razem * odmiany przydatne głównie do przetwórstwa na frytki i chipsy Tabela 2 Informacja COBORU o wygaśnięciu okresu wpisu odmian w krajowym rejestrze z dniem r. Lp. Odmiana Zachowujący odmianę 1. Almera Agrico B.A. (NL) Tabela 3 Decyzje COBORU w sprawie skreślenia odmian ziemniaka z krajowego rejestru Lp. Odmiana Data decyzji Zachowujący odmianę 1. Mondeo KWS POTATO B.V. (NL) 2. Ametyst Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka 3. Gawin Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka 4. Syrena Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka 5. Etiuda "Hodowla Ziemniaka Zamarte" sp. z o.o. Grupa IHAR 6. Etola "Hodowla Ziemniaka Zamarte" sp. z o.o. Grupa IHAR 7. Gandawa "Hodowla Ziemniaka Zamarte" sp. z o.o. Grupa IHAR W ostatnich latach liczba odmian ziemniaka zgłaszanych i przyjmowanych do urzędowych badań spadała. Zagraniczne firmy hodowlano-nasienne ograniczyły dopływ informacji o odmianach poprzez niezgłaszanie ich do KR. W roku 2019 w urzędowych badaniach będzie uczestniczyć 36 odmian, wszystkie krajowe, a w przypadku 14 z nich, podobnie jak w ubiegłym sezonie wegetacyjnym, będzie podjęta próba ponownej rejestracji, ponieważ były już one w przeszłości wpisane do KR (m.in. Aksamitka, Aster, Drop, Lawina, Mila, Pierwiosnek, Ruta, Salto).

4 5 NOWOŚCI ODMIANOWE 2019 ASTANA średnio wczesna odmiana jadalna. Typ konsumpcyjny ogólnoużytkowy do POGORIA rodzima bardzo wczesna odmiana jadalna, pochodząca z PMHZ w Strzekęcinie. Warto dodać, że wnosi ona postęp w tej hodowli, ponieważ wcześniej uzyskiwano tu odmiany głównie o dłuższym okresie wegetacji, a w szczególności przydatne do produkcji skrobi, i jest to dopiero druga ich odmiana bardzo wczesna. Reprezentuje typ konsumpcyjny sałatkowy do ogólnoużytkowego i ma bardzo dobry smak. Podobnie jak Tonacja daje wysokie plony bulw po zakończeniu wegetacji. Nie jest jednak szczególnie polecana do podkiełkowywania i sadzenia na bardzo wczesny zbiór, np. po 40 dniach od wschodów. Bulwy ma duże, o regularnym kształcie, okrągłoowalne, o płytkich oczkach, żółtej skórce i jasnożółtym miąższu. Jak wynika z doświadczeń, nawet po 24 godzinach po ugotowaniu nie ciemnieją. Odporna na mątwika ziemniaczanego, ogólnoużytkowego lekko mączystego, o bardzo dobrym smaku. Bulwy bardzo duże, o dość regularnym kształcie i dość płytkich oczkach, skórka żółta, miąższ żółty. W porównaniu z odmianami wzorcowymi w ocenie konsumpcyjnej (Satina, Tajfun) bulwy zarówno surowe, jak i po ugotowaniu nie ciemnieją, osiągając lepsze wyniki od wzorca. Kreacja daje duży plon ogólny, o dużym udziale frakcji handlowej (95%). Odporna na mątwika ziemniaczanego, wysoko odporna na wirus Y, średnio odporna na zarazę ziemniaka. Przydatna do uprawy na terenie całego kraju. Odmiana podobnie jak Hetman pochodzi z HZ Zamarte. PARTNER wczesna niemiecka odmiana skrobiowa, której hodowcą jest Norika. Jej skrobiowość wynosi średnio 18,5%, a plon skrobi w 2-letnich badaniach sięgał ponad 75 dt z ha. Jest plenna, o dużych okrągłorazę dość podatna na wirus Y oraz na zaowalnych bulwach, skórka jasnożółta, ziemniaka. HETMAN odmiana wczesna, wyhodowana w HZ Zamarte. Jadalna, w typie konsumpcyjnym sałatkowym (AB), o dość dobrym smaku. Bulwy duże do bardzo dużych, o dość regularnym kształcie, okrągłoowalne, o płytkich oczkach, żółtej skórce i jasnożółtym miąższu. Plenna i stabilna w plonowaniu, co potwierdziły wyniki dwóch lat badań (susza 2018 i optymalnie wilgotny 2017), o dużym udziale frakcji handlowej w plonie. Z porównania z odmianami wczesnymi w PDO wynika, że pod względem plonowania ustępuje tylko odmianie Bohun. Bulwy nawet po 24 godzinach po ugotowaniu nie ciemnieją. Odporna na mątwika ziemniaczanego, wysoko odporna na wirus Y i wirus liściozwoju, dość podatna na zarazę ziemniaka. miąższ biały. Cechuje się wysoką odpornością na wirus Y i średnią na zarazę ziemniaka. Okres wegetacji wynoszący ok. 110 dni będzie umożliwiał jej wczesny przerób w zakładach przetwórstwa skrobiowego. TORPEDA średnio wczesna rodzima odmiana skrobiowa, której hodowcą jest PMHZ w Strzekęcinie. Jej skrobiowość wynosi średnio 18%, a plon skrobi ponad 80 dt z ha. Jest bardzo plenna (wysoki plon ogólny). Bulwy duże, okrągłe, skórka żółta, miąższ jasnożółty. Cechuje się wysoką odpornością na wirus Y i średnią na zarazę ziemniaka. Zalecana do uprawy na terenie całego kraju, a zwłaszcza w rejonach o dużym zagrożeniu wirusami. Powyższe cechy odmiany przyczyniły się do tego, że znajduje się wśród 26 odmian skrobiowych w KR. Tabela 3 Plon bulw, zawartość i plon skrobi nowych odmian ziemniaka (doświadczenia rejestrowe COBORU, ) Odmiana Grupa wczesności Użytkowanie Plon ogólny bulw (dt/ha) Zawartość skrobi (%) Wielkość bulw (skala 1-9) Pogoria bardzo wczesna jadalna ,2 8-9 Hetman wczesna jadalna ,2 8-9 Astana średnio wczesna jadalna ,5 9 Partner wczesna skrobiowa ,5 6-7 Torpeda średnio wczesna skrobiowa ,8 9

5 5