SKRYPT DO ZAJĘĆ WYRÓWNAWCZYCH Z MATEMATYKI DLA STUDENTÓW I ROKU AKADEMII MORSKIEJ W SZCZECINIE
|
|
- Grzegorz Paluch
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Publikcj współfisow ze środków Uii Europejskiej w rmch Europejskiego Fuduszu Społeczego SKRYPT DO ZAJĘĆ WYRÓWNAWCZYCH Z MATEMATYKI DLA STUDENTÓW I ROKU AKADEMII MORSKIEJ W SZCZECINIE dr iż Ryszrd Krupiński PUBLIKACJA DYSTRYBUOWANA BEZPŁATNIE
2 Spis treści Wstęp Symbole mtemtycze Liczby rzeczywiste Liczby turle 6 Liczby cłkowite 6 Liczby wymiere 6 Liczby iewymiere 6 Przedziły liczbowe 7 Dziłi liczbch rzeczywistych 7 Ułmki 0 Wrtośd bezwzględ Zdi Fukcj Defiicj fukcji Włsości fukcji 6 Fukcj złożo 8 Fukcj odwrot 9 Zdi 0 Fukcj liiow Wzjeme położeie dwóch prostych, rodzj ukłdu rówo Zdi Fukcj kwdrtow Postd koicz 6 Miejsc zerowe 6 Postd iloczyow 7 Rówi i ierówości kwdrtowe 8 Rówi dwukwdrtowe 9 Zdi 9 Wielomiy Dzieleie wielomiów Twierdzeie Bezout Rówi Nierówości
3 Zdi Fukcj wymier 6 Rówi wymiere 6 Nierówości iewymiere 7 Zdi 8 Ciągi 8 Mootoiczośd ciągu 8 Zdi 0 Grice ciągów Liczb e Grice iewłściwe ciągów Zdi 6 Ciąg rytmetyczy 7 Zdi 9 Ciąg geometryczy 0 Zdi Szereg geometryczy Zdi Fukcj wykłdicz Defiicj Włsości fukcji wykłdiczej Rówi wykłdicze Nierówości wykłdicze 7 Zdi 8 Fukcj logrytmicz 60 Pojęcie logrytmu 60 Defiicj fukcji logrytmiczej 60 Włsości fukcji logrytmiczej 60 Rówi i ierówości logrytmicze 6 Zdi 6 Fukcje trygoometrycze 66 Fukcje trygoometrycze dowolego kąt 66 Fukcje trygoometrycze zmieej rzeczywistej 67 Wzory redukcyje 69
4 Zdi 70 Rówi i ierówości trygoometrycze 7 Zdi 79 Fukcje cyklometrycze (kołowe) 8 Fukcj odwrot 8 Zdi 8 Fukcje odwrote do fukcji trygoometryczych 8 Zdi 87 Geometri litycz 88 Wektory płszczyźie 88 Sum wektorów 88 Możeie wektor przez liczbę 89 Iloczy sklry wektorów 89 Cosius kąt między wektormi 90 Zdi 9 Prost płszczyźie 9 Kąt między dwiem prostymi 98 Zdi 0 Okrąg 0 Zdi 0
5 I Wstęp Niiejszy podręczik jest przezczoy dl studetów I roku Akdemii Morskiej w Szczeciie, uczesticzących w zjęcich wyrówwczych z mtemtyki, w rmch projektu Rozwój i promocj kieruków techiczych w Akdemii Morskiej w Szczeciie W skrypcie przedstwioo podstwowe zgdiei z mtemtyki z zkresu szkoły średiej, których zjomośd jest iezbęd do relizcji progrmu mtemtyki, fizyki i różych przedmiotów techiczych I i II roku studiów Licze przykłdy i kometrze do rozwiązych zdo, umożliwią studetom szybsze opowie prezetowych zgdieo W celu utrwlei pozego mteriłu, do kżdego rozdziłu dołączoo dużą liczbę zróżicowych zdo do smodzielego rozwiązi Wiele z ich to zdi brdzo proste, ilustrujące prezetowe pojęci Do większości z ich podo odpowiedzi II Symbole mtemtycze Mtemtyk posid swój specyficzy język, skłdjący się z obszerego zestwu zków, symboli i sformułowo Niektóre z ich będą często wykorzystywe w iiejszym skrypcie i zjęcich podczs studiów Dltego poiżej wyjśimy zczeie jczęściej używych symboli Symbol przyleżości: Zpis A ozcz, że jest elemetem zbioru A, wyrżeie A ozcz, że ie jest elemetem zbioru A Zpis A B ozcz, że zbiór A zwier się w zbiorze B Zpis A B ozcz sumę zbiorów A i B (złączeie) Zpis A B ozcz iloczy zbiorów A i B (częśd wspólą) Zpis A \ B ozcz różicę zbiorów A i B (te elemety, które są w A, le ie m ich w B) Symbol zywmy kwtyfiktorem ogólym, jest o rówowży wyrżeiu dl kżdego A leżącego do A Ntomist symbol ozczjący istieje tki leżący do A, zywmy A kwtyfiktorem szczególym Wyrżeie z tego wyik, że moż zstąpid symbolem ; Wyrżeie wtedy i tylko wtedy, gdy moż zstąpid symbolem ; Spójik i często w tekstch mtemtyczych m postd, spójik lub występuje jko III Liczby rzeczywiste Pierwszą rzeczą, któr kojrzy się z mtemtyką są liczby Dltego zcziemy od opisu i klsyfikcji liczb, z którymi spotyk się kżdy człowiek, czy to w życiu codzieym czy przy rozwiązywiu złożoych problemów techiczych W iiejszym skrypcie, tk jk w szkole średiej, będziemy poruszd się tylko w zkresie liczb rzeczywistych Nzw tych liczb ozcz, że spotykmy się z imi w szej
6 rzeczywistości czyli w domu, w sklepie, w bku, plży, w prku i td Liczby te w większości były ze i stosowe już w strożytości Jk mówimy o liczbch, to jedocześie trzeb wspomied o tym, co z tymi liczbmi moż zrobid czyli o dziłich Wyróżimy dw podstwowe dziłi: dodwie i możeie Często w szkole mówiło się o czterech podstwowych dziłich: dodwie, odejmowie, możeie i dzieleie, jedk w iiejszym skrypcie odejmowie będziemy trktowd jko dodwie liczby przeciwej, dzieleie jko możeie przez liczbę odwrotą Pojęcie liczby przeciwej i liczby odwrotej wyjśimy późiej Dodtkowo w tej części omówimy jeszcze potęgowie i pierwistkowie Liczby turle Tk zwy zwykły człowiek jczęściej stosuje liczby turle czyli liczby,,,, i tk dlej Są to liczby, które pojwiły się w historii ludzkości jko pierwsze Liczby turle ozczmy symbolem N Dodjąc lub możąc dwie liczby turle otrzymmy rówież liczbę turlą Ntomist odejmowie dwóch liczb turlych ie zwsze d liczbę turlą Pojwiją się w te sposób liczby ujeme Liczby cłkowite Uzupełijąc liczby turle o liczbę 0 i liczby przeciwe do liczb turlych (-, -, -, -, i td) otrzymujemy liczby cłkowite Liczby cłkowite ozczmy symbolem C Dodjąc, możąc lub odejmując dwie liczby cłkowite otrzymmy rówież liczbę cłkowitą Ntomist dzieleie dwóch liczb cłkowitych ie zwsze d liczbę cłkowitą Pojwiją się wtedy ułmki Liczby wymiere Liczby wymiere to wszystkie liczby postci p q, gdzie liczby p i q są liczbmi cłkowitymi i q ie może byd zerem Liczby wymiere ozczmy symbolem W Dodjąc, możąc, odejmując lub dzieląc dwie liczby wymiere otrzymmy rówież liczbę wymierą (z zstrzeżeiem, że ie wolo dzielid przez 0) Ntomist opercj pierwistkowi (w strożytości z w postci obliczi długości przekątej kwdrtu) wyko liczbie wymierej, ie zwsze dje liczbę wymierą Pojwiją się w te sposób liczby iewymiere Liczby iewymiere Liczby iewymiere to te liczby rzeczywiste, które ie są wymiere Do liczb iewymierych zliczmy wszystkie pierwistki z liczb wymierych, które ie są wymiere, p: 7,, i tp orz iektóre liczby specjle, jk przykłd liczb używ często w geometrii czy liczb e używ w lizie mtemtyczej Liczby iewymiere ozczmy symbolem NW Liczby wymiere i iewymiere dją w sumie liczby rzeczywiste Poiższy rysuek pokzuje zleżości między poszczególymi zbiormi liczb 6
7 R W C N NW Rys Zbiór liczb rzeczywistych Zbiór liczb rzeczywistych moż przedstwid grficzie jko prostą zorietową, której zzczoy jest zwrot, kokret wrtośd orz jedostk Kżdy pukt tej prostej odpowid jkiejś liczbie rzeczywistej 0 R Przedziły liczbowe Rys Oś liczbow Z osią liczbową związe są bezpośredio przedziły liczbowe czyli zbiory liczb pomiędzy dwom liczbmi rzeczywistymi Zbiór liczb rzeczywistych zwrtych między liczbmi i b, włączie z tymi liczbmi zywmy przedziłem domkiętym i ozczmy symbolem b, Defiicję tego przedziłu moż rówież zpisd w skrócoej mtemtyczej wersji:, b R : b Ntomist przedziłem otwrtym zywmy zbiór:, b R : b Przedziłem jedostroie domkiętym zywmy zbiór:, b R : b lub, b R : b Przedziłem ieogriczoym zywmy zbiór:, R : lub, R : lub, R :, R : lub Dziłi liczbch rzeczywistych Dodwie Dodwie liczb rzeczywistych jest: przemiee czyli + b = b + ; 7
8 łącze czyli + b + c = ( + b) + c = + (b + c) Powyższe włsości przydją się szczególie wtedy, gdy trzeb szybko obliczyd sumę kilku lub kilkustu liczb, p: Liczbą przeciwą do liczby jest tk liczb, któr po dodiu do liczby dje 0 Liczbę przeciwą do liczby ozczmy symbolem: (mius ) Zk mius w tym wypdku ie musi ozczd liczby ujemej N przykłd jeżeli =, to =, ozcz to, że liczbą przeciwą do liczby jest liczb Możeie Możeie liczb rzeczywistych jest: przemiee czyli b = b ; łącze czyli b c = ( b) c = (b c); rozdziele względem dodwi czyli (b c) = b c Ostti włsośd wykorzystyw w odwrotej kolejości czyli b c = (b c) osi zwę wyłączi wspólego czyik przed wis Jest to opercj, któr pozwl uzyskd postd iloczyową dego wyrżei ) y y ) ) y y y y y y PRZYKŁADY Liczbą odwrotą do liczby jest tk liczb, któr po pomożeiu przez liczbę dje Liczbę odwrotą do liczby ozczmy symbolem: lub ) ), bo, bo, bo ) Potęgowie i pierwistkowie PRZYKŁADY Potęgowie pojwiło się jko skróco wersj wielokrotego możei Zmist pisd przyjęło się zpisywd te iloczy jko Dltego iloczy czyików zywmy -tą potęgą liczby i ozczmy symbolem Liczbę zywmy podstwą potęgi, liczbę wykłdi- 8
9 kiem potęgi Z czsem pojęcie potęgi o wykłdiku turlym uogólioo jpierw potęgę o wykłdiku cłkowitym, stępie o wykłdiku wymierym Potęg o wykłdiku cłkowitym ujemym ozcz odwrotośd potęgi o wykłdiku turlym czyli ) 9 7 ) 7 ) PRZYKŁADY Dl dowolego turlego, potęg o wykłdiku ozcz pierwistek tego stopi z liczby A pierwistkiem -tego stopi z ieujemej liczby zywmy tką liczbę ieujemą b, że b = b b PRZYKŁADY ) 8 8, bo = 8 ) 6 6 8, bo 8 = 6 ) 6 6, bo = 6 Włsości dziłń potęgch i pierwistkch Dl dowolych dodtich liczb rzeczywistych i b prwdziwe są stępujące zleżości: 0 y y b b y y y y b b Bezpośredio z tych włsości wyik sposób obliczi potęg o wykłdikch wymierych: 9
10 ) k k k k k lub k ) 6 ) PRZYKŁADY Jko, że pierwistki to szczególe potęgi, odoszą się rówież do ich włsości dziło potęgch, które moż przedstwid w stępujący sposób: k k b b k k b b PRZYKŁADY ) ) ) ) ) Ułmki Oddzielym problemem są dziłi ułmkch, z którymi iestety wet bsolweci szkół średich mją kłopoty Skrcie i rozszerzie Wrtośd ułmk ie zmiei się, gdy liczik i miowik pomożymy lub podzielimy przez tę smą liczbę N przykłd: ) )
11 ) ) 0 0: : c : c c bc bc : c b Skrciem ułmków zywmy opercję dzielei liczik i miowik przez tę smą liczbę Ntomist rozszerziem zywmy opercję możei liczik i miowik przez tę smą liczbę Dodwie Żeby dodd dw ułmki musimy mied wspóly miowik PRZYKŁADY ) Żeby dodd i, pierwszy ułmek rozszerzmy przez, drugi rozszerzmy przez czyli ) Żeby dodd y i b, pierwszy ułmek rozszerzmy przez, drugi rozszerzmy przez y czyli b b y by by y y y y y y ) Żeby dodd b i c, pierwszy ułmek rozszerzmy przez d, drugi rozszerzmy przez b czyli d c d c b d cb b d b d d b bd Możeie Żeby pomożyd dw ułmki możymy licziki i miowiki poszczególych ułmków PRZYKŁADY ) 6 6 ) b b b y y y ) Dzieleie Żeby podzielid dw ułmki możymy pierwszy przez odwrotośd drugiego
