Ziemniak. Wstęp. Opracował: dr inż. Piotr Pszczółkowski

Transkrypt

1 Ziemniak Opracował: dr inż. Piotr Pszczółkowski Wstęp Opracowanie zawiera wyniki doświadczeń (PDOiR) z odmianami ziemniaka, przeprowadzonych w 2011 roku oraz ich porównanie z danymi uzyskanymi w latach Porejestrowe Doświadczalnictwo Odmianowe i Rolnicze (PDOiR) funkcjonuje na mocy ustawy o nasiennictwie z dnia 26 czerwca 2003 roku (Dz. U. z 2007 Nr 41, poz. 271 z późniejszymi zmianami) oraz Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 28 września 2006 r. w sprawie nadania statutu Centralnemu Ośrodkowi Badania Odmian Roślin Uprawnych (Dz. U. z 2006 r., Nr 186 poz. 1375). Współpracę w zakresie PDOiR z Samorządem Województwa i Izbą Rolniczą umożliwiają również inne akty prawne, takie jak: Ustawa o samorządzie województwa z dnia 5 czerwca 1998 roku (Dz. U Nr 142, poz. 1590, z późniejszymi zmianami; art. 14, ust.1, pkt. 1 i 6). Ustawa o izbach rolniczych z dnia 14 grudnia 1995 r. (Dz. U Nr 101, poz z późniejszymi zmianami; art. 5, ust. 1, pkt. 5, 6 i 15); Ustawa o jednostkach doradztwa rolniczego z dnia 22 października 2004 roku (Dz. U. z 2004., Nr 251, poz. 2507, z późniejszymi zmianami; art. 4, ust. 2, pkt. 1, 2, 3 i 6). Planowanie doświadczeń, ich lokalizację w województwie, dobór gatunków i odmian nadzoruje stacja koordynująca PDOiR, wspólnie z Wojewódzkim Zespołem Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego. W skład tego Zespołu wchodzą: przedstawiciele nauki, samorządu województwa, samorządu rolniczego, doradztwa rolniczego, instytucji i organizacji reprezentujących sektor nasienny w województwie, pracownicy oceny odmian oraz użytkownicy tych odmian. Ilość doświadczeń odmianowych, prowadzonych w systemie PDOiR z ziemniakiem, realizowanych na terenie poszczególnych województw, nie pozwala na właściwe wartościowanie oraz tworzenie list odmian zalecanych do uprawy na terenie województwa. Podejmując działania zmierzające do rozwiązania tego problemu dokonano podziału kraju na cztery regiony, o podobnych warunkach klimatyczno-glebowych do uprawy ziemniaka oraz o zbliżonych oczekiwaniach konsumentów (mapa 1). Mapa 1. Rozmieszczenie doświadczeń z odmianami ziemniaka przeprowadzonych w 2011 r w Polsce

2 Okres wegetacji w 2011 roku był kolejnym, w którym na terenie Lubelszczyzny, Małopolski, Podkarpaci i woj. świętokrzyskiego prowadzono doświadczenia polowe w ramach programu Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego (PDOiR). W badaniach tych testowano 53 odmiany ziemniaka, należące do czterech grup wczesności (tab. 2). W województwie lubelskim zrealizowano 9 doświadczeń polowych, w tym: dwa z odmianami bardzo wczesnymi i wczesnymi, w Stacji Doświadczalnej Oceny Odmian w Ciciborze w powiecie bialskim; cztery doświadczenia z wszystkimi grupami wczesności oraz dwa eksperymenty - z odmianami skrobiowymi, w Zakładzie Doświadczalnym Oceny Odmian w Uhninie, powiat Parczew; jedno doświadczenie, z grupą odmian średnio wczesnych - w Lubelskim Ośrodku Doradztwa Rolniczego w Końskowoli, w powiecie puławskim. W woj. podkarpackim wykonano dwa doświadczenia polowe z grupą odmian bardzo wczesnych i wczesnych w Zakładzie Doświadczalnym Oceny Odmian w Nowym Lublińcu, w powiecie lubaczowskim. W województwie świętokrzyskim zrealizowano doświadczenia polowe z wszystkimi grupami wczesności odmian w Stacji Doświadczalnej Oceny Odmian w Słupi, powiat jędrzejowski oraz w Zespole Szkół Rolniczych Chroberz, powiat pińczowski. Z grupą odmian wczesnych oraz średnio późnych i późnych eksperymentowano w Pożogach, powiat Busko- Zdrój. W punkcie doświadczalnym Bobelno, powiat Włoszczowa wykonano doświadczenie polowe z grupą odmian bardzo wczesnych. W woj. małopolskim doświadczenia polowe z odmianami ziemniaka wszystkich grup wczesności zlokalizowano w Stacji Doświadczalnej Oceny Odmian w Węgrzcach w powiecie krakowskim. W punkcie tym testowano także technologię uprawy odmian bardzo wczesnych oraz wczesnych ze stosowaniem nawadniania, natomiast w Nieczajnej powiat Dąbrowa Tarnowska, pod nadzorem specjalistów z MODR Karniowice przeprowadzono doświadczenie z grupą odmian bardzo wczesnych. W gospodarstwie rolnika indywidualnego w gminie Nowy Wiśnicz, w powiecie bocheńskim, przeprowadzono jedno doświadczenie z grupą odmian wczesnych. W Zakładzie Doświadczalnym Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie-Prusach, testowano odmiany ziemniaka z grupy średnio późnych i późnych, Aktualnie krajowy rejestr liczy 136 odmian ziemniaka, w tym 82 odmiany jadalne, 23 przeznaczone dla przetwórstwa oraz 31 skrobiowych, o odmiennym genotypie, zróżnicowanych możliwościach plonowania oraz odmiennych cechach jakościowych i odpornościowych. Do Krajowego Rejestru w 2012 roku, wpisano osiem nowych odmian ziemniaka (w tym dwie zagraniczne). Cztery z nich to odmiany jadalne (Ignacy, Agor, Oberon, Jurek), dwie są przeznaczone do produkcji chipsów (Honorata i VR 808) oraz dwie odmiany są przydatne do przemysłu skrobiowego (Boryna i Kaszub). W 2011 roku skreślono z KR następujące odmiany: Korona, Ruta, Vitara, Romula, Wiarus, Ursus, Antoinet, Quincy oraz Cycloon. Szczegółowy udział poszczególnych grup odmian w Krajowym Rejestrze przedstawia tabela 1, zaś wykaz odmian badanych w 2011 roku - tabela 2. Tabela 1. Udział poszczególnych grup odmian ziemniaka w Krajowym Rejestrze Odmian w 2012 roku Grupy wczesności odmian Razem Odmiany Bardzo Średnio- Średnio- Wczesne wczesne wczesne późne Późne Krajowe Zagraniczne Jadalne Przetwórstwo Skrobiowe Razem liczba % 12, , Celem niniejszej publikacji jest pokazanie potencjału plonotwórczego zarejestrowanych odmian ziemniaka, uprawianych w różnych warunkach klimatyczno-glebowych Polski. Przybliżenie cech morfologicznych, fizjologicznych i biochemicznych odmian ziemniaka, znajdujących się w Krajowym Rejestrze, ułatwi typowanie do uprawy odmian, o największej stabilności pożądanych przez rolnika cech w warunkach południowo-wschodniej części Polski. Metodyka badań Przedplonem ziemniaka były zboża ozime i jare oraz rośliny przemysłowe. Po zbiorze przedplonu wykonywano podorywkę, orkę i nawożenie fosforowo-potasowe wykonano późnią jesienią. Wiosną pole bronowano, następnie przed sadzeniem wysiewano nawozy azotowe w ilościach podanych w tabeli 5. Sadzenie przeprowadzono od pierwszej do trzeciej dekady kwietnia, w zróżnicowanych rozstawach. Powierzchnia poletek do zbioru wynosiła 15 m 2. Wszystkie zabiegi pielęgnacyjne stosowano zgodnie z wymogami nowoczesnej agrotechniki z uwzględnieniem ochrony przeciwko stonce ziemniaczanej i zarazie ziemniaka (tab. 6).

3 Doświadczenia przeprowadzono zgodnie z obowiązującą w stacjach COBORU metodyką badania wartości gospodarczej odmian roślin uprawnych (WGO) (Kamasa 1998). W grupie odmian bardzo wczesnych pierwszy zbiór wykonano po dniach od daty sadzenia, (tj. po ok. 40 dniach od wschodów), zaś drugi w okresie pełnej dojrzałości fizjologicznej bulw, tj. po dniach od sadzenia, zależnie od rejonu Polski i przebiegu warunków atmosferycznych (tab. 5). W pozostałych grupach wczesności ziemniaka, zbiór przeprowadzano w fazie zamierania roślin (99 w skali BBCH [Bleinholder i in. 2005]). W czasie zbioru, z każdego poletka, pobrano reprezentatywne próby bulw do oceny: struktury plonu, zawartości skrobi, wad miąższu bulw i określenia ich zdrowotności. W doświadczeniach z nawadnianiem zastosowano trzykrotną dawkę wody w ilości 30 mm (dwie dawki po 30 mm w II dekadzie czerwca, jedna 30 mm - w II dekadzie lipca). Do nawadniania używano deszczowni szpulowej, która była wyposażona w niskociśnieniową konsolę rozlewającą. Wyniki badań opracowano statystycznie za pomocą analizy kowariancji. Charakterystykę użytkową jadalnych odmian ziemniaka oraz odporność na podstawowe choroby podano na podstawie wieloletnich doświadczeń odmianowych, przeprowadzonych przez COBORU (Lista Opisowa Odmian, 2011). Warunki glebowe Warunki badań Badania polowe przeprowadzono na różnych typach gleb i kompleksach rolniczej przydatności glebowej, o zróżnicowanym ph gleby (tab. 5). Doświadczenia polowe w Cicibór wykonano na glebie bielicowej, wytworzonej z piasku gliniastego mocnego, pylastego na glinie lekkiej, kompleksu żytniego bardzo dobrego, klasy bonitacyjnej IIIa, o lekko kwaśnym odczynie (ph KCL 6,36), a w Uhninie - na glebie bielicowej wytworzonej z gliny lekkiej, kompleksu żytniego bardzo dobrego, klasy bonitacyjnej IVa. Badania w ZDOO Nowy Lubliniec przeprowadzono na glebie bielicowej, wytworzonej na piasku gliniastym mocnym, kompleksu żytniego bardzo dobrego, klasy bonitacyjnej IVa, o odczynie lekko kwaśnym (5,7 ph KCL ). W warunkach Węgrzce eksperyment polowy przeprowadzono na glebie brunatnej właściwej, wytworzonej z lessu, kompleksu pszennego bardzo dobrego, klasy bonitacyjnej II, o lekko kwaśnym odczynie (6,2 ph KCL ). Z kolei w Słupia doświadczenia polowe zlokalizowano na rędzinie brunatnej, wytworzonej na wapieniu, kompleksu pszennego dobrego, klasy bonitacyjnej IIIa, o lekko kwaśnym odczynie (ph KCL 6,3). Jedynie w Prusach k. Krakowa doświadczenie prowadzono na glebie kompleksu pszennego bardzo dobrego, należącego do I klasy bonitacyjnej, o kwaśnym odczynie (5,4 ph KCL ) (tab. 5). Warunki meteorologiczne Przebieg pogody w okresie wegetacji 2011 roku w warunkach Cicibora, wyłączając rozkład opadów, można określić jako optymalny. Kwiecień, maj i czerwiec określane są jako przeciętne, gdzie opady stanowiły % normy dla wielolecia. Lipiec okazał się skrajnie wilgotny, z sumą opadów 201,8 mm, co stanowiło 269% normy z wielolecia. Sierpień, wg kryterium suchości Radomskiego, określono jako przeciętny, zaś wrzesień za bardzo suchy co stanowiło 75 i 26% opadów, w porównaniu ze średnią z wielolecia (tab. 3, 4). W warunkach Uhnina kwiecień i maj okazały się przeciętne, pod względem sumy opadów (odpowiednio: 111% i 81% średniej wieloletniej). Bilans wodny poprawił się w miesiącu czerwcu i lipcu, w których zostały znacznie przekroczone normy dla wielolecia (stosownie 175% i 229%). Kryterium suchości Radomskiego określa czerwiec, jako bardzo wilgotny zaś lipiec - skrajnie wilgotny. W sierpniu spadło 42,9 mm opadów, co stanowi 60% normy dla wielolecia. Wrzesień okazał się skrajnie suchy (8,9 mm opadów) i bardzo ciepły, w porównaniu ze średnią z wieloletnią (tab. 3, 4). W warunkach Słupi przebieg pogody w okresie wegetacji 2011 roku był nietypowy. Kwiecień oraz maj były suche. Czerwiec pogłębił jeszcze istniejący już deficyt opadów. Wg kryterium suchości Radomskiego określa się go, jako bardzo suchy i bardzo ciepły. Lipiec został określony, jako bardzo wilgotny a przy tym bardzo zimny, gdzie suma opadów wynosiła 170,1 mm (187% średniej wieloletniej), zaś sierpień, jako przeciętny, w którym opady stanowiły 97% średniej wieloletniej. Wrzesień cechował się znacznym niedoborem opadów - 8,9 mm (17,4% średniej wieloletniej) a przy tym okazał się bardzo ciepły (tab. 3, 4). W Węgrzcach, w woj. małopolskim, kwiecień cechował się nadmiarem opadów. W maju i czerwcu odnotowano znaczny ich deficyt, zaś w lipcu odnotowano aż 176,3 mm opadów, co stanowiło 205% średniej wieloletniej, wg kryterium suchości Radomskiego określa się go, jako skrajnie wilgotny oraz chłodny. Sierpień okazał się przeciętny (76% opadów normy), zaś wrzesień jako skrajnie suchy i bardzo ciepły (tab. 3, 4).

4 Rok wpisania do KR Rok włączenia do LZO Kod kraju pochodzenia Tabela 2 Ziemniak. Odmiany badane Rok zbioru: 2011 Lp. Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - pełnomocnika w Polsce Ziemniak bardzo wczesny 1 Denar PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa Kamień Krajeński 2 Flaming 2007 PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa Kamień Krajeński 3 Justa 2006 PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa Kamień Krajeński 4 Lord PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa Kamień Krajeński 5 Miłek PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa Kamień Krajeński 6 Viviana DE Europlant Handel Ziemniakami Laski Koszalińskie 3A, Biesiekierz Ziemniak wczesny 1 Aruba 2007 PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa Kamień Krajeński 2 Bellarosa DE Europlant Handel Ziemniakami Laski Koszalińskie 3A, Biesiekierz 3 Cyprian PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, Świeszyno 4 Eugenia 2006 PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa Kamień Krajeński 5 Michalina 2010 PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa Kamień Krajeński 6 Oman 2005 PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa Kamień Krajeński 7 Owacja PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, Świeszyno 8 Vineta DE Europlant Handel Ziemniakami Laski Koszalińskie 3A, Biesiekierz

5 Rok wpisania do KR Rok włączenia do LZO Kod kraju pochodzenia Tabela 2 c. d. Ziemniak. Odmiany badane Rok zbioru: 2011 Lp. Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - pełnomocnika w Polsce Ziemniak średniowczesny 1 Adam 2005 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, Świeszyno 2 Ametyst 2009 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, Świeszyno 3 Bartek PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa Kamień Krajeński 4 Benek 2006 PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa Kamień Krajeński 5 Bursztyn 2010 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, Świeszyno 6 Cekin 2004 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, Świeszyno 7 Elanda PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa Kamień Krajeński 8 Finezja 2007 PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa Kamień Krajeński 9 Gawin 2010 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, Świeszyno 10 Glada 1994 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, Świeszyno 11 Jubilat 2011 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, Świeszyno 12 Jutrzenka 2009 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, Świeszyno 13 Legenda 2010 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, Świeszyno 14 Pasat 2002 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, Świeszyno 15 Promyk 2008 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, Świeszyno 16 Satina DE Solana Polska sp. z o.o Zduny 17 Stasia 2010 PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa Kamień Krajeński 18 Tajfun PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, Świeszyno 19 Tetyda 2008 PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa Kamień Krajeński 20 Zuzanna 2007 DE Europlant Handel Ziemniakami, Laski Koszalińskie 3A, Biesiekierz