12 PRZYKŁADY ) : ) : b y y b by ) : : Wrtośd bezwzględ Wrtością bezwzględą dowolej liczby rzeczywistej zywmy jej odległośd od liczby 0 Wrtością bezwzględą liczby ieujemej jest t sm liczb, dl liczby ujemej jest liczb do iej przeciw Symboliczie zpisujemy to stępująco: dl 0 dl 0 Dl dowolych liczb rzeczywistych i b prwdziwe są stępujące włsości: 0 b b b b b b b, dl b 0 b b Nierówości zwierjące wrtośd bezwzględą rozwiązujemy stosując jedą z poiższych rówowżości:, przy złożeiu, że > 0 ) PRZYKŁADY ) 7
13 ), ),, ZADANIA Podj liczby przeciwe do stępujących liczb:, b, c, d 6 Podj liczby odwrote do stępujących liczb:, b, c, d Doprowdź do jprostszej postci stępujące wyrżei: ) 7 9 b) 7 y c) y y d) : Oblicz: ) b) c) d) 7 6 e) 8 8 f) 6 g) 6 h) 6 8 Usuo iewymierośd z miowik ) ; b) 6 Wyłącz czyik przed pierwistek c) d) 7 e) ) 8 b) 0 c) 8 d) e) 7 Rozwiąż rówi i ierówości ) 7 b) 8
14 c) d) 8 e) Odpowiedzi ), b, c, d 6, b, c, d, b) 6 ) 6; b) ; c) ; d) 6 ) 9, c), d) y y 7y y ; e) 6; f) ; g) ; h) 8, b) 7, c), d) 7 6 ), b), c) 8, d) e) 6 e) 7 ) 9, b), c),, d),, e) IV Fukcj Defiicj fukcji Fukcją f określoą w zbiorze X o wrtościch ze zbioru Y zywmy przyporządkowie kżdemu elemetowi ze zbiory X dokłdie jedego elemetu ze zbioru Y Fukcję tką ozczmy symbolem f : X Y Zbiór X zywmy dziedzią fukcji (zbiór rgumetów) Zbiór Y zywmy zbiorem wrtości fukcji Wykresem fukcji y = f() zywmy zbiór W puktów płszczyzy Oy tki, że W = {P(, y): D, y = f()} PRZYKŁADY ) Niech fukcj f kżdej liczbie turlej miejszej od 0, przyporządkowuje jej kwdrt Dziedzią tej fukcji jest zbiór,,,,,6,7,8,9, tomist zbiorem wrtości jest,,9,6,,6,9,6,8 Wykresem tej fukcji jest 9 puktów płszczyźie Oy:
15 90 80 y ) Niech fukcj f kżdej liczbie rzeczywistej z przedziłu od do 9, przyporządkowuje jej kwdrt Dziedzią tej fukcji jest przedził, 9, tomist zbiorem wrtości jest przedził, 8 Wykresem tej fukcji jest ieskooczeie wiele puktów płszczyźie Oy, tworzących lię krzywą pomiędzy puktmi (, ) i (9, 8): y ) Niech fukcj f kżdej liczbie rzeczywistej dodtiej przyporządkowuje jej odwrotośd Dziedzią tej fukcji jest zbiór R +, zbiorem wrtości jest te sm zbiór R + Wykresem tej fukcji jest ieskooczeie wiele puktów płszczyźie Oy, tworzących frgmet liii krzywej zwej hiperbolą:
16 ,,, 0, 0 y Włsości fukcji Poiżej przedstwioo iektóre włsości fukcji iezbęde do lizy wykresów, którą studeci muszą często wykoywd różych zjęcich Poiższe włsości są też potrzebe do zrozumiei owych pojęd, które pojwią się kursie mtemtyki podczs I i II roku studiów ) Fukcję f zywmy różowrtościową w zbiorze X wtedy i tylko wtedy, gdy dl dowolych dwóch różych rgumetów, ich wrtości są róże ) Fukcję f zywmy przystą w zbiorze D wtedy i tylko wtedy, gdy dl kżdego D, elemet przeciwy do iego leży rówież do D orz f( ) = f() (wykres fukcji przystej jest symetryczy względem osi Oy) ) Fukcję f zywmy ieprzystą w zbiorze D wtedy i tylko wtedy, gdy dl kżdego D, elemet przeciwy do iego leży rówież do D orz f( ) = f() (wykres fukcji ieprzystej jest symetryczy względem początku ukłdu współrzędych) ) Fukcję f zywmy okresową w zbiorze D wtedy i tylko wtedy, gdy istieje tk liczb T 0, że dl kżdego D, + T D orz f( +T) = f() ) Fukcję f zywmy rosącą w zbiorze A wtedy i tylko wtedy, gdy, A f f 6) Fukcję f zywmy mlejącą w zbiorze A wtedy i tylko wtedy, gdy, A f f 7) Fukcję f zywmy stłą w zbiorze A wtedy i tylko wtedy, gdy 6
17 A R f 8) Miejscem zerowym fukcji f zywmy tką liczbę 0, dl której f 0 0 ; 9) Wrtością jwiększą fukcji f zywmy tką liczbę y m, dl której istieje tki rgumet m, że y f f y m m m m 0) Wrtością jmiejszą fukcji f zywmy tką liczbę y mi, dl której istieje tki rgumet mi, że ) Fukcj y i mmy: y f f y mi mi mi mi PRZYKŁADY 8jest różowrtościow, poiewż dl dwóch dowolych różych rgumetów 8 8 f f ) Fukcj y jest przyst, poiewż dl dwóch dowolych przeciwych rgumetów i ich wrtości są rówe: f f f f f ) Fukcj y jest ieprzyst, poiewż dl dwóch dowolych przeciwych rgumetów i ich wrtości są przeciwe: f f f f ) Fukcj y jest rosąc w cłym zbiorze R, poiewż dl dwóch dowolych różych rgumetów i mmy: f f ) Wykres pewej fukcji y h przedstwioo poiżej h() 7
18 N podstwie tego wykresu możemy określid włsości tej fukcji: dziedzią jest przedził, ; zbiorem wrtości jest przedził, ; fukcj ie jest różowrtościow (bo p dl i przyjmuje tką smą wrtośd ); fukcj jest przyst, bo jej wykres jest symetryczy względem osi oy; miejscmi zerowymi tej fukcji są liczby orz ; fukcj jest rosąc dl,0 ; fukcj jest mlejąc dl 0, ; fukcj jest stł dl,, ; jwiększ wrtośd fukcji wyosi, dl = 0; jmiejszą wrtośd fukcj osiąg dl,, i wyosi o 6) Niektóre włsości pewej fukcji y g dziedzią jest przedził 0, 0 ; zbiorem wrtości jest przedził 0, 0 ; przedstwioo poiżej: fukcj ie jest różowrtościow; fukcj jest ieprzyst; miejscmi zerowymi tej fukcji są liczby 0, 0 orz 0 i ie m iych miejsc zerowych; fukcj jest rosąc tylko dl 0,0 ; fukcj jest mlejąc tylko dl 0, 0 0,0 N podstwie powyższych włsości wykres fukcji g() może wyglądd stępująco: g() 0 Nie jest to jedy wersj wykresu fukcji g() Może ich byd ieskooczeie wiele Fukcj złożo De są dwie fukcje f i g tkie, że f : X Y g : Y Z 8
19 Złożeiem (superpozycją) fukcji f i g zywmy fukcję h = g f: X Z określoą wzorem g f() = g[f()] Fukcję g zywmy fukcją zewętrzą, fukcję f wewętrzą PRZYKŁADY ) Dl fukcji y si y, fukcją zewętrzą jest y si, fukcją wewętrzą jest ) Dl fukcji y si y si si, fukcją zewętrzą jest y, fukcją wewętrzą jest Fukcj odwrot Jeżeli f : X Y jest fukcją różowrtościową, to istieje fukcj f :Y X zyw fukcją odwrotą względem fukcji f, określo wzorem = f (y) Wykresy fukcji f i f są symetrycze do siebie względem prostej y = Wyzczjąc fukcję odwrotą do fukcji y f, wyzczmy jpierw ze wzoru fukcji f, stępie zmieimy ozczei zmieych: y i y PRZYKŁADY )Dl fukcji y fukcją odwrot jest fukcj y, bo: y y i zmieijąc zmiee otrzymujemy y ) Dl fukcji y fukcją odwrot jest fukcj y, bo: y y y i zmieijąc zmiee otrzymujemy y ) Dl fukcji R\, bo: y, gdzie R\, fukcją odwrot jest fukcj y, gdzie y y y y y y y y y : y y i zmieijąc zmiee otrzymujemy y O brdziej skomplikowych fukcjch odwrotych będzie mow w dlszej części skryptu 9
20 ZADANIA N podstwie poiższego wykresu wyzcz włsości fukcji: y N podstwie poiższego wykresu wyzcz włsości fukcji: y 0 N podstwie poiższego wykresu wyzcz włsości fukcji: y N podstwie stępujących włsości szkicuj wykres fukcji: D 0,0 ; f tylko dl,, ; f ie istieje; f tylko dl 0,, 0; fukcj m jest przyst; y 0 tylko dl 0,0,0 N podstwie stępujących włsości szkicuj wykres fukcji: D 80,80 ; ZW 0,0 ; f tylko dl (0, 0 80 ; fukcj jest ieprzyst; m y 0 tylko dl 60,0,60 6 Sprwdź czy fukcj d wzorem: f 7 Sprwdź czy fukcj d wzorem: f mi, jest przyst, jest ieprzyst 0
21 8 Sprwdź czy fukcj d wzorem: f 9 Wyzcz fukcje odwrote do stępujących fukcji: ) y, b) y c) y 6 Odpowiedzi, jest różowrtościow,, 0 d) y D, ; ZW, ; f dl, ; f dl, ; f dl,, m f dl,, ; f dl, ; y 0 dl,,, ; fukcj przyst D 60, 0 ; ZW, ; f dl 0, 0 ; f dl 0, 0 ; f dl 60, 0 m f dl 0, 0 0, 0 ; f dl 0, 0 0, 0 ; y 0 dl 0, 0 D 7, 7 ; ZW, ; fm dl, ; fmi dl, ; f dl 7,, 7 f dl, ; f dl,, ; y 0 dl 7, 0, 7 ; fukcj ieprzyst mi mi ; ; y y ) y b) y c) y, d) y, V Fukcj liiow Fukcją liiową zywmy fukcję f : R R określoą wzorem f () = +b Liczbę zywmy współczyikiem kierukowym, liczbę b wyrzem wolym Wykresem fukcji
22 y = + b, gdzie R, jest lii prost chylo do osi pod tkim kątem, że = tg i przecijąc oś Oy w pukcie, którego rzęd jest rów b y b Rys Wykres fukcji liiowej Współrzęde kżdego puktu leżącego do prostej o rówiu y = + b, spełiją to rówie Stąd mjąc dw pukty: A( A, y A ) i B( B, y B ) przez które przechodzi prost, możemy zleźd jej rówie, rozwiązując stępujący ukłd rówo: ya A b yb B b z iewidomymi i b PRZYKŁADY ) Wyzcz pukty leżące do prostej o rówiu: y Rozwiązie: Wstwijąc =0 do rówi prostej otrzymujemy y= czyli pukt P 0, ; dl = mmy y=7, stąd pukt P,7 ; dl =00 mmy pukt P 00,0 ) Wyzczyd rówie prostej przechodzącej przez pukty A(, ) i B(, ) Rozwiązie: b b b b 0, b b b b 0 b b, Czyli rówie tej prostej jest stępujące: y0,, Dwie proste są rówoległe wtedy i tylko wtedy, gdy współczyiki kierukowe ich rówo są jedkowe Ntomist dwie proste są prostopdłe, gdy współczyiki kierukowe ich rówo są odwrote i przeciwe
23 N przykłd proste: l : y 9 i l : y są rówoległe, proste: l : y 9 i l : y 0 są prostopdłe PRZYKŁADY ) Wyzcz rówie prostej rówoległej do prostej o rówiu: y, przechodzącej przez pukt P 7, Rozwiązie: Skoro m to byd prost rówoległ do prostej y, to jej współczyik kierukowy musi byd rówy, czyli jej rówie m postd: y b Niezy współczyik b zjdziemy wstwijąc do tego rówi współrzęde puktu P: 7 b b 0 y 0 ) Wyzcz rówie prostej prostopdłej do prostej o rówiu: pukt P, y, przechodzącej przez Rozwiązie: Skoro m to byd prost prostopdł do prostej y, to jej współczyik kierukowy musi byd rówy ( ), czyli jej rówie m postd: y b Niezy współczyik b zjdziemy wstwijąc do tego rówi współrzęde puktu P: b b y ) Wyzcz pukt wspóly prostych: l : y i l : y Rozwiązie: Skoro m to byd pukt leżący zrówo do jedej jk i drugiej prostej, to jego współrzęde muszą spełid tk rówie prostej l jk i rówie prostej l, czyli musz spełid ukłd rówo: y y Rozwiąziem tego ukłdu jest pr liczb (, ) czyli puktem przecięci się obu prostych jest pukt P, Wzjeme położeie dwóch prostych, rodzj ukłdu rówo Dwie proste mogą się przecid i wtedy ich częścią wspólą jest jede pukt, którego współrzęde zjdujemy rozwiązując ukłd rówo zwy ozczoym
24 Dwie proste mogą byd rówoległe i leżed obok siebie, wtedy ie mją części wspólej, ukłd rówo tych prostych zywmy sprzeczym Ntomist dwie proste rówoległe, leżące jed drugiej, mją ieskooczeie wiele puktów wspólych A ukłd rówo tych prostych zywmy ieozczoym Np y y y Ukłd jest ozczoy Ukłd jest sprzeczy A ukłd jest ieozczoy Te ostti typ ukłdu rówo przewżie ie występuje w tk otwrtej postci, drugie y y y rówie jest zwykle w iej formie, le po przeksztłceiu otrzymujemy dw tkie sme rówi ZADANIA Wyzcz pukty leżące do prostej o rówiu: y7 Sprwdź czy pukt P, 6 leży do prostej o rówiu: 7 y 9 9 Wyzczyd rówie prostej przechodzącej przez pukty A(, ) i B(, ) Wyzczyd rówie prostej przechodzącej przez pukty A(, ) i B(, ) Wyzcz rówie prostej rówoległej do prostej o rówiu: y, przechodzącej przez pukt P, 6 Wyzcz rówie prostej rówoległej do prostej o rówiu: pukt P, 7 Wyzcz rówie prostej prostopdłej do prostej o rówiu: pukt P, 8 Wyzcz rówie prostej prostopdłej do prostej o rówiu: przez pukt P, 9 Wyzcz pukt wspóly prostych: l : y 0 i l : y 0 Rozwiąż ukłdy rówo: y, przechodzącej przez y, przechodzącej przez y, przechodzącej y 0 y y y ) b) c) d) y y y6 y De są trzy wierzchołki rówoległoboku: A(, ), B(,) i C(, ) Wyzcz jego czwrty wierzchołek De są wierzchołki trójkąt: A(, ), B(,) i C(, ) Wyzcz spodek wysokości tego trójkąt wychodzącej z wierzchołk C