6 Rok wpisania do KR Rok włączenia do LZO Kod kraju pochodzenia Tabela 2 c. d. Ziemniak. Odmiany badane Rok zbioru: 2011 Lp. Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - pełnomocnika w Polsce Ziemniak średniopóźny i późny 1 Bosman 2008 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, Świeszyno 2 Hinga 1996 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, Świeszyno 3 Gustaw 2010 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, Świeszyno 4 Inwestor 2005 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, Świeszyno 5 Jasia 1999 PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa Kamień Krajeński 6 Jelly DE Europlant Handel Ziemniakami, Laski Koszalińskie 3A, Biesiekierz 7 Kuras 2007 NL Agrico Polska sp. z o.o., ul. Staromiejska 7A, Lębork 8 Medea 2005 PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa Kamień Krajeński 9 Niagara 2005 PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa Kamień Krajeński 10 Pokusa 2006 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, Świeszyno 11 Rudawa 2002 PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa Kamień Krajeński 12 Skawa 2000 PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa Kamień Krajeński 13 Sonda 2002 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, Świeszyno 14 Soplica PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, Świeszyno 15 Syrena PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, Świeszyno 16 Ślęza 2003 PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa Kamień Krajeński 17 Zagłoba PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa Kamień Krajeński 18 Zenia 2010 PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa Kamień Krajeński 19 Zeus 2000 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, Świeszyno KR - Krajowy Rejestr LZO - Lista Zalecanych Odmian

7 Węgrzce Uhnin Słupia Cicibór Tabela 3. Opady oraz współczynnik hydrotermiczny Sielaninowa, w okresie wegetacji ziemniaka, wg stacji meteorologicznej w Ciciborze, Słupi, Uhninie i Węgrzcach Miesiąc * norma wieloletnia wyliczona za okres dla stacji meteorologicznej w Ciciborze. * norma wieloletnia wyliczona za okres dla stacji meteorologicznej w Słupi. * norma wieloletnia wyliczona za okres dla stacji meteorologicznej w Uhninie. * norma wieloletnia wyliczona za okres dla stacji meteorologicznej w Węgrzcach. ** kryterium suchości Radomskiego: < 25% normy miesiąc skrajnie suchy; 25-49% normy miesiąc bardzo suchy; 50-74% normy miesiąc suchy; % normy miesiąc przeciętny; % normy miesiąc wilgotny; % normy miesiąc bardzo wilgotny; > 200% normy miesiąc skrajnie wilgotny *** współczynnik liczono wg wzoru: Suma opadów w mm Dekada Miesiąc % średniej wieloletniej * Ocena miesiąca** gdzie wartość: >0,5 susza; 0,5-1 posucha; 1,1-2 wilgotny; > 2 bardzo wilgotny Współczynnik hydrotermiczny Selaninowa *** Kwiecień 15,1 21,4 1,1 37,6 104,4 przeciętny 1,3 Maj 24,1 26,3 10,8 61,2 105,5 przeciętny 1,4 Czerwiec 13,4 15,9 36,1 65,4 96,2 przeciętny 1,2 Lipiec 85,9 51,0 64,7 201,8 269,1 skrajnie 3,5 Sierpień 25,3 19,3 5,9 50,5 75,4 przeciętny wilgotny 0,9 Wrzesień 13,4 0,0 0,1 13,5 25,5 bardzo suchy 0,3 Razem 430 Kwiecień 2,8 19,4 7,2 29,4 65,3 suchy 1,0 Maj 30,0 9,7 10,0 49,7 74,2 suchy 1,2 Czerwiec 8,0 5,1 13,5 26,6 34,5 bardzo suchy 0,5 Lipiec 62,7 51,6 55,8 170,1 186,9 b. wilgotny 3,2 Sierpień 24,8 27,3 19,3 71,4 96,5 przeciętny 1,2 Wrzesień 4,6 0,0 0,0 4,6 8,7 skrajnie suchy 0,1 Razem 351,8 Kwiecień 17,6 18,7 3,6 39,9 110,8 przeciętny 1,4 Maj 19,2 12,7 14,3 46,2 81,1 przeciętny 1,1 Czerwiec 53,6 17,9 45,7 117,2 174,9 b. wilgotny 2,1 Lipiec 81,2 31,8 56,7 169,7 229,3 skrajnie 2,9 Sierpień 13,6 14,7 14,6 42,9 60,4 wilgotny suchy 0,8 Wrzesień 5,2 0,0 3,7 8,9 17,4 skrajnie suchy 0,2 Razem 424,8 Kwiecień 3,8 12,6 57,6 74,0 172,1 b. wilgotny 2,3 Maj 18,0 14,1 17,6 49,7 65,4 suchy 1,1 Czerwiec 28,7 6,6 13,6 48,9 56,2 suchy 0,9 Lipiec 57,7 55,1 63,5 176,3 205 skrajnie 3,2 Sierpień 20,4 35,8 4,2 60,4 76,4 przeciętny wilgotny 1,0 Wrzesień 2,7 0,8 2,7 6,2 10,7 skrajnie suchy 0,1 Razem 415,5 opadów średnich dobowychtemperatur powietrza

8 Tabela 4. Temperatury powietrza, w okresie wegetacji ziemniaka, wg stacji meteorologicznej w Ciciborze, Słupi, Uhninie i Węgrzcach Miejscowość Miesiąc w dekadzie w miesiącu Odchylenie od normy w C * Cicibór Słupia Uhnin Węgrzce Kwiecień 8,4 7,5 12,7 9,6 2,1 Maj 8,8 14,9 17,5 13,8 0,1 Czerwiec 21,0 17,0 17,2 18,4 1,9 Lipiec 17,1 20,9 18,2 18,7 0,2 Sierpień 18,6 18,6 18,5 18,5 0,8 Wrzesień 14,2 15,2 13,0 14,1 1,6 Kwiecień 9,1 7,2 12,9 9,7 2,3 Maj 8,6 14,9 16,5 13,3 0,2 Czerwiec 19,7 17,8 17,8 18,4 2,3 Lipiec 16,5 19,6 16,1 17,4-0,4 Sierpień 18,2 18,8 19,1 18,7 1,3 Wrzesień 15,9 15,2 13,4 14,8 1,9 Kwiecień 8,7 7,4 12,7 9,6 1,9 Maj 8,7 15,1 17,7 14,0 0,4 Czerwiec 21,0 17,0 17,3 18,4 1,7 Lipiec 16,8 21,2 18,2 18,7 0,1 Sierpień 18,2 18,3 17,9 18,1 0,5 Wrzesień 14,5 15,6 12,9 14,3 1,6 Kwiecień 10,2 8,2 13,3 10,5 2,3 Maj 9,3 15,4 17,1 14,1 0,2 Czerwiec 19,1 18,2 17,7 18,3 1,7 Lipiec 16,9 20,1 16,6 17,9-0,5 Sierpień 18,6 19,2 20,4 19,4 1,5 Wrzesień 16,7 16,3 14,3 15,8 2,3 * norma wieloletnia wyliczona za okres dla stacji meteorologicznej w Ciciborze, * norma wieloletnia wyliczona za okres dla stacji meteorologicznej w Słupi, * norma wieloletnia wyliczona za okres dla stacji meteorologicznej w Uhninie, * norma wieloletnia wyliczona za okres dla stacji meteorologicznej w Węgrzcach

9 Tabela 5. Ziemniak. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: 2011 Miejscowość Powiat Kompleks rolniczej przydatności gleby Bebelno Chroberz Cicibór Karniowice żytni bardzo dobry Pińczów pszenny dobry Biała Podlaska Dąbrowa Tarnowska żytni bardzo żytni bardzo dobry dobry Nowy Lubliniec Nowy Wiśnicz Puławy Lubaczów Bochnia pszenny dobry żytni bardzo dobry Pożogi Prusy Słupia Uhnin Węgrzce Końskowola Włoszczowa Busko- Zdrój żytni dobry żytni dobry Kraków Jędrzejów Parczew Kraków pszenny bardzo dobry pszenny dobry żytni bardzo dobry Klasa bonitacyjna gleby IV a II III a IV b III a IV a IV a IV a I III a IV a II ph gleby w KCl 6,36 5,8 5,6 5,7 5,42 6,3 6,31 6,2 Przedplon żyto ozime jęczmień jary pszenica ozima mieszanka zbożowa rzepak ozimy jęczmień jary Data sadzenia (dzień, m-c, rok) pszenica ozima żyto ozime pszenica ozima pszenica ozima pszenżyto ozime bardzo wczesne wczesne średnio wczesne średnio późne i późne Data zbioru (dzień, m-c, rok) bardzo wczesne I zbiór bardzo wczesne II zbiór wczesne średnio wczesne średnio późne i późne Rozstawa (w cm) 75 x x 33 67,5 x x x x 35 62,5 x x x x 33 67,5 x x 35 Nawożenie mineralne N (kg/ha) P 2 O 5 (kg/ha) K 2 O (kg/ha) pszenny bardzo dobry owies

10 Tabela 5 c. d.. Ziemniak. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: 2011 Miejscowość Bebelno Chroberz Cicibór Karniowice Powiat Rodzaj (dawka t/ha) Nazwa środka (dawka/ha) Nazwa środka (dawka/ha) Włoszczowa Pińczów nie stosowano nie stosowano Sencor 70-0,5 kg/ha Fusilade 150 EC - 2,5 l/ha obornik 300 dt/ha Basfoliar 36 extra - 3 l/ha ADOB Mn - 3,0 l/ha Chwastox 300 SL - 4,0 l/ha Fusilade Forte 150 EC - 1,5 l/ha Biała Podlaska podłoże po pieczarkowe dt/ha nie stosowano Dąbrowa Tarnowska Obornik dt/ha nie stosowano Końskowola Nowy Lubliniec Nowy Wiśnicz Pożogi Prusy Słupia Uhnin Węgrzce Puławy Lubaczów Bochnia Busko-Zdrój Kraków Jędrzejów Parczew Kraków Nawożenie organiczne Słoma - 40 dt/ha Słoma + gorczyca na przyoranie dt/ha Nawożenie dolistne nie stosowano nie stosowano Obornik dt/ha nie stosowano Obornik dt/ha nie stosowano Ochrona przeciw chwastom (dla wszystkich grup wczesności taka sama) Apyros 75 WG - 26,5 g/ha Titus 25WG - 60g/ha Agil - 1,5 l/ha Stomp 330 EC - 3,0 l/ha Plateen 41,5 WG Linurex 500 SC - 2,0 l/ha Sencor 70 WG - 0,5 kg/ha nie stosowano nie stosowano Afalon Dyspersyjny 450 S.C - 2,0 l/ha Targa Super 05 EC - 1,5 l/ha Obornik dt/ha Basfoliar 36 extra - 4,0 l/ha ADOB Mn - 3 l/ha Linurex 500 SC - 1,0 l/ha Command 480 EC - 0,2 l/ha Gorczyca na przyoranie dt/ha nie stosowano nie stosowano Obornik dt/ha nie stosowano Plateen 41,5 WG - 2 kg/ha (b. wcz.) Afalon Dysp 450 SC - 2,0 l/ha (poz. grupy) Titus 25WG - 60g/ha

11 Tabela 6. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: 2011 Miejscowość Powiat Nazwa środka (dawka/ha) Nazwa środka (dawka/ha) Bebelno Chroberz Cicibór Karniowice Włoszczowa Pińczów Karate Zeon 050 CS - 0,15 l/ha Tanos 50 WG - 0,5 kg/ha Curzate 72,5 WP kg/ha Tanos 50 WG - 0,7 kg/ha Karate Zeon 050 CS - 0,12 l/ha Curzate 72,5 WP kg/ha Tanos 50 - WG - 0,7 kg/ha Karate Zeon 050 CS - 0,12 l/ha Biała Podlaska Aprobat MZ 69 WG Mospilan 20 SP Karate Zeon 050 CS - 0,15 l/ha Dithane NeoTec 75 WG Karate Zeon 050 SC - 0,15 l/ha Karate Zeon 050 CS - 0,2 l/ha Nando 500 SC - 0,3 l/ha Actara 25 WG - 0,04 kg/ha Revus 250 SC - 0,6 l/ha Revus 250 SC - 0,6 l/ha Altima 500 SC - 0,4 l/ha Dąbrowa Tarnowska Końskowola Nowy Lubliniec Nowy Wiśnicz Pożogi Prusy Słupia Uhnin Węgrzce Puławy Lubaczów Bochnia Busko-Zdrój Kraków Jędrzejów Parczew Kraków Ochrona przeciwko chorobom i szkodnikom odmiany - bardzo wczesne i wczesne Infinito 687,5 SC - 1,6 l/ha Ridomil MZ 68 WG Galben M 73 Mospilan 20 SP Patriot 100 EC - 0,1 l/ha Acrobat MZ 69 WG Tanos 50 WG - 0,7 kg/ha Tattoo C 750 SC - 2,0 l/ha Ridomil Gold MZ 68 Infinito 687,5 SC - 1,6 l/ha Ridomil Gold MZ 68-2,5 kg/ha Curzate 72,5 WP kg/ha odmiany - średniowczesne, średniopóźne i późne Karate Zeon Tanos 50 WG 050 CS - 0,7 kg/ha - 0,2 l/ha Nando 500 SC - 0,3 l/ha - 0,04 kg/ha Revus 250 SC - 0,6 l/ha Revus 250 SC - 0,6 l/ha Altima 500 SC 0,4 l/ha Curzate 72,5 WP kg/ha Karate Zeon 050 CS - 0,16 l/ha Ridomil MZ 68 WG Infinito 687,5 SC - 1,5 l/ha Infinito 687,5 SC - 1,5 l/ha Unikat T 75 WG Tanos 50 WG - 0,5 kg/ha Calypso 480 SC - 0,1 l/ha Curzate 72,5 WP kg/ha Karate Zeon 050 CS - 0,16 l/ha Tanos 50 WG - 0,5 kg/ha Tanos 50 WG - 0,5 kg/ha Calypso 480 SC - 0,1 l/ha Karate Zeon 050 CS - 0,16 l/ha Curzate 72,5 WP kg/ha Tanos 50 WG - 0,5 kg/ha Infinito 687,5 SC - 1,6 l/ha Acrobat MZ 69 WG - 2,0kg/ha Infinito 687,5 SC - 1,6 l/ha Ridomil Gold Infinito 687,5 SC - 1,6 l/ha Acrobat MZ 69 WG - 2,0kg/ha Infinito 687,5 SC - 1,6 l/ha Ridomil Gold Galben M 73 WP Infinito 687,5 SC - 1,6 l/ha Ridomil MZ 68 WG Acrobat MZ 69 WG Revus 250 SC - 0,6 l/ha Mildex - 2,0 l/ha Infinito 687,5 SC - 1,6 l/ha Ridomil MZ 68 WG Revus 250 SC - 0,6 l/ha Mildex - 2,0 l/ha

12 PD Bebelno ZSR Chroberz Cicibór MODR Karniowice ZD Nowy Lubliniec Słupia ZD Uhnin Węgrzce PD Bebelno ZSR Chroberz Cicibór MODR Karniowice ZD Nowy Lubliniec Słupia ZD Uhnin Węgrzce Tabela 7. Bardzo wczesne odmiany ziemniaka. Plon bulw ogólny i handlowy w punktach doświadczalnych (% wzorca). Rok zbioru: 2011 Plon ogólny Punkt doświadczalny Plon handlowy Lp. Zbiór wczesny (po 40 dniach od wschodów) Wzorzec, dt z ha 198,3 240,9 147,8 216,7 241,3 290,4 166,2 189,3 192,4 233,9 132,6 193,4 233,2 279,9 149,6 176,9 1 Denar Flaming Justa Lord Miłek Viviana Zbiór po zakończeniu wegetacji Wzorzec, dt z ha 294,9 276,7 449,2 344,1 566,8 543,8 528,7 596,9 274,6 247, ,3 518,6 508,8 495,4 553,4 1 Denar Flaming Justa Lord Miłek Viviana Wzorzec - średnia z wszystkich badanych odmian