25 Odpowiedzi y ; y ; y ; 6 y ; 7 y ; 6 8 y 9 ; 9 P6, ; 0, y ; 0b ukłd sprzeczy; 0c ukłd ieozczoy; 0d 9, y 8 ;, D ; D, VI Fukcj kwdrtow Fukcję f : RR określoą wzorem f() = + b + c, gdzie 0, zywmy fukcją kwdrtową (trójmiem kwdrtowym) w postci ogólej Wykresem fukcji kwdrtowej jest lii krzyw zw prbolą Prbol może mied rmio skierowe w górę lub w dół Jeżeli współczyik w rówiu ogólym fukcji kwdrtowej jest dodti,to rmio prboli są skierowe w górę (rys ), jeżeli < 0, to rmio prboli są skierowe w dół (rys b) 6 0 y 0 - y ) b) Rys Wykres fukcji kwdrtowej Liczbę = b c (delt) zywmy wyróżikiem fukcji kwdrtowej Jest to liczb, któr zczie ułtwi wyzczi wierzchołk prboli i jej miejsc zerowych Współrzęde wierzchołk prboli jczęściej ozcz się litermi p i q: Np b p, q
26 Wierzchołkiem prboli f 6 jest pukt W, 6 p i q, poiewż 6, Postd koicz Fukcję f p q zywmy fukcją kwdrtową w postci koiczej Np Postcią koiczą trójmiu f 6 jest fukcj f f Miejsc zerowe Jeżeli > 0, to fukcj kwdrtow posid dw róże miejsc zerowe czyli b, b Jeżeli = 0, to fukcj kwdrtow m jede (dwukroty) pierwistek b 0 Jeżeli < 0, to fukcj kwdrtow ie m pierwistków rzeczywistych ) Fukcj kwdrtow 6): 6 0 ) Fukcj kwdrtow PRZYKŁADY f m dw miejsc zerowe, gdyż jest dodti (wyosi 6, f m jedo miejsce zerowe, gdyż = 0: ) Fukcj kwdrtow f ie m miejsc zerowych, gdyż jest ujem(wyosi ( )) Wżą umiejętością jest szkicowie wykresu fukcji kwdrtowej czyli prboli W tym celu leży wyzczyd wierzchołek i miejsc zerowe prboli orz pukt przecięci się prboli z osią oy W przypdku brku miejsc zerowych lub pokrywi się wierzchołk z miejscem zerowym, pomociczo moż wyzczyd dw pukty rówoodległe od wierzchołk 6
27 ) Wykresem fukcji PRZYKŁADY f jest stępując prbol: 6 y Aby dobrze ją rysowd obliczmy jpierw, stępie p, q,, : ; p ; q ; ; Podto wiemy, że c =, czyli prbol przeci oś Oy w pukcie (0, ) Zzczmy powyższe pukty płszczyźie Oy i rysujemy prbolę Postd iloczyow W przypdku, gdy fukcj kwdrtow f b c m pierwistki, to moż ją zpisd w postci iloczyowej: f ( )( ) PRZYKŁADY ) Fukcj f m stępującą postd iloczyową: f ) Fukcj f m stępującą postd iloczyową: f ) Fukcj f m stępującą postd iloczyową: ) Ntomist fukcj f f ie posid postci iloczyowej, gdyż <0 7
28 Rówi i ierówości kwdrtowe Rozwiązie rówi f b c b c 0 jest tożsme z wyzczeiem miejsc zerowych fukcji Do rozwiązywi ierówości zstosujemy metodę grficzą Żeby rozwiązd ierówośd kwdrtową czyli jedą z ierówości: b c b c b c b c 0 lub 0 lub 0 lub 0 leży obliczyd jpierw pierwistki fukcji f b c, stępie szkicowd wykres fukcji f() zzczjąc tylko jej miejsc zerowe i w zleżości od typu ierówości podd przedził, w którym szkicow prbol jest d osią O lub pod osią O PRZYKŁADY ) Rozwiąziem rówi ) Rozwiąziem rówi 6 0 są dwie liczby: lub, poiewż,, jest jed liczb:, poiewż 0, 0 ) Rozwiąziem ierówości 6 0 jest przedził (, ), poiewż,,, szkicu prboli widzimy, że wrtości miejsze od 0 fukcj przyjmuje dl, ) Rozwiąziem ierówości 0 jest przedził,, poiewż 9,,, szkicu prboli widzimy, że wrtości większe bądź rówe 0 fukcj przyjmuje dl, 8
29 - -, - -0, 0 0,,, ) Rozwiąziem ierówości 0 jest zbiór pusty, poiewż 0 i cł prbol zjduje się pod osią O, więc iem tkich rgumetów, dl których wrtości fukcji f są dodtie Rówi dwukwdrtowe Rówie typu b c 0 zywmy rówiem dwukwdrtowym i poprzez wprowdzeie pomociczej zmieej t = uzyskujemy zwykłe rówie kwdrtowe Np W rówiu t 0 wstwimy zmist pomociczą zmieą t i otrzymujemy rówie t 0, którego rozwiąziem są dwie liczby: t = orz t = Wiedząc, że = t mmy dw rówi:, z których otrzymujemy cztery rozwiązi: ZADANIA Nrysuj wykresy fukcji: ) y b) y 6 c) y d) y 9
30 e) y Wyzcz wierzchołki prbol: ) y b) c) y 8 9 y 8 d) y 9 Rozwiąż ierówości: ) 6 0 b) 6 0 c) 0 0 d) e) 0 f) 0 Rozwiąż rówi: ) 0 b) 0 c) 0 d) 0 Wiedząc, że do wykresu fukcji kwdrtowej y b leżą pukty: A(, ) i B(-, ), wyzcz i b 6 Wyzcz jmiejszą i jwiększą wrtośd fukcji y w przedzile od - do 7 Wiedząc, że wierzchołek wykresu fukcji kwdrtowej y b leży w pukcie W(, ), wyzcz i b 8 Rozwiąż ierówośd: ) 0 b) 0 Odpowiedzi 7 ) W, 8 ; b) W, ; c) W, ; d) 0, 9 ),, ; b), 0, d), ; e) ),,, ; b), 8, b W ; c) ; R\ ; f) ; c), 9 ; d) mi, m 7, b 6 f f f f 8 ),,, b),, 0
31 VII Wielomiy Wielomiem stopi jedej zmieej rzeczywistej zywmy fukcję: f ( ) 0, gdzie N R,,,, R, 0, 0 Liczby 0,,, zywmy współczyikmi wielomiu Fukcj stł W() = c, gdzie c 0, jest wielomiem stopi zerowego Liczbę zywmy pierwistkiem wielomiu W(), jeżeli W()=0 Np ) Pierwistkiem wielomiu ) Pierwistkmi wielomiu W 8 9 jest liczb ( ), bo W( ) = 0 W 7 8 są liczby:,, i Wielomi jedej zmieej stopi m co jwyżej pierwistków Dzieleie wielomiów Wielomi W() stopi moż podzielid przez wielomi G() stopi m Wyikiem tkiego dzielei jest wielomi stopi ( m), z resztą będącą wielomiem stopi m Dzieleie wykouje się podobie jk piseme dzieleie liczb Np Żeby podzielid wielomi W przez wielomi G, leży jpierw podzielid wyrz z jwyższą potęgą wielomiu W() przez wyrz z jwyższą potęgą wielomiu G(), czyli dzielimy przez, otrzymujemy wtedy, co zpisujemy w stępujący sposób: : Nstępie możymy wielomi G() przez i odejmujemy od wielomiu W(): : 6 Nstępie dzielimy wyrz z jwyższą potęgą otrzymego wielomiu przez wyrz z jwyższą potęgą wielomiu G(), czyli dzielimy przez, otrzymujemy wtedy, co zpisujemy w stępujący sposób:
32 : 6 8 I tym kooczymy dzieleie, gdyż ostti otrzymy wielomi jest stopi miejszego iż wielomi G() Wielomi 8 zywmy resztą z dzielei wielomiu W() przez G() Twierdzeie Bezout Liczb p jest pierwistkiem wielomiu W() wtedy i tylko wtedy, gdy wielomi W() jest podziely przez dwumi p Bezpośredio z powyższego twierdzei wyik wiosek, że jeżeli wielomi W( ) m wszystkie współczyiki cłkowite i =, to liczb cłkowit q jest 0 pierwistkiem tego wielomiu wtedy i tylko wtedy, gdy q jest dzielikiem wyrzu 0 Liczbę p zywmy m krotym pierwistkiem wielomiu W () wtedy i tylko wtedy, gdy wielomi W () jest podziely przez ( p) m, le ie jest już podziely przez ( p) m + Liczbę m zywmy krotością pierwistk p Rówi Wiele zgdieo techiczych moż sprowdzid do rówo lub ierówości wielomiowych, dltego wżą umiejętością jest rozwiązywie rówo i stopi Przedstwimy dwie metody zjdowi pierwistków wielomiu poprzez jego rozkłd wielomiy pierwszego i drugiego stopi Metod grupowi Pierwsz metod oprt jest wyłącziu wspólego czyik przed wis, jest to metod grupowi ) Dl wielomiu PRZYKŁADY W z pierwszych dwóch elemetów (pierwsz grup) wyciągmy przed wis, z osttich dwóch elemetów (drug grup) wyciągmy przed wis ( ) i mmy: W Nstępie wyłączmy przed wis wspóly czyik, którym jest ( +) i otrzymujemy wielomi W() w postci iloczyu wielomiu pierwszego stopi ( +) i wielomiu drugiego stopi ( ) czyli W Żeby wyzczyd pierwistki wielomiu W() zjdujemy pierwistki obu wielomiów czyli rozwiązujemy dw rówi: 0 0
33 Uzyske rozwiązi są pierwistkmi wielomiu ) Dl wielomiu W W rozkłdmy jpierw trzeci skłdik ( ) różicę ( 8 ) Dl otrzymej w te sposób postci W z pierwszych trzech elemetów (pierwsz grup) wyciągmy przed wis 9, z osttich trzech elemetów (drug grup) wyciągmy przed wis ( ) i mmy: 9 W Nstępie wyłączmy przed wis wspóly czyik, którym jest ( + ) i otrzymujemy wielomi W() w postci iloczyu wielomiów drugiego stopi ( + ) i (9 ) czyli 9 W Żeby wyzczyd pierwistki wielomiu W() zjdujemy pierwistki obu wielomiów czyli rozwiązujemy dw rówi: Uzyske rozwiązi są pierwistkmi wielomiu Metod oprt twierdzeiu Bezout W Metodę tę stosuje się jczęściej wtedy, gdy współczyik przy jwyższej potędze jest rówy Wtedy sprwdzmy, który z dzielików wyrzu 0 jest pierwistkiem wielomiu i dl iego stosujemy twierdzeie Bezout W te sposób otrzymmy wielomi W() w postci iloczyu wielomiu stopi pierwszego ( q) i wielomiu G(), którego stopieo jest o jede miejszego od stopi W() Jeżeli wielomi G() jest stopi drugiego to obliczmy jego pierwistki i mmy zdie rozwiąze Jeżeli tomist wielomi G() jest stopi większego iż, to powtrzmy dl iego cłą opercję: sprwdzmy, który z dzielików wyrzu wolego jest jego pierwistkiem, stosujemy twierdzeie Bezout, rozkłdmy iloczy wielomiu stopi pierwszego i wielomiu H(), którego stopieo jest o jede miejszego od stopi G() itd ) Wyrz woly wielomiu PRZYKŁADY W 6 wyosi 6 Jego cłkowitymi dzielikmi są liczby:,,, 6,,,, 6 Sprwdzmy po kolei, któr z tych liczb jest pierwistkiem tego wielomiu: W() =, czyli ie jest pierwistkiem; W() = 0, czyli jest pierwistkiem tego wielomiu Stosujemy twierdzeie Bezout czyli dzielimy wielomi W() przez dwumi ( ):
34 6 : 6 6 Dzięki temu wielomi W() możemy przedstwid w postci iloczyu: W Żeby wyzczyd pierwistki wielomiu W() zjdujemy pierwistki obu wielomiów czyli rozwiązujemy dw rówi: 0 0 Uzyske rozwiązi są pierwistkmi wielomiu Nierówości W 6 Do rozwiązywi ierówości wielomiowych zstosujemy metodę grficzą Żeby rozwiązd jedą z ierówości W 0 lub W 0 lub W 0 lub W 0 zjdujemy jpierw pierwistki wielomiu W(), zzczmy je osi O i szkicujemy wykres fukcji y = W() W zleżości od typu ierówości podjemy przedziły, w których szkicow krzyw jest d osią O lub pod osią O Rysowie wykresów wielomiów jest oddzielym problemem, którego tutj ie będziemy poruszd Ntomist, żeby szkicowd wykres, iezbędy do rozwiązi ierówości,wystrczy rysowd liię krzywą tzw flę, której puktmi wspólymi z osią O są pierwistki wielomiu Njlepiej zcząd rysowie tej liii od stroy prwej: od góry, gdy współczyik przy jwyższej potędze jest dodti lub od dołu, gdy współczyik przy jwyższej potędze jest ujemy Krzyw t przebij oś O w puktch wspólych wtedy, gdy krotośd pierwistk jest ieprzyst, odbij się od osi O w puktch wspólych wtedy, gdy krotośd pierwistk jest przyst ) Dl ierówości PRZYKŁADY 6 0 szukmy jpierw miejsc zerowych wielomiu W 6 Są imi liczby Wszystkie pierwistki są jedokrote, więc wykres wielomiu W() przebij oś O w puktch o współrzędych Współczyik przy jwyższej potędze jest dodti (przy jest ) czyli zczymy rysowd krzywą od stroy prwej, od góry Stąd szkic wykresu wielomiu W 6 jest stępujący:
35 - - 0 N podstwie powyższego szkicu stwierdzmy, że rozwiąziem ierówości liczby:,, 6 0 są ) Dl ierówości 0 szukmy jpierw miejsc zerowych wielomiu W Są imi liczby 0, przy czym = 0 jest pierwistkiem dwukrotym Wykres wielomiu W() przebij oś O w puktch o współrzędych, tomist w pukcie (0, 0) wykres odbij się od osi O Współczyik przy jwyższej potędze jest ujemy czyli zczymy rysowd krzywą od stroy prwej, od dołu Stąd szkic wykresu wielomiu W jest stępujący: - 0 N podstwie powyższego szkicu stwierdzmy, że rozwiąziem ierówości liczby: 0, 0 są ZADANIA W przez wielomi Wyzcz resztę z dzielei wielomiu V Wyzcz resztę z dzielei wielomiu W V 6 Rozwiąż rówi: ) 0, b) 0 8 0, c) Rozwiąż ierówośd: przez wielomi 9 0
36 ) 0, b) 9 7 0, c) 0 0 Wiedząc, że do wykresu fukcji y b leżą pukty: A(, ) i B(-, ), wyzcz i b 6 Dl jkich wrtości i b liczb jest pierwistkiem podwójym wielomiu W b? 7 Widomo, że liczb jest pierwistkiem rówi m 0 Wyzcz jmiejszy pierwistek tego rówi 8 Wiedząc, że iloczy wielomiów W b i V ie zwier potęg i wyzcz i b Odpowiedzi R 9 R 9 ),,, b) ),, b),,, b 8 6 VIII Fukcj wymier c),, c),,, b 7 8 8, b Jeżeli W() i G() są wielomimi i G() jest wielomiem iezerowym, to fukcję zywmy fukcją wymierą Dziedzią tej fukcji jest zbiór D R : G 0 F W G Np ) Dziedzią fukcji y ) Dziedzią fukcji y jest zbiór R \, jest zbiór R \, 0, Przy rozwiązywiu jkichkolwiek zdo dotyczących fukcji wymierej leży jpierw określid jej dziedzię Rówi wymiere Miejscmi zerowymi fukcji wymierej są miejsc zerowe liczik, o ile leżą do dziedziy fukcji Rozwiązd rówie wymiere W F G W G 0 ozcz to smo, co zleźd miejsc zerowe fukcji 6
37 ) Rozwiązując rówie w pierwszej kolejości wyzczmy jego dziedzię, czyli rozwiązujemy tką różośd: 9 0 PRZYKŁADY D R 9 0 \, Nstępie zjdujemy miejsc zerowe wielomiu występującego w licziku, czyli rozwiązujemy stępujące rówie: Wszystkie pierwistki liczik leżą do dziedziy tego rówi, więc są jego rozwiązimi 8 ) Rówie 0 zerowym liczik jest liczb, któr ie mieści się w dziedziie ie m rozwiązo, gdyż dziedzią tego rówi jest R \,, miejscem 6 ) Rówie 0 m jedo rozwiązie: =, poiewż drugi pierwistek liczik, liczb, ie leży do dziedziy tego rówi, którą jest zbiór R \, Nierówości wymiere Przy rozwiązywiu ierówości wymierych pozbywmy się miowik poprzez pomożeie obu stro ierówości przez kwdrt miowik Otrzymujemy wtedy ierówośd wielomiową, przy rozwiązywiu której trzeb uwzględid dziedzię ierówości wymierej PRZYKŁADY ) Dziedzią ierówości jest zbiór R \, Nstępie możymy obie stroy ierówości przez ( -9) : Otrzym ierówośd wielomiow m stępujące rozwiązie:, 0,, uwzględijąc dziedzię ierówości wymierej, jej rozwiąziem są liczby:, 0,, ) Dziedzią ierówości 0 ierówości przez ( ) : jest zbiór R \, 0, Nstępie możymy obie stroy
38 Otrzym ierówośd wielomiow m stępujące rozwiązie:, 0,,, które jest jedocześie rozwiąziem ierówości wymierej, gdyż cłe rozwiązie ierówości wielomiowej zwier się w dziedziie ierówości wymierej Rozwiąż rówi 0, b) 9 Rozwiąż ierówości ) Odpowiedzi 0, c) 8 0, b) 0, c) ZADANIA 0, d) 0, d) ) 0, b) c) 0, d),, ) 0,, b), 0, c), 6, d),, VIII Ciągi Ciąg jest to fukcj przyporządkowując liczbie turlej elemet pewego zbioru A Elemety zbioru A zywmy wyrzmi ciągu Przykłdy ciągów: ),,,,, ),, 6, 8, 0, ),,, 8, 6, W pierwszym przypdku mmy:,,,, itd W drugim przypdku mmy:,, 6, 8, itd W trzecim przypdku mmy:,,,, itd 8 Wszystkie wyżej wymieioe przykłdy to ieskooczoe ciągi liczbowe Skooczoym ciągiem liczbowym jest p:,,,, ciąg liczb turlych od do Mootoiczośd ciągu Ciąg rosący to tki ciąg ( ), dl którego dl kżdej liczby turlej prwdziw jest ierówośd Ciąg iemlejący to tki ciąg ( ), dl którego dl kżdej liczby turlej prwdziw jest ierówośd 8
39 Ciąg mlejący to tki ciąg ( ), dl którego dl kżdej liczby turlej prwdziw jest ierówośd Ciąg ierosący to tki ciąg ( ), dl którego dl kżdej liczby turlej prwdziw jest ierówośd Ciąg stły to tki ciąg ( ), którego wszystkie wyrzy są rówe Kżdy ciąg spełijący którykolwiek z powyższych wruków to ciąg mootoiczy Przykłdy ciągów: Ciąg () jest ciągiem rosącym, bo dl kżdego N prwdziw jest ierówośd ( ), czyli kżdy stępy wyrz tego ciągu jest większy od poprzediego Ciąg ( ) jest ciągiem mlejącym, bo dl kżdego N prwdziw jest ierówośd (+)<, czyli kżdy stępy wyrz tego ciągu jest miejszy od poprzediego Ciąg ( ) ie jest ciągiem mootoiczym, bo wyrzy tego ciągu są przemi ujeme i dodtie dl przystych wyrzy tego ciągu są dodtie, dl ieprzystych są ujeme PRZYKŁADY ) Oblicz cztery koleje wyrzy ciągu określoego wzorem Rozwiązie: Aby obliczyd cztery koleje wyrzy tego ciągu leży z podstwid do wzoru koleje liczby turle od do : 7,,, ) Wskż wszystkie wyrzy ciągu rówe zero: ), b), c) Rozwiązie: )Njpierw ustlmy dziedzię: D N Aby wskzd wszystkie wyrzy tego ciągu rówe zero, leży ogóly wzór tego ciągu przyrówd do zer i rozwiązd rówie ( w tym wypdku rówie kwdrtowe): 0 Liczymy deltę: 6 6, 6 Obliczmy dw rozwiązi:, Ob rozwiązi leżą do dziedziy, więc osttecz odpowiedź brzmi: Pierwszy i trzeci wyrz podego ciągu są rówe zero b)ustlmy dziedzię: miowik musi byd róży od zero, więc D N {} Ułmek jest rówy zero liczik jest rówy zero Poiewż = leży do dziedziy, osttecz odpowiedź brzmi: pierwszy wyrz podego ciągu jest rówy zero c)ustlmy dziedzię: ie m pierwistków kwdrtowych z liczb ujemych, więc 0 i N 9
40 D N Ogóly wzór przyrówujemy do zer: 0 Rozwiązujemy to rówie metodą podstwii: iech t, t R Mmy, więc rówie kwdrtowe postci: t t 0 Po rozwiąziu mmy: t, t lub i N lub 9 Poiewż ob rozwiązi leżą do dziedziy, osttecz odpowiedź brzmi: Pierwszy i dziewiąty wyrz podego ciągu są rówe zero ) Zbdj mootoiczośd ciągu: ), b), c) Rozwiązie: Zbdd mootoiczośd ciągu tz ustlid czy dy ciąg jest rosący, mlejący, ierosący, iemlejący, czy stły lub może w ogóle ie jest mootoiczy W tym celu leży obliczyd różicę dwóch kolejych wyrzów dego ciągu: Jeżeli t różic jest dl kżdego N : -dodti, to ciąg jest rosący - dodti lub rów zero, to ciąg jest iemlejący - ujem, to ciąg jest mlejący - ujem lub rów zero, to ciąg jest ierosący )Obliczmy różicę: [( ) ] [ ] Jest o dodti dl kżdego N ciąg jest rosący [( ) ( ) ] [ ] b)obliczmy różicę: Jest o dodti dl kżdego N ciąg jest rosący c)obliczmy różicę: ( ) ( )( ) ( )( ) ( )( ) ( )( ) ( )( ) Jest o ujem dl kżdego N ciąg jest mlejący ZADANIA Oblicz cztery początkowe wyrzy ciągu: ), b), c) 6, d), e), g), h) Wskż wszystkie wyrzy ciągu rówe zero: ( ), f) 0
41 ) 6, b), c), d), e), f) 0, g), h), i), j) Wykż, że dy ciąg jest rosący: 6 ), b), c), d), e), f) Wykż, że dy ciąg jest mlejący: ), b), c), d), e) 9 7, f) Zbdj mootoiczośd ciągu: ), b) 7, c), d) 6, e), f) Odpowiedzi ),, 7, ; b),,, ; c), 0, 6, ; d), 7,, ; 9 6 e),, 0, 9 ; f),, 8, ; g),,, ; h) 6, 8, 0, ) ; d) ; e) ; i) ; b) c) f) g) h) j) brk ) c) e) f) ciągi mlejące; b) d) ciągi rosące Grice ciągów Liczbę g zywmy gricą ciągu ierówośd liczby g, jeżeli dl dowolej liczby 0 istieje tk liczb m 0, że g zchodzi dl wszystkich m Mówimy wtedy, że ciąg ( ) jest zbieży do A brdziej potoczie: Jeżeli przy dążącym do ieskooczoości (zwiększjącym się w ieskooczoośd) wyrzy ciągu ( ) wciąż się zmiejszją (lub zwiększją) i corz brdziej zbliżją się do jkiejś liczby g, le jej i ie osiągją, i ie przekrczją, to mówimy, że t liczb g jest gricą tego ciągu Twierdzei o gricch ciągów zbieżych Jeżeli ciągi ( ) i (b ) są zbieże, to prwdziwe są stępujące rówości
42 ) lim k k lim ) lim b lim lim b ) lim b lim lim b lim ) lim, b 0 lim b 0 b lim b ) b c lim lim c g lim b g T ostti rówośd osi zwę twierdzei o trzech ciągch )Oblicz gricę ciągu: ) PRZYKŁADY, b) b, c) c, d) d Rozwiązie: ) W tym przykłdzie łtwo policzyd gricę, poiewż dąży do ieskooczoości, więc pomożoe przez też dąży do ieskooczoości: lim lim b) Kiedy w ułmku miowik zwiększ się w ieskooczoośd, to cły ułmek zmiejsz się do liczby 0: lim b lim 0 Aby policzyd gricę ciągu z podpuktu c i d leży liczik i miowik podzielid przez jwyższą potęgę występującą w miowiku: c) W tym przykłdzie jwyższą potęgą w miowiku jest, czyli po prostu, więc dzielimy liczik i miowik przez : lim c lim lim lim Poiewż gric sumy to sum gric, gric różicy to różic gric, gric iloczyu to iloczy gric, gric ilorzu to ilorz gric, możemy pisd: lim lim lim c lim lim Korzystjąc z podpuktu b (gric ciągu w postci ułmk, gdzie liczik jest stłą liczbą, miowik dąży do ieskooczoości, jest rów 0) i uwzględijąc, że gric ciągu stłego, R jest po prostu rów możemy pisd:
43 lim lim 0 lim lim 0 0 lim c 0 d) W tym przykłdzie jwyższą potęgą w miowiku jest przez : lim d lim lim lim Tk jk w poprzedim podpukcie możemy zpisd: Mmy: )Oblicz gricę ciągu: lim d lim d lim lim lim 7 lim lim lim lim lim 0 lim 0 lim lim 0 7 lim , więc dzielimy liczik i miowik Rozwiązie: W tym zdiu leży skorzystd z twierdzei o trzech ciągch (podego jko osttie w twierdzeich o gricch ciągów zbieżych początku tego temtu) W tym celu jpierw możymy i dzie-
44 limy sz ciąg przez wyrżeie z przeciwym zkiem, czyli w tym przypdku: i otrzymujemy: 0 Wiemy, że: lim 0 0 lim 0 lim 0 lim 0 Liczb e Ciąg jest zbieży Jego gricą jest liczb e W przybliżeiu jest o rów: e,788 jest rosącym cią- Gricą ciągu giem liczb turlych Ciąg rówież jest liczb e przy złożeiu, że ciąg jest zbieży Jego gricą jest liczb e Dl przykłdu, podjemy poiżej kilk pierwszych wyrzów ciągu ,, 70,06,88 :
45 itd ,9760 PRZYKŁADY, b) b )Oblicz gricę ciągu: ) Rozwiązie: Aby móc skorzystd z liczby e leży doprowdzid pody wzór ogóly wyrz ciągu do postci ) tk, by w miowiku ułmk i w potędze występowło to smo wyrżeie Poiewż lim b) b Poiewż lim lim b lim lim e, więc ostteczie mmy: lim lim e, więc ostteczie mmy: lim lim e e lim Tk smo postępujemy, gdy w zdiu korzystmy z wruku: lim Wtedy sprow- e dzmy ogóly wzór ciągu do postci:, by móc skorzystd z gricy e Grice iewłściwe ciągów e e e e e Ciąg jest rozbieży do wtedy i tylko wtedy, gdy dl dowolej liczby A istieje tk liczb m, że dl kżdego m zchodzi ierówośd A