13 Tabela 8 Bardzo wczesne odmiany ziemniaka. Plon ogólny i handlowy bulw (% wzorca). Lata zbioru: 2009, 2010, 2011 Plon ogólny Plon handlowy Lp. Zbiór wczesny (po 40 dniach od wschodów) Wzorzec, dt z ha 295,1 185,6 211,4 230,7 276,8 171, ,7 1 Denar , ,3 2 Flaming , Impala ** ** 4 Justa ,3 5 Lord , ,7 6 Miłek , Viviana ,5** ** Zbiór po zakończeniu wegetacji Wzorzec, dt z ha 454,6 405,7 450,1 436,8 425,1 369,2 416,5 403,6 1 Denar , Flaming Impala ** ** 4 Justa , ,3 5 Lord ,3 6 Miłek , ,3 7 Viviana ,5** ** Liczba doświadczeń: Wzorzec - średnia z wszystkich badanych odmian ** - średnia za 2 lata

14 Tabela 9. Bardzo wczesne odmiany ziemniaka. Plon bulw ogólny i handlowy (% wzorca), w zależności od zastosowanej technologii uprawy (Węgrzce) Rok zbioru: 2009, 2010, 2011, Lp. Plon ogólny Węgrzce Plon handlowy Technologia tradycyjna Nawadnianie Technologia tradycyjna Nawadnianie Zbiór wczesny (po 40 dniach od wschodów) Wzorzec, dt z ha 274,1 203,8 189,3 222,4 303,9 217,6 203,4 241,6 258,9 184,9 176,9 206,9 289,1 200,1 189,8 226,3 1 Denar , ,7 2 Flaming , , , Impala ,5** ** ,5** ,5** 4 Justa , , , Lord , , ,3 6 Miłek , , , Viviana ** ** ** ,5** Zbiór po zakończeniu wegetacji Wzorzec, dt z ha 547,6 467, ,5 592,7 528,7 578,7 566,7 513,3 446,8 553,4 504,5 557, ,2 534,3 1 Denar , , ,7 2 Flaming , , ,7 3 Impala ,5** ** ** , **5 4 Justa , , , Lord , , , Miłek , , , ,7 7 Viviana ,5** ,5** ,5** ,5** Wzorzec - średnia z wszystkich badanych odmian ** - średnia za 2 lata

15 Cicibór ZSR Chroberz ZD Nowy Lubliniec Nowy Wiśnicz PD Pożogi Słupia ZD Uhnin Węgrzce Cicibór ZSR Chroberz ZD Nowy Lubliniec Nowy Wiśnicz PD Pożogi Słupia ZD Uhnin Węgrzce Cicibór ZSR Chroberz ZD Nowy Lubliniec Nowy Wiśnicz PD Pożogi Słupia ZD Uhnin Węgrzce Tabela 10 Wczesne odmiany ziemniaka. Plon bulw (% wzorca) i zawartość skrobi (%) w punktach doświadczalnych Rok zbioru 2011 Plon ogólny Plon handlowy Zawartość skrobi Punkt doświadczalny Lp. Wzorzec, dt z ha % 1 Aruba ,5 15,7 13,0 13,1 13,6 14,1 15,6 15,0 2 Bellarosa ,4 11,2 11,3 11,8 10,7 9,6 11,3 11,9 3 Cyprian ,5 11,3 10,5 11,5 11,1 11,1 13,4 14,3 4 Eugenia ,5 9,5 10,6 8,9 5 Michalina ,1 10,9 9,8 9,0 10,0 9,3 12,2 11,6 6 Oman ,1 14,0 10,8 12,3 14,2 12,3 14,0 14,4 7 Owacja ,8 11,5 11,8 11,1 11,1 9,6 13,2 13,3 8 Vineta ,2 11,6 12,2 10,6 12,2 11,8 12,4 13,3 Wzorzec średnia z wszystkich badanych odmian

16 - Tabela 11 Wczesne odmiany ziemniaka. Plon ogólny i handlowy bulw (% wzorca) oraz zawartość skrobi (%) Lata zbioru: 2009, 2010, 2011 Lp. Plon ogólny Plon handlowy Zawartość skrobi Wzorzec, dt z ha 479, ,1 462, ,1 435,1 434,1 % 1 Altesse ,5** ,5** 11,4 12,1 11,8** 2 Aruba ,0** ,0** 14,8 14,2 14,5** 3 Bellarosa , ,3 11,6 11,2 11,0 11,3 4 Cyprian , ,7 13,3 12,5 11,8 12,5 5 Eugenia , ,7 11,3 10,6 9,6 10,5 6 Michalina ,0** ,5** 10,3 10,4 10,4** 7 Oman ,0** ,5** 13,9 13,0 13,5** 8 Owacja , ,7 13,8 12,1 11,7 12,5 9 Altesse , ,0 12,3 12,2 11,9 12,1 Liczba doświadczeń: Wzorzec - średnia z wszystkich badanych odmian ** - średnia za 2 lata

17 Tabela 12 Wczesne odmiany ziemniaka. Plon ogólny i handlowy bulw (% wzorca) w zależności od zastosowanej technologii uprawy (Węgrzce). Lata zbioru: 2009, 2010, 2011 Lp. Plon ogólny Węgrzce Plon handlowy Technologia tradycyjna Nawadnianie Technologia tradycyjna Nawadnianie Wzorzec, dt z ha ,5 579,9 557,8 671,1 534,5 565,8 590,5 581,9 460,4 550,2 530,8 626,2 515,8 532,3 558,1 1 Altesse , ,0 2 Aruba , ,5 3 Bellarosa , , , ,7 4 Cyprian , , , ,3 5 Eugenia , ,0 6 Michalina , ,0 7 Oman , , ,0 8 Owacja , ,3 9 Vineta , ,0 Wzorzec - wszystkie badane odmiany

18 ZSR Chroberz LODR Końskowola Słupia ZD Uhnin Węgrzce ZSR Chroberz LODR Końskowola Słupia ZD Uhnin Węgrzce ZSR Chroberz LODR Końskowola Słupia ZD Uhnin Węgrzce Tabela 13 Średniowczesne odmiany ziemniaka. Plon ogólny i handlowy bulw (% wzorca) oraz zawartość skrobi (%) w punktach doświadczalnych. Rok zbioru: 2011 Plon ogólny Plon handlowy Zawartość skrobi Punkt doświadczalny L.p. Wzorzec, dt z ha 234,3 533,8 445,8 456, , ,3 422,8 500,9 % 1 Ametyst ,4 13,6 8,6 17,9 15,1 2 Bartek ,2 13,6 11,5 17,5 16,3 3 Benek ,6 14,2 4 Bursztyn ,0 13,9 11,1 17,0 15,6 5 Cekin ,2 11,9 10,0 15,8 14,3 6 Elanda ,3 9,1 7 Finezja ,4 12,2 8,0 17,4 14,2 8 Gawin ,2 15,5 10,9 17,7 18,8 9 Jutrzenka ,6 12,1 10,7 14,3 11,8 10 Legenda ,7 14,3 11,9 17,7 15,4 11 Promyk ,4 12,4 11,6 12,6 14,0 12 Satina ,2 10,3 7,7 14,1 13,5 13 Stasia ,9 11,7 10,1 15,4 14,3 14 Tajfun ,8 13,6 11,3 15,5 17,6 15 Tetyda ,6 11,0 7,1 13,7 12,2 Wzorzec - średnia z wszystkich badanych odmian