46 Ciąg jest rozbieży do wtedy i tylko wtedy, gdy dl dowolej liczby A istieje tk liczb m, że dl kżdego m zchodzi ierówośd A A brdziej potoczie: Ciąg jest rozbieży do, kiedy przy zwiększjącym się w ieskooczoośd wyrzy ciągu są corz większe i rówież zwiększją się w ieskooczoośd Ciąg jest rozbieży do, kiedy przy zwiększjącym się w ieskooczoośd wyrzy ciągu są corz miejsze i zmiejszją się w mius ieskooczoośd PRZYKŁADY )Zbdj zbieżośd ciągu: ), b) b Rozwiązie: ) lim lim lim ( ) lim lim Odp Ciąg b) lim b jest rozbieży do lim lim lim lim lim Odp Ciąg b jest rozbieży do ZADANIA ) Oblicz gricę: 7 ) lim, b) lim, c) lim, d) lim 7 ) Oblicz gricę ciągu: ), b) b 0, c), d) c d ) Oblicz gricę ciągu: ), b) b, c) c, d) d ) Oblicz gricę ciągu:, b) b ) ) Oblicz gricę ciągu: ), b) b 6, c) c, d) d, c) c, d) d Odpowiedzi ) ; b) ; c) 0; d) /7 ) ; b) ; c) ; d) ) 0; b) 0; c) ½; d) 0 6
47 ) e ; b) e ; c) Ciąg rytmetyczy 8 e ; d) e ) e ; b) e ; c) 8 e ; d) e Ciąg rytmetyczy to ciąg liczbowy ( ), w którym różic dwóch kolejych wyrzów: r = k+ k (gdzie k - jest liczbą turlą) jest stł r zywmy różicą ciągu rytmetyczego Wyrz -ty moż obliczyd ze wzoru: r lub ze wzoru: Sumę początkowych wyrzów ciągu rytmetyczego moż obliczyd według wzoru: S A podstwijąc wzór -ty wyrz ciągu rytmetyczego do wzoru sumę jego początkowych wyrzów otrzymujemy wzór: r S [ r ( ) ] ( ) S r PRZYKŁADY )Oblicz pięd kolejych początkowych wyrzów ciągu rytmetyczego mjąc pody jego pierwszy wyrz i różicę: ), r, b), r Rozwiązie: Nleży podstwid de z zdi i pięd kolejych liczb turlych od do do wzoru -ty wyrz ciągu rytmetyczego: ) ( ) ( ) 6 8 ( ) 9 ( ) b) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) 6 7
48 ( ) ( ) 8 7 )Wyzcz różicę ciągu rytmetyczego mjąc pode jego pierwszy wyrz i któryś z kolei: ), 0, b), 0, Rozwiązie: Korzystmy ze wzoru -ty wyrz ciągu rytmetyczego: ( ) r Podstwimy de z zdi i obliczmy r: ) ( ) r 0 r r 8 r b) 0 (0 ) r, 9 r 9r, r 0, ) Wyzcz pierwszy wyrz ciągu rytmetyczego mjąc podą jego różicę i jede z jego wyrzów: ) r, 9, b) r, 0 6 Rozwiązie: Rówież korzystmy ze wzoru -ty wyrz ciągu rytmetyczego: ( ) r Podstwimy de z zdi i obliczmy : ) ( ) r 9 0 b) 6 (6 ) r 0 ( ) )Podj wzór -ty wyrz ciągu rytmetyczego wiedząc, że:, r, ( ) r Podstwijąc d- Rozwiązie: Ogóly wzór -ty wyrz ciągu rytmetyczego m postd: e z zdi otrzymujemy wzór: ( ), )Oblicz sumę kolejych początkowych wyrzów ciągu rytmetyczego wiedząc, że: ), r,, b), r, 0 Rozwiązie: Po prostu podstwimy de z zdi do wzoru sumę kolejych początkowych wyrzów ciągu ( ) rytmetyczego: S r ( ) ) S S S 0(0 ) b) S 0 0 ( ) S 0 0 9( ) S 0 0 6)Wyzcz różicę ciągu rytmetyczego wiedząc, że:, S 6 6 Rozwiązie: 8
49 Korzystmy ze wzoru sumę początkowych wyrzów ciągu rytmetyczego: ( ) 6(6 ) 6(6 ) S r S 6 6 r 6 6 r 6 8 r r r 7)Sprwdź czy pody ciąg jest rytmetyczy: ), b) Rozwiązie: Aby sprwdzid czy pody ciąg jest rytmetyczy, leży obliczyd różicę dwóch kolejych wyrzów tego ciągu Jeżeli różic jest stł dl kżdego N to ciąg jest ciągiem rytmetyczym, w przeciwym wypdku im ie jest ), ( ) [( ) ] [ ] Różic jest stł dl kżdego N, więc ciąg jest rytmetyczy b), ( ) Różic ie jest stł, dl kżdego N przyjmuje ią wrtośd, więc ciąg ie jest rytmetyczy ZADANIA Oblicz pięd kolejych początkowych wyrzów ciągu rytmetyczego mjąc pody jego pierwszy wyrz i różicę: ), r, b),, r,, c), r, d), r, e), r, f), r,, g) 0,, r 0,, h) 6, r 0 Wyzcz różicę ciągu rytmetyczego mjąc pode jego pierwszy wyrz i któryś z kolei: ), 6 6, b),, 0, c), 9, d),,,, e),, f), Wyzcz pierwszy wyrz ciągu rytmetyczego mjąc podą jego różicę i jede z jego wyrzów: ) r,, b) r,,, c) r,, 7 6, d) r 0,, 6, 6, e) r 0, 6,, f) r, 8 6 Podj wzór -ty wyrz ciągu rytmetyczego wiedząc, że: ), r, b), r, c), r, d) 6, r 0,, e) 0, r, f), r Oblicz sumę kolejych początkowych wyrzów ciągu rytmetyczego wiedząc, że: ) 6, r, 6, b),, r 0,, 0, c) 0, r,,, d), r,, e) 7, r, 7, f), r, 6 6 Wyzcz różicę ciągu rytmetyczego wiedząc, że: ) 0, S, b), S, c), S 0, d), S, e) 9, S 7, f), S 6 0 9
50 7 Sprwdź czy pody ciąg jest rytmetyczy: ), b), c) 6, d), e), f) 8 Oblicz sumę wszystkich liczb turlych dwucyfrowych, które przy dzieleiu przez dją resztę Odpowiedzi ),, 9,, 7 ; b), 6, 8,, ; c),, 8,, 8 ; d), 7, 9,, ; e), 0,, 8, ; f),,,, ; g), 0,,, ; h) 6, 6, 6, 6, 6 ) r ; b) r, ; c) r ; d) r 0, ; e) r ; f) r ) ; b) 6, ; c) 9 ; d) 6, ; e),8 ; f) ) ; b) ; c) ; d) 0,,9 ; e) ; f) ) S6 66 ; b) S0 7, ; c) S 7, ; d) S 77 ; e) S ; f) S ) r ; b) r ; c) r ; d) r ; e) r ; f) r 9 7 ) tk, r ; b) ie; c) ie; d) ie; e) tk, r ; f) ie 8 r 0 S0 0,, 0, Ciąg geometryczy Ciąg geometryczy (postęp geometryczy) to ciąg liczbowy ( ), w którym ilorz dwóch kolejych k wyrzów: q (gdzie k - jest liczbą turlą) jest stły q zywmy ilorzem ciągu geome- tryczego k -ty wyrz ciągu geometryczego o ilorzie q moż obliczyd ze wzoru: q lub ze wzoru: q Sum początkowych wyrzów ciągu geometryczego jest rów: 0
51 S q q przy złożeiu, że q (dl q =, S = ) PRZYKŁADY ) Oblicz cztery koleje wyrzy ciągu geometryczego wiedząc, że:, q Rozwiązie: Nleży podstwid de z zdi orz liczby turle od do do wzoru -ty wyrz ciągu geo- metryczego: q q 8 q 6 q 6 8 ) Oblicz sumę kolejych początkowych wyrzów ciągu geometryczego wiedząc, że:, q, Rozwiązie: Nleży skorzystd ze wzoru sumę początkowych wyrzów ciągu geometryczego: S q q Podstwijąc de z zdi do powyższego wzoru otrzymujemy: q S 9 q )Sprwdź, czy pody ciąg jest geometryczy: ), b) Rozwiązie: Aby sprwdzid czy pody ciąg jest ciągiem geometryczym leży obliczyd ilorz jego dwóch kolejych wyrzów Jeżeli ilorz jest stły dl kżdego N to ciąg jest ciągiem geometryczym, w przeciwym wypdku im ie jest ) Ilorz jest stły dl kżdego b) N ( ) Ilorz ie jest stły, dl kżdego, więc pody ciąg jest geometryczy N przyjmuje ią wrtośd, więc ciąg ie jest geometryczy
52 ZADANIA ) Oblicz cztery koleje wyrzy ciągu geometryczego wiedząc, że: ), q, b) 0, q, c), q, d) 0,, q, e) 0,, q 0,, f), q ) Oblicz sumę kolejych początkowych wyrzów ciągu geometryczego wiedząc, że: ), q, 6, b) 0,, q,, c) 0, 7, q, 0, d),, q 0, 9, e), q,, f), q 0, ) Sprwdź, czy pody ciąg jest geometryczy: ), b) ( ), c), d), e), f) ) Zjdź trzy liczby tworzące ciąg geometryczy wiedząc, że sum tych liczb jest rów 8, iloczy 78 Odpowiedzi ),, 8, 6 ; b) 0, 0, 0, 0 ; c),,, ; d),,, ; e) 0,; 0,0; 0,00; 0,000 ; f), 9 7,, ; ) S6 6 ; b) S 7 ; c) S0 ; d) S9, ; e) S ; f) S 08 7 ) b) c) f) tk; d) e) ie Te liczby to: 8, i 8 Szereg geometryczy Jeżeli ( ) jest ieskooczoym ciągiem geometryczym, w którym q, to istieje sum szeregu geometryczego: S q PRZYKŁADY )Oblicz sumę szeregu geometryczego: Rozwiązie:
53 Aby obliczyd sumę szeregu geometryczego leży jpierw ustlid jego pierwszy wyrz i jego ilorz w tym przypdku, geometryczego: q S q Terz podstwimy do wzoru sumę wyrzów szeregu ZADANIA Oblicz sumę szeregu geometryczego: ) 6 b) c) 9 d) Oblicz sumę szeregu geometryczego, mjąc pode i q : ), q, b), q 0,, c), q, d), q Odpowiedzi ) 6 S ; b) S ; c) ) S 8 ; b) 0 S ; c) 7 S ; d) S S ; d) S IX Fukcj wykłdicz Defiicj Fukcję f określoą dl dego 0 wzorem f ( ) dl wszystkich liczb rzeczywistych, zywmy fukcją wykłdiczą Wykres fukcji wykłdiczej zywmy krzywą wykłdiczą Rozróżimy trzy przypdki fukcji wykłdiczej, w zleżości od podstwy ; wówczs dl dowolych, R, jeżeli to, więc fukcj wykłdicz jest rosąc (rys ) ; wówczs dl kżdego rówoległ do osi 0 (rys b) R y m wrtośd Wykresem jest lii prost
54 0 ; istieje liczb b, tk, że, b b b jest fukcją rosącą, więc jest fukcją mlejącą (rys c) ; z puktu wyik, że Włsości fukcji wykłdiczej Fukcj wykłdicz przyjmuje tylko wrtości dodtie, tz R 0 0 b Dl fukcj wykłdicz jest fukcją różowrtościową 0,, R c Fukcj, jest rosąc dl, mlejąc dl 0 ; stł dl d Podstwową włsośd fukcji wykłdiczej wyrż związek, tz f ) f ( ) f ( ) ( Rówi wykłdicze Rys Wykresy fukcji wykłdiczej Rówiem wykłdiczym zywmy rówie, w którym iewidom występuje w wykłdiku potęgi Przypomimy sposoby rozwiązywi rówo wykłdiczych, które moż sprowdzid do postci f ( ) q( ) gdzie f () i g () ozczją wykłdiki potęg W rozwiąziu tego rówi opiermy się włsości b) fukcji wykłdiczej (różowrtościowośd), z której wyik, że
55 ) ( ) ( ) ( ) ( g f g f czyli możemy opuścid podstwy potęg PRZYKŁADY ) Rozwiązd rówie 0, 0, 8 Rozwiązie Ide rozwiązi tego rówi poleg uzyskiu po obu stroch rówości tej smej podstwy Łtwo zuwżymy, że wspólą podstwą jest Zstępując ułmki dziesięte ułmkmi zwykłymi orz pierwistek kwdrtowy wykłdikiem potęgi otrzymujemy 8) ( 8 czyli 8) ( stępie 6 orz 9 9 stąd 8 )Rozwiązd rówie 0 Rozwiązie 0 0 Wprowdzmy ową iewidomą t i otrzymujemy rówie kwdrtowe 0 0 t t
56 6 które m dw pierwistki 0 t i t Otrzymujemy więc dw elemetre rówi wykłdicze 0 i Rówie pierwsze jest sprzecze, rozwiąziem drugiego rówi jest )Rozwiązd rówie Rozwiązie Rówie przeksztłcmy do postci Aby otrzymd jedą wspólą podstwę dzielimy obie stroy rówi przez Otrzymujemy stępie stąd orz, czyli )Rozwiązd rówie 6 Rozwiązie Rówie ie jest typowym rówiem wykłdiczym, gdyż iewidom występuje ie tylko w wykłdiku potęgi, rówież w podstwie Jeżeli złożymy, że 0, wówczs rówie m rozwiązie dl wykłdik potęgi rówego zeru, tz, Okzuje się, że liczby i ie są jedyymi rozwiązimi rówi Poiewż liczb podiesio do dowolej (skooczoej) potęgi rów się, więc kolejym rozwiąziem jest Podto
57 wiemy, że rówież liczb podiesio do potęgi przystej rów się, więc sprwdzmy, że czwrtym pierwistkiem rówi jest Nierówości wykłdicze Nierówością wykłdiczą zywmy ierówośd, w której iewidom występuje w wykłdiku potęgi Rozptrzymy tylko tkie ierówości wykłdicze, które z pomocą ieskomplikowych przeksztłceo moż doprowdzid do postci f ( ) g( ) f ( ) g( ) lub, gdzie 0 i, fukcje f() i g() ozczją wykłdiki potęg Zk < (>) moż zstąpid zkiem () Przy rozwiązywiu ierówości wykłdiczych musimy pmiętd, że fukcj wykłdicz jest rosąc dl i mlejąc dl 0 (włsośd b) f ( ) g( ) f ( ) g( ),, f ( ) g( ) f ( ) g( ) 0 PRZYKŁADY )Rozwiązd ierówośd Rozwiązie Dziedzią ierówości jest zbiór liczb rzeczywistych 0 Aby otrzymd rówe podstwy po obu stroch ierówości, zstępujemy po prwej stroie przez 0 0 Poiewż miowik w osttiej ierówości jest dodti ( 0), więc możemy pomożyd przez iego obie stroy ierówości Otrzymujemy Rozwiąziem ierówości jest sum przedziłów, 00, 0 )Rozwiązd ierówośd Rozwiązie Po podstwieiu t możemy dą ierówośd zpisd w postci 7
Wykład 1 Pojęcie funkcji, nieskończone ciągi liczbowe, dziedzina funkcji, wykres funkcji, funkcje elementarne, funkcje złożone, funkcje odwrotne.
Wykłd Pojęcie fukcji, ieskończoe ciągi liczbowe, dziedzi fukcji, wykres fukcji, fukcje elemetre, fukcje złożoe, fukcje odwrote.. Fukcje Defiicj.. Mówimy, że w zbiorze liczb X jest określo pew fukcj f,
Bardziej szczegółowoRepetytorium z Matematyki Elementarnej Wersja Olimpijska
Repetytorium z Matematyi Elemetarej Wersja Olimpijsa Podae tutaj zadaia rozwiązywae były w jedej z grup ćwiczeiowych Są w więszości ieco trudiejsze od pozostałych zadań przygotowaych w ramach przedmiotu
Bardziej szczegółowoTemat: Funkcje. Własności ogólne. A n n a R a j f u r a, M a t e m a t y k a s e m e s t r 1, W S Z i M w S o c h a c z e w i e 1
Temat: Funkcje. Własności ogólne A n n a R a j f u r a, M a t e m a t y k a s e m e s t r 1, W S Z i M w S o c h a c z e w i e 1 Kody kolorów: pojęcie zwraca uwagę * materiał nieobowiązkowy A n n a R a
Bardziej szczegółowoFunkcje trygonometryczne Moduł - dział -temat Funkcje trygonometry czne - powtórzenie Tożsamości trygonometry czne
Fukcje trygoometrycze Fukcje trygoometry cze - powtórzeie Tożsamości trygoometry cze 3 podstawowe tożsamości trygoometrycze metoda uzasadiaia tożsamości trygoometryczych Fukcje trygoometry cze sumy i różicy
Bardziej szczegółowoI. DZIAŁANIA W ZBIORZE LICZB RZECZYWISTYCH ZBIORY LICZBOWE: liczby całkowite C : C..., 3, 2, 1,
I. DZIAŁANIA W ZBIORZE LICZB RZECZYWISTYCH ZBIORY LICZBOWE: liczy turle N : N 0,,,,,,..., N,,,,,... liczy cłkowite C : C...,,,, 0,,,,... Kżdą liczę wymierą moż przedstwić z pomocą ułmk dziesiętego skończoego
Bardziej szczegółowoKurs z matematyki - zadania
Kurs z matematyki - zadania Miara łukowa kąta Zadanie Miary kątów wyrażone w stopniach zapisać w radianach: a) 0, b) 80, c) 90, d), e) 0, f) 0, g) 0, h), i) 0, j) 70, k), l) 80, m) 080, n), o) 0 Zadanie
Bardziej szczegółowoMATEMATYKA 4 INSTYTUT MEDICUS FUNKCJA KWADRATOWA. Kurs przygotowawczy na studia medyczne. Rok szkolny 2010/2011. tel. 0501 38 39 55 www.medicus.edu.
INSTYTUT MEDICUS Kurs przygotowawczy na studia medyczne Rok szkolny 00/0 tel. 050 38 39 55 www.medicus.edu.pl MATEMATYKA 4 FUNKCJA KWADRATOWA Funkcją kwadratową lub trójmianem kwadratowym nazywamy funkcję
Bardziej szczegółowoRozdział 6. Pakowanie plecaka. 6.1 Postawienie problemu
Rozdział 6 Pakowanie plecaka 6.1 Postawienie problemu Jak zauważyliśmy, szyfry oparte na rachunku macierzowym nie są przerażająco trudne do złamania. Zdecydowanie trudniejszy jest kryptosystem oparty na
Bardziej szczegółowoZasada indukcji matematycznej. Dowody indukcyjne.
Zsd idukcji mtemtyczej. Dowody idukcyje. W rozdzile sformułowliśmy dl liczb turlych zsdę miimum. Bezpośredią kosekwecją tej zsdy jest brdzo wże twierdzeie, które umożliwi i ułtwi wiele dowodów twierdzeń
Bardziej szczegółowoCzas trwania obligacji (duration)
Czas rwaia obligacji (duraio) Do aalizy ryzyka wyikającego ze zmia sóp proceowych (szczególie ryzyka zmiay cey) wykorzysuje się pojęcie zw. średiego ermiu wykupu obligacji, zwaego rówież czasem rwaia obligacji
Bardziej szczegółowo2.Prawo zachowania masy
2.Prawo zachowania masy Zdefiniujmy najpierw pewne podstawowe pojęcia: Układ - obszar przestrzeni o określonych granicach Ośrodek ciągły - obszar przestrzeni którego rozmiary charakterystyczne są wystarczająco
Bardziej szczegółowoKurs wyrównawczy dla kandydatów i studentów UTP
Kurs wyrównawczy dla kandydatów i studentów UTP Część III Funkcja wymierna, potęgowa, logarytmiczna i wykładnicza Magdalena Alama-Bućko Ewa Fabińska Alfred Witkowski Grażyna Zachwieja Uniwersytet Technologiczno
Bardziej szczegółowoZestaw 11- Działania na wektorach i macierzach, wyznacznik i rząd macierzy
Zestw - Dziłni n wektorch i mcierzch, wyzncznik i rząd mcierzy PRZYKŁADOWE ZADANIA Z ROZWIAZANIAMI Dodjąc( bądź odejmując) do siebie dw wektory (lub więcej), dodjemy (bądź odejmujemy) ich odpowiednie współrzędne
Bardziej szczegółowo2. Ciągi liczbowe. Definicja 2.1 Funkcję a : N R nazywamy ciągiem liczbowym. Wartość funkcji a(n) oznaczamy symbolem a
Ciągi liczbowe Defiicj Fukcję : N R zywmy iem liczbowym Wrtość fukcji () ozczmy symbolem i zywmy -tym lub ogólym wyrzem u Ciąg Przykłdy Defiicj róŝic zpisujemy rówieŝ w postci { } + Ciąg liczbowy { } zywmy
Bardziej szczegółowoEKONOMETRIA. Temat wykładu: Co to jest model ekonometryczny? Dobór zmiennych objaśniających w modelu ekonometrycznym CZYM ZAJMUJE SIĘ EKONOMETRIA?
EKONOMETRIA Temat wykładu: Co to jest model ekoometryczy? Dobór zmieych objaśiających w modelu ekoometryczym Prowadzący: dr iż. Zbigiew TARAPATA e-mail: Zbigiew.Tarapata Tarapata@isi.wat..wat.edu.pl http://
Bardziej szczegółowoGRAFY i SIECI. Graf: G = ( V, E ) - para uporządkowana
GRAFY podstwowe definicje GRAFY i SIECI Grf: G = ( V, E ) - pr uporządkown V = {,,..., n } E { {i, j} : i j i i, j V } - zbiór wierzchołków grfu - zbiór krwędzi grfu Terminologi: grf = grf symetryczny,
Bardziej szczegółowoK P K P R K P R D K P R D W
KLASA III TECHNIKUM POZIOM PODSTAWOWY I ROZSZERZONY PROPOZYCJA POZIOMÓW WYMAGAŃ Wyróżnione zostały następujące wymagania programowe: konieczne (K), podstawowe (P), rozszerzające (R), dopełniające (D) i
Bardziej szczegółowoPOMIAR OGNISKOWEJ SOCZEWEK METODĄ BESSELA
Ćwiczenie 50 POMIAR OGNISKOWEJ SOCZEWEK METODĄ BESSELA 50.. Widomości ogólne Soczewką nzywmy ciło pzeźoczyste oczyste ogniczone dwiem powiezchnimi seycznymi. Post pzechodząc pzez śodki kzywizny ob powiezchni
Bardziej szczegółowoPodstawowe działania w rachunku macierzowym
Podstawowe działania w rachunku macierzowym Marcin Detka Katedra Informatyki Stosowanej Kielce, Wrzesień 2004 1 MACIERZE 1 1 Macierze Macierz prostokątną A o wymiarach m n (m wierszy w n kolumnach) definiujemy:
Bardziej szczegółowoXIII KONKURS MATEMATYCZNY
XIII KONKURS MTMTYZNY L UZNIÓW SZKÓŁ POSTWOWYH organizowany przez XIII Liceum Ogólnokształcace w Szczecinie FINŁ - 19 lutego 2013 Test poniższy zawiera 25 zadań. Za poprawne rozwiązanie każdego zadania
Bardziej szczegółowoCzas pracy 170 minut
ORGANIZATOR WSPÓŁORGANIZATOR PRÓBNY EGZAMIN MATURALNY Z MATEMATYKI DLA UCZNIÓW LICEUM MARZEC ROK 015 POZIOM PODSTAWOWY Czas pracy 170 minut Instrukcja dla piszącego 1. Sprawdź, czy arkusz zawiera 16 stron..
Bardziej szczegółowo7. REZONANS W OBWODACH ELEKTRYCZNYCH
OBWODY SYGNAŁY 7. EZONANS W OBWODAH EEKTYZNYH 7.. ZJAWSKO EZONANS Obwody elektryczne, w których występuje zjawisko rezonansu nazywane są obwodami rezonansowymi lub drgającymi. ozpatrując bezźródłowy obwód
Bardziej szczegółowoMATeMAtyka zakres podstawowy
MATeMAtyk zkres podstwowy Proponowny rozkłd mteriłu kl. I (100 h) Temt lekcji Liczb 1. Liczby rzeczywiste 15 1. Liczby nturlne 1 2. Liczby cłkowite. Liczby wymierne 1 1.1, 1.2 3. Liczby niewymierne 1 1.3
Bardziej szczegółowoArkusz maturalny treningowy nr 7. W zadaniach 1. do 20. wybierz i zaznacz na karcie odpowiedzi poprawną odpowiedź.
Czas pracy: 170 minut Liczba punktów do uzyskania: 50 Arkusz maturalny treningowy nr 7 W zadaniach 1. do 20. wybierz i zaznacz na karcie odpowiedzi poprawną odpowiedź. Zadanie 1. (0-1) Wyrażenie (-8x 3
Bardziej szczegółowoGłówka pracuje - zadania wymagające myślenia... czyli TOP TRENDY nowej matury.
Główk prcuje - zdi wymgjące myślei czyli TOP TRENDY owej mtury W tej pordzie 0 trudiejszych zdń Wiele z ich to zdi, których temt zczy się od wykż, udowodij, czyli iezbyt lubiych przez mturzystów Zdie Widomo,
Bardziej szczegółowoBADANIE UMIEJĘTNOŚCI UCZNIÓW W TRZECIEJ KLASIE GIMNAZJUM CZĘŚĆ MATEMATYCZNO-PRZYRODNICZA
BADANIE UMIEJĘTNOŚCI UCZNIÓW W TRZECIEJ KLASIE GIMNAZJUM CZĘŚĆ MATEMATYCZNO-RZYRODNICZA MATEMATYKA TEST 4 Zadanie 1 Dane są punkty A = ( 1, 1) oraz B = (3, 2). Jaką długość ma odcinek AB? Wybierz odpowiedź
Bardziej szczegółowoCIĄGI LICZBOWE N = zbiór liczb naturalnych. R zbiór liczb rzeczywistych (zbiór reprezentowany przez punkty osi liczbowej).
MATEMATYKA I - Lucj Kowlski {,,,... } CIĄGI LICZBOWE N zbiór liczb turlych. R zbiór liczb rzeczywistych (zbiór reprezetowy przez pukty osi liczbowej. Nieskończoy ciąg liczbowy to przyporządkowie liczbom
Bardziej szczegółowoSPRAWDZIANY Z MATEMATYKI
SPRAWDZIANY Z MATEMATYKI dla klasy III gimnazjum dostosowane do programu Matematyka z Plusem opracowała mgr Marzena Mazur LICZBY I WYRAŻENIA ALGEBRAICZNE Grupa I Zad.1. Zapisz w jak najprostszej postaci
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE SPOSOBY SPRAWDZANIA POSTĘPÓW UCZNIÓW WARUNKI I TRYB UZYSKANIA WYŻSZEJ NIŻ PRZEWIDYWANA OCENY ŚRÓDROCZNEJ I ROCZNEJ
WYMAGANIA EDUKACYJNE SPOSOBY SPRAWDZANIA POSTĘPÓW UCZNIÓW WARUNKI I TRYB UZYSKANIA WYŻSZEJ NIŻ PRZEWIDYWANA OCENY ŚRÓDROCZNEJ I ROCZNEJ Anna Gutt- Kołodziej ZASADY OCENIANIA Z MATEMATYKI Podczas pracy
Bardziej szczegółowoCzy zdążyłbyś w czasie, w jakim potrzebuje światło słoneczne, aby dotrzeć do Saturna, oglądnąć polski hit kinowy: Nad życie Anny Pluteckiej-Mesjasz?
ZADANIE 1. (4pkt./12min.) Czy zdążyłbyś w czasie, w jakim potrzebuje światło słoneczne, aby dotrzeć do Saturna, oglądnąć polski hit kinowy: Nad życie Anny Pluteckiej-Mesjasz? 1. Wszelkie potrzebne dane
Bardziej szczegółowo14.Rozwiązywanie zadań tekstowych wykorzystujących równania i nierówności kwadratowe.