19 Średniowczesne odmiany ziemniaka. Plon ogólny i handlowy bulw (% wzorca) oraz zawartość skrobi (%). Lata zbioru: 2009, 2010, 2011 Lp. Plon ogólny Plon handlowy Zawartość skrobi % Wzorzec, dt z ha 457,7 447,7 446,5 450,6 427,6 413,9 403,9 415,1 % 1 Ametyst ** ,5** 13 13,1 13,1** 2 Bartek , ,8 14,7 3 Benek , ,7 14,2 13,5 14,4 14,0 4 Bursztyn 86 86* 88 88* 13,9 13,9* 5 Cekin , ,1 13,8 13,2 14,0 6 Elanda , ,1 9,2 10,4 7 Finezja , ,7 12,8 14,5 8 Gawin ** ** 15,1 15,6 15,4** 9 Jutrzenka ** ** 13,2 12,5 12,9** 10 Legenda 94 94* 95 95* 14,8 14,8* 11 Promyk 83 83* 82 82* 12,0 12,0* 12 Roxana ,5** ** 12,5 10,3 11,4** 13 Satina , ,1 12,4 11,6 12,4 14 Stasia ,5** ** 13,1 12,9 13,0** 15 Tajfun ,3 16,4 15,7 14,8 15,6 16 Tetyda * * 10,9 10,9* Liczba doświadczeń Wzorzec - średnia z wszystkich badanych odmian * - średnia za 1 rok ** - średnia za 2 lata

20 ZSR Chroberz PD Pożogi ZD Prusy Słupia ZD Uhnin Węgrzce ZSR Chroberz PD Pożogi ZD Prusy Słupia ZD Uhnin Węgrzce ZSR Chroberz PD Pożogi ZD Prusy Słupia ZD Uhnin Węgrzce Tabela 15 Odmiany średniopóźne i późne ziemniaka. Plon ogólny i handlowy bulw (% wzorca) oraz zawartość skrobi (%) w punktach doświadczalnych. Rok zbioru 2011 Plon ogólny Plon handlowy Zawartość skrobi Punkt doświadczalny Lp. Wzorzec, dt z ha 233,7 260,7 416,3 414,4 473,2 615,2 194,3 228,0 394,6 367,5 447,0 536,9 % 1 Gustaw ,1 11,8 14,7 11,3 17,2 16,7 2 Jelly ,0 11,0 12,2 9,8 14,0 13,3 3 Medea ,5 9,6 12,7 10,7 14,7 13,6 4 Niagara ,0 11,9 5 Soplica ,7 9,3 12,1 7,9 15,7 13,1 6 Syrena ,1 11,2 13,3 10,2 15,4 12,4 7 Zenia ,0 7,8 12,0 7,0 14,7 12,2 8 Zeus ,1 15,4 17,0 12,7 17,3 16,8 9 Zagłoba ,5 8,7 11,7 8,6 Wzorzec - średnia z wszystkich badanych odmian

21 Tabela 16 Średniopóźne i późne odmiany ziemniaka. Plon ogólny i handlowy bulw (% wzorca) oraz zawartość skrobi (%). Lata zbioru: 2009, 2010, 2011 Lp. Plon ogólny Plon handlowy Zawartość skrobi Wzorzec, dt z ha ,6 400,0 447, ,4 358,8 418,4 % 1 Gustaw ,0* ,0* 14,5 14,5* 2 Jelly , ,7 14,1 13,7 11,9 13,2 3 Medea , ,3 14,1 12,9 12,1 13,0 4 Niagara ,0** ,5** 14,2 12,5 13,4** 5 Soplica , ,3 15,1 13,6 11,3 13,3 6 Syrena , ,3 14,8 14,3 12,4 13,8 7 Zenia ,5** ,0** 12,6 10,6 11,6** 8 Zeus , ,7 16,2 14,4 15,7 15,4 9 Zagłoba , ,3 11,4 11,4 10,0 10,9 Liczba doświadczeń: Wzorzec - średnia z wszystkich badanych odmian * - średnia za 1 rok ** - średnia za 2 lata

22 Tabela 17 Charakterystyka użytkowa jadalnych odmian ziemniaka wg COBORU Lp. Kształt Głębokość Typ Przydatność bulw oczek Barwa Barwa Smak konsump- do przetwórstwa skórki miąższu (skala 9 ) (skala 9 ) cyjny frytki chipsy Odmiany bardzo wczesne 1 Denar oow 7 ż jż 7 AB 2 Flaming ow 7,5 cz jż 7 B 3 Impala ow 7,5 ż jż 7 AB 4 Justa oow 7 ż ż 7 B-BC + 5 Lord oow 7 ż jż 7 AB 6 Miłek oow 6,5 ż jż 6,5 BC 7 Viviana oow 7 ż jż 7 AB Odmiany wczesne 1 Altesse ow 7,5 jbż ż 7 AB 2 Aruba ow 7,5 ż kr 6,5 B 3 Bellarosa oow 7 cz ż 7 B 4 Cyprian oow 7 ż jż 7 B 5 Eugenia ow 7 ż jż 7 B 6 Michalina oow 6,5 ż jż 6,5 B 7 Oman ow 7,5 ż jz 7,5 B 8 Owacja oow 7 ż jż 7 B-BC 9 Vineta oow 7 ż ż 7 AB Odmiany średniowczesne 1 Ametyst oow 7 jbż kr 6 BC 2 Bartek ow 7 ż jż 7 B 3 Benek oow 7,5 ż ż 7 BC 4 Bursztyn ow 7,5 jbż b 6,5 BC-C 5 Cekin oow 7 ż jż 7 BC-C 6 Elanda ow 7 ż jż 6,5 AB 7 Finezja oow 7 ż jż 6,5 BC + 8 Gawin oow 6,5 ż jż 6,5 B-BC + 9 Jutrzenka oow 7 jbż jż 7 BC 10 Legenda oow 7,5 jbż jż 6,5 BC-C + 11 Promyk oow 7 ż ż 7 B-BC 12 Roxana ow 7,5 ż ż 6,5 B 13 Satina oow 7,5 ż ż 7,5 B 14 Stasia oow 7 ż ż 6,5 B 15 Tajfun ow 7 ż ż 7 B-BC 16 Tetyda oow 7,5 ż jż 7,5 B-BC Odmiany średniopóźne i późne 1 Gustaw oow 6,5 ż kr 6 BC 2 Jelly ow 7,5 ż ż 7,5 B 3 Medea ow 7,5 ż jż 7 B 4 Niagara oow 7 ż jż 6,5 B 5 Soplica oow 7 ż jż 6,5 BC 6 Syrena ow 7 ż ż 7 B 8 Zagłoba oow 6,5 ż ż 7 B 8 Zenia oow 7,5 ż ż 6,5 AB-B 9 Zeus oow 7 ż ż 6,5 BC Typ konsumpcyjny: AB - sałatkowy, B - ogólnoużytkowy, BC - lekko mączysty, C - mączysty Kształt bulw: o - okrągły, oow - okrągłoowalny, ow - owalny, pow - podłużnoowalny Głębokość oczek (skala 9 ): -1 - bardzo głębokie, 9 - bardzo płytkie Smak (skala 9 ): 1 - zły, 9 - wybitnie dobry Barwa skórki: ż - żółta, róż. - różowa, jbż - jasnobeżowa, cz. czerwona Barwa miąższu: b - biały, kr - kremowy, jż - jasnożółty, ż - żółty