Matematyka 4/ 4.Rozwiązywanie zadań tekstowych wykorzystujących równania i nierówności kwadratowe. I. Przypomnij sobie:. Wiadomości z poprzedniej lekcji... Że przy rozwiązywaniu zadań tekstowych wykorzystujących
Bardziej szczegółowo7. Szeregi funkcyjne
7 Szeregi ukcyje Podstwowe deiicje i twierdzei Niech u,,,, X o wrtościch w przestrzei Y będą ukcjmi określoymi zbiorze X Mówimy, że szereg ukcyjy u jest zbieży puktowo do sumy, jeżeli ciąg sum częściowych
Bardziej szczegółowoOFERTA WYKŁADÓW, WARSZTATÓW I LABORATORIÓW DLA UCZNIÓW KLAS IV- VI SZKÓŁ PODSTAWOWYCH, GIMNAZJALNYCH I ŚREDNICH
OFERTA WYKŁADÓW, WARSZTATÓW I LABORATORIÓW DLA UCZNIÓW KLAS IV- VI SZKÓŁ PODSTAWOWYCH, GIMNAZJALNYCH I ŚREDNICH Strona 1 z 9 SPIS ZAJĘĆ WRAZ Z NAZWISKAMI WYKŁADOWCÓW dr hab. Mieczysław Kula Poznaj swój
Bardziej szczegółowo4.3. Warunki życia Katarzyna Gorczyca
4.3. Warunki życia Katarzyna Gorczyca [w] Małe i średnie w policentrycznym rozwoju Polski, G.Korzeniak (red), Instytut Rozwoju Miast, Kraków 2014, str. 88-96 W publikacji zostały zaprezentowane wyniki
Bardziej szczegółowoProgramowanie z więzami (CLP) CLP CLP CLP. ECL i PS e CLP
Progrmowie z więzmi (CLP) mjąc w PROLOGu: p(x) :- X < 0. p(x) :- X > 0. i pytjąc :- p(x). dostiemy Abort chcelibyśmy..9 CLP rozrzeszeie progrmowi w logice o kocepcję spełii ogriczeń rozwiązie = logik +
Bardziej szczegółowo3.1. Ciągi liczbowe - ograniczoność, monotoniczność, zbieżność ciągu. Liczba e. Twierdzenie o trzech ciągach.
WYKŁAD 6 3 RACHUNEK RÓŻNICZKOWY I CAŁKOWY FUNKCJI JEDNEJ ZMIENNEJ 31 Ciągi liczbowe - ogriczoość, mootoiczość, zbieżość ciągu Liczb e Twierdzeie o trzech ciągch 3A+B1 (Defiicj: ieskończoość) Symbole,,
Bardziej szczegółowoKLAUZULE ARBITRAŻOWE
KLAUZULE ARBITRAŻOWE KLAUZULE arbitrażowe ICC Zalecane jest, aby strony chcące w swych kontraktach zawrzeć odniesienie do arbitrażu ICC, skorzystały ze standardowych klauzul, wskazanych poniżej. Standardowa
Bardziej szczegółowo'()(*+,-./01(23/*4*567/8/23/*98:)2(!."/+)012+3$%-4#"4"$5012#-4#"4-6017%*,4.!"#$!"#%&"!!!"#$%&"#'()%*+,-+
'()(*+,-./01(23/*4*567/8/23/*98:)2(!."/+)012+3$%-4#"4"$5012#-4#"4-6017%*,4.!"#$!"#%&"!!!"#$%&"#'()%*+,-+ Ucze interpretuje i tworzy teksty o charakterze matematycznym, u ywa j zyka matematycznego do opisu
Bardziej szczegółowoWojewódzki Konkurs Przedmiotowy z Matematyki dla uczniów gimnazjów województwa śląskiego w roku szkolnym 2013/2014
Wojewódzki Konkurs Przedmiotowy z Matematyki dla uczniów gimnazjów województwa śląskiego w roku szkolnym 2013/2014 KOD UCZNIA Etap: Data: Czas pracy: rejonowy 8 stycznia 2014 r. 120 minut Informacje dla
Bardziej szczegółowoANALIZA INSTRUMENTALNA. Instrukcja laboratoryjna 6
Politechika Wrocławska Wydział Iżyierii Środowiska Studia stacjoare drugiego stopia we Wrocławiu, SOWiG ANALIZA INSTRUMENTALNA Istrukcja laboratoryja 6 Ozaczaie ilościowe rtęci w próbce stałej i ciekłej
Bardziej szczegółowoMATERIAŁY DIAGNOSTYCZNE Z MATEMATYKI
MATERIAŁY DIAGNOSTYCZNE Z MATEMATYKI LUTY 01 POZIOM PODSTAWOWY Czas pracy 170 minut Instrukcja dla zdającego 1. Sprawdź, czy arkusz zawiera strony (zadania 1 ).. Arkusz zawiera 4 zadania zamknięte i 9
Bardziej szczegółowoEGZAMIN MATURALNY Z MATEMATYKI
Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu. MMA 016 KOD UZUPEŁNIA ZDAJĄCY PESEL miejsce na naklejkę dysleksja EGZAMIN MATURALNY Z MATEMATYKI POZIOM ROZSZERZONY DATA: 9
Bardziej szczegółowoOpis programu do wizualizacji algorytmów z zakresu arytmetyki komputerowej
Opis programu do wizualizacji algorytmów z zakresu arytmetyki komputerowej 3.1 Informacje ogólne Program WAAK 1.0 służy do wizualizacji algorytmów arytmetyki komputerowej. Oczywiście istnieje wiele narzędzi
Bardziej szczegółowoEGZAMIN MATURALNY Z MATEMATYKI CZERWIEC 2012 POZIOM PODSTAWOWY. Czas pracy: 170 minut. Liczba punktów do uzyskania: 50 WPISUJE ZDAJĄCY
Centralna Komisja Egzaminacyjna Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu. Układ graficzny CKE 010 KOD WPISUJE ZDAJĄCY PESEL Miejsce na naklejkę z kodem dysleksja EGZAMIN
Bardziej szczegółowoKLASA 3 GIMNAZJUM. 1. LICZBY I WYRAŻENIA ALGEBRAICZNE (26 h) 1. Lekcja organizacyjna 1. 2. System dziesiątkowy 2-4. 3. System rzymski 5-6
KLASA 3 GIMNAZJUM TEMAT LICZBA GODZIN LEKCYJNYCH 1. LICZBY I WYRAŻENIA ALGEBRAICZNE (26 h) 1. Lekcja organizacyjna 1 2. System dziesiątkowy 2-4 WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE Z PODSTAWY PROGRAMOWEJ Z XII 2008 R.
Bardziej szczegółowoNUMER IDENTYFIKATORA:
Społeczne Liceum Ogólnokształcące z Maturą Międzynarodową im. Ingmara Bergmana IB WORLD SCHOOL 53 ul. Raszyńska, 0-06 Warszawa, tel./fax 668 54 5 www.ib.bednarska.edu.pl / e-mail: liceum.ib@rasz.edu.pl
Bardziej szczegółowoPromocja i identyfikacja wizualna projektów współfinansowanych ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Promocja i identyfikacja wizualna projektów współfinansowanych ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego Białystok, 19 grudzień 2012 r. Seminarium współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach
Bardziej szczegółowo1. NAUCZANIE JĘZYKÓW NOWOŻYTNYCH (OBOWIĄZKOWYCH) W RAMACH PROGRAMU STUDIÓW STACJONARNYCH (CYKL A I B) I NIESTACJONARNYCH
1 Szczegółowe przepisy wykonawcze na rok akadem. 2010/11 wprowadzające w życie Zarządzenie Rektora PWT we Wrocławiu w sprawie nauczania języków obcych na PWT we Wrocławiu z dnia 29 września 2009 r. 1.
Bardziej szczegółowoZADANIA NA POCZA n(n + 1) = 1 3n(n + 1)(n + 2).
ZADANIA NA POCZA TEK Udowodić, że dl kżdej liczby turlej zchodzi wzór: 3 3 4 = 3 Udowodić, że dl kżdej liczby turlej zchodzi wzór: 3 3 4 = 4 3 3 Udowodić, że dl kżdej liczby turlej zchodzi wzór: 3 3 4
Bardziej szczegółowoPODSTAWY METROLOGII ĆWICZENIE 4 PRZETWORNIKI AC/CA Międzywydziałowa Szkoła Inżynierii Biomedycznej 2009/2010 SEMESTR 3
PODSTAWY METROLOGII ĆWICZENIE 4 PRZETWORNIKI AC/CA Międzywydziałowa Szkoła Inżynierii Biomedycznej 29/2 SEMESTR 3 Rozwiązania zadań nie były w żaden sposób konsultowane z żadnym wiarygodnym źródłem informacji!!!
Bardziej szczegółowoOgólna charakterystyka kontraktów terminowych
Jesteś tu: Bossa.pl Kurs giełdowy - Część 10 Ogólna charakterystyka kontraktów terminowych Kontrakt terminowy jest umową pomiędzy dwiema stronami, z których jedna zobowiązuje się do nabycia a druga do
Bardziej szczegółowoEGZAMIN MATURALNY Z MATEMATYKI
Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu. MMA 016 KOD UZUPEŁNIA ZDAJĄCY PESEL miejsce na naklejkę dyskalkulia dysleksja EGZAMIN MATURALNY Z MATEMATYKI POZIOM PODSTAWOWY
Bardziej szczegółowoGranica cigu punktów. ), jest zbieny do punktu P 0 = ( x0. n n. ) n. Zadania. Przykłady funkcji dwu zmiennych
Gric cigu puktów Ztem Cig puktów P P ; jest zie do puktu P ; gd P P [ ] Oliczm gric cigu l Poiew l l wic cig l jest zie i jego gric jest pukt π π [ ] Oliczm gric cigu si π π π π Poiew si si wic cig si
Bardziej szczegółowoUCHWAŁ A SENATU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. z dnia 18 października 2012 r. w sprawie ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych
UCHWAŁ A SENATU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 18 października 2012 r. w sprawie ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych Senat, po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu
Bardziej szczegółowoKarta oceny merytorycznej wniosku o dofinansowanie projektu konkursowego PO KL 1
Krt oceny merytorycznej wniosku o dofinnsownie projektu konkursowego PO KL Krt oceny merytorycznej wniosku o dofinnsownie projektu konkursowego PO KL 1 NR WNIOSKU KSI: WND-POKL. INSTYTUCJA PRZYJMUJĄCA
Bardziej szczegółowoTemat: Co to jest optymalizacja? Maksymalizacja objętości naczynia prostopadłościennego za pomocą arkusza kalkulacyjngo.
Konspekt lekcji Przedmiot: Informatyka Typ szkoły: Gimnazjum Klasa: II Nr programu nauczania: DKW-4014-87/99 Czas trwania zajęć: 90min Temat: Co to jest optymalizacja? Maksymalizacja objętości naczynia
Bardziej szczegółowoart. 488 i n. ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.),
Istota umów wzajemnych Podstawa prawna: Księga trzecia. Zobowiązania. Dział III Wykonanie i skutki niewykonania zobowiązań z umów wzajemnych. art. 488 i n. ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny
Bardziej szczegółowoPAKIET MathCad - Część III
Opracowanie: Anna Kluźniak / Jadwiga Matla Ćw3.mcd 1/12 Katedra Informatyki Stosowanej - Studium Podstaw Informatyki PAKIET MathCad - Część III RÓWNANIA I UKŁADY RÓWNAŃ 1. Równania z jedną niewiadomą MathCad
Bardziej szczegółowoREGULAMIN PRZYZNAWANIA STYPENDIÓW NA KIERUNKACH ZAMAWIANYCH W RAMACH PROJEKTU POKL
REGULAMIN PRZYZNAWANIA STYPENDIÓW NA KIERUNKACH ZAMAWIANYCH W RAMACH PROJEKTU POKL Inżynier na zamówienie Wydział Budowy Maszyn i Lotnictwa Politechniki Rzeszowskiej Przepisy i postanowienia ogólne 1 1.
Bardziej szczegółowoARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM MATEMATYKA
Miejsce na identyfikację szkoły ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM MATEMATYKA POZIOM PODSTAWOWY LISTOPAD 014 Czas pracy: 170 minut Instrukcja dla zdającego 1. Sprawdź, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 1
Bardziej szczegółowoEksperyment,,efekt przełomu roku
Eksperyment,,efekt przełomu roku Zapowiedź Kluczowe pytanie: czy średnia procentowa zmiana kursów akcji wybranych 11 spółek notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie (i umieszczonych już
Bardziej szczegółowoModele odpowiedzi do arkusza Próbnej Matury z OPERONEM. Matematyka Poziom rozszerzony
Pobrno ze strony www.sqlmedi.pl Modele odpowiedzi do rkusz Próbnej Mtury z OPERONEM Mtemtyk Poziom rozszerzony Listopd 9 W kluczu sà prezentowne przyk dowe prwid owe odpowiedzi. Nle y równie uznç odpowiedzi
Bardziej szczegółowoIII. GOSPODARSTWA DOMOWE, RODZINY I GOSPODARSTWA ZBIOROWE
III. GOSPODARSTWA DOMOWE, RODZINY I GOSPODARSTWA ZBIOROWE 1. GOSPODARSTWA DOMOWE I RODZINY W województwie łódzkim w maju 2002 r. w skład gospodarstw domowych wchodziło 2587,9 tys. osób. Stanowiły one 99,0%
Bardziej szczegółowo1. Rozwiązać układ równań { x 2 = 2y 1
Dzień Dziecka z Matematyką Tomasz Szymczyk Piotrków Trybunalski, 4 czerwca 013 r. Układy równań szkice rozwiązań 1. Rozwiązać układ równań { x = y 1 y = x 1. Wyznaczając z pierwszego równania zmienną y,
Bardziej szczegółowoCzas pracy 170 minut
ORGANIZATOR WSPÓŁORGANIZATOR PRÓBNY EGZAMIN MATURALNY Z MATEMATYKI MARZEC ROK 013 POZIOM PODSTAWOWY Czas pracy 170 minut Instrukcja dla piszącego 1. Sprawdź, czy arkusz zawiera 16 stron.. W zadaniach od
Bardziej szczegółowoPodstawa prawna: Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t. j. Dz. U. z 2000r. Nr 54, poz. 654 ze zm.
Rozliczenie podatników podatku dochodowego od osób prawnych uzyskujących przychody ze źródeł, z których dochód jest wolny od podatku oraz z innych źródeł Podstawa prawna: Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r.
Bardziej szczegółowoZAMAWIAJĄCY: ZAPYTANIE OFERTOWE
Opinogóra Górna, dn. 10.03.2014r. GOPS.2311.4.2014 ZAMAWIAJĄCY: Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Opinogórze Górnej ul. Krasińskiego 4, 06-406 Opinogóra Górna ZAPYTANIE OFERTOWE dla przedmiotu zamówienia
Bardziej szczegółowoProjektowanie bazy danych
Projektowanie bazy danych Pierwszą fazą tworzenia projektu bazy danych jest postawienie definicji celu, założeo wstępnych i określenie podstawowych funkcji aplikacji. Każda baza danych jest projektowana
Bardziej szczegółowoModele odpowiedzi do arkusza Próbnej Matury z OPERONEM. Matematyka Poziom rozszerzony
Modele odpowiedzi do rkusz Prónej Mtury z OPERONEM Mtemtyk Poziom rozszerzony Listopd 009 W kluczu sà prezentowne przyk dowe prwid owe odpowiedzi. Nle y równie uznç odpowiedzi uczni, jeêli sà inczej sformu
Bardziej szczegółowoUmowa o pracę zawarta na czas nieokreślony
Umowa o pracę zawarta na czas nieokreślony Uwagi ogólne Definicja umowy Umowa o pracę stanowi dokument stwierdzający zatrudnienie w ramach stosunku pracy. Według ustawowej definicji jest to zgodne oświadczenie
Bardziej szczegółowoUMOWA NR w sprawie: przyznania środków Krajowego Funduszu Szkoleniowego (KFS)
UMOWA NR w sprawie: przyznania środków Krajowego Funduszu Szkoleniowego (KFS) zawarta w dniu. r. pomiędzy : Powiatowym Urzędem Pracy w Gdyni reprezentowanym przez.., działającą na podstawie upoważnienia
Bardziej szczegółowoWynagrodzenia i świadczenia pozapłacowe specjalistów
Wynagrodzenia i świadczenia pozapłacowe specjalistów Wynagrodzenia i podwyżki w poszczególnych województwach Średnie podwyżki dla specjalistów zrealizowane w 2010 roku ukształtowały się na poziomie 4,63%.
Bardziej szczegółowoPolitechnika Warszawska Wydział Matematyki i Nauk Informacyjnych ul. Koszykowa 75, 00-662 Warszawa
Zamawiający: Wydział Matematyki i Nauk Informacyjnych Politechniki Warszawskiej 00-662 Warszawa, ul. Koszykowa 75 Przedmiot zamówienia: Produkcja Interaktywnej gry matematycznej Nr postępowania: WMiNI-39/44/AM/13
Bardziej szczegółowoUmowa nr.. /. Klient. *Niepotrzebne skreślić
Umowa nr.. /. zawarta dnia w, pomiędzy: Piotr Kubala prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą Piotr Kubala JSK Edukacja, 41-219 Sosnowiec, ul. Kielecka 31/6, wpisanym do CEIDG, NIP: 644 273 13 18,
Bardziej szczegółowoZapytanie ofertowe dotyczące wyboru wykonawcy (biegłego rewidenta) usługi polegającej na przeprowadzeniu kompleksowego badania sprawozdań finansowych
Zapytanie ofertowe dotyczące wyboru wykonawcy (biegłego rewidenta) usługi polegającej na przeprowadzeniu kompleksowego badania sprawozdań finansowych Data publikacji 2016-04-29 Rodzaj zamówienia Tryb zamówienia
Bardziej szczegółowoWskaźniki oparte na wolumenie
Wskaźniki oparte na wolumenie Łukasz Bąk Wrocław 2006 1 Wolumen Wolumen reprezentuje aktywność inwestorów krótko- i długoterminowych na rynku. Każda jednostka wolumenu jest wynikiem działania dwóch osób
Bardziej szczegółowo1. Określ monotoniczność podanych funkcji, miejsce zerowe oraz punkt przecięcia się jej wykresu z osią OY
. Określ ootoiczość podch fukcji, iejsce zerowe orz pukt przecięci się jej wkresu z osią OY ) 8 ) 8 c) Określjąc ootoiczość fukcji liiowej = + korzst z stępującej włsości: Jeżeli > to fukcj liiow jest
Bardziej szczegółowoOGÓLNODOSTĘPNE IFORMACJE O WYNIKACH EGZAMINÓW I EFEKTYWNOŚCI NAUCZANIA W GIMNAZJACH przykłady ich wykorzystania i interpretowania
Teresa Kutajczyk, WBiA OKE w Gdańsku Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Gdańsku OGÓLNODOSTĘPNE IFORMACJE O WYNIKACH EGZAMINÓW I EFEKTYWNOŚCI NAUCZANIA W GIMNAZJACH przykłady ich wykorzystania i interpretowania
Bardziej szczegółowoKomentarz technik dróg i mostów kolejowych 311[06]-01 Czerwiec 2009
Strona 1 z 14 Strona 2 z 14 Strona 3 z 14 Strona 4 z 14 Strona 5 z 14 Strona 6 z 14 Uwagi ogólne Egzamin praktyczny w zawodzie technik dróg i mostów kolejowych zdawały wyłącznie osoby w wieku wskazującym
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. SSN Jerzy Kwaśniewski
Sygn. akt III SK 45/11 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 22 maja 2012 r. SSN Jerzy Kwaśniewski w sprawie z powództwa Polskiego Związku Firm Deweloperskich przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony
Bardziej szczegółowoZADANIA OTWARTE KRÓTKIEJ ODPOWIEDZI
Zadanie 51. ( pkt) Rozwi równanie 3 x 1. 1 x Zadanie 5. ( pkt) x 3y 5 Rozwi uk ad równa. x y 3 Zadanie 53. ( pkt) Rozwi nierówno x 6x 7 0. ZADANIA OTWARTE KRÓTKIEJ ODPOWIEDZI Zadanie 54. ( pkt) 3 Rozwi
Bardziej szczegółowoKLUCZ PUNKTOWANIA ODPOWIEDZI
Egzmin mturlny mj 009 INFORMATYKA POZIOM PODSTAWOWY KLUCZ PUNKTOWANIA ODPOWIEDZI Informtyk poziom podstwowy CZ I Nr zdni Nr podpunktu Mks. punktj z z zdni Mks. punktj z zdnie 1. Z poprwne uzupe nienie
Bardziej szczegółowoMUP.PK.III.SG.371-74/08 Lublin, dnia 30.05.2008 r.
MUP.PK.III.SG.371-74/08 Lublin, dnia 30.05.2008 r. Zaproszenie do składania informacji dotyczących organizacji szkolenia Spawanie metodą 111 (ręczne spawanie łukowe) i spawanie metodą 311 (spawanie acetylenowo-tlenowe)
Bardziej szczegółowoMATHCAD 2000 - Obliczenia iteracyjne, macierze i wektory
MTHCD - Obliczei itercyje, mcierze i wektory Zmiee zkresowe. Tblicowie fukcji Wzór :, π.. π..8.9...88.99..8....8.98. si().9.88.89.9.9.89.88.9 -.9 -.88 -.89 -.9 - Opis, :,, przeciek, Ctrl+Shift+P, /,, ;średik,
Bardziej szczegółowoInstalacja. Zawartość. Wyszukiwarka. Instalacja... 1. Konfiguracja... 2. Uruchomienie i praca z raportem... 4. Metody wyszukiwania...
Zawartość Instalacja... 1 Konfiguracja... 2 Uruchomienie i praca z raportem... 4 Metody wyszukiwania... 6 Prezentacja wyników... 7 Wycenianie... 9 Wstęp Narzędzie ściśle współpracujące z raportem: Moduł
Bardziej szczegółowoZawarta w Warszawie w dniu.. pomiędzy: Filmoteką Narodową z siedzibą przy ul. Puławskiej 61, 00-975 Warszawa, NIP:, REGON:.. reprezentowaną przez:
Załącznik nr 6 Nr postępowania: 30/2010 UMOWA Nr... Zawarta w Warszawie w dniu.. pomiędzy: Filmoteką Narodową z siedzibą przy ul. Puławskiej 61, 00-975 Warszawa, NIP:, REGON:.. reprezentowaną przez:..
Bardziej szczegółowoWzory uproszczonego mno zenia: (a + b) 2 = a 2 + 2ab + b 2, (a b) 2 = a 2 2ab + b 2, a 2 b 2 = (a b) (a + b).
Wzory uproszczonego mno zeni: ( + b) = + b + b, ( b) = b + b, b = ( b) ( + b). Dzi ni n pot ¾egch: Dl ; y R orz ; b > 0 (dl pewnych wyk dników ; y z o zeni o ; b mog¾ być os bine w zle zności od sytucji)
Bardziej szczegółowoRegulamin rekrutacji. do II Liceum Ogólnokształcącego w Jaśle im. ppłk J.Modrzejewskiego. na rok szkolny 2014/2015
Zarządzenie nr 6/2014 Dyrektora II Liceum Ogólnokształcącego w Jaśle im. ppłk J.Modrzejewskiego z dnia 27 lutego 2014r w sprawie: regulaminu rekrutacji na rok szkolny 2014/2015 na podstawie: ustawy z dnia
Bardziej szczegółowoWaldemar Szuchta Naczelnik Urzędu Skarbowego Wrocław Fabryczna we Wrocławiu
1 P/08/139 LWR 41022-1/2008 Pan Wrocław, dnia 5 5 września 2008r. Waldemar Szuchta Naczelnik Urzędu Skarbowego Wrocław Fabryczna we Wrocławiu WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z
Bardziej szczegółowoa a = 2 S n = 2 = r - constans > 0 - ciąg jest malejący q = b1, dla q 1 S n 1 CIĄGI jest rosnący (niemalejący), jeżeli dla każdego n a n
CIĄGI ciąg jest rosący (iemlejący), jeżeli dl kżdego < ( ) ciąg jest mlejący (ierosący), jeżeli dl kżdego > ( ) ciąg zywmy rytmetyczym, jeżeli dl kżdego r - costs - r > 0 - ciąg rosący - r 0 - ciąg stły
Bardziej szczegółowoScenariusz lekcji matematyki w klasie II LO
Autor: Jerzy Wilk Sceriusz lekcji mtemtyki w klsie II LO oprcowy w oprciu o podręczik i zbiór zdń z mtemtyki utorów M. Bryński, N. Dróbk, K. Szymński Ksztłceie w zkresie rozszerzoym Czs trwi: jed godzi
Bardziej szczegółowoAnaliza matematyczna 1 Notatki do wykªadu Mateusz Kwa±nicki. 7 Sumy i iloczyny uogólnione
Aaliza matematycza Notatki do wykªadu Mateusz Kwa±icki 7 Sumy i iloczyy uogólioe Dla dowolych liczb a k, a k+, a k+,..., a l okre±lamy sum uogólio i iloczy uogólioy: a k + a k+ + a k+ +... + a l, l a k
Bardziej szczegółowoWiedza niepewna i wnioskowanie (c.d.)
Wiedza niepewna i wnioskowanie (c.d.) Dariusz Banasiak Katedra Informatyki Technicznej Wydział Elektroniki Wnioskowanie przybliżone Wnioskowanie w logice tradycyjnej (dwuwartościowej) polega na stwierdzeniu
Bardziej szczegółowoST- 01.00 SPECYFIKACJA TECHNICZNA ROBOTY GEODEZYJNE. Specyfikacje techniczne ST-01.00 Roboty geodezyjne
41 SPECYFIKACJA TECHNICZNA ST- 01.00 ROBOTY GEODEZYJNE 42 SPIS TREŚCI 1. WSTĘP... 43 1.1. Przedmiot Specyfikacji Technicznej (ST)...43 1.2. Zakres stosowania ST...43 1.3. Zakres Robót objętych ST...43
Bardziej szczegółowoĆwiczenie: "Ruch harmoniczny i fale"
Ćwiczenie: "Ruch harmoniczny i fale" Opracowane w ramach projektu: "Wirtualne Laboratoria Fizyczne nowoczesną metodą nauczania realizowanego przez Warszawską Wyższą Szkołę Informatyki. Zakres ćwiczenia:
Bardziej szczegółowoWEWNĄTRZSZKOLNE I ZEWNĘTRZSZKOLNE ZASTOSOWANIE SCHEMATU OCENIANIA NA PRZYKŁADZIE EGZAMINU MATURALNEGO Z GEOGRAFII
Maria Krystyna SZMIGEL, Henryk SZALENIEC, Wiesław SROKOSZ Okręgowa Komisja Egzaminacyjna Kraków WEWNĄTRZSZKOLNE I ZEWNĘTRZSZKOLNE ZASTOSOWANIE SCHEMATU OCENIANIA NA PRZYKŁADZIE EGZAMINU MATURALNEGO Z GEOGRAFII
Bardziej szczegółowoDr inż. Andrzej Tatarek. Siłownie cieplne
Dr inż. Andrzej Tatarek Siłownie cieplne 1 Wykład 3 Sposoby podwyższania sprawności elektrowni 2 Zwiększenie sprawności Metody zwiększenia sprawności elektrowni: 1. podnoszenie temperatury i ciśnienia
Bardziej szczegółowoZASADY REKRUTACJI KANDYDATÓW DO XVIII LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO IM. JANA ZAMOYSKIEGO NA ROK SZKOLNY 2016/2017
XVIIILO.4310.5.2016 XVIII LO im. Jana Zamoyskiego ZASADY REKRUTACJI KANDYDATÓW DO XVIII LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO IM. JANA ZAMOYSKIEGO NA ROK SZKOLNY 2016/2017 I. Podstawa prawna 1. Ustawa z dnia 7 września
Bardziej szczegółowoWymagania na poszczególne oceny klasa 4
Wymagania na poszczególne oceny klasa 4 a) Wymagania konieczne (na ocenę dopuszczającą) obejmują wiadomości i umiejętności umożliwiające uczniowi dalszą naukę, bez których uczeń nie jest w stanie zrozumieć
Bardziej szczegółowo