23 Tabela 18 Ziemniak jadalny - odporność na podstawowe choroby wg. COBORU Lp. Wirusy Y Liściozwój M (skala 9 ) Zaraza ziemniaka - liście Czarna nóżka Parch zwykły Odmiany bardzo wczesne 1 Denar ,7 2 Flaming 9 7 * 2 * 8,1 3 Impala ,9 4 Justa * 3 * 7,7 5 Lord ,7 6 Miłek * 2 * 8,3 7 Viviana * 2 * 7,5 8 Denar ,7 Odmiany wczesne 1 Altesse * 3 * 7,3 2 Aruba * 4 * 8,1 3 Bellarosa * 2 * 8,1 4 Cyprian * 5 * 7,6 5 Eugenia * 7,9 6 Michalina * 3 * 7,6 7 Oman * 3 * 7,9 8 Owacja 9 7 * 4 * 8,0 9 Vineta ,1 Odmiany średniowczesne 1 Ametyst * 6 * 7,8 2 Bartek ,5 7,5 3 Benek 8 7 * 4 * 7,7 4 Bursztyn * 5 * 7,9 5 Cekin ,8 6 Elanda * 3 * 7,9 7 Finezja 9 7 * 4,5 * 7,8 8 Gawin 7 7 * 3 * 7,8 9 Jutrzenka * 2 * 7,9 10 Legenda * 5 * 7,8 11 Promyk * 3 * 8,1 12 Roxana * 4 * 8,0 13 Satina ,2 14 Stasia 8 7 * 4 * 8,3 15 Tajfun ,9 16 Tetyda * 5 * 8,3 Odmiany średniopóźne i późne 1 Gustaw 9 7 * 5 * 8,1 2 Jelly 5 5 * 5 * 7,9 3 Medea * 6,5 * 7,3 4 Niagara * 5 * 8,0 5 Soplica 9 7 * 6 * 7,6 6 Syrena ,5 7,6 7 Zagłoba * 5 * 7,5 8 Zenia * 4 * 7,7 9 Zeus ,9 Odporność na choroby w skali 9 : 9 bardzo odporna (skrajnie odporna); 1 bardzo podatna * brak danych

24 Tabela 19. Ziemniak - odmiany skrobiowe, zawartość i plon skrobi (Uhnin). Rok zbioru 2009, 2010, 2011 Lp. Plon skrobi dt/ha Zawartość skrobi (%) odmiany wczesne 1 Cedron 58,4 58,4 18,9 18,9 odmiany średniowczesne 1 Adam 39,8 63,0 51,9 51,6 21,5 17,5 19,0 19,3 2 Glada 51,4 63,5 78,0 64,3 21,4 18,2 20,5 20,0 3 Jubilat 92,2 92,2 20,5 20,5 4 Kuba 37,4 37,4 21,3 21,3 5 Pasat 79,7 78,5 106,9 88,4 22,5 18,9 21,4 20,9 6 Rumpel 54 54,0 22,5 22,5 7 Zuzanna 59,2 76,8 99,1 78,4 22, ,2 20,8 odmiany średniopóźne i późne 1 Bosman 71,7 85,0 78,4 22,4 19,4 20,9 2 Hinga 78,2 92,9 85,6 21,4 24,9 23,2 3 Inwestor 71,6 71,2 98,8 80, ,5 23,1 23,2 4 Jasia 87,2 83,4 116,1 95,6 22, ,8 21,8 5 Kuras 72,8 84,9 134,0 97,2 22,6 18,5 23,0 21,4 6 Pasja 68,5 68,5 22,9 22,9 7 Pokusa 60,7 94,8 96,3 83,9 20,9 19,2 19,6 19,9 8 Rudawa 71,5 73,9 72,7 23,4 21,5 24,4 23,1 9 Sekwana 78,8 78,8 20,1 20,1 10 Skawa 75 82,8 104,4 87,4 25,2 21,5 27,1 24,6 11 Sonda 67,8 61,9 102,7 77,5 23,1 18,8 22,8 21,6 12 Ślęza 64,1 77,9 101,1 81,0 26,5 21,1 25,4 24,3 Liczba doświadczeń

25 Lp. Tabela 20. Tabela 2. Ziemniak skrobiowy - odporność na podstawowe choroby wg COBORU Odporność na choroby w skali bardzo odporna (skrajnie odporna) 1 - bardzo podatna * - brak danych Wirusy Y Liściozwój M odmiany wczesne (skala 9 ) Zaraza ziemniaka liście Czarna nóżka 1 Cedron odmiany średniowczesne Parch zwykły 1 Adam * 3 * 7,9 2 Glada 7, ,0 3 Jubilat ,9 4 Kuba ,2 5 Pasat ,5 7,7 6 Rumpel ,2 7 Zuzanna * 3 * 8,4 odmiany średniopóźne i późne 1 Bosman 7 7 * 7 * 8,0 2 Hinga ,1 3 Inwestor * 7 * 8,3 4 Jasia ,0 5 Kuras * 8 * 7,8 6 Pasja ,2 7 Pokusa * 4 * 7,5 8 Rudawa ,5 8,3 9 Sekwana 8 7 * 7 * 7,8 10 Skawa ,5 11 Sonda ,5 7,5 12 Ślęza ,5 8,3

26 Wyniki badań W grupie odmian bardzo wczesnych praktycznie wszystkie zarejestrowane odmiany ziemniaka były w typie konsumpcyjnym B i AB. Odznaczały się przy tym bardzo wczesną tuberyzacją, wysoką plennością (już po 60 dniach od daty sadzenia) oraz dobrymi walorami konsumpcyjnymi (smak 6,5-7, w skali 9 ) (tab. 17). W 2011 roku, w pierwszym terminie zbioru (po 40 dniach od wschodów), największy plon zgromadziły: odmiana Lord - w Cicibór, ZD Nowy Lubliniec, Słupia. W ZD Uhnin istotnie najwyżej plonowały równorzędnie 2 odmiany: Lord i Denar. W ZSR Chroberz i PD Bobelno najplenniejszą okazała się odmiana Denar, a w Węgrzce i MODR Karniowice - Viviana (tab. 7). W trzyletnim cyklu badań, w pierwszym terminie zbioru, najwyżej plonowały odmiany: Denar i Viviana, a tylko nieznacznie niżej - Lord i Miłek. W zbiorze bulw po dojrzeniu w 2011 roku najwyżej plonowały Lord i Denar (tab. 7). Jednocześnie odmiany te okazały się najplenniejsze w całym, trzyletnim cyklu badań (tab. 8). Zastosowanie trzykrotnego nawadniania, w warunkach Węgrzc w 2011 roku, przyczyniło się do wzrostu plonu ogólnego odmian bardzo wczesnych, w pierwszym terminie zbioru o 7,4%, zaś w zbiorze po dojrzeniu - do spadku plonu o 3,1%..Przyczyną tego spadku było gnicie bulw w trakcie wegetacji. W trzyletnim cyklu badań wzrost plonu na skutek nawadniania wynosił: 8,6% - w pierwszym terminie zbioru i 5,4% - w zbiorze po dojrzeniu, w porównaniu z technologią tradycyjną, bez nawadniania (tab. 9). W grupie odmian wczesnych, w Krajowym Rejestrze, znajduje się 30 odmian. Odmiany te - charakteryzują się dobrymi właściwościami smakowymi (smak 6,5-7,5, w skali 9 ) oraz wysokim potencjałem plonotwórczym. Przeciętne plony bulw, tych odmian w 2011 roku w pełnej dojrzałości (ok. 110 dni wegetacji), wynosiły ok. 466 dt/ha. W większości punktów doświadczalnych najwyższe plony uzyskały odmiany: Owacja, Cyprian i Michalina (tab. 10 i 11). Odmiany Cyprian i Owacja potwierdziły swój wysoki potencjał plonotwórczy, w trzyletnim cyklu badań, uzyskując najwyższy plon ogólny i handlowy bulw (tab. 11). Zastosowanie trzykrotnego nawadniania w 2011 roku, w warunkach Węgrzc, w tej grupie wczesności odmian, przyczyniło się do spadku plonu ogólnego o 14,1 dt/ha (2,4%), w stosunku do technologii tradycyjnej (tab. 12). (Silne gnicie niektórych odmian w trakcie wegetacji). Grupa odmian średniowczesnych jest najliczniej reprezentowana w Krajowym Rejestrze i liczy 58 odmian, w tym 11 skrobiowych. W większości są to odmiany jadalne, o ugruntowanej pozycji na rynku konsumpcyjnym (tab. 13 i 17). Najplenniejszymi odmianami jadalnymi w 2011 roku okazały się: Tajfun (w 3 miejscowościach), Ametyst (2 miejscowościach) i Bartek (w jednej miejscowości) (tab. 13). W trzyletnim cyklu badań najwyższym plonem ogólnym charakteryzowały się: Tajfun (122% wzorca), Bartek (114% wzorca) i Satina (110% wzorca). Odmiany te cechowały się również najwyższym plonem handlowym (tab. 14). Wysokoplenną odmianą, która weszła do badań dopiero w 2010 roku jest odmiana Ametyst (118% wzorca), jednak jest to odmiana o średnim smaku. Z odmian skrobiowych, tej grupy wczesności, godnymi polecenia są również odmiany: Pasat i Jubilat (tab. 19). W grupie odmian średniopóźnych i późnych znajdują się odmiany konsumpcyjne i skrobiowe (tab ). Z odmian jadalnych najwyższy plon bulw, w warunkach Słupi, ZD Prusy, Pożogach oraz w Chrobrzy, uzyskały odmiany: Zeus, Zenia i Zagłoba. W warunkach Uhnina najwyżej plonowały: Soplica i Zenia, zaś w warunkach Węgrzc odmiany: Zagłoba i Niagara (tab. 15). Najplenniejszymi odmianami jadalnymi, zarówno w plonie ogólnym, jak i handlowym w trzyletnim cyklu badań, okazały się: Zeus i Soplica (tab. 16). Odmiany te cechowały się jednocześnie wysoką wiernością plonowania. Najwyższy plon ogólny i handlowy bulw, we wszystkich grupach wczesności w 2011 roku, uzyskano w warunkach glebowo-klimatycznych Węgrzc. W tabeli 19 przedstawiono odmiany skrobiowe według grup wczesności, zawartości skrobi oraz plonu tego składnika z hektara. W 2011 roku - w warunkach Uhnina, na glebie lekkiej. W grupie odmian średnio wczesnych, najwyższy plon skrobi w 2011 roku uzyskała odmiana Jubilat, zaś w trzyletnim cyklu badań - odmiany: Pasat i Zuzanna. Najwyższy plon skrobi z hektara, w grupie odmian średnio późnych i późnych, w 2011 oraz w trzyletnim cyklu badań wydały odmiany: Kuras, Jasia i Skawa (tab. 19). Należy przypuszczać, iż w najbliższych latach dużą popularnością będą cieszyć się odmiany skrobiowe z grup wczesnych i średniowczesnych. Podyktowane jest to polityką przetwórni ziemniaka, które chcą uniknąć strat w okresie późno-jesiennym i dążą do wcześniejszego rozpoczęcia przerobu surowca. W tabeli 20 zamieszczono odporność odmian skrobiowych na główne choroby wirusowe, grzybowe i bakteryjne, zaś w tabelach 17 i 18 - charakterystykę morfologiczną, właściwości konsumpcyjne oraz odporność na choroby, jadalnych odmian ziemniaka. Charakterystykę użytkową tych odmian przygotowano na podstawie wyników doświadczeń odmianowych, przeprowadzonych przez COBORU. W niniejszej publikacji skoncentrowano się na przedstawieniu wartości użytkowej odmian, w ujęciu tabelarycznym, tak, aby potencjalny użytkownik odmian mógł samodzielnie wyciągnąć stosowne wnioski. Rolnik decydując się na uprawę konkretnej odmiany, oprócz wysokiego plonu bulw, czy plonu skrobi z hektara, powinien brać pod uwagę odporność odmian na choroby (tab. 18 i 20). Wiąże się to z częstotliwością wymiany materiału sadzeniakowego, oraz nakładami finansowymi ponoszonymi w celu ochrony plantacji przed chorobami grzybowymi i bakteryjnymi.

27 Wnioski: 1. Uzyskane w warunkach południowo-wschodniej części Polski wysokie, rzeczywiste plony ziemniaka świadczą, o dużych możliwościach potencjalnego plonowania zarejestrowanych odmian ziemniaka, efektywnie wykorzystujących postęp biologiczny w rolnictwie. 2. Wysoki efekt plonotwórczy można uzyskać wybierając do uprawy odmiany o wysokiej wartości gospodarczej, także dzięki systematycznej wymianie sadzeniaków i poprawnej agrotechnice. 2. Trzyletnie wyniki badań pozwolą rolnikom na trafny wybór najwartościowszych odmian do uprawy, dostosowanych do lokalnych warunków gospodarowania, w tej części kraju. 3. Wyniki badań odmianowych ziemniaka, uzyskane w Stacjach Doświadczalnych Oceny Odmian w Ciciborze, Słupi, Węgrzcach, Uhninie oraz innych punktach doświadczalnych, zlokalizowanych na terenie województw: lubelskiego, podkarpackiego, małopolskiego i świętokrzyskiego, ze względu na zróżnicowane warunki glebowe i meteorologiczne, nie są reprezentatywne dla całego regionu południowo-wschodniej Polski, ale są miarodajne przy tworzeniu tzw. Listy zalecanych do uprawy odmian na obszarze tych województw. Charakterystyka odmian ziemniaka znajdujących się na LZO w woj. małopolskim Charakterystyka opracowana przez COBORU w oparciu o wieloletnie wyniki doświadczeń przeprowadzonych na terenie całego kraju. Odmiany bardzo wczesne DENAR (rok wpisania do KR 1999 ; rok włączenia do LZO 2008) bardzo wczesna, jadalna, w typie konsumpcyjnym sałatkowym do ogólnoużytkowego o dobrym smaku. Charakteryzuje się bulwami bardzo dużymi, okrągłoowalnymi, kształtnymi, o płytkich oczkach i jasnożółtym miąższu. bardzo plenna, o dużym udziale w plonie frakcji handlowej. Przydatna do uprawy na wczesny zbiór. odporna na mątwika ziemniaczanego, odporna na wirusy, podatna na porażenie zarazą ziemniaka. Zalecana do uprawy w całym kraju. LORD (rok wpisania do KR 1999 ; rok włączenia do LZO 2008) bardzo wczesna, jadalna, w typie konsumpcyjnym sałatkowym do ogólnoużytkowego o dobrym smaku. Charakteryzuje się bulwami bardzo dużymi, okrągłoowalnymi, kształtnymi, o płytkich oczkach i jasnożółtym miąższu. bardzo plenna, o dużym udziale w plonie frakcji handlowej. Przydatna do uprawy na wczesny zbiór. odporna na mątwika ziemniaczanego, odporna na wirusy, podatna na porażenie zarazą ziemniaka. Zalecana do uprawy w całym kraju. MILEK (rok wpisania do KR 2006 ; rok włączenia do LZO 2009) bardzo wczesna, jadalna, w typie konsumpcyjnym sałatkowym do ogólnoużytkowego o dobrym smaku. Charakteryzuje się bulwami bardzo dużymi, okrągłoowalnymi, kształtnymi, o płytkich oczkach i jasnożółtym miąższu. bardzo plenna, o dużym udziale w plonie frakcji handlowej. Przydatna do uprawy na wczesny zbiór. odporna na mątwika ziemniaczanego, odporna na wirusy, podatna na porażenie zarazą ziemniaka. Zalecana do uprawy w całym kraju. VIVIANA (rok wpisania do KR 2010 ; rok włączenia do LZO 2011) bardzo wczesna, jadalna, w typie konsumpcyjnym ogólnoużytkowym, o dobrym smaku. Charakteryzuje się bulwami dużymi, owalnymi, o regularnym kształcie, płytkich oczkach i jasnożółtym miąższu. Miąższ zarówno surowy, jak i po ugotowaniu nie ciemnieje. Daje duże plony zarówno w najwcześniejszym terminie zbioru (40 dni po wschodach), jak i po zakończeniu wegetacji, Przydatna do uprawy na wczesny zbiór. o dużym udziale plonu handlowego w plonie ogólnym. Odporna na mątwika ziemniaczanego, podatna na wirusa Y, średnio odporna na wirusa liściozwoju, bardzo podatna na porażenie zarazą ziemniaka. W rejonach dużego zagrożenia wirusami wymaga częstej wymiany sadzeniaków